Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7538 przypisów.
dnia piętnastego — właściwie szesnastego, jak to wykazuje Graetz (III, 571), skoro piętnastego przypadało Święto Drewien. Patrz wyżej ustęp 6. [przypis tłumacza]
Dnia trzeciego przybędziesz do Ftyi, gdzie plony obfite — por. Iliada IX 363: obrażony Achilles grozi, że razem ze swymi wojownikami porzuci walkę, odpłynie spod Troi i wróci do domu, do ojczystej Ftyi w Tesalii. [przypis edytorski]
Dni człowieka mijają jak cień — Ps 144, 4. [przypis edytorski]
dnieć — świtać. [przypis edytorski]
dnie — dziś popr.: dni. [przypis edytorski]
dnie i nocy (daw. forma) — dziś: dnie i noce. [przypis edytorski]
Dnieje (…) — dialog zawiera krytykę konserwatywnych koncepcji politycznych dotyczących relacji między polskim ludem a szlachtą, poruszanych m.in. w Psalmach przyszłości i Przedświcie, gdzie Krasiński, starając się ukoić lęk przed możliwą rzezią szlachty, rewolucją chłopską i w związku z tym rozbratem wewnątrz narodu, postulował ścisły sojusz między tymi dwoma stanami („Jeden tylko, jeden cud: / Z szlachtą polską polski lud”). Wykrzyknik Czepca: „Dnieje!!!” stanowi bezpośrednie nawiązanie do tytułu Przedświtu i oznacza świt niepodległości Polski. [przypis edytorski]
dniem dobrym uraczył — powiedział mu „dzień dobry”. [przypis redakcyjny]
dniem pierwej — dzień wcześniej; poprzedniego dnia. [przypis edytorski]
dniem po dniu (daw. forma) — dziś: dzień po dniu. [przypis edytorski]
Dnieprostroj (ros.) — Dnieprzańska Elektrownia Wodna, hydroelektrownia na rzece Dniepr, zbudowana w latach 1927–1932. [przypis edytorski]
dnieprowcy — tu: Kozacy znad Dniepru. [przypis edytorski]
Dniepr — rzeka w Rosji, Białorusi i Ukrainie lub miasto w środkowo-wschodniej części Ukrainy, nad rzeką Dniepr, okupowane przez Niemców w latach 1941–1943. [przypis edytorski]
Dniestru i Borystenu pobrzeża przyjemne / Miały mędrców, gdy Greki jeszcze były ciemne — Les anciens philosophes de l'Ukraine [fr.: starożytni filozofowie Ukrainy; red. WL]. [przypis autorski]
dni galowe — święta państwowe, obchodzone w Rosji w rocznicę urodzin lub wstąpienia na tron cesarza. [przypis edytorski]
dni i nocy (daw. forma) — dziś: dnie i noce. [przypis edytorski]
dni krakowskie w r. 1923 — mowa o krwawo stłumionych przez policję strajkach robotniczych. [przypis edytorski]
Dni Krzyżowe — w chrześcijańskim kalendarzu liturgicznym: wiosenne dni modlitw o urodzaje i za głodujących, obchodzone przez trzy kolejne dni poprzedzające uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, wypadającą tradycyjnie w czwartek 40 dni po Zmartwychwstaniu, czyli święcie Wielkanocy, zapoczątkowane w połowie V w. przez św. Mamerta, biskupa Vienne. Ponieważ Wielkanoc jest świętem ruchomym, obchodzonym w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca i może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia; Dni Krzyżowe mogą wypaść, zależnie od roku, w ostatnie dni kwietnia lub później, aż do początków czerwca. [przypis edytorski]
dniom (…) nie folgujem — nie mamy względu na dni. [przypis redakcyjny]
dniowy (daw.) — dzienny. [przypis edytorski]
dniowy — dzienny, tu: codzienny; strawa dniowa to obiad. [przypis edytorski]
dni ubiegłe odżywia — wskrzesza przeszłość. [przypis edytorski]
dnowi (daw. forma) — dziś: (ku) dnu. [przypis edytorski]
dójka — dojarka, pracownica od dojenia krów. [przypis edytorski]
dójrzały — dziś popr. pisownia: dojrzały. [przypis edytorski]
dójrzeć — dziś popr. pisownia: dojrzeć. [przypis edytorski]
dójść — dziś popr. pisownia: dojść. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
(…) dół, który tym sposobem był sporządzony, iż w nim umierał winowayca, długo się nie męcząc, a lud nie patrzył iak my z dzikością na rozlanie krwie ludzkiey — podobną ludzkość w ukaraniu winowaycy opisał P. Mercier. Rzecz dziwna, że taka litość we śnie tylko albo na Xiężycu widzieć się daie. [przypis autorski]
dół poboczny — pułapka z przynętą, wykopany na poboczu, w ostępie. [przypis redakcyjny]
dólski — pochodzący z dolin. [przypis edytorski]
dóm — dziś: dom. [przypis edytorski]
dóm — dziś popr.: dom. [przypis edytorski]
Dóniży — gwarowa wymowa imienia Dionizy. [przypis edytorski]
do 506 w. — tj. do słów: „Albo ryje otchłanie, albo w obłok tryska”. [przypis edytorski]
do Abrahama na piwo pójść (pot.) — umrzeć. [przypis edytorski]
do Agisa w Dekelei — od 413 r. obozują Lacedemończycy stale w Attyce, w warowni Dekeleja, pod wodzą króla Agisa [Agis II, z dynastii Eurypontydów, zm. ok. 400 p.n.e.]. [przypis tłumacza]
do aktów — dziś popr. forma dla zbioru dokumentów: do akt. [przypis edytorski]
Do Apollina pytyjskich wyroczni — do Delf. Miejsce wyroczni zwało się pierwotnie Pytho; stąd starą kobietę, która tam wróżyła, zwano Pythią. [przypis redakcyjny]
do Arcybiskupa Canterbury (…) aby zwołał do Londynu — w rzeczywistości od V–VI w. Canterbury i Londyn znajdowały się na ziemiach zajętych przez Sasów. [przypis edytorski]
do arcybiskupa, do biskupa kujawskiego — chodzi o arcybiskupa gnieźnieńskiego, Wacława Leszczyńskiego oraz biskupa kujawskiego Floriana ks. Czartoryskiego. [przypis redakcyjny]
do armii lub załogi wojennej — Za czasów Rabelais'go istniały już najemne oddziały zawodowego wojska. [przypis tłumacza]
Do Ary Scheffera — oryginał pisany w języku francuskim. [przypis redakcyjny]
do „Attylli” weź się zaraz (…) — O Atylli i jego następcach aż do osiedlenia się Węgrów w Europie, dzieło Amadeusza Thierry. [przypis redakcyjny]
do Augusta — Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
do Augusta Z. — Zamoyskiego. [przypis redakcyjny]
do Auteuil — do hrabiny de Boufflers. [przypis tłumacza]
Dobada — Dobas w Abisynii. [przypis redakcyjny]
doba (daw.) — chwila, moment. [przypis edytorski]
doba (daw.) — czas, moment. [przypis edytorski]
doba (daw.) — czas, pora. [przypis edytorski]
doba (daw.) — tu: czas, pora. [przypis edytorski]
dobadywaj się (starop.) — domyślaj [się]. [przypis redakcyjny]
doba — tu: moment. [przypis edytorski]
doba — tu: pora. [przypis edytorski]
Dobczinskij w komedii Gogola — w polskim tłumaczeniu: Dobczyński, obywatel prowincjonalnego miasta powiatowego w komedii Gogola Rewizor (1836). [przypis edytorski]
do bękartów Carycy iść — Branicki ożenił się z Aleksandrą Engelhardtówną, naturalną córką carycy Katarzyny II. [przypis redakcyjny]
dobić się (czegoś) — pokonując trudności dotrzeć do jakiegoś celu, osiągnąć coś. [przypis edytorski]
dobić się (pot.) — dotrzeć do czegoś po wielu staraniach i trudnościach. [przypis edytorski]
dobiegał do końca — dziś popr.: dobiegał końca. [przypis edytorski]
do bieguna — słowa dodane przez Czubka na podstawie rękopisu. [przypis redakcyjny]
dobierali żon dla synów — dziś popr. z B.: dobierali żony (…). [przypis edytorski]
dobieżeć (starop. forma) — dojść, dotrzeć do czego. [przypis edytorski]
dobieżysz lasu (daw.) — dobiegniesz do lasu. [przypis edytorski]
dobijewa (daw., gw.) — dobijemy. [przypis edytorski]
dobijewa (daw., gw.) — dobijemy; zachowana w gwarze daw. forma liczby podwójnej. [przypis edytorski]
Do błędów nagromadzonych… — dwa pierwsze wydania (1835, 1837), a także rękopiśmienna kopia jako źródło cytowanych słów podają Koran ks. 2, wers. 18. Jak stwierdził Kleiner (w poprzednich wyd. Bibl. Nar.) — zdania takiego w Koranie nie ma, a wskazane miejsce poświęcone jest potępieniu niewiernych, którzy „podobni są ludziom zatykającym sobie uszy przed grzmotem”. W III wydaniu motto podpisane zostało: „Bezimienny”, co oznaczać miało samego autora Nie-Boskiej komedii wydawanej anonimowo. W użyciu tego motta można dopatrzyć się charakterystyki sytuacji arystokracji i osobistego stosunku Krasińskiego do własnej klasy. [przypis redakcyjny]
Do blasku płci — do odcienia skóry, do karnacji; płeć (daw.) — cera, skóra. [przypis redakcyjny]
dobór sztuczny — stosowany przez hodowców zwierząt celem otrzymania ras posiadających żądane cechy. [przypis redakcyjny]
Do Bogarodzicy w Słuckiej Bramie — nad jedyną, jaka była w Nieświeżu, bramą, nazwaną Słucką, jest kaplica N.P. Maryi z ołtarzem, przypominająca Ostrą Bramę wileńską. [przypis autorski]
doborny — doborowy. [przypis edytorski]
doborowy — wyselekcjonowany, wysokiej jakości. [przypis edytorski]
dobosi (daw. forma) — dziś popr.: dobosze. [przypis edytorski]
dobosz — członek orkiestry, grający na bębnie. [przypis edytorski]
dobrą myśl położyć — wyrzec się swawoli. [przypis redakcyjny]
dobrą siostrę —- zwała się Annia Cornificia [Annia Cornificia Faustina]. Marek Aureli pozostawił jej całe ojcowe i matczyne dziedzictwo. [przypis tłumacza]
dobrą sławą nie da naprzód nikomu — nie da się wyprzedzić nikomu, gdy chodzi o dobre imię. [przypis redakcyjny]
Dobra Białogłowskie — wniesione w posagu; nie mogły stać się dziedzictwem; krewnym kobiety przysługiwało prawo ich wykupu zarówno od niej, jak od jej spadkobierców, czy nabywców dóbr. [przypis redakcyjny]
Dobra Bogini — łac. Bona Dea, czczona w świątyni na Awentynie; w jej kulcie mogły uczestniczyć wyłącznie kobiety. [przypis edytorski]
dobra bogini — rzym. bogini-matka związana z płodnością nosiła miano Dobrej Bogini (Bona Dea). [przypis edytorski]
Dobraczyński, Jan (1910–1994) — pisarz, publicysta, redaktor katolickiego czasopisma „Dziś i jutro”. [przypis edytorski]
dobra kaczka, nie brodząc — przysłowie: jakby z nieba spadło. [przypis redakcyjny]
do braku (starop.) — tu: do śmieci, do odpadów; por. starop. brakować: wybierać, przebierać. [przypis edytorski]
Dobra mama — w wydaniu źródłowym pod tytułem podano melodię w zapisie nutowym. Tadeusz Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]
dobra myśl (daw.) — wesołość [przypis redakcyjny]
dobra myśl (daw.) — wesołość. [przypis redakcyjny]
dobra myśl (daw.) — zabawa. [przypis redakcyjny]
dobra myśl (daw.) — zabawa; [radość]. [przypis redakcyjny]
dobra myśl — pogoda ducha, wesołość. [przypis redakcyjny]
dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]
Dobranoc, mój książę — słowa, którymi żegna umierającego Hamleta, księcia duńskiego, jego przyjaciel Horacy w Hamlecie Shakespeare'a. [przypis edytorski]
dobra parafernalne — Majątkiem parafernalnym jest wszystko to, co żona posiada poza swoim posagiem; bądź iż posiadała to w chwili zawarcia małżeństwa, bądź zyskała później. [przypis autorski]
dobra potioritatis — dobra dłużników niewypłacalnych, oddane wierzycielom, podlegały wykupowi na zasadzie dowiedzionego pierwszeństwa prawa (łac. potioritas, od potior: lepszy). [przypis redakcyjny]
dobra psu i mucha — w oryginale: „Była to tylko mucha przy (?) orle”. Nie ręczę za trafność tłumaczenia, ale uważałem za stosowne użyć zwrotu przysłowiowego. [przypis tłumacza]
dobra stołowe — dobra, z których dochód był przeznaczony na utrzymanie dworu królewskiego. [przypis redakcyjny]
Dobra stołowe — przeznaczone jako uposażenie króla, nie rozdawane starostom, ale wypuszczane w dzierżawę; dzielone na ekonomie (klucze); kwarty nie płaciły; król z ich dochodów ponosić za to musiał te wydatki publiczne, do których zobowiązał się przy objęciu tronu. [przypis redakcyjny]
dobra strona mocy (właśc. jasna strona mocy) — nawiązanie do Gwiezdnych wojen (ang. Star Wars), amerykańskiego filmu George'a Lucasa, którego akcja rozgrywa się „dawno temu w odległej galaktyce”. [przypis edytorski]
do brata — tu: stryjecznego, kanclerza związkowego. [przypis redakcyjny]
Dobra Wieść — dosłowne znaczenie greckiego słowa euangelion, od którego pochodzi polskie słowo „ewangelia”. [przypis edytorski]
dobra wola (tu: daw. B. lp. dobrą wolą) — swoboda. [przypis redakcyjny]
dobra zakonu miłosny — miłujący dobro zakonu. [przypis edytorski]
