Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18137 przypisów.
possesorka — zapewne: posiadaczka ziemska. [przypis edytorski]
possessor privilegiatus (łac.) — uprzywilejowany posiadacz. [przypis edytorski]
Possewin, właśc. Possevino, Antonio (1533–1611) — włoski jezuita, legat papieski w Polsce, wysłany przez papieża Grzegorza XIII na prośbę cara Iwana Groźnego z misją mediacji między Polską i Moskwą; miał także doprowadzić do zawarcia unii między Kościołem katolickim a prawosławnym oraz przymierza polsko-rosyjskiego przeciwko Turcji; w 1582 skłonił Stefana Batorego do pokoju z Rosją, po którego zawarciu car odrzucił propozycje papieskie. [przypis edytorski]
Possint (…) facem — Horatius, Odae IV, 23, 26. [przypis tłumacza]
Posso parlare signor direttore? (wł.) — Czy mogę mówić z panem dyrektorem? [przypis edytorski]
postąpić z włości — tu: ustąpić, porzucić swoją własność. [przypis redakcyjny]
postąpił krokiem — dziś: postąpił o krok. [przypis edytorski]
post absoluta vota (łac.) — po oddaniu głosów. [przypis redakcyjny]
postać, co się zwiera z trzech ciał — Gerion, któremu Herkules zabrał stado wołów i krów. [przypis edytorski]
Postać kochanki pogardzonej biała — wspomnienie Eglantyny Pattey, która kochała się w poecie w Szwajcarii. [przypis redakcyjny]
postać nieboszczyka króla — tj. ojca Hamleta. [przypis edytorski]
Postać — owa kobieta. [przypis autorski]
postać — tu: postawa, ułożenie ciała. [przypis edytorski]
postaci, arystokracji, braci — Słowacki, pochodzący z Kresów, wymawiał głoskę ć półmiękko, jak Ukraińcy i Rosjanie, dlatego te wyrazy w jego ustach się rymowały. [przypis edytorski]
Postacie widowiska — Wydanie krakowskie utworu z 1922 r. zawiera informację o treści: „Sztukę tę grano 28 listopada i 4 grudnia 1921 r. na kursach literackich w Krakowie, pod kierunkiem prof. Dr Mariana Szyjkowskiego, przez artystów Teatru Bagatela: Żaba — p. Trojanowska, Osioł — p. Heniowski, Słońce — p. Broński, Parobek — p. Łukasiewicz, Kopa siana — p. Łukasiewicz, Mucha — p. Kowalikówna, Futurysta — p. Stanisław Młodożeniec (poeta). Scenariusz czytała p. Leszko. Kostiumy i dekoracje malowali: Waliszewski, Jarema i Czyżewski”. [przypis edytorski]
Postaciom Przybyszewskiego nie wystarczy żadna forma filozoficznego i literackiego niszczycielstwa (…) lekceważą Schopenhauera — „Śmieszny Schopenhauer, potępiał życie, a nie chciał go poświęcić. — Bakunin był przynajmniej konsekwentny” (Dzieci szatana, s. 299). [przypis autorski]
Postaciom Przybyszewskiego nie wystarczy żadna forma filozoficznego i literackiego niszczycielstwa. Pokpiwają sobie z Nietzschego — W stosunku do Nietzschego nie obowiązuje ich żadna konsekwencja. Falk z aprobatą przyjmuje myśl, że w postępowaniu z kobietami jest prawdziwym nadczłowiekiem. „Hu, hu, nadczłowiek! — śmiał się do rozpuku z tej bajecznej nazwy — tak! nadczłowiek, okrutny, bezsumienny, wspaniały i dobrotliwy… Jestem naturą, nie mam sumienia, bo ona go nie ma” (Homo sapiens, III, s. 78). Gordon oświadcza, że „Nietzsche-filozof, to czysto burżuazyjny mózg… he, he, he! Nie ma dobra ani zła, ale Nietzsche ciągle mówi o anarchistach jak o psach, które szczekają na wszystkich rynkach europejskich… Bądźcie nadludźmi… Zabawiajcie się nadczłowieczą ideologią, nie dbajcie o burżuazyjny porządek społeczny, przeciwnie, wywracajcie go, druzgoczcie jego tablice, naturalnie na papierze…” (Dzieci szatana, s. 60–61). [przypis autorski]
postała (daw.) — powstała. [przypis edytorski]
Postał, podumał i poszedł — do szynku — wiersz Marii Konopnickiej (1842–1910) Sobotni wieczór z cyklu Obrazki. [przypis edytorski]
postanawia (…) [Heroda] uczynić królem Żydów — rok 39 p.n.e. [przypis tłumacza]
postanawniejszy (starop.) — dojrzalszy. [przypis redakcyjny]
postanowić (daw.) — tu: ustanowić. [przypis edytorski]
postanowić (starop.) — ustalić; państwo do końca niepostanowione: [państwo nie do końca ustalone, ustanowione; red. WL]. [przypis redakcyjny]
postanowić — tu: ożenić. [przypis redakcyjny]
postanowić — tu: postawić, umieścić. [przypis redakcyjny]
postanowienie — tu: małżeństwo. [przypis edytorski]
Postanowiłem niebiosa zatrwożyć… — Słowacki, Król-Duch, Rapsod I, Pieśń II, XLII. [przypis edytorski]
postanowiłem sobie był — daw. forma czasu zaprzeszłego, dziś: postanowiłem sobie. [przypis edytorski]
postanowiłem unikać go [Nietzschego], póki nie poddam się nowej konfrontacji z jego pismami. Jestem w fazie umyślnego, ale tylko pozornie umyślnego, krytycyzmu wobec niego — S. Brzozowski, Pamiętnik, s. 57. [przypis autorski]
Postanowiłeś, Ajschinesie (…) badać moje przeznaczenie? Porównajże je ze swoim… — drugie, a równie znakomite, porównanie żywotów. [przypis tłumacza]
postanowił — tu: ustanowił. [przypis edytorski]
postanowił uniemożliwić rewolucję, taką jak owa w 1740 roku — mowa tu o powstaniu ludowym w Genui w 1746 r. [które zmusiło Austriaków do opuszczenia zajętego przez nich miasta (wojna o sukcesję austriacką); Red.]. [przypis redakcyjny]
postanowiono odłożyć sprawę do drugiego zgromadzenia (…) bowiem było już późno… — jeśli było zbyt ciemno, by zliczyć głosy za uniewinnieniem wodzów (na co się zanosiło), to było ciemno i na obliczanie rąk (głosuje się za pomocą podniesienia ręki) przy wniosku, by sprawę odłożyć na drugie zgromadzenie. Więc i to głosowanie odbyło się chaotycznie i bezładnie. Zgromadzenie zostało zaskoczone tym wnioskiem i przyjęło go w zrozumieniu, że Rada zastanowi się, czy w ogóle należy postawić wodzów w stan oskarżenia, a jeśli tak, to jak należy proces przeprowadzić. Natomiast wrogowie wodzów rozumieli tak: wobec tego, że oskarżenie i obrona skończone, należy zastanowić się nad sposobem wydania wyroku. [przypis tłumacza]
postanowiono zgładzić co do jednego cały ród Romanowów… — por. comte W. N. Kokovtzoff, Le bolchévisme à l'oeuvre, Paris, M. Giard, 1931, s. 48–49. [przypis autorski]
postanowiwszy w miejsce swe pewnego Rusina z sobą spokrewnionego — oryg. łac. loco sui quodam ibi Rutheno sui generis in dominio constituto; tj. Świętopełka I, starszego brata Jarosława Mądrego, zięcia Bolesława Chrobrego. [przypis edytorski]
po starej — po starej znajomości. [przypis redakcyjny]
postaremu (starop. forma ort.) — dziś popr.: po staremu; jak dawniej. [przypis edytorski]
po staremu — tu: nadal, tak samo. [przypis edytorski]
po staremu — tu: niezmiennie, tak samo; ulubione wyrażenie Paska. [przypis edytorski]
po staremuż — po staremu, po dawnemu, tak samo. [przypis redakcyjny]
Po starym i po nowym pergaminie — To jest: po księgach Starego i Nowego Testamentu. [przypis redakcyjny]
postawając (starop.) — przystając, robiąc postoje. [przypis edytorski]
postawa (starop.) — [tu:] osnowa tkacka. [przypis redakcyjny]
postaw a. sztuka — daw. jednostka miary długości tkanin, zróżnicowana zależnie od terytorium i licząca średnio 30 łokci (łokieć: 2 stopy, ok. 50–60 cm) sukna; na 10 lub tuzin (12) postawów (sztuk) dzielono belę materiału. [przypis edytorski]
postawa — tu: pozycja, ułożenie. [przypis edytorski]
postawa ukazuje rogi — skłonność do awantur, stąd wyrażenie: rogata natura. [przypis redakcyjny]
postawce a. postawy (starop.) — kosztowne tkaniny. [przypis edytorski]
postaw (daw.) — jednostka miary powierzchni tkaniny. [przypis edytorski]
postaw (daw.) — jednostka miary stosowana do tkanin. [przypis edytorski]
postaw (daw.) — jednostka miary tkanin. [przypis edytorski]
postaw (daw.) — miara długości tkanin, równa 28 łokci, tj. ok. 16 m. [przypis redakcyjny]
postaw (daw.) — miara długości tkanin, równa 28 łokci, tj. ok. 16 m; w XVII w. tkaniny uważano za bardzo wartościowe i często stanowiły formę płatności zamiast gotówki, a sukno czerwone ceniono wyżej niż bielone. [przypis edytorski]
postaw (daw.) — miara sukna; jeden postaw sukna miał 30 łokci (ok. 14 m) długości i ¾ łokcia szerokości (ok. 1 m); bela sukna liczyła 10–12 postawów. [przypis edytorski]
postaw — daw. miara tkanin, liczył od 30 do 60 łokci, tj. ok. 18–36 m bieżących. [przypis edytorski]
postaw (daw.) — zwój sukna. [przypis edytorski]
postawić krzyżyk — zrezygnować z czegoś. [przypis edytorski]
postawić kwestią (daw.) — dziś: postawić kwestię. [przypis edytorski]
postawić marsa — zrobić marsową tj. surową minę. [przypis edytorski]
postawić się okoniem — sprzeciwić się, stawić opór. [przypis edytorski]
postawić w stan przedwstępnego oskarżenia — na razie wnosi się oskarżenie przed Zgromadzenie Ludowe. Gdy to uzna sprawę za uzasadnioną, oddaje się skargę odpowiedniemu sądowi do rozpatrzenia. [przypis tłumacza]
postawić (z ros. postawit) — dostarczyć. [przypis edytorski]
postawił był — daw. formy czasu zaprzeszłego, używanego dla wyrażenia czynności (zdarzenia, stanu itp.) poprzedzającej inną czynność (zdarzenie, stan itp.) wyrażoną w czasie przeszłym zwykłym; znaczenie: postawił (w przeszłości). [przypis edytorski]
postawił — wypełniając ślub chocimski, Lubomirski założył w Wiśniczu wspaniały kościół Zbawiciela i klasztor Karmelitów Bosych. [przypis redakcyjny]
Postawili Mickiewiczowi pomnik — warszawski pomnik Adama Mickiewicza, znajdujący się na skwerze przy ul. Krakowskie Przedmieście, zaprojektowany przez Cypriana Godebskiego, został odsłonięty w 100-lecie urodzin poety, 24 grudnia 1898. Budowę sfinansowano z datków społeczeństwa, zbieranych od maja do lipca 1897. [przypis edytorski]
postawim (daw.) — forma skrócona od: postawimy. [przypis edytorski]
postaw — inaczej: sztuka (np. sukna); starop. jednostka miary tkanin, dzieląca się na 32 łokcie (czyli ponad 15 m), choć zależnie od regionu i okresu mająca różne przeliczniki (od 27 do 62, a nawet 64 łokci po ok. 52 cm); większą jednostką była bela, licząca 10–12 postawów materiału. [przypis edytorski]
postaw — inaczej: sztuka (np. sukna); starop. jednostka miary tkanin, dzieląca się na 32 łokcie (czyli ponad 15 m), choć zależnie od regionu i okresu mająca różne przeliczniki (od 27 do 62, a nawet 64 łokci po ok. 52 cm); większą jednostką była bela, licząca 10–12 postawów materiału. [przypis edytorski]
postawion (daw.) — dziś: postawiony. [przypis edytorski]
postawion (daw.) — skrócona forma przym. r.m.; dziś tylko: postawiony. [przypis edytorski]
Postawiono pytanie, w jaki sposób poszczególni ludzie, nie mając prawa rozporządzać swym własnym życiem, mogą przenieść na zwierzchnika to prawo, którego nie posiadają — Locke w Traktacie o rządzie obywatelskim. [przypis tłumacza]
postawką (starop.) — po wierzchu. [przypis redakcyjny]
postawkami — postępowaniem. [przypis redakcyjny]
postawka — zdrobnienie od „postawa”. [przypis edytorski]
postawki (starop.) — miny. [przypis edytorski]
postawki (starop.) — miny. [przypis redakcyjny]
postawki (starop.) — postępki. [przypis redakcyjny]
Postaw nam króla, aby nas sądził, jako wszytki narody mają — 1 Sm 8, 5. [przypis edytorski]
postawny (starop.) — okazały, wpadający w oczy. [przypis redakcyjny]
postaw (starop.) — daw. jednostka miary długości tkanin licząca średnio 30 łokci (łokieć: 2 stopy, czyli ok. 50–60 cm) sukna; na 10 lub tuzin (12) postawów dzielono belę materiału. [przypis edytorski]
postawy (starop.) — postępki. [przypis redakcyjny]
postaw — zwój sukna. [przypis redakcyjny]
post bellum auxilium (łac.) — po skończonej wojnie pomoc. [przypis redakcyjny]
post bellum auxilium (łac.) — po wojnie posiłki. [przypis redakcyjny]
post coitum omne animal […] triste (łac.) — po stosunku każde zwierzę jest smutne. [przypis edytorski]
postęk — dziś: postękiwanie. [przypis edytorski]
postęp arytmetyczny — według terminologii matematycznej liczba ziaren rośnie w postępie geometrycznym (w którym występuje stały mnożnik), a nie w arytmetycznym (w którym występuje przyrost o stałą wielkość). [przypis edytorski]
postępek Kratesa (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Kratesa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VI, 88. [przypis tłumacza]
postępek — tu: postępowanie. [przypis edytorski]
Postęp jest czasami tak zdumiewający, że Monteskiusz wydaje się aż gruby. — Szczęśliwy jestem, pisząc to. Trzy dni i noce przesiedziałem prawie bez przerwy nad moją urzędową robotą (czerwiec 1832). Nie mógłbym teraz, o czwartej, kiedy listy do ministrów są już opieczętowane, wziąć się do powieści, gdy tymczasem ta pisanina idzie mi łatwo, nie wymaga bowiem innego wysiłku i planu jak wspominanie. [przypis autorski]
postępkiem swoim — tj. rezygnacją ze święceń kapłańskich. [przypis edytorski]
postępować (starop. forma) — tu: chodzić. [przypis edytorski]
postępowanie — tu: awans, awansowanie. [przypis edytorski]
postępowanie zasłużonych nad prawo starszeństwa tylko Sejm rozdawać władzę mieć może — Dzisiaj [19 grudnia 1788 r.; S.Cz.] prawo pozwoliło królom z dwóch fortragowanych [wysuniętych, proponowanych; S.Cz.] jednego awansować. Trzeba, aby przynajmniej toż prawo ostrzegło, iż dwa razy jednego fortragowanego odrzucić nie można. [przypis autorski]
postęp — podstęp; za sprawą Podoskiego i Radziwiłła, Panie Kochanku' zwabiono konfederatów do Radomia r. 1767, gdzie dowódca rosyjski dał im akt konfed. do podpisania pod grozą bagnetów. [przypis redakcyjny]
postępująż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy postępują, czyż postępują. [przypis edytorski]
postępuję z wielką względnością — postępuję bardzo ostrożnie. [przypis edytorski]
postępuje z Krety do Tyczyna — w oryg. „z góry Jowisza” („dal monte di Giove”). Dlaczego tłumacz zrobił z tego Kretę? Czyżby dlatego, że Jowisz miał się urodzić i wychować na Krecie? Może by należało czytać „z Rety”, tj. z Alp Retyckich, przez które wedle Martina (Historya Francyi) miał się Sygebert (a właściwie Hildebert) przeprawić do Włoch. [przypis redakcyjny]
Postenkett (niem.) — łańcuch posterunków na granicach obozu. [przypis edytorski]
Postenkett (niem.) — łańcuch posterunków na granicach obozu. [przypis edytorski]
poste-restante (fr.) — poczta pozostająca, wysyłka na adres dowolnego urzędu pocztowego, a nie na adres zamieszkania. [przypis edytorski]
