Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | chemiczny | chiński | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 11014 przypisów.
kościanym oknem — w mit. gr. i rz. istnieją dwie bramy poprzez które sny wychodzą z podziemia; złudne sny przechodzą przez bramę z kości słoniowej, a sny prawdziwe przez bramę z rogu. [przypis redakcyjny]
kościany — zrobiony ze zwierzęcej kości. [przypis edytorski]
kościarz (daw.) — człowiek zbierający kości, handlujący kośćmi. [przypis edytorski]
kościarz — krypta grobowa. [przypis edytorski]
koście (daw. forma) — dziś M.lm: kości. [przypis edytorski]
koście (daw., gw.) — kości (M. i B. lm). [przypis edytorski]
koście — dziś popr. forma B. lm: kości. [przypis edytorski]
koście — dziś popr. forma M. lm: kości. [przypis edytorski]
koście — dziś popr. M.lm: kości. [przypis edytorski]
Kościej a. Kościej Nieśmiertelny (ros. Кощей Бессмертный) — postać ze wschodniosłowiańskich baśni i podań ludowych; czarny charakter, czarodziej mieszkający w zamku w górach, posiadacz ogromnych skarbów oraz magicznych mocy i substancji, m.in. żywej i martwej wody (pierwsza przywracała do życia umarłych lub bliskich śmierci, druga leczyła rany i pijącym ją zapewniała długowieczność); Kościej był nieśmiertelny, ponieważ miał ukryte poza swym ciałem serce, a dopiero zniszczywszy je można było zabić i samego czarodzieja; poza folklorem postać występuje w literaturze pięknej, w tym m.in. w powieści fantastycznej Poniedziałek zaczyna się w sobotę braci Strugackich. [przypis edytorski]
kościej (daw.) — szkielet. [przypis edytorski]
Kościej — szkielet, personifikacja śmierci. [przypis edytorski]
kościej (z ros.) — czarownik z folkloru ros., tu: kościotrup. [przypis edytorski]
Kościeliska a. Dolina Kościeliska — dolina sięgająca od podnóża Tatr do ich głównej grani. [przypis edytorski]
Kościelisko — wieś podhalańska w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim. [przypis edytorski]
kościelnego karła ani upiora-konia, ani upiora-świni — W Danii istnieje przesąd, że w miejscu, na którym mają zbudować kościół, zakopują żywego konia albo żywą świnię, a upiory tych zwierząt błądzą następnie po świecie. [przypis redakcyjny]
Kościelski, Józef Teodor (1845–1911) — pochodzący z rodziny ziemiańskiej konserwatywny działacz polityczny zw. z Wielkopolską i Poznaniem; poeta i dramaturg. [przypis edytorski]
Kościelski, Józef Teodor Stanisław (1845–1911) — poeta, dramaturg (autor m.in. Sonetów nadgoplańskich 1868 i dramatu Władysław Biały 1874 oraz zbioru reportaży Szkice egipskie. Wrażenia z podróży. wyd. 2007); pochodził z magnackiej rodziny wielkopolskiej z okolic Inowrocławia, w młodości przyjaźnił się z pruskim następcą tronu, późniejszym cesarzem Wilhelmem II; zasiadał w Izbie Panów Sejmu pruskiego (od 1881), był posłem na Sejm Rzeszy (od 1884); jako działacz polityczny dość długo zwolennik polityki ugodowej wobec władz pruskich; mecenas sztuki i filantrop. [przypis edytorski]
kości go słuchają — ma wielkie szczęście w grze w kości. [przypis tłumacza]
kości jemu na szczęście padną — chodzi o grę w kości. [przypis edytorski]
kościół Aleksandra — kościół na placu Trzech Krzyży, zniszczony zupełnie w czasie powstania warszawskiego, odbudowany został w takim kształcie, jaki miał w czasie akcji Lalki a nie w takim, jaki miał tuż przed zburzeniem (tj. po przebudowie w latach 1886–1894). Rzecki idzie „aż za kościół Aleksandra”, prawdopodobnie na ul. Kruczą. [przypis redakcyjny]
kościół Chrystusów — daw. forma D.; dziś: kościół Chrystusowy. [przypis edytorski]
Kościół dominikański w Wysokim Dworze (…) — ob[acz:] ks. Szymaka Prerogatywa zakonu Kaznodziejskiego, Wilno 1755, s. 425; dokument donationis et erectionis Dom. Wysok. datowany dnia 3 lipca 1629, na pergaminie z trzema pieczęciami, znajdował się w klasztorze Wysokodworskim (Dz[ieje] Dobr[oczynności] t. I, s. 461). [przypis autorski]
kościół Dominikanów a. Św. Maria Rotunda — rzymskokatolicki kościół parafialny w centrum Wiednia, zlokalizowany przy Postgasse 4a. [przypis edytorski]
kościół Dominikanów — tu: należący do zakonu dominikanów gotycki kościół św. Mikołaja w Gdańsku, jeden z najstarszych w mieście. [przypis edytorski]
kościół Dyjanny — pawilon ogrodowy w kształcie świątyni greckiej. [przypis redakcyjny]
kościółek — tu daw.: niewielka świątynia, niekoniecznie chrześcijańska. [przypis edytorski]
kościół farny — miejski kościół parafialny. [przypis edytorski]
kościół farny — w średniowieczu kościół parafialny. [przypis edytorski]
kościół ku pamięci cesarza Wilhelma — Kaiser Wilhelm Gedachtnis-Kirche: słynna świątynia berlińska. [przypis tłumacza]
kościół Minerwy — gotycki kościół Santa Maria sopra Minerva w Rzymie, zbudowany w średniowieczu na miejscu rzymskiej świątyni Minerwy. W XV w. utworzono przy nim bractwo Annunziata, które wspierało biedne dziewczęta, zbierając dla nich środki, by mogły znaleźć męża, a nie skończyć jako prostytutki. Corocznie w tym kościele w dniu święta Zwiastowania (25 marca) uroczyście wręczano wybranym dziewczętom sakiewki z posagami. [przypis edytorski]
Kościół nie jest elitą duchową, lecz instytucją… — Fr. W. Foerster, Ewiges Licht, Luzern 1935. [przypis autorski]
kościół odwiecznéj fundacji, w którym się utrzymywali karmelici czy podobno augustiani — P[an] Baliński w Starożytnej Polsce twierdzi, że karmelici; ale w diariuszu poselstwa austriackiego do Rosji w 1697 (Viennae, pag. 23) czytamy: „Quatuor Miliaribus confectis in »pago Miedneck nocte conquevimus. Dieto in loco patres Ord. S. Augustini, monasterium habent«.”. [przypis autorski]
Kościół pod wezwaniem świętego Klemensa — kościół anglikański, usytuowany w pobliżu Pałacu Sprawiedliwości w Westminsterze. [przypis edytorski]
kościół przez Mikołaja i Kazimiérza Sapiehów za Zygmunta III w r. 1623 fundowany (…) — wiadomości o kościołach w Birsztanach i Niemonajciach czerpane są z rękopiśmiennych kronik kościelnych, które obecnie posiada wileńskie Muzeum Starożytności. [przypis autorski]
kościół Świętego Pawła — właśc. katedra Świętego Pawła. Jeden z najbardziej znanych kościołów anglikańskich; znajduje się w centrum Londynu. [przypis edytorski]
kościół Świętego Wawrzyńca za Murami — bazylika mniejsza i kościół parafialny w Rzymie. [przypis edytorski]
kościół świętojański — katedra św. Jana na Starym Mieście w Warszawie. [przypis redakcyjny]
kościół świętokrzyski — kościół Świętego Krzyża w Warszawie przy ul. Krakowskie Przedmieście, należący do największych kościołów w stolicy. [przypis redakcyjny]
kościół św. Katarzyny w Gdańsku — najstarszy kościół parafialny na Starym Mieście w Gdańsku, zbudowany w XIII w., w 1555 przejęty przez protestantów, po II wojnie światowej przekazany zakonowi karmelitów. [przypis edytorski]
kościół św. Marcina a. St Martin-in-the-Fields — anglikański kościół parafialny w Westminsterze. [przypis edytorski]
kościół św. Marka — bazylika św. Marka, najważniejszy kościół wenecki, cenny zabytek archit. włosko-bizantyjskiej; zbudowany po wsch. stronie Placu św. Marka dla przechowania relikwii świętego, obwołanego patronem miasta; bogato zdobiony, zawierający liczne dzieła sztuki. [przypis edytorski]
kościół Św. Trójcy — dawny kościół warszawski przy klasztorze brygidek, położony przy u zbiegu ulic Długiej i Nalewek, w pobliżu arsenału; rozebrany w 1892. [przypis edytorski]
kościół Saint-Sulpice (św. Sulpicjusza) — wielki klasycystyczny kościół z XVII-XVIII w., drugi co do wielkości w Paryżu (po katedrze Notre Dame). [przypis edytorski]
kościół — tu ogólnie: świątynia. [przypis edytorski]
Kościół — tu: Państwo Kościelne, istniejące na terenie środkowych Włoch w okresie od ok. 755 do 1870 roku, rządzone przez papieży jako świeckich monarchów. [przypis edytorski]
kościoła starego, który jest nazwany królestwem kapłańskim — Wj 19, 6. [przypis edytorski]
kościoł — dziś popr. pisownia: kościół. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
kościołek — dziś popr. pisownia: kościółek. [przypis edytorski]
kościołek (…) Marii na Piaskach — kościół O.O. Franciszkanów NP Marii „na Piaskach”, jedna z najstarszych świątyń Wilna. [przypis edytorski]
Kościoły azyjskie pozdrawiają was — 1 Kor 16, 19; azyjski (daw.): azjatycki, tu: znajdujący się w Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
kości są rzucone, łac. Alea iacta est — słowa Juliusza Cezara wypowiedziane 49 p.n.e. podczas przekraczania na czele swojej armii granicznej rzeki Rubikon, oddzielającej Galię Przedalpejską od Italii, co było jednoznaczne ze sprzeciwieniem się rozkazom senatu i rozpoczęciem wojny domowej w republice rzymskiej przeciwko Pompejuszowi i optymatom; zwrot oznaczający obecnie podjęcie ryzykownej i nieodwołalnej decyzji. [przypis edytorski]
Kościuszko leży w Solurze i w Krakowie. [przypis autorski]
Kościuszko pod Racławicami — dramat Władysława Ludwika Anczyca z 1881 r. [przypis edytorski]
Kościuszko pod Racławicami — dramat Władysława Ludwika Anczyca z 1881 r., sfilmowany w 1913 r. [przypis edytorski]
Kościuszko pod Racławicami — popularny dramat patriotyczny Władysława Ludwika Anczyca z 1880, przez wiele lat grany na scenach teatralnych Krakowa. [przypis edytorski]
Kościuszko przeczuł was, krzycząc: skończona — po przegranej pod Maciejowicami (1794) Tadeusz Kościuszko (1746–1817) krzyknął podobno finis Poloniae tj. koniec Polski. [przypis edytorski]
Kościuszko, Puławski i La Fayette — obcokrajowcy walczący w amerykańskiej wojnie o niepodległość. [przypis edytorski]
Kościuszko, Tadeusz (1746–1817) — generał wojsk pol. i amer.; absolwent Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej (1766; uzyskał stopień kapitana i kwalifikacje inżyniera fortyfikatora), uczestnik wojny o niepodległość USA (od 1776 r.; zaprojektował m.in. fort West Point), Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej podczas antyrosyjskiej insurekcji 1794 r., zw. kościuszkowską; ranny w bitwie pod Maciejowicami dostał się do niewoli; w 1796 r. opuściwszy więzienie w twierdzy pietropawłowskiej w Petersburgu, na krótko udał się do Ameryki. Kiedy tworzono Legiony Polskie we Włoszech, Kościuszko był z powrotem w Europie; Wybicki korespondował z nim i mógł liczyć na wsparcie dla legionów ze strony owianego legendą wodza. [przypis edytorski]
Kościuszko, Tadeusz (1746–1817) — generał wojsk pol. i amer., Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej podczas insurekcji 1794 r. [przypis edytorski]
Władysław Bełza, Katechizm polskiego dziecka (zbiór), Do polskiego chłopięcia
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Kościuszko, Tadeusz (1746–1817) — generał wojsk pol. i amer., Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej podczas insurekcji 1794 r.; obejmując dowództwo, 24 marca 1794 r. na rynku w Krakowie złożył niezwykle postępową jak na owe czasy przysięgę: „Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samodzielności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna Męka Syna Twego”. [przypis edytorski]
Kościuszko, Tadeusz (1746–1817) — Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej podczas insurekcji 1794 roku, zwanej kościuszkowską, wszczętej przeciw Rosji i Prusom. [przypis edytorski]
Kościuszko, Tadeusz (1746–1817) — polski inżynier wojskowy, Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r. [przypis edytorski]
Kościuszko, Tadeusz (17496–1817) — generał polski i amerykański, przywódca powstania z 1794, brał także udział w walce o wolność Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
Kośmiński, Paweł (1860–1896) — komediopisarz, poeta, aktor. Sekretarz redakcji „Kolców”. [przypis edytorski]
kosaciec (bot.) — inaczej Irys. [przypis edytorski]
kosaciec — irys. [przypis edytorski]
kosa (daw.) — długie, splecione włosy; warkocz. [przypis edytorski]
kosa (daw.) — długie, splecione włosy; warkocz. [przypis redakcyjny]
kosa (daw., gw.) — warkocz. [przypis edytorski]
kosa (daw.; tu forma D. lm: kós) — warkocz. [przypis edytorski]
kosa (daw.) — warkocz. [przypis edytorski]
kosa (daw.) — warkocz. [przypis redakcyjny]
kosa (poet.) — warkocz. [przypis edytorski]
kosarz — drapieżny pająk o długich odnóżach. [przypis edytorski]
kosarz (starop.) — kosiarz; człowiek zatrudniony przy koszeniu. [przypis edytorski]
kosa (starop.) — warkocz. [przypis edytorski]
kosa (tu daw.) — warkocz. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
kosa (tu daw.) — warkocz; włosy kobiety. [przypis edytorski]
kosa — tu: warkocz. [przypis edytorski]
koscynomancja — wróżenie z sita. [przypis tłumacza]
Koseir — gr. Leukos Limen, dziś Al-Kusajr, miasto portowe nad Morzem Czerwonym, 160 km na wschód od Kina (powieściowe Kaneh). W czasach hellenistyczno-rzymskich ważny punkt morskiej trasy handlowej do Indii. 50 km dalej znajdował się port Sauu (dziś Mersa Gawasis), skąd w czasach Średniego i Nowego Państwa wyprawiano się do kraju Punt. [przypis edytorski]
Kosel’schen Garten — öffentlicher Wirtschaftsgarten in der Dresdner Neustadt, in dem Konzerte stattfanden. [przypis edytorski]
Kosem — Per-Sopdu, (dziś: Saft al-Henna), miasto we wschodniej części Delty, ok. 105 km na wschód od dzisiejszego Az-Zakazik, stolica 20. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
kosierować — myć dokładnie, szorować. [przypis autorski]
Kosina — wieś k. Łańcuta. [przypis redakcyjny]
Kosirze, czes. Košíře — miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r., dziś dzielnica Pragi. [przypis edytorski]
kosisko — drewniany trzonek kosy. [przypis edytorski]
kosisty (daw.) — uzbrojony w kosę. [przypis edytorski]
Kos — Κῴοι (Κῴς), wyspa należąca do Sporad. [przypis tłumacza]
Koska — może dzisiejsze Kascna w Algierze. [przypis redakcyjny]
Koskowski, Bolesław (1870–1938) — ekonomista, dziennikarz, publicysta „Gazety Lubelskiej”, „Głosu” (artykuły społeczno-ekonomiczne; do 1899, kiedy gazeta przyjęła orientację socjaldemokratyczną), „Przeglądu Tygodniowego” (1892–1895 artykuły krajoznawcze i etnograficzne), „Gazety Polskiej” (od 1898, od 1906 redaktor naczelny); od 1905 w „Kurierze Warszawskim” był m.in. korespondentem w Berlinie i Petersburgu; członek Ligi Narodowej (1898), związany początkowo z Narodową Demokracją, w l. 1922–1927 senator z listy Związku Ludowo-Narodowego, wykładowca Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie, prezesem Związku Dziennikarzy RP. [przypis edytorski]
kosmacz — zwierz kosmaty, np. niedźwiedź, wilk itp. [przypis autorski]
Kosmas Indicopleustes (VI w.) — dosł. Kosmas, który odbył podróż do Indii, znany także jako Kosmas Mnich: wczesnośredniowieczny kupiec grecki i podróżnik, a następnie pustelnik w egipskiej Aleksandrii, chrześcijanin obrządku wschodniego (kościół syryjski); żył za panowania cesarza Justyniana, kilkakrotnie odwiedził Indie, był autorem dzieła Christianike Topographia („Topografia chrześcijańska”, ok. 550 r.), zawierającego szereg map świata, należących do najstarszych i najsławniejszych historycznych odwzorowań graficznych wzajemnego ułożenia lądów i mórz. [przypis edytorski]
kosm — dziś raczej: kosmyk; strzępek, strzęp. [przypis edytorski]
kosmogonia — ogół wyobrażeń o pochodzeniu świata w danej religii lub systemie filozoficznym. [przypis edytorski]
kosmogonia — przedfilozoficzne próby wytłumaczenia zagadnień świata i rzeczywistości dotyczące: koncepcji prarzeczywistości i powstania świata. [przypis edytorski]
kosmogonia — właściwe danym wierzeniom lub poglądom filozoficznym wyobrażenie o pochodzeniu wszechświata i jego początkach; także: dział astronomii zajmujący się pochodzeniem i ewolucją ciał niebieskich. [przypis edytorski]
kosmogonia — zespół wyobrażeń o powstaniu kosmosu. [przypis edytorski]
kosmograficzny — związany z kosmografią, daw. nauką opisującą wszechświat i jego funkcjonowanie. [przypis edytorski]
