Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18136 przypisów.
pośli (starop. forma) — dziś popr.: poszli; w prętkie pośli nogi: pośpieszyli, poszli co prędzej. [przypis edytorski]
pośli (starop. forma) — poszli. [przypis edytorski]
pośliznięcie — dziś popr. forma: poślizgnięcie. [przypis edytorski]
pośmieciuszka — dzierlatka: gatunek skowronka. [przypis edytorski]
Po śmierci Augusta, który rządził pięćdziesiąt siedem lat, sześć miesięcy i dwa dni — rok 13 n.e. [przypis tłumacza]
Po śmierci Heroda Klaudiusz oddał… — por. Starożytności XX, V, 2–VIII, 1. [przypis tłumacza]
Po śmierci Hyrkana starszy z braci, Arystobul, objąwszy rządy… — por. Starożytności XIII, XI. [przypis tłumacza]
po śmierci męża pani Hańska miała być bogatą wdową: czy owa rzekoma wierność nie mogła być i spekulacją — próbkę sądów o Balzaku, jakie krążyły w otoczeniu pani Hańskiej, może dać ta lakoniczna notatka, zawarta w dzienniku pani de Mory-Jezierskiej, która znała panią Hańską osobiście i żyła w całym tym świecie. „Balzac jest w wielkiej z nią przyjaźni i dedykuje jej swoje utwory, co przypisują nade wszystko potrzebie czerpania ze szkatuły jej wielce bogatego męża”… (Wirginia Jezierska: Z życia dworów i zamków na kresach, Poznań 1924). [przypis autorski]
Po śmierci (…) Mieszka (…) małym chłopięciem Kazimierz (…) pozostał — Kazimierz, syn Mieszka II miał 19 lat, gdy w 1034 r. (9 lat po śmierci Bolesława Chrobrego) zmarł jego ojciec. [przypis edytorski]
po śmierci zaś tegoż [Mieszka II] za przekonaniem ludu swego wojewoda naczelny i chorąży — w oryg.: Post mortem Meschonis, Mazowiae, gentis sui persuasione, princeps existebat et signifer; w innym tłum.: po śmierci tegoż we własnym przekonaniu książę i naczelnik Mazowsza. [przypis edytorski]
Pośmiertne losy spuścizny Villona znaczą się nader interesującą linią… — Warto zauważyć, iż Montaigne, wśród swojej, obejmującej tyle tematów gawędy, nie zdradza ani słowem znajomości Villona; Rabelais znał go niewątpliwie i wspomina w wielu miejscach, lecz raczej w duchu pospolitej legendy, już utworzonej o pisarzu, bez głębszego wniknięcia w jego treść. [przypis tłumacza]
pośmiertnych pism Beyle'a — Kroniki włoskie, Życie Napoleona, Nowele, Korespondencja, Pamiętnik egotysty, Lamiel, Życie Henryka Brulard. [przypis tłumacza]
pośniadać (daw.) — zjeść śniadanie. [przypis edytorski]
pośniadać (starop.) — tu: posilić się. [przypis edytorski]
pośniadamy — zjemy śniadanie. [przypis edytorski]
pośpiały — zdążyły w porę. [przypis autorski]
pośpieć (daw.) — zapomnieć, omieszkać. [przypis edytorski]
pośpieć (daw.) — zdążyć. [przypis edytorski]
pośpieć — pospieszyć się, zdążyć. [przypis edytorski]
pośpieć — zdążyć. [przypis edytorski]
pośpieją (daw.) — zdążą. [przypis edytorski]
pośpieni (daw.) — uśpieni, śpiący. [przypis edytorski]
pośpiesza z gałęzią — nadchodzi z symbolem poselstwa, zawieszenia broni; w późniejszych wiekach zamiast gałęzi zaczęto używać białej chorągwi. [przypis edytorski]
pośpili się — dziś popr.: pospali się, zasnęli. [przypis redakcyjny]
pośrebrzać — dziś popr.: posrebrzać [przypis edytorski]
pośredniość — tu: przeciętność. [przypis edytorski]
„Pośród bogów będzie sprawował sądy” — sąd składa się z trzech. [przypis tłumacza]
Pośród ksiąg po prostu uciesznych (…) „Całusy” Jana Sekonda — Johannis Secundi Basia, niderlandzkiego poety Joannesa Secundusa (właśc. Jan Niclas Everaerts, 1511–1536). Dzieło jego jest to zbiór małych poemacików pełnych zmysłowych obrazów. Interesujące jest, iż Montaigne w dziele Rabelais'go nie widzi nic więcej ponad „ucieszną” książkę, i nic więcej nie ma o niej do powiedzenia! [przypis tłumacza]
Pośród nimf wiecznych uśmiecha się Febe — Nimfy wieczne to gwiazdy. Febe to księżyc. [przypis redakcyjny]
pośród (starop.) — oboczna forma pisowni występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: pośrzod. [przypis edytorski]
Pośród tych wieprzów (…) — Poeta wyrzeka tu na zepsucie swojego czasu i kraju: ile razy w tej treści podnosi głos strofujący, zawsze jest niewyczerpany i nieubłagany. Przez pogardę wieprzami nazywa mieszkańców Kassentino; kundlami warczącymi mieszkańców z Arezzo; wilkami florentczyków; a lisami pizańczyków dla wrodzonej ich chytrości i zdrady. Czarownica Cyrce przemieniła towarzyszów Ulissesa w wieprze. [przypis redakcyjny]
Pośród tylu podziwu godnych czynów starszego Scypiona (…) odwiedza szkoły w Sycylii i przysłuchuje się lekcjom filozofii — por. Cyceron, O mówcy, II, 6. [przypis tłumacza]
pośród uczonych znawców Szekspira ustaliło się przekonanie, że (…) prawie równie doniosłym, a mniej zawodnym czynnikiem są właściwości formy — przesada niektórych krytyków w tym kierunku wywołała w ostatnich latach pewną, chwilową, zdaje mi się, reakcję. [przypis tłumacza]
pośród zgromadzenia — tj. w towarzystwie. [przypis edytorski]
po środku miał w sobie nasz obraz własną barwą malowany — W ciało człowieczeństwa wcielone Słowo Boże, Chrystus Pan i Zbawiciel. [przypis redakcyjny]
pośrodku ogromnej białej róży Elżbieta, księżna Yorku (…) obok niej stał Henryk VII, którego postać wyłaniała się z takiejże róży czerwonej — herbem angielskiego rodu Yorków była biała róża, zaś herbem rodu Lancasterów była czerwona róża. W latach 1455–1485 toczyła się w Anglii wojna domowa o władzę pomiędzy tymi dwoma rodami, zwana Wojną Dwóch Róż. Wojnę zakończyło zwycięstwo w bitwie pod Bosworth (1485) spokrewnionego z Lancasterami Henryka Tudora (1457–1509), który został nowym władcą Anglii, jako Henryk VII, i poślubił Elżbietę York (1465–1503), córkę jednego ze swych poprzedników na tronie, Edwarda IV Yorka. [przypis edytorski]
pośrutować — pokawałkować, zemleć. [przypis redakcyjny]
pośrzednik — dziś popr.: pośrednik. [przypis edytorski]
po świacie — dziś popr.: po świcie. [przypis edytorski]
poświadomić (daw.) — powiadomić, poinformować, wtajemniczyć. [przypis edytorski]
po świadomu (starop. forma) — świadomie. [przypis edytorski]
poświata (daw.) — [tu:] światło księżycowe. [przypis redakcyjny]
poświata — światło. [przypis redakcyjny]
poświata — [tu:] światło księżycowe. [przypis redakcyjny]
po światu (daw.) — po świecie. [przypis edytorski]
po światu — dziś popr.: po świecie. [przypis edytorski]
poświęćcie wszystkie wysiłki rolnictwu, które mnoży ludzi, i wypędźcie rzemiosła, które doprowadziłyby w końcu do zupełnego wyludnienia… — P. d'Argenson mówi: Niejedna gałąź handlu zewnętrznego przynosi fałszywą jedynie korzyść królestwu w całości; może wzbogacić kilka jednostek, nawet kilka miast; lecz cały naród nic na niej nie zyskuje i naród nie ma się przez to lepiej. [przypis autorski]
poświęć jego krople dla Kronosa syna — mowa o libacji, tradycyjnej ofierze z pierwszych kropli pitego wina, tu przeznaczonej dla Zeusa. [przypis edytorski]
poświęcenie kościoła gnieźnieńskiego — 1 maja 1097 r. [przypis edytorski]
poświęcenie nożów, przy nocnym obrzędzie w monasterze Św. Motry… — zdaje się, iż nie w jednym miejscu noże poświęcano. Widziałem starą drewnianą kapliczkę, należącą do jednego monasteru w Puszczy Łebedyńskiej, niedaleko miasta Szpoły, gdzie podobną uroczystość odbyto. [przypis autorski]
Poświęcone Marii — pod imieniem Marii ukrywa się kobieta, która w tym okresie (1834–1838) odegrała w życiu uczuciowym Krasińskiego wybitną rolę: Joanna Bobrowa. W wyd. III utworu dedykacji brak. Dedykowanie utworu osobie o tym samym imieniu co bohaterka dramatu, żona hrabiego Henryka, pobudziło niektórych krytyków do snucia pomysłów interpretacyjnych: „Dedykowanie utworu Marii staje się pięknem już w pierwszej przygrywce poetycznej orkiestry, a występuje i później, kiedy w wyrażeniu: Maria, imieniu o podwójnym sensie, zjawia się amfibolia marzycielskiej miłości. Czy jest to nieszczęśliwa żona bohatera, której nieskończona wierność została nagrodzona obłąkaniem, czy już tu jest to apoteoza katolicyzmu: Maria gwiazda morza, wieczny symbol macierzyńskiej miłości? Są to aluzje do obu, do żadnej z osobna, aluzje, które stapiają się w jedną wierność kobiecą” (A. Jung, Ein polnischer Dante [w:] Charaktere, Charakteristiken und vermischte Schriften, Konigsberg 1848, s. 26). [przypis redakcyjny]
poświętnik a. skarabeusz, Scarabaeus sacer (biol.) — czarny chrząszcz znany z toczenia kul ulepionych z nawozu, czczony w staroż. Egipcie jako symbol boga wschodzącego Słońca; wg dawnej klasyfikacji: Ateuchus sacer. [przypis edytorski]
po świętym Pietrze — po świętym Piotrze, tj. po 29 czerwca. [przypis edytorski]
po święty Wit — do dnia św. Wita, tj. do 15 czerwca. [przypis edytorski]
poświetla — dziś: poświata. [przypis edytorski]
poświetl — dziś: poświata. [przypis edytorski]
poświetl (neol.) — poświata. [przypis edytorski]
po św. Janie — w drugiej połowie roku. [przypis redakcyjny]
po św. Stanisławie biskupie — po dniu 8 maja, kiedy w kościele katolickim obchodzona jest uroczystość św. Stanisława ze Szczepanowa, biskupa i męczennika, patrona Polski. [przypis edytorski]
posądek (daw.) — czyn, postępek. [przypis edytorski]
posądzać — [tu:] sądzić. [przypis redakcyjny]
posądzanie mnie, że wskutek ostrej krytyki mogę się czuć dotknięty i zmieniać sąd, jest zupełnie niesłuszne, a nawet nieładne — patrz, kotku figlarny, moja polemika z Kotarbińskim w II zeszycie rocznika „Przeglądu Filozoficznego” (rok 1936). [przypis autorski]
posąg Achillesa — w Hyde Parku; w mit. gr. Achilles to najdzielniejszy z Greków walczących w wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]
posąg Apollina — Apollo: w greckiej mitologii starożytnej bóg słońca i sztuk pięknych, zwykle przedstawiany w sztuce jako idealnie piękny młodzieniec. [przypis redakcyjny]
…posąg jakiegoś króla na koniu — statua Krystiana V. [przypis tłumacza]
posąg Memnona — Memnon: w mit. gr. syn Eos (Jutrzenki), król Etiopów, uczestnik wojny trojańskiej; zginął z ręki Achillesa. Kolosy Memnona: posągi faraona Amenhotepa III postawione ok. 1370 p.n.e. w Tebach Zachodnich, nazywane tak, ponieważ od czasu, gdy jeden z nich został uszkodzony przez trzęsienie ziemi w 27 r. p.n.e., rankiem wydobywał się z niego dźwięk, interpretowany przez Greków i Rzymian jako wołanie Memnona do matki. Zjawisko to wywołane było ulatywaniem ogrzewającego się powietrza przez szczelinę w posągu i ustało po jego naprawie. [przypis edytorski]
posąg Mitysa w Argos zabił mordercę tegoż, runąwszy na patrzącego — Argejczyk Mitys miał zginąć wśród rozruchów politycznych, a o wypadku tutaj wspomnianym mówi także Plutarch: O późnym wymierzaniu kary przez bóstwo (Moralia 553 D). [przypis tłumacza]
posąg Mojżesza — rzeźba Michała Anioła. [przypis redakcyjny]
posąg paryjski — posąg z marmuru paryjskiego. [przypis redakcyjny]
posąg rzymskiego stoika — cesarza rzymskiego Marka Aureliusza (121–180), zwolennika stoicyzmu, którego konny posąg z brązu znajduje się w Rzymie. [przypis edytorski]
posąpny — dziś popr.: posępny. [przypis edytorski]
posążnica — pieśń ludowa, dumka. [przypis edytorski]
posada (daw.) — tu: podstawa bytu materialnego. [przypis edytorski]
posada (daw.) — tu: podstawa, fundament. [przypis edytorski]
posada — fundament. [przypis edytorski]
posada (hiszp.) — zajazd. [przypis edytorski]
posadero (hiszp.) — właściciel gospody. [przypis edytorski]
posadny — zapewne: o solidnych podstawach. [przypis edytorski]
Posadowa — dawna wieś w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, u stóp góry Majdan (503 m) i Ostryż (448 m). [przypis edytorski]
posady — tu: osady, posiadłości. [przypis edytorski]
posadził do wioseł — tj. zesłał na galery, niewolniczą pracę przy wiosłowaniu na statku. [przypis edytorski]
Posadziłeś… nie nagorzej — tj. na miejscu bliskim gospodarza. [przypis redakcyjny]
posag — dobro materialne wnoszone przez żonę przy zawarciu małżeństwa. [przypis edytorski]
Posagi powinny być znaczne w monarchii, iżby mężowie mogli podtrzymać swoje stanowisko i obowiązujący zbytek. Powinny być mierne w republikach, gdzie zbytek nie ma władać. — Marsylia była najroztropniejszą z republik swego czasu: posag nie mógł tam przekraczać stu talarów w srebrze i pięciu w odzieży. (Strabon, ks. IV). [przypis autorski]
posag — majątek wnoszony do małżeństwa przez żonę. [przypis edytorski]
posag — majątek wnoszony mężowi przez żonę przy zawieraniu małżeństwa. [przypis edytorski]
posag — majątek wnoszony mężowi przez żonę przy zawieraniu małżeństwa. [przypis redakcyjny]
posag — tu: dziedzictwo; naleciałość. [przypis edytorski]
po salonie pani de Loynes, po salonie księżniczki Matyldy — patrz nr 770 i 780 „Wiadomości Literackich”. [mowa o artykułach Dama Fiołkowa oraz Księżniczka Matylda, zamieszczonych w niniejszym zbiorze; red. WL.] [przypis autorski]
posażna żona — Andromacha. [przypis edytorski]
posażne (środki) — pieniądze z posagu. [przypis edytorski]
posażny (daw.) — dotyczący posagu, tu: pochodzący z posagu. [przypis edytorski]
posędzieleć (daw.) — posiwieć. [przypis edytorski]
posępne lirniki — dziś popr. forma M. lm grup rzecz. m.-os.: posępni lirnicy. [przypis edytorski]
posępnica — melancholia. [przypis autorski]
posępno — dziś: posępnie. [przypis edytorski]
posedańskie cesarstwo — tj. to, które powstało „po Sedanie”; wojna francusko-pruska (1870–1871) między Cesarstwem Francuskim a Królestwem Prus, wspieranym przez inne kraje niemieckie, zakończyła się straszliwą klęską wojsk francuskich w bitwie pod Sedanem, a następnie proklamacją założycielską zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego. [przypis edytorski]
posed (gw.) — poszedł. [przypis edytorski]
Posejdonios (ok.135–ok.50 p.n.e.) — gr. filozof i uczony, astronom, geograf i historyk; wyliczył obwód Ziemi metoda odmienną niż Eratostenes, uzyskując 240 000 stadionów. [przypis edytorski]
Posejdon (mit. gr.) — bóg mórz, swoim trójzębem wzburzający fale, powodujący sztormy i trzęsienia ziemi; brat Zeusa. [przypis edytorski]
