Spis treści

Bóg: 1
Czas: 1
Dusza: 1
Dziedzictwo: 1
Kondycja ludzka: 1
Kwiaty: 1
Mądrość: 1
Pozory: 1
Prawda: 1
Przemijanie: 1
Wiedza: 1
Wzrok: 1

Adam AsnykDo młodych

Szukajcie prawdy jasnego płomienia,

Szukajcie nowych, nieodkrytych dróg!

Za każdym krokiem w tajniki stworzeniaPrawda, Dusza, Bóg

Coraz się dusza ludzka rozprzestrzenia

I większym staje się Bóg!

KwiatyChoć otrząśniecie kwiaty barwnych mitów,

Wzrok, Pozory, WiedzaChoć rozproszycie legendowy mrok,

Choć mgłę urojeń zedrzecie z błękitów —

Ludziom niebiańskich nie zbraknie zachwytów,

Lecz dalej sięgnie ich wzrok.

Czas, Kondycja ludzka, Dziedzictwo, Mądrość, PrzemijanieKażda epoka ma swe własne cele

I zapomina o wczorajszych snach:

Nieście więc wiedzy pochodnię na czele

I nowy udział bierzcie w wieków dziele —

Przyszłości podnoście gmach!

Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy,

Choć macie sami doskonalsze wznieść:

Na nich się jeszcze święty ogień żarzy,

I miłość ludzka stoi tam na straży,

I wy winniście im cześć!

Ze światem, który w ciemność już zachodzi

Wraz z całą tęczą idealnych snów,

Prawdziwa mądrość niechaj was pogodzi:

I wasze gwiazdy, o zdobywcy młodzi,

W ciemnościach pogasną znów!

Do młodych Adama Asnyka jest wierszem z cyklu W Tatrach, powstałym w 1880 roku i znajdującym się w zbiorze lektur dla szkół ponadpodstawowych. E-book w naszym wydaniu zawiera oznaczone motywy i przypisy opracowane specjalnie z myślą o uczniach i uczennicach. Audiobook Do młodych, stanowiący dodatkowe ułatwienie przy zapoznawaniu się z tekstem, czyta Jan Peszek.

Adam Asnyk wskazał pokoleniom młodych ich zadania, bazując na współczesnych sobie poglądach. Adresatem jego wierszowanej odezwy mogą być zarówno młodzi pozytywiści, jak i zapewne każdy młody człowiek, który zamierza bądź musi stworzyć coś nowego. Wiersz Do młodych opiera się na najważniejszych założeniach epoki pozytywizmu — dochodzi w nim do głosu scjentyzm („Za każdym krokiem w tajniki stworzenia / Coraz się dusza ludzka rozprzestrzenia”) — ale złagodzony dobroduszną religijnością; znajdują tu wyraz idee organicyzmu, poczucie konieczności pracy u podstaw, wiara w postęp („Nieście więc wiedzy pochodnię na czele / I nowy udział bierzcie w wieków dziele”) — lecz generalnie stanowisko podmiotu lirycznego jest zachowacze i ostrożne. Utwór stanowi apel, by pracować nad sobą i swą wiedzą, jednocześnie nie zapominając o dokonaniach poprzedników, oddając należną cześć i szacunek poprzednim pokoleniom. Adam Asnyk w roli nauczyciela nawołuje do zgody między pokoleniami, wskazuje, że naturalnym i dotyczącym każdej generacji procesem jest przemijanie, podobnie jak budowanie nowych idei na fundamentach starych.

Do młodych Asnyka to ważny tekst polskiego pozytywizmu, którego znajomość okazuje się przydatna do pełniejszego zrozumienia ówczesnych poglądów, w tym specyfiki polskiej na tle epoki. Lektura zawiera również ponadczasowy przekaz: wiersz Asnyka może skłonić do refleksji nad własnym stosunkiem do historii i do wcześniejszych pokoleń. Utwór uznawany za manifest pozytywistów, dialog z Mickiewiczowską Odą do młodości.