Z naszej bajki

Współcześnie za bajkę tradycyjną uważa się opracowania literackie, w szczególności XVIII­- i XIX­-wieczne opracowania braci Grimm i Hansa Christiana Andersena, najczęściej w postaci niedoskonałych, wielkonakładowych adaptacji. Bajka w kulturze popularnej, w szczególności w komercyjnej kulturze masowej, funkcjonuje pod silnym wpływem anglosaskim. Podobnie jak w innych dziedzinach „sztuki ludowej”, przeciętny odbiorca ma stereotypową wiedzę opartą na opracowaniach i stylizacjach, nierzadko zaprzeczających charakterowi oryginału. Słabo poznaną tradycję polskiej bajki ludowej chcemy upowszechnić poprzez odwołanie się do źródeł archiwalnych oraz bezpośredni kontakt z oralną kulturą tradycyjną.

Spuścizna polskiej kultury tradycyjnej została w dużym stopniu zapomniana, co uważamy za ogromną stratę dla kultury narodowej. Działania entuzjastów i akademików starających się dokumentować skarby folkloru, niestety, rzadko kiedy przebijają się do społecznej świadomości. W ramach tego projektu chcemy wykorzystać ogromną popularność biblioteki Wolne Lektury do przywrócenia polskiej bajce należnego jej miejsca w domu i szkole, umożliwić kontakt masowej publiczności z depozytariuszami kultury tradycyjnej oraz wzmocnić tożsamość - dumę z uczestnictwa w kulturze lokalnej.

Nad merytoryczną stroną projektu „Z naszej bajki” czuwa zespół redakcyjny, w skład którego weszli prof. Joanna Papuzińska - prozaik, poetka, autorka bajek i wierszy dla dzieci, profesor nauk humanistycznych; dr hab. Katarzyna Smyk - prof. nadzw. w Instytucie Kulturoznawstwa UMCS w Lublinie, językoznawca, kulturoznawca, folklorysta; Antoni Beksiak - animator kultury, kurator i krytyk muzyczny, edukator, dokumentalista i twórca, kontynuator tradycji muzycznych oraz Jarosław Lipszyc - poeta i muzyk, wieloletni dziennikarz, aktualnie aktywny propagator nowoczesnej edukacji oraz wolnej kultury.

W ramach realizacji projektu pozyskaliśmy i udostępniliśmy dziesięć nagrań bajek ludowych w oryginalnej postaci gwarowej dokonanej przez przedstawiciela kultury tradycyjnej lub współczesnego twórcę ludowego. Nagrania zostały udostępnione czytelnikom biblioteki na wolnej licencji – dzięki temu zgodnie z prawem każda zainteresowana osoba może je bezpłatnie przeglądać, pobierać na swój komputer, a także udostępniać innym i cytować.

Ponadto zespół projektowy przeprowadził szczegółową kwerendę źródeł i archiwów, na podstawie której stworzył listę najciekawszych polskich bajek ludowych, które mogą wejść w skład dużej kolekcji w przyszłości. Zostały również przygotowane standardy opracowania etnograficznego bajek źródłowych oraz standardy stylistyczne i merytoryczne uwspółcześnienia bajek – oba dokumenty dostępne są poniżej i mogą z nich skorzystać wszyscy zainteresowani tą tematyką.

Standardy opracowania etnograficznego bajek źródłowych, dr hab. Katarzyna Smyk, prof. UMCS: ODT, PDF.

Standardy stylistyczne i merytoryczne uwspółcześnienia bajek, prof. Joanna Papuzińska: ODT, PDF.

Raport z kwerendy źródeł: ODT, PDF.

Dodatkowo dzięki przeprowadzonym pracom programistycznym na stronie wolnelektury.pl o wiele łatwiej można znaleźć interesujące zasoby. Od teraz można łatwo i skutecznie wyszukiwać utwory według epoki, gatunku i motywu. Wystarczy w oknie wyszukiwarki wpisać np. „sonet barok vanitas” i w wynikach wyszukiwania otrzymamy sonety barokowe z motywem Vanitas, do których pasują wszystkie wpisane słowa. Poprawiliśmy również wyszukiwanie słów w treści książek, podpowiedzi w okienku wyszukiwania i liczne drobiazgi w warstwie wizualnej.

Wszystkie zasoby zostały udostępnione na wolnej licencji (Licencja Wolnej Sztuki 1.3), która umożliwia legalne i szerokie korzystanie z tekstów każdemu użytkownikowi Internetu. Licencja ma charakter trwały: nawet gdyby jutro fundacja Nowoczesna Polska przestała istnieć, to prawa do korzystania z utworów należą już nieodwołalnie do całego społeczeństwa.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.