Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10125 przypisów.
włosiennica — szorstka szata pokutna. [przypis edytorski]
włosiennica — szorstkie ubranie, noszone na gołe ciało w celach pokutnych. [przypis edytorski]
włosiennica — ubiór z szorstkiego materiału noszony na gołym ciele, stosowany w średniowieczu w celu „umartwienia” ciała. [przypis edytorski]
włosiennica — ubranie z gryzącej wełny, używane przez pokutników. [przypis edytorski]
Włosi (…) ochrzcili jej mianem złośliwość — tristezza. [przypis tłumacza]
włoski — dziś popr. forma: włoskiej; jest to fonetyczny zapis daw. formy D. z tzw. e pochylonym: włoskiéj. [przypis edytorski]
włoskiej i francuskiej — Burador (Tirso di Molina, hiszp.); dwie sztuki włoskie pt. Il Convitato di pietra; dwie francuskie pt. Le Festin de Pierre (Dorimon, de Villiers). [przypis edytorski]
włoskiej — w autografie Wybickiego widnieje: „włoski”; jest to fonetyczny zapis daw. formy D. z tzw. e pochylonym: włoskiéj; w pierwotnej wersji pieśni wyrazy w tym wersie były ustawione w innej kolejności, a wers tworzył rym dokładny z poprzednim: „Marsz, marsz Dąbrowski,/ Do Polski z ziemi włoski”. [przypis edytorski]
włoskie wojska Rzym na cudzoziemskich, zaciężnych gwardiach papieskich zdobywały — 20 września 1870 armia włoska zajęła Rzym, broniony przez oddziały żuawów papieskich, uformowane z żołnierzy pochodzących z różnych krajów. Zdobycie Rzymu zakończyło proces zjednoczeniowy Włoch, jednocześnie kładąc kres istnieniu Państwa Kościelnego. Rocznica 20 września była włoskim świętem narodowym do 1930, kiedy zostało ono zniesione po podpisaniu traktatów laterańskich i utworzeniu Państwa Miasta Watykan. [przypis edytorski]
Włos mi się jeży, słysząc (…) — błąd logiczny; poprawnie: „włos mi się jeży, kiedy słyszę (…)”. [przypis edytorski]
włos się zdębi — włos staje dęba. [przypis edytorski]
włosy (…) a la Botticelli — fryzura wówczas modna, wzorowana na uczesaniu postaci kobiecych z obrazów włoskiego malarza wczesnorenesansowego, Alessandra (Sandra) Botticellego (1444–1510); włosy były rozdzielone przedziałem na środku głowy, gładkie, spięte z tyłu nisko w węzeł. [przypis redakcyjny]
włosy Bereniki — Konstelacja z siedmiu gwiazd złożona, tak nazwana od siostry i żony zarazem Ptolemeusza Ewergeta, króla egipskiego, która przyrzekła włosy swoje uciąć i zawiesić w świątyni Marsa za powrotem męża z wyprawy do Azji. Dotrzymała obietnicy — ale włosy tej samej nocy zniknęły. Conon z Samos, nadworny astronom przysiągł wtedy, że wyobserwował, jako Zefir za rozkazem Wenery wniósł je do niebios, i nazwał siedem gwiazd świecących obok ogona Lwa włosami Bereniki. [przypis autorski]
włosy — dziś forma N.lm: włosami. [przypis edytorski]
włosy — dziś popr. forma N.lm: włosami. [przypis edytorski]
włosy złotemi — dziś popr. forma N. lm: złotymi włosami. [przypis edytorski]
włos zdębi się — włos staje dęba. [przypis edytorski]
Włoszka — tu: królowa Bona, żona Zygmunta I, z rodu włoskich Sforzów. [przypis redakcyjny]
Włoszy — dziś popr.: Włosi. [przypis edytorski]
w łowy — dziś: na łowy, na polowanie. [przypis edytorski]
W łożnicy — w oryginale igraszka wyrazów, zmuszająca do wolnego tłumaczenia. [przypis tłumacza]
włożony (tu daw.) — przyzwyczajony, przyuczony. [przypis edytorski]
włożyć (daw.) — wciągnąć, przyzwyczaić, przyuczyć, wyćwiczyć w czymś. [przypis edytorski]
włożyć się (daw.) — wdrożyć się, przyuczyć się do czegoś. [przypis edytorski]
włożyć się do czegoś — przystosować się, przyuczyć do czegoś. [przypis edytorski]
włożyć się — tu: dostosować się. [przypis edytorski]
włożyć się w coś — przyzwyczaić się do, przywyknąć do, przyuczyć się do czegoś. [przypis edytorski]
włoży (…) rękę do ognia — ten popis męstwa oraz hartu ducha przypisywany jest (mianowicie przez Liwiusza) legendarnemu bohaterowi rzymskiemu, Gajuszowi Mucjuszowi; Gaius Mucius Cordus za wiedzą senatu podjął się zamordować króla etruskiego Porsennę oblegającego ze swą armią Rzym w 508 p.n.e.; gdy omyłkowo ugodził zamiast króla jego sekretarza (zmyliły go wykwintne szaty perskiego urzędnika), został schwytany i postawiony przed sądem: włożył wówczas prawą rękę w ogień, by dowieść, że nie są mu straszne tortury ani śmierć i że jest gotów zginąć z ręki wroga z tą samą odwagą, z którą zamierzał wroga swego pozbawić życia, a także by ukarać się (swą rękę) za pomyłkę podczas zamachu; tak wielkie męstwo zrobiło na Porsennie wielkie wrażenie, puścił więc wolno zamachowca; Gajusz Mucjusz nosił zaś odtąd z chlubą przydomek Scewola (łac. Scaevola), tzn. Mańkut. [przypis edytorski]
włoży — wdroży. [przypis edytorski]
Wł. — tu: Władek. [przypis edytorski]
włudzić (starop.) — wmówić. [przypis redakcyjny]
w łykach (starop.) — tu: w więzach. [przypis edytorski]
w łykach — w więzach. [przypis edytorski]
w łyka — do niewoli. [przypis edytorski]
w łyka — tj. do niewoli; łyka — sznury. [przypis edytorski]
w łyku (starop.) — w więzach, w niewoli. [przypis edytorski]
W Lakonii nauczyciel karał dzieci (…) kąsał je w wielki palec. — Plutarch, Likurg, 18 [w:] Żywoty sławnych mężów. [przypis edytorski]
Wlałem niekiedy uczucie pociechy w duszę nieszczęśliwych — Wolter, Zadig, [w:] Powiastki filozoficzne. [przypis tłumacza]
wlałeś jad goryczny (…) — Dziennikarz, na którego gorzki sąd o przeszłości i o przyszłości narodu wpłynęli „stańczycy”, teraz oskarża o to ich rzekomego patrona. [przypis redakcyjny]
w lansadach — w podskokach. [przypis edytorski]
w lansadach — w podskokach. [przypis edytorski]
w larmę bije (starop.) — bije na alarm. [przypis edytorski]
w lasach hercyńskich zbladłe klękają pod nożem ofiary — W lasach hercyńskich Herman, czyli Arminius, otoczył legie Warrusa i pierwszych naczelników zabił w ofierze bogom germańskim. [przypis autorski]
W lasku Idy trzy boginie… — piosenka z operetki Jakuba Offenbacha Piękna Helena (1864; tekst polski J. Chęcińskiego). Według mitologii greckiej spór o tytuł najpiękniejszej toczył się między boginiami: Herą, Ateną i Afrodytą, zwróciły się one o rozstrzygnięcie sporu do Parysa. [przypis redakcyjny]
w latach dziewięćdziesiątych — chodzi o lata 90. XIX w. [przypis edytorski]
w lazurowej głębi morza — następna strofa została pominięta w źródle jako zbyt odległa od oryginału. [przypis edytorski]
w leciech (daw.) — dziś popr. forma Ms. lm: w latach. [przypis edytorski]
w leciech (daw.) — dziś popr. forma Ms. lm: w latach; tj. stary. [przypis edytorski]
w leciech (daw.) — stary. [przypis edytorski]
w leciech (daw.) — w latach. [przypis edytorski]
w leciech — dziś Msc.lm: w latach. [przypis edytorski]
w leciech — dziś popr. forma N.lm: w latach. [przypis edytorski]
w leciech — dziś popr. forma: w latach; tj. tu: w podeszłym wieku. [przypis edytorski]
w leciech — dziś popr.: w latach. [przypis edytorski]
w leciech niższych — z[amiast:] bliższych, późniejszych [latach; red. WL]. [przypis redakcyjny]
wleczenie Hektora około mogiły Patrokla — zob. Iliada XXIV 14 i nast. [przypis edytorski]
w lejc — w kilka rzędów (jednak zaprzęg w dwa konie ustawione jeden za drugim nazywał się „w szydło”). [przypis edytorski]
Wlej nam ducha miłości, Panie, a z twej dobroci tym daj zgodę, któreś sakramentem Wielkonocnym nakarmił — fragm. modlitwy liturgicznej kapłana na Niedzielę Wielkanocną w rycie rzymskim (Spiritum nobis, Domine, tuae caritatis infunde, ut quos sacramentis paschalibus satiasti). [przypis edytorski]
wlekąc (gw.) — wlokąc. [przypis edytorski]
wleką — dziś popr.: wloką. [przypis edytorski]
w lekkim ważeniu — dziś: w lekceważeniu. [przypis edytorski]
wlekła (gw.) — wlokła. [przypis edytorski]
w lektyce — φορεῖον. [przypis tłumacza]
wlepne — ściśle przylegające. [przypis autorski]
w lepsze się przygodzić (starop.) — być zdatnym do (czegoś) lepszego. [przypis edytorski]
wleść (daw.) — dziś: wleźć. [przypis edytorski]
w lesie Chantepie (…) czy śpiewa tam dużo srok? (fr.) — chanter: śpiewać, pie: sroka. [przypis redakcyjny]
w lesiech (daw.) — dziś popr. forma Ms. lm: w lasach. [przypis edytorski]
w lesiech (starop. forma) — dziś Msc.lm: w lasach. [przypis edytorski]
W lewą zwróciłem oczy z niepokojem (…) aby te słowa rzec Wirgiliuszowi — Dante z ściśniętym sercem, z wewnętrznym niepokojem, jaki w nim obudziło widzenie Beatrycze i świadomość win i błędów własnych, z nałogu obraca się do swojego przewodnika, ażeby niespokojną duszę jego ośmielił i słowem swoim ukrzepił. Tymczasem Wirgiliusz (symbol rozumu) niepostrzeżony zniknął w chwili, gdy Dante do Beatrycze (jako do symbolu bożej nauki i wiary) przybliżył się. Lecz dotąd tylko się przybliżył, ale jeszcze całym duchem jej się nie oddał i z nią się nie zespolił. Dlatego to poeta, stojąc tu jeszcze na pograniczu dwóch przeciwnych stanowisk duchowych rozumu i wiary, spostrzegłszy, że jego doczesny przewodnik zniknął, tak gorzko nad jego odejściem płacze i boleje. [przypis redakcyjny]
W lewą zwróciłem — tu: w lewą stronę; w lewo. [przypis edytorski]
wleźże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
w lic (daw.) — o zaprzężonych koniach: w lejcach. [przypis edytorski]
w liczbie tysiąca — τι χιλίους (N), τρισχιλίους ([=trzech tysięcy] D). [przypis tłumacza]
W liczbie utrudzeń, które przyspieszyły śmierć pani de Staël, wymieniano trudy rozmowy w ciągu ostatniej zimy — Pamiętniki Marmontela, rozmowa z Monteskiuszem. [przypis autorski]
W lipcu 1920 roku, gdy nawała bolszewicka zbliżała się do Warszawy i wezwano młodzież do świadczeń wojskowych i do służby ochotniczej, pewien młody urzędnik… — por. M. Zdziechowski, Europa, Rosja, Azja, Wilno 1923, s. 202. [przypis autorski]
w liście do Herza z 7 czerwca 1771 r. Kant (…) powiada — przytoczenia i streszczenia tej korespondencji biorę z dzieła Kuno Fischera: Immanuel Kant und seine Lehre, wyd. IV, 1898. [przypis tłumacza]
w liście do Jędrzeja — Jędrzeja Koźmiana. [przypis redakcyjny]
W liście otwartym, którym mnie zaszczycił z powodu 50-lecia mojej działalności pisarskiej — Die Europäische Aufgabe Polens. w tomie IV Prac Polskiego Towarzystwa dla Badań Wschodu pt. Z zagadnień kulturalno-literackich Wschodu i Zachodu, 1933–1934. [przypis autorski]
W liście VII (…) pisze (…) Platon — siódmy z listów, których autorstwo tradycyjnie przypisuje się Platonowi, zawierający autobiograficzny zapis jego działalności na Sycylii oraz wywód na temat możliwości tworzenia prawdziwie filozoficznych prac i elementy teorii idei; jego autentyczność bywa kwestionowana. [przypis edytorski]
W liście z 20 lipca znaczy Werter tę miejscowość: ***. [przypis redakcyjny]
w listach — niepewną ich i mylną często chronologię (Proust nigdy nie datował listów) uporządkował i ustalił w zakresie tego epizodu p. Vigneron w zajmującym artykule: Genèse de Swann [zamieszczonym w „Revue d'histoire de la philosophie et d'histoire générale de la civilisation”, 5 (1937), s. 67–115; red. WL]. [przypis autorski]
W literaturze naszej istnieje przekład dwudziestu pięciu pieśni, przypisywany Piotrowi Kochanowskiemu (…) przypuszczenia — Przedmowa do Orlanda Oszalałego (Biblioteka dzieł wyborowych, Nr 181). [przypis redakcyjny]
W literaturze naszej, tak samo jak i u was, zaczyna się rozwijać dekadentyzm (…) niech pokaże, co nowego zdoła przynieść światu T. Szablowski, Pobyt Asnyka w Pradze czeskiej i jego listy do F. Kvapila, „Wędrowiec” 1899, nr 25. [przypis autorski]
W literaturze polskiej… — szereg cennych informacji pochodzi z niedrukowanej pracy mej uczennicy p. Wacławy Potemkowskiej, pt. Postać żołnierza-samochwała w komedii rzymskiej a jego potomkowie w komedii polskiej. [przypis tłumacza]
W Litwie zły to znak płakać we dniu inkrutowin — Nazywają inkrutowinami uroczystość, którą gospodarz obchodzi, wnosząc się do nowego mieszkania. [przypis autorski]
wlókł, jakby trup Hektora — w Iliadzie Achilles, mszcząc się za śmierć swego przyjaciela Patroklosa, zabija Hektora w pojedynku, po czym wlecze jego ciało za rydwanem dookoła murów Troi. [przypis edytorski]
Wlochatius — oczywiście z polskiej niegdyś rodziny: Włochaty czy Włochacki. [przypis tłumacza]
W lubelskiem — zakładając, że świat przedstawiony w powieści ma odbicie w rzeczywistości, zatem mniej więcej w czasach współczesnych autorowi (początek XX wieku) w Polsce będącej pod zaborami, należy uściślić, że pani Irena ma na myśli zapewne gubernię lubelską, funkcjonującą od 1837 do 1918 roku (ze zmianami terytorialnymi w tym czasie). [przypis edytorski]
w Lublinie, gdzie (…) kanonik, wysłany przez kapitułę na trybunał, „z wielką pilnością swój urząd spełniał” — [por.] Nagrobek w Przyborowskiego: Wiadomości o życiu i pismach Jana Kochanowskiego, s. 56. [przypis redakcyjny]
w ludziech (daw.) — dziś: w ludziach. [przypis edytorski]
w ludziech (daw.) — dziś: w ludziach, u ludzi. [przypis edytorski]
w ludzioch (daw. forma) — w ludziach. [przypis edytorski]
w ludzioch (daw.) — wśród ludzi. [przypis edytorski]
w ludzi — w ludzi naturalnych, zrównanych prawnie, jednako pozbawionych przywilejów. [przypis redakcyjny]
W lutym 1918 roku zawarły w Brześciu Litewskim pokój z Ukrainą — traktat brzeski (9 lutego 1918), podpisany między Cesarstwem Niemieckim, Austro-Węgrami i ich sojusznikami: Carstwem Bułgarii i Imperium Osmańskim (Turcją), a proklamowaną 22 stycznia 1918 Ukraińską Republiką Ludową, na mocy którego odstępowano jej Chełmszczyznę i część Podlasia oraz obiecywano pomoc militarną w zamian za dostarczenie Niemcom i Austro-Węgrom do końca półrocza miliona ton zboża. [przypis edytorski]
w lutym roku 1848, kiedy Ludwik Napoleon już był w Paryżu — w lutym 1848 wybuchła w Paryżu rewolucja przeciw monarchii Ludwika Filipa. 25 lutego została ogłoszona republika. Ludwik Napoleon natychmiast przybył z Anglii do Paryża i został wybrany do Zgromadzenia Ustawodawczego. [przypis redakcyjny]
w „Lynkeusie”, gdy bohatera na śmierć prowadzono… — Lynkeus, utwór Teodektesa z Faselis, który żył współcześnie z Arystotelesem. Nieznanej nam tragedii treść taka była mniej więcej: Hypermestra nie usłuchała ojca swego Danaosa, który rozkazał jej, aby męża (Lynkeusa) zabiła; owszem, strzegła go przed wszelkimi zasadzkami, aż Danaos dowiedział się, że Hypermestra ma syna Abasa. Danaos rozkazuje Lynkeusa, a prawdopodobnie Hypermnestrę i Abasa na śmierć prowadzić i sam im towarzyszy. Ale ta właśnie okoliczność stała się powodem, że go oskarżono o zamierzone zabójstwo i że przez Argiwów na śmierć został skazany. [przypis tłumacza]
w Macedonii wybuchło powstanie — z końcem października 1878 r. wybuchło w Rumelii Wschodniej i Macedonii powstanie ludności słowiańskiej przeciw Turcji. Celem powstania, które przybrało duże rozmiary, było przyłączenie Rumelii Wschodniej i Macedonii do Bułgarii. Powstańcy zostali jednak pokonani przez przeważające siły tureckie. [przypis redakcyjny]
w maju następnego roku (1603) jedzie już jako sekretarz do Rawy (…) — [por.] Wierzbowski, Materyały (…), s. 43. [przypis redakcyjny]
