Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
Palemon — legendarny wódz rzymski, który miał założyć państwo litewskie. [przypis redakcyjny]
Palemon, syn Iny a. Melicertes (mit. gr.) — syn królewny tebańskiej Ino, córki Kadmosa, która wraz z synem skoczyła ze skały do morza, ścigana przez obłąkanego męża, Atamasa (dotkniętego szaleństwem przez Herę, co było karą za wychowanie przez Ino małego Dionizosa); oboje z synem zostali przemienieni w bóstwa morskie: Ino w boginkę Leucotheę, a Melicertes w bożka Palemona, strzegącego okrętów. [przypis edytorski]
palem — tu: palim, palimy. [przypis edytorski]
Paleń — hr. Piotr Pahlen (1746–1826) minister rosyjski, organizator spisku, który doprowadził do zamordowania cara Pawła I (1801).DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
Palenca — miasto Palenzia w płn. Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
palenie — tu: trzaskanie. [przypis edytorski]
paleolit — starsza epoka kamienna, od użycia pierwszych narzędzi kamiennych przez przodków człowieka do schyłku ostatniego zlodowacenia, ok. 3,3 mln do 11.700 lat temu. [przypis edytorski]
Paleologowie — dynastia cesarzy bizantyjskich. [przypis edytorski]
paleontologia — nauka zajmująca się organizmami kopalnym, wyprowadzająca na podstawie skamieniałości i śladów działalności życiowej organizmów wnioski o życiu w dawnych epokach geologicznych. [przypis edytorski]
paleozoik, era paleozoiczna — era w geologicznej historii Ziemi, ok. 540–252 mln lat temu; w dawnej periodyzacji paleozoik był najstarszą erą. [przypis edytorski]
paleozoik, era paleozoiczna (z gr. palaios: stary, zoe: życie) — era w geologicznej historii Ziemi, ok. 540–252 mln lat temu; w dawnej periodyzacji paleozoik, nazywany też pierwszorzędem, był najstarszą erą. [przypis edytorski]
Palermo — miasto i gmina we Włoszech, stolica regionu Sycylia. [przypis edytorski]
Paleśnica — wieś w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
Palesimonda — jedna z daw. nazw wyspy Cejlon. [przypis edytorski]
palestra — grono adwokatów, pełnomocników sądowych; w Lublinie od końca XVI w. funkcjonował trybunał koronny, najwyższy sąd szlachecki, rozstrzygający corocznie sprawy z terenu Małopolski i Rusi. [przypis edytorski]
palestra (łac. palaestra, z gr. palaistra, od pale: zapasy) — w staroż. Grecji: szkoła zapasów i boksu, zwykle wchodząca w skład gimnazjonu. [przypis edytorski]
palestrant (daw.) — członek palestry, czyli adwokat. [przypis redakcyjny]
palestrant (daw.) — członek palestry, czyli prawnik. [przypis edytorski]
palestrant (daw.) — prawnik, członek palestry. [przypis edytorski]
palestrant — daw. prawnik. [przypis edytorski]
palestrant (z łac.) — członek palestry, prawnik, adwokat. [przypis edytorski]
palestra — ogół adwokatów; adwokatura. [przypis edytorski]
palestra — prawnicy. [przypis edytorski]
palestra — prawnicy. [przypis redakcyjny]
palestra — szkoła. [przypis redakcyjny]
palestra — tu: zawód. [przypis redakcyjny]
palestra (z łac.) — w Polsce szlacheckiej zgromadzenie prawników oraz ich pomocników (dependentów) i uczniów przy trybunałach. [przypis redakcyjny]
Palestrina, Giovanni Pierluigi da (1525–1594) — włoski kompozytor muzyki religijnej, autor kompozycji chóralnych a cappella; wywarł długotrwały wpływ na rozwój muzyki kościelnej i świeckiej w Europie, zwłaszcza na rozwój kontrapunktu; stworzył polifoniczny styl zwany palestrinowskim. [przypis edytorski]
Palestyna — historyczny region geograficzny, stanowiący część Bliskiego Wschodu. Od XIX wieku na terytorium Palestyny zaczęli napływać Żydzi z różnych krajów, gł. z Europy, w której nasilały się nastroje nacjonalistyczne i antysemickie; ideę powstania niezależnego państwa dla Żydów na terenach Palestyny (staroż. Judei) propagował ruch syjonistyczny, zainicjowany przez Teodora Herzla (1860–1904). Kolejne fale imigrantów (tzw. alie; 1882, 1904 itd.) zaczęły tworzyć samowystarczalne wspólnoty rolnicze (kibuce) i budować podstawy przyszłego państwa Izrael, po I wojnie światowej Palestyna stała się terytorium mandatowym Wielkiej Brytanii, która robiła nadzieję osadnikom na wydzielenie tam państwa suwerennego państwa, w związku z czym w okresie międzywojennym fale uchodźcze nasiliły się; w czasie Zagłady Żydów w Europie podczas II wojny światowej Palestyna stanowiła punkt odniesienia dla ostatnich, nieosobistych już, nadziei ginących. [przypis edytorski]
Palestyna — kraina geograficzna i historyczna nad Morzem Śródziemnym; dziś na jej terenie znajdują się dwa państwa: Izrael i Autonomia Palestyńska/Państwo Palestyńskie. Od końca XIX wieku w Palestynie zaczęli się osiedlać Żydzi, którzy uciekali z Europy (choć nie tylko) przed narastającym antysemityzmem (czyli nienawiścią do Żydów). W okresie międzywojennym, a zwłaszcza drugiej połowie lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX wieku, wyemigrowało tam wielu Żydów polskich. [przypis edytorski]
Palestyna — kraina geograficzna i historyczna nad Morzem Śródziemnym; dziś na jej terenie znajdują się dwa państwa: Izrael i Autonomia Palestyńska/Państwo Palestyńskie. W starożytności istniało tam państwo żydowskie; wg biblijnej Księgi Wyjścia do Palestyny, czyli Ziemi Obiecanej, miał doprowadzić Żydów Mojżesz po ucieczce z Egiptu. Od końca XIX w. w Palestynie zaczęli się osiedlać Żydzi, którzy uciekali z Europy (choć nie tylko) przed narastającym antysemityzmem (czyli nienawiścią do Żydów). W okresie międzywojennym, a zwłaszcza drugiej połowie lat dwudziestych i w latach trzydziestych XX wieku, wyemigrowało tam wielu Żydów polskich. [przypis edytorski]
Palestyna — region geograficzny na Bliskim Wschodzie; obecnie obszar, położony między wybrzeżem Morza Śródziemnego a doliną rzeki Jordan, w granicach dwóch państw: Palestyny i Izraela. [przypis edytorski]
paleta — naszywka. [przypis redakcyjny]
paleta (z fr. paillete) — tutaj: obszycia. [przypis redakcyjny]
paletot (daw.) — palto. [przypis edytorski]
paletot (fr.) — palto. [przypis edytorski]
paletot — palto, płaszcz. [przypis edytorski]
paletot — palto. [przypis edytorski]
Paley, William (1743–1805) — angielski teolog i filozof. [przypis edytorski]
pali a. bhasa — język używany w świętych księgach buddyjskich [przypis tłumacza]
paliatywa (z łac. pallium: płaszcz) — środek przynoszący ulgę, nieleczący choroby, ale łagodzący jej objawy. [przypis edytorski]
paliatyw (z łac.) — środek przynoszący ulgę, nie leczący choroby, ale łagodzący jej objawy. [przypis edytorski]
paliaukime — baikime. [przypis edytorski]
paliauti — nustoti. [przypis edytorski]
pali-bhasa — język kanonicznych ksiąg buddyjskich. [przypis tłumacza]
palić do niej cholewek — właśc. smalić cholewki, tj. zalecać się. [przypis edytorski]
palić koperczaki (daw., pot.) — zalecać się. [przypis edytorski]
palić — tu: palić się. [przypis edytorski]
palić z piszczeli — strzelać; piszczel a. kij — prymitywna ręczna broń palna, używana od XIV w. [przypis redakcyjny]
palić z samopałów — strzelać; samopał — prymitywna broń palna, używana przez Kozaków w XVI i XVII w. [przypis redakcyjny]
palica (reg.) — wielka pałka; laska. [przypis edytorski]
palice (gw.) — palce. [przypis edytorski]
palicem (gw.) — palcem. [przypis edytorski]
paliców — dziś popr.: palców. [przypis edytorski]
paliecavoti (lenk.) — patikėti kažkam. [przypis edytorski]
paliepių — lakštabudžių šeimos valgomas grybas. [przypis edytorski]
Palik — jeden z demonów ziemnych w pobliżu Etny, pod miastem Paliki. [przypis edytorski]
paliko — čia: tapo. [przypis edytorski]
paliko — liko. [przypis edytorski]
paliktų — čia: liktų. [przypis edytorski]
palimpsest — papirus, którego zawartość starto, by nadpisać nową. [przypis edytorski]
palimpsest — pergaminowy rękopis, z którego usunięto pierwotny tekst, by zapisać na nim nowszy. [przypis edytorski]
palimpsest — rękopis spisany na używanym już wcześniej materiale piśmiennym, z którego usunięto poprzedni tekst, częściowo jednak jest on możliwy do odczytania. [przypis edytorski]
palimpsest — wielokrotnie zapisywany i wycierany papirus, z którego zazwyczaj można odczytać fragmenty więcej niż jednego tekstu. [przypis edytorski]
palimpsestyczny — przym. od rzecz. palimpsest, po gr. oznaczającego pergamin lub papirus, z którego zeskrobano lub zmyto pierwotny tekst i który wykorzystano do zapisania innego dokumentu; z palimpsestu niekiedy daje się odczytać zatarty tekst, niektóre utwory starożytne zachowały się tylko w tej postaci. [przypis edytorski]
palimpsest (z gr.) — pergamin lub papirus, z którego zeskrobano lub zmyto pierwotny tekst i który wykorzystano do zapisania innego dokumentu; z palimpsestu niekiedy daje się odczytać zatarty tekst, niektóre utwory starożytne zachowały się tylko w tej postaci. [przypis edytorski]
palimpsest (z gr.) — w starożytności: zapis na wykorzystanym już wcześniej materiale (najczęściej pergaminie), z którego usunięto pierwotny tekst (może on jednak przeświecać spod spodu, co stanowi cenny materiał dla archeologów); przen.: tekst wieloznaczny, o wielowarstwowym znaczeniu. [przypis edytorski]
Paliński, Władysław Sergiusz (1869–1917) — polski aktor oraz reżyser teatralny i filmowy, scenarzysta, dramaturg i dziennikarz prasowy, związany m.in. z Teatrem Rozmaitości w Warszawie. [przypis edytorski]
Palingenetyczne pomysły — [Komentarz autora z Uwag.] Dopiero po napisaniu Pałuby wpadła mi w ręce powieść Daniłowskiego pt. Z minionych dni, której można przyznać wielkie zalety poetyckie, ale pomysł palingenetyczny zastosowany jest tam tylko dekoracyjnie i bezkrytycznie: poeta pozostaje niejako w epoce kamiennej tego pomysłu, bo dopiero odkrywa go i pieści się nim, upatrując między działalnością Wiktora a przyczynami śmierci jego syna jakiś tajemniczy związek. Wspominam o tym dziele także dlatego, że niektóre ustępy w nim, mianowicie opis rozpaczy Marii po śmierci Wiktora, przypominają nieco Pierwszą próbę w głąb i ktoś mógłby mi zbyt skwapliwie zarzucić naśladownictwo. [przypis autorski]
palingeneza — odradzanie się. [przypis edytorski]
palingeneza (z gr: ponowne narodzenie; filoz.) — ciągle odradzanie się świata lub istot żywych (przez reinkarnację). [przypis edytorski]
Palinodia — grecka nazwa utworu odwołującego wszystkie stawiane komuś zarzuty. Przykładem odwołania jest Pieśń 16 z ks. I Horacego, w której stara się on zjednać kochankę obrażoną uprzednio złośliwą satyrą: „Nad piękną matkę gładsza jeszcze córo! / Znam, żem przewinił wolnym rymem; którą / Chcesz włóż nań karę: czy komina warty, / Czy, by po morzu błędne gonił karty. / (………) / Poprzestań żalów; i mnie w wieku młodym, / Niebacznym bystra krew była powodem; / Kiedym się gniewnym uniesiony błędem, / Rzucił za piórka ostrego zapędem. // Już ci przyrzekam na sumnienie moje, / Że jadowite żądło mu przykroję / I wziętą z zyskiem przywrócę ci sławę, / Rzuć tylko na mnie oczy twe łaskawe.” (Przekład A. Naruszewicza, tytuł: Do Panny [w książce:] A. Naruszewicz, Dzieła, Warszawa 1778, t. IV, s. 17–18). Tytuł Palinodia (w wyd. Dmochowskiego tytuł Odwołanie) jest użyty przez Krasickiego w sensie ironicznym i jak cały utwór nie jest odwołaniem. [przypis redakcyjny]
palinodia (gr.: odwołanie; lit.) — utwór literacki, w którym autor odwołuje swój pogląd przedstawiony we wcześniejszym utworze. [przypis edytorski]
paliokas (sl.) — lenkas. [przypis edytorski]
paliowy (daw., z fr.) — słomianożółty, jasnożółty. [przypis edytorski]
palisada — ogrodzenie z grubych, zaostrzonych u góry, drewnianych pali. [przypis edytorski]
palisander — bardzo ciężkie i twarde drewno, używane głównie do wykonywania mebli i przedmiotów artystycznych, instrumentów muzycznych. [przypis edytorski]
palisander — drewno z drzew południowo-amerykańskich (jacarandy), używane na forniry. [przypis redakcyjny]
palisander — drewno z tropikalnych drzew, należących do rodzaju Dalbergia. [przypis edytorski]
palisandrowy — wykonany z palisandru, bardzo ciężkiego i twardego drewna, używanego głównie do wykonywania mebli i przedmiotów artystycznych, instrumentów muzycznych. [przypis edytorski]
palisandrowy — wykonany z palisandru: drewna tropikalnego drzewa z rodzaju Dalbergia, o barwie brązowej lub ciemnofioletowej, używanego głównie do wyrobu instrumentów muzycznych i mebli artystycznych. [przypis edytorski]
Palissot, [Charles Palissot de Montenoy] (1730–1814) — pisarz drugorzędny, głośny głównie swymi atakami na grupę Encyklopedystów. Najwięcej hałasu uczyniła komedia pt. Filozof (1760), o której Rousseau mówi w dalszym ciągu. [przypis tłumacza]
Palissy, Bernard (ok.1510–ok.1589) — francuski ceramik; najbardziej znany z dużych owalnych półmisków dekorowanych barwnymi, realistycznymi płaskorzeźbami przedstawiającymi drobne zwierzęta w otoczeniu muszli i liści. [przypis edytorski]
Palissy, Bernard (ok.1510–ok.1589) — fr. chemik, fizyk i geolog. Wydał rozprawę, w której skamieniałe muszle, odnajdowane na terenie centralnej Francji, identyfikował jako pozostałości po autentycznych skorupiakach, żyjących w czasach prehistorycznych. Został oskarżony o herezję i zmarł w więzieniu. [przypis edytorski]
Palitzsch, Gerhard (1913–1944) — funkcjonariusz SS pełniący służbę w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, jeden z największych zbrodniarzy obozu Auschwitz-Birkenau. [przypis edytorski]
paliūnėms — po pelkėtas pievas. [przypis edytorski]
palium — rzymski gruby płaszcz. [przypis edytorski]
paliusz — płaszcz noszony przez katolickie duchowieństwo. [przypis edytorski]
paliusz — szata liturgiczna przysługująca biskupowi metropolicie (zwierzchnikowi kościelnej metropolii, czyli archidiecezji z zależnymi od niej diecezjami). [przypis edytorski]
palivotas — glazūruotas. [przypis edytorski]
paliwoda — buntownik, zawadiaka. [przypis edytorski]
paliwoda (daw.) — człowiek gwałtowny i/lub lekkomyślny. [przypis edytorski]
paliwoda (daw.) — człowiek gwałtowny, nerwowy, także: lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]
paliwoda (daw.) — człowiek lekkomyślny, niepoważny a. gwałtowny, porywczy. [przypis edytorski]
paliwoda (daw.) — zawadiaka, człowiek gwałtowny. [przypis edytorski]
paliwoda (przestarz.) — człowiek lekkomyślny, nieodpowiedzialny. [przypis edytorski]
paliwoda (starop.) — zawadiaka; człowiek gwałtowny, nerwowy, niepohamowany w swych reakcjach. [przypis edytorski]
paliwo (pot.) — tu: tytoń papierosowy. [przypis edytorski]
palka (z łac.) — podwójna, kwadratowa chusta do nakrywania kielicha i pateny. [przypis redakcyjny]
Pallada a. Pallas (mit. gr.) — przydomek Ateny, bogini mądrości i sprawiedliwej wojny. [przypis edytorski]
