Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10149 przypisów.
wiszar — urwisko. [przypis edytorski]
wiszar — urwisko skalne. [przypis edytorski]
wiszar — urwisko, stromizna; torfowisko wiszące (na stromym zboczu). [przypis edytorski]
wiszar — urwisko, torfowisko wiszące, tu: elementy zamku nadwieszające się nad placem. [przypis edytorski]
wiszar — urwisko (w oryginale niem.: Gehänge). [przypis edytorski]
wiszar — urwisko, występ skalny. [przypis edytorski]
wiszary (poet.) — urwiska a. roślinność czepiająca się kamieni. [przypis edytorski]
wiszary — rodzaj rośliny; splątane zarośla. [przypis redakcyjny]
wiszar — zbocze a. skała porośnięte gęstą roślinnością. [przypis edytorski]
wiszar — ziele czepiające się kamieni, skał. Wyraz ten zrobił raczej niespodzianą „karierę” w literaturze modernizmu, w poezji. Wyspiański kpił z tej maniery: „»Wiszary«? znany wyraz, powszechnie zużyty, / Artur Górski, Miciński karmią się nim co dzień (…)”. [przypis redakcyjny]
wisz a. wiszar (starop.) — chwasty, zarośla czepne, pnącza. [przypis edytorski]
wiszczeć (gw.) — krzyczeć, piszczeć. [przypis edytorski]
wisz (daw.) — trzcina. [przypis redakcyjny]
wiszę głową na dół, z nogami skrzyżowanymi między niebem a ziemią — w pozycji odwzorującej kartę tarota Wisielec. [przypis edytorski]
wiszeń — forma B lm od rzecz. wiśnia. [przypis edytorski]
wiszeńka — wisienka. [przypis edytorski]
wisz (gw.) — dziś popr.: wiesz. [przypis edytorski]
wisz, hadiuka (z ukr.) — wiesz, gadzina. [przypis edytorski]
Wiszkontowie — ród możny [Visconti], panujący do 1447 r. w Mediolanie. [przypis redakcyjny]
wisznia (daw.) — dziś: wiśnia. [przypis edytorski]
wisznia (daw.) — wiśnia. [przypis edytorski]
wisznia (daw.) — wiśnia; tu: D.lm wiszeń, dziś: wiśni. [przypis edytorski]
wisznię — dziś: wiśnię. [przypis edytorski]
wiszni (ukr.: wyszni) — wiśnie. [przypis edytorski]
Wisznu — hinduski bóg życia. [przypis edytorski]
Wisznu (rel.) — jeden z hinduskiej trójcy bogów (trimurti), podtrzymujący istnienie wszechświata i panujący w nim ład. [przypis edytorski]
Wisznu — w hinduizmie bóg przenikający wszystko i wszystko w sobie zawierający, związany ze światłem, ogniem i Słońcem. [przypis edytorski]
Wiszów — daw. forma D.; Wiszowy (należący do Wisza), Wisza. [przypis edytorski]
Wiszowi — ludzie Wisza. [przypis edytorski]
wisz pon (gw.) — wiesz pan; wie pan. [przypis edytorski]
wisz — trzcina, sitowie. [przypis redakcyjny]
witać kosmatą ręką (daw.) — winszować, gratulować z okazji ślubu. [przypis redakcyjny]
Witaj, Rozenkranc, witaj, Gildensternie — król Klaudiusz wraz ze swoją małżonką królową Gertrudą zaprosili do zamku przyjaciół szkolnych Hamleta, Rozenkranca i Gildensterna. Para królewska wierzyła, że ich towarzystwo sprawi, że młody książę wyzbędzie się szaleńczego usposobienia. Mają oni także odkryć przyczynę zmiany w zachowaniu Hamleta. Te dwie postaci, choć tylko drugoplanowe, inspirowały również współczesnych twórców; przykładem może być film Toma Stopparda Rosencrantz & Guildenstern Are Dead (Rozenkranc i Gildenstern nie żyją, 1990), którego tytuł stanowi cytat z Hamleta. [przypis edytorski]
Witaj, rzecze, nie brodząc do wieczerzy kaczka — przysłowia o niespodzianej zdobyczy. [przypis redakcyjny]
witali wiek nowy, a na dźwięk zegara bijącego północ tysiące przeczuć w przyszłość słali, czuli niezawodnie, że nadchodzące stulecie… — książka ta ukazała się w Szwecji w grudniu 1900 r., a w kraju tym uroczyście witano wiek nowy w dzień św. Sylwestra 1899 r. W przekładzie niemieckim ukazała się dopiero w lutym 1902 r. [przypis redakcyjny]
witalizm — koncepcja zakładająca istnienie w organizmach żywych specyficznej niematerialnej „siły życiowej” (łac. vis vitalis, fr. élan vital), która kieruje procesami życiowymi. [przypis edytorski]
witalizm Nietzschego należy do rzędu „fantastycznych i kruchych konstrukcji umysłowych” — S. Brzozowski, Idee, s. 414. [przypis autorski]
W italskiej ziemi twoje imię słynie — W Italii, szczególnie południowej, w której winnic było wiele, kult Bakchusa był szczególnie popularny. [przypis redakcyjny]
Witam cię, droga siostro — ten sam sposób mówienia; od pierwszych słów widać, że to to samo bractwo co Tartufe. Zarazem ten pan Zgoda spełnia ważne zadanie rozbawienia zbyt nabrzmiałej dramatem atmosfery. [przypis tłumacza]
Witaszewice — polska wieś, położona w województwie łódzkim. [przypis edytorski]
witebskiem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: witebskim. [przypis edytorski]
Witebsk — miasto w płn.-wsch. części dzisiejszej Białorusi. [przypis edytorski]
witebszczanin — mieszkaniec Witebska: miasta w płn.-wsch. części dzisiejszej Białorusi. [przypis edytorski]
Witek — pięcioletni siostrzeniec Justyny. [przypis edytorski]
Witelius, właśc. Witelon (ok. 1230–1280/1314) — mnich, uczony i dyplomata; pochodzący z Dolnego Śląska (okolic Legnicy) syn Polki z rodu rycerskiego i kolonisty z Turyngii (pisał o sobie Turingorum et Polonorum filius, tj. syn Turyngów i Polaków), znany z prac nad optyką i psychologią spostrzegania (De Perspectiva, De Optica); studiował sztuki wyzwolone w Paryżu (1254–1257), prawo kanoniczne, filozofię i nauki ścisłe w Padwie (1262–1268), w 1268 r. w Viterbo pod Rzymem zaprzyjaźnił się z Wilhelmem z Moerbeke, który wcześniej był współpracownikiem Tomasza z Akwinu, jemu dedykował swoje prace, w których korzystał z tłumaczeń greckich przyjaciela. Mylnie utożsamiany z Erazmem Ciołkiem, którego nazwisko po łac. brzmi: Vitellus); Słowacki idzie tu za tą mylną hipotezą. [przypis edytorski]
Witeliusz, właśc. Aulus Vitellius Germanicus (15–69 n.e.) — cesarz rzymski od 19 kwietnia do 21 grudnia 69; ciężkiego tortu, któremu Witeliusz dał był miano „tarczy Minerwy”: wg Swetoniusza (Żywoty cezarów: Żywot Witeliusza 13) był żarłokiem i wydawał wystawne uczty, na jedną z nich kazał przygotować „tarczę Minerwy”; nie był to jednak tort, ale wielka misa z wyszukanymi potrawami z ryb, ptaków i zwierząt z najdalszych stron świata; Minerwa to rzymska bogini mądrości, sztuk i wojny, odpowiednik greckiej Ateny, której olbrzymi posąg, z odpowiednio wielką tarczą, znajdował się na ateńskim Akropolu. [przypis edytorski]
Witeliusz, właśc. Aulus Vitellius Germanicus (15–69 n.e.) — cesarz rzymski od 19 kwietnia do 21 grudnia 69 (w tzw. roku czterech cesarzy, panujących po zamordowaniu Nerona); 2 stycznia 69 legiony w Germanii obwołały go cesarzem i ruszyły na Rzym przeciwko cesarzowi Galbie, jednak Galba dwa tygodnie później padł ofiarą spisku Otona, który został nowym cesarzem; 14 kwietnia w bitwie pod Bedriacum Witeliusz pokonał Otona, następnie wkroczył do Rzymu i został uznany przez senat; pokonany przez wojska kolejnego pretendenta, Wespazjana, został obalony i brutalnie zabity przez jego zwolenników. [przypis edytorski]
Witelo — (tak, a nie Vitello lub Vitellio), ur. ok. 1220 w okolicy Lignicy lub Wrocławia, syn kolonisty turyńskiego i Polki, bawił w Padwie i Viterbo, umarł po r. 1270. Oprócz dzieła pt. Perspectiva, napisał De elementatis conclusionibus, Philosophia naturalis, Scientia motuum caelestium, Naturales animae passiones. Witelo jest też prawdopodobnie autorem dzieła De intelligentiis (De ordine entium), pisanego ze stanowiska nowoplatońskiego. [przypis autorski]
Witemberk — właśc. Arwid Wittenberg, Arvid (1606–1657), feldmarszałek szwedzki, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego, wzięty do niewoli zmarł w następnym roku w twierdzy w Zamościu. [przypis redakcyjny]
Witenes — książę litew. od 1295, starszy brat Giedymina; skutecznie walczył z najazdami krzyżackimi. [przypis edytorski]
witeź a. wiciądz (starop.) — dzielny rycerz, wojownik. [przypis edytorski]
witeź — chwat. [przypis edytorski]
witeź (daw.) — dzielny rycerz. [przypis edytorski]
witeź (daw.) — dzielny rycerz, wojownik. [przypis edytorski]
witeź (daw.) — dzielny wojownik. [przypis edytorski]
witeź (daw.) — rycerz, bohater, śmiałek. [przypis edytorski]
witeź (daw.) — rycerz. [przypis edytorski]
witeź (daw.) — wojownik. [przypis edytorski]
witeź — rycerz, pan feudalny. [przypis edytorski]
witez a. witeź (daw.) — rycerz, bohater, junak. [przypis edytorski]
with lady Angelica — z panią Angeliką [Red. WL.]. [przypis edytorski]
witka — cienka gałązka. [przypis edytorski]
Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki. [przypis edytorski]
Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — malarz, krytyk artystyczny (zwolennik realizmu), publicysta; Żeromski poznał go w Zakopanem w r. 1892. [przypis redakcyjny]
Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — malarz, teoretyk realizmu, twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego, autor powieści-reportażu Na przełęczy (1891) oraz licznych pejzaży tatrzańskich. [przypis edytorski]
Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — pisarz, malarz, architekt, teoretyk sztuki, upowszechnił styl zakopiański, współredaktor „Wędrowca”, ojciec Witkacego. [przypis edytorski]
Witkiewicz, Stanisław (1851–1915) — polski malarz, architekt, pisarz i teoretyk sztuki, twórca i popularyzator stylu zakopiańskiego; ojciec Stanisława Ignacego Witkiewicza. [przypis edytorski]
Witkiewicz, Stanisław Ignacy (1885–1939) — malarz, fotografik, pisarz, dramaturg, filozof i teoretyk sztuki, twórca Teorii Czystej Formy, znany z ekscentrycznego stylu życia. [przypis edytorski]
Witkiewicz, Stanisław (syn) Ignacy (1885–1939) — malarz, dramaturg (Tumor Mózgowicz), powieściopisarz (Pożegnanie jesieni, Nienasycenie), krytyk artystyczny i teoretyk sztuki (Szkice estetyczne, O czystej formie). [przypis edytorski]
Witkiewicz (…) [w] „Sztuce i krytyce u nas” walczył o należyte rozumienie malarstwa, ale wpływ jego książki, jak świadczy np. Boy-Żeleński, sięgał daleko szerzej, właśnie w sprawy literackie — Boy-Żeleński, Znaszli ten kraj?, Warszawa 1931, s. 95. [przypis autorski]
Witołd, pan nasz możny i łaskawy — Witołd, syn Kiejstuta, jeden z największych mężów, których wydała Litwa. O jego dziełach wojennych i polityce, oprócz narodowych dziejopisów, czytać w Kotzebue[go] historii wyżej przytoczonej, szczególniej tom III karta 232, tudzież w życiu Swidrygajła: Switrigail, ein Beitrag zu den Geschichten von Litthauen, Russland, Polen und Preussen, von August von Kotzebue. Leipzig, 1820. [przypis autorski]
Witold Kiejstutowicz (lit. Vytautas; 1354 a. 1355–1430) — książę litewski z rodu Giedyminowiczów, syn Kiejstuta i kapłanki Biruty, stryjeczny brat króla polskiego Władysława II Jagiełły; w l. 1384–1389 książę grodzieński, brzeski, suraski, drohiczyński, wołkowyski, kamieniecki, w l. 1392–1401 namiestnik Litwy, od 1401 r. wielki książę litewski (Magnus Dux). [przypis edytorski]
Witold Kiejstutowicz, zwany Wielkim (ok. 1350–1430) — wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
Witold, książę litewski, ustanowił w tym narodzie prawo (…) — Kremer, de Rebus Poloniae, XVI. [przypis tłumacza]
Witold (ok. 1350–1430) — wielki książę litewski, brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W latach 1382–1385 oraz 1390 przejściowo sprzymierzony z Krzyżakami przeciw Jagielle. [przypis edytorski]
Witoldowa — dziś popr.: Witolda. [przypis edytorski]
Witoldow — dziś: Witolda a. Witoldowy. [przypis edytorski]
Witold Szymkowiak, przez którego przesłałem meldunek — Ucieczka w drodze płk Kazimierza Rawicza i pdch. Witolda Szymkowiaka nie udała się. Są w innym obozie i teraz koresponduję z nimi przez ich rodziny. [przypis edytorski]
Witoldu — dziś popr. forma C.: Witoldowi. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Witoldu (gw.) — Witoldowi. [przypis edytorski]
Witold Urbanowicz (1908–1996) — polski pilot wojskowy, od 1930 r. w Wojsku Polskim, drugi najlepszy polski as myśliwski II wojny światowej (17 zestrzeleń), w 1940 r. dowódca słynnego Dywizjonu 303, w 1943 r. gościnnie latał w dywizjonie amerykańskim, po wojnie wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Witos, Wincenty (1874–1945) — polityk ruchu ludowego, trzykrotny premier II Rzeczypospolitej, ofiara procesu brzeskiego, założyciel Polskiego Stronnictwa Ludowego. [przypis edytorski]
Witos, Wincenty (1874–1945) — przywódca ruchu ludowego, polityk; współzałożyciel PSL „Piast”, trzykrotny premier II Rzeczypospolitej; jego rząd został obalony w wyniku przewrotu majowego; przeciwnik rządów sanacji, współorganizator i jeden z przywódców Centrolewu; w 1930 aresztowany, oskarżony w tzw. procesie brzeskim o przygotowywanie zamachu stanu, skazany na 1,5 roku więzienia, w 1933 udał się na emigrację do Czechosłowacji. [przypis edytorski]
Witos, Wincenty (1874–1945) — przywódca ruchu ludowego, polityk; współzałożyciel PSL „Piast”, trzykrotny premier II Rzeczypospolitej; jego rząd został obalony w wyniku przewrotu majowego; przeciwnik rządów sanacji, współorganizator i jeden z przywódców Centrolewu; w 1930 aresztowany za działalność opozycyjną i więziony w Brześciu; w l. 1932–1939 na emigracji w Czechosłowacji. [przypis edytorski]
Witos, Wincenty (1874–1945) — założyciel stronnictwa ludowego „Piast” i jego prezes; w l. 1920–1921 premier rzeczpospolitej Polskiej, w l. 1923–1926 Prezes Rady Ministrów obalony przez zamach stanu Piłsudskiego (tzw. przewrót majowy); w 1930 r. aresztowany za działalność opozycyjną i więziony w Brześciu; w l. 1932–1939 przebywał na emigracji. [przypis edytorski]
witpacher — gatunek zagranicznego, kosztownego wina. [przypis redakcyjny]
witriol a. witriolej (łac. średniowieczna: vitriolum, od: vitrum: szkło, oleum: olej) — olej szklany, daw. nazwa stężonego kwasu siarkowego, odpowiadająca jego cechom wyglądu i konsystencji, tj. przezroczystej cieczy o oleistej konsystencji i szklistym połysku. [przypis edytorski]
witriol (daw.) — stężony kwas siarkowy. [przypis edytorski]
witriolej, a. witrol (daw.) — dawna nazwa stężonego kwasu siarkowego. [przypis edytorski]
witriol — kwas siarkowy. [przypis edytorski]
witriol — potoczna nazwa stężonego kwasu siarkowego. [przypis edytorski]
witriol — potoczna nazwa stężonego kwasu siarkowego; Wokulski otrzymuje z niego wodór do napełnienia balonu. [przypis redakcyjny]
witrom (z ukr.) — wiatrem. [przypis edytorski]
witryolej (daw., łac. vitriolum) — a. witriol, stężony kwas siarkowy (jako przezroczysta ciecz o żółtawej, połyskliwej barwie i oleistej konsystencji zw. niegdyś również olejem szklanym); określenie używane także w odniesieniu do uwodnionych siarczanów różnych metali (np. miedzi, cynku, magnezu, żelaza). [przypis edytorski]
witryolej, witriol, olej szklany (daw.) — kwas siarkowy. [przypis edytorski]
Wit Stwosz (ok. 1448–1533) — niemiecki rzeźbiarz, grafik i malarz, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli późnego gotyku w rzeźbie. Mieszkał i pracował w Krakowie w latach ok. 1477–1496. [przypis edytorski]
Witte I — Rosetti's Dante Erklärung. [przypis autorski]
Wittelsbach, Elżbieta Amalia Eugenia von (1837–1898) — cesarzowa Austrii królowa Węgier od 1854 jako żona cesarza Franciszka Józefa I, znana również jako Sissi, zginęła 10 września 1898 r. w Genewie w Szwajcarii: czekając przy molu na parowiec wycieczkowy została zaatakowana przez mężczyznę, który wbił jej pilnik w serce; zamachowcem był wł. anarchista Luigiego Lucheni, którego zamiarem było zabić jakiegokolwiek władcę w celu zastraszenia znienawidzonej arystokracji. [przypis edytorski]
Wittelsbach Otto (1815–1867) — pierwszy król niepodległej Grecji 1832–1862, syn króla Bawarii Ludwika I Wittelsbacha i Teresy von Sachsen-Hildburghausen. [przypis edytorski]
Wittenberg — Arvid (a. Arfuid) Wittenberg von Debern (1606–1657), szwedzki hrabia i feldmarszałek, uczestnik wojny trzydziestoletniej i potopu szwedzkiego. [przypis edytorski]
