Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 466 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7545 przypisów.
Dollfuss, Engelbert (1892–1934) — austriacki polityk, jeden z przywódców Partii Chrześcijańsko-Społecznej; od 1932 kanclerz i minister spraw zagranicznych, wprowadził rządy autorytarne, tzw. austrofaszyzm; zamordowany podczas nieudanego puczu austriackich hitlerowców; o małym Dollfussie: Dollfuss wyróżniał się niewysokim wzrostem (155 cm). [przypis edytorski]
d'Ollivet, Antoine Fabre (1767–1825) — pisarz, poeta i kompozytor, zajmował się hermeneutyką biblijną i filozoficzną, badał język hebrajski, początki rodzaju ludzkiego i organizacji społecznej, zajmował się też muzyką jako sztuką świętą, a także pitagoreizmem (napisał komentarze do tradycyjnie przypisywanych Pitagorasowi Złotych wersów); jego wpływ zaowocował odrodzeniem neopitagoreizmu, odwoływały się do niego różne nurty spirytualizmu oraz okultyści, tacy jak Eliphas Lévi, Gérard Encausse (Papus) czy Édouard Schuré. [przypis edytorski]
dolman (daw., z tur.) — kurtka, płaszcz. [przypis edytorski]
dolman — tu: huzarka, rodzaj daw. kurtki wojskowej. [przypis edytorski]
dolman — tu: huzarka, rodzaj dawnej kurtki wojskowej. [przypis edytorski]
dolman — turecki a. węgierski strój pod kurtkę. [przypis edytorski]
dolman (z tur.) — szeroki, rozkloszowany płaszcz. [przypis edytorski]
dolmen — grobowiec z okresu neolitu. [przypis edytorski]
dolmen — prehistoryczny grobowiec wykonany z głazów. [przypis edytorski]
Dolna Bretania — zachodnia część Bretanii, gdzie tradycyjnie mówi się po bretońsku i silniej oddziałuje kultura związana z tym językiem, w odróżnieniu od Górnej Bretanii, w której dominuje oddziaływanie kultury oraz języków romańskich. [przypis edytorski]
Dolne Młyny — ulica w Krakowie. [przypis edytorski]
Dolona, „który z postaci był szpetny” — Homer, Iliada X 316. [być może Arystoteles odnosi się do problemu wynikającego z mniemanej nieforemności ciała Dolona w połączeniu w występującym w tym samym wersie stwierdzeniem, że był szybki w biegu; red. WL] [przypis tłumacza]
do Londynu (…) przybyła, do twierdzy tamtejszej wieżą nazywanej — Tower of London, średniowieczna twierdza wzniesiona w 1078 przez Wilhelma Zdobywcę; pełniła rolę siedziby monarchów Anglii do czasów Jakuba I (1566–1625), do poł. XX w. służyła również jako więzienie. [przypis edytorski]
Dolon (mit. gr.) — syn Eumedesa (woźnego, herolda), wybitny biegacz; pozostali po jednej z bitew poza murami miasta Trojanie wysyłają go na zwiad (za spełnienie tej misji Dolon, ochotnik, chciał w nagrodę otrzymać konie i rydwan Achillesa) do obozu Greków; został jednak schwytany przez Odyseusza i Diomedesa, uwięziony i skłoniony do wyjawienia informacji o obozie obrońców Troi, co nie przynosi mu spodziewanego uwolnienia, ale śmierć: Diomedes odciął Dolonowi głowę mieczem, a Odyseusz zabrał jego wilczą skórę i broń; syn Dolona Eumedes po zburzeniu Troi miał towarzyszyć w wyprawie do Italii Eneaszowi i walczyć u jego boku. [przypis edytorski]
Dolon (mit. gr.) — wojownik trojański, który wyruszył szpiegować Greków, schwytany i zabity przez Odyseusza. [przypis edytorski]
Dolopowie — lud zamieszkujący góry między południowymi kończynami Epiru i Tesalii. [przypis tłumacza]
Dolopowie — staroż. lud mieszkający na płd.-zach. od Tesalii. [przypis edytorski]
Dolor ante lucem (łac.) — cierpienie przed świtem; lęk przed światłem. [przypis edytorski]
dolor artriticus ambiens et volalilis (łac.) — ból artretyczny latający i przejściowy. [przypis redakcyjny]
Do lorda Eldona — chodzi o tekst To the Lord Chancellor, w którym Shelley atakuje brytyjskiego polityka. [przypis edytorski]
Dolori et amori sacrum (łac.) — poświęcone bólowi i miłości. [przypis edytorski]
doloris (łac.) — forma D.: bólu, cierpienia. [przypis edytorski]
dolor (łac.) — cierpienie. [przypis autorski]
dolor (łac.) — smutek, nieszczęście. [przypis edytorski]
Doloryda — imię utworzone od hiszp. dolor: ból, smutek. [przypis edytorski]
Dolus czy dolor dolara? — mimo tej gry słów słowo dolar nie pochodzi z łaciny, ale od nazwy dawnej srebrnej monety: talar, która z kolei jest skróceniem od Joachimsthaler, od nazwy miejscowości Joachimstal, ob. Jachymow w Czechach, gdzie w 1518 zaczęto je systematycznie wytwarzać. [przypis edytorski]
dolus (łac.) — podstęp. [przypis autorski]
Dolus (…) requirat (łac.) — „Zdrada czy męstwo, wszystko dobre przeciw nieprzyjacielowi” (Vergilius, Aeneida, II, 390; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
domactwo — domostwo. [przypis autorski]
doma (daw.) — dawna forma przysłówka „w domu”. [przypis edytorski]
doma (daw.) — do domu. [przypis edytorski]
doma — daw. forma Msc.; dziś: w domu. [przypis edytorski]
doma (daw., gw.) — w domu. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doma (daw.; ros., ukr.) — w domu. [przypis edytorski]
doma (daw.) — w domu. [przypis edytorski]
doma (daw.) — w domu. [przypis edytorski]
Mikołaj Rej, Krótka rozprawa między trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
doma — dziś: w domu. [przypis edytorski]
domagać — dziś: domagać się. [przypis edytorski]
doma (gw.) — w domu. [przypis edytorski]
domak (daw.) — tu: domownik. [przypis edytorski]
domak — dziś popr.: domownik. [przypis edytorski]
do mamra — tu: do karceru. [przypis edytorski]
Domarat z Kobylan (1380–1440) — uczestnik bitwy pod Grunwaldem, od 1428 marszałek nadworny koronny. [przypis edytorski]
do Maroka jednak udziela wizy sam tamtejszy gubernator — od 1912 Maroko było protektoratem Francji; w 1956 uzyskało niepodległość. [przypis edytorski]
doma (ros. a. ukr. дома) — w domu. [przypis edytorski]
do maści — do koloru, w tym samym kolorze. [przypis redakcyjny]
do Masady — p. w. VII, 2, które to miasto już było w rękach powstańców. [przypis tłumacza]
doma (starop. forma) — w domu. [przypis edytorski]
doma (starop.) — w domu. [przypis edytorski]
domatim — w domu. [przypis redakcyjny]
domatorów — lubiących spokojne życie domowe. [przypis redakcyjny]
doma wczasu zażywać (daw.) — odpoczywać w domu, siedzieć spokojnie w domu. [przypis edytorski]
doma — w domu. [przypis edytorski]
doma — w domu. [przypis redakcyjny]
domawiać (daw.) — przygadywać. [przypis edytorski]
Dom Burboński — zapanował w r. 1589 we Francji (Henryk IV), a jego linie poboczne zasiadły z czasem na wymienionych tronach. [przypis redakcyjny]
dom de Foix — członkowie szlacheckiego rodu rządzącego powstałym w 1050 niezależnym hrabstwem Foix, w płd. Francji; hrabiowie Foix należeli najpotężniejszych feudałów Francji; w 1607 Foix zostało włączone do domeny królewskiej i stało się jedną z prowincji królestwa. [przypis edytorski]
(…) dom, do którego wszedłem, miał na sobie napis: „Tu się otwiera rozum” — powróciwszy do kraiu, czytałem opisanie podróży Guliwera. Czytelnik znaiący to pismo przyzna mi, iż między nim i moim nie ma żadnego podobieństwa oprócz prawdy, którą równie iak tamten historyk starałem się zachować. [przypis autorski]
Do M*** — Do Maryli Puttkamerowej. [przypis redakcyjny]
dom d'Orleans — boczna, orleańska linia francuskiej dynastii Burbonów. Ludwik Filip, książę Orleanu i pretendent do tronu po śmierci Ludwika XVI (1747–1793), jako Philippe Égalité (fr. Równość) brał udział w rewolucji. [przypis edytorski]
dom (dwór) Artusa — zabytkowa kamienica w Gdańsku, dawna siedziba Bractw kupieckich. [przypis edytorski]
do mędrców nieśli ją ludzie prości, nie uczeni wedle świata… — Arnobius I, 58 [Arnobiusz, Adversus nationes (Przeciw poganom)]: Ab indoctis hominibus scriptae sunt res vestrae [w oryg.: ab indoctis hominibus et rudibus scripta sunt (napisane przez ludzi nieuczonych i prostaków)]. [przypis autorski]
Do Mecenasa — tłumaczenie funkcjonuje również jako osobna pieśń Jana Kochanowskiego (Pieśń XXIV z Ksiąg Wtórych). [przypis edytorski]
do Meliteny — Μελιτηνὴ (Tacyt, Roczniki XV, 26: „ściągnął też do kupy pod Melitenę piętnasty świeżo przyprowadzony”, tj. pułk), kraina żyzna, za czasów Strabona jeszcze bez miast; pierwsze miasto wspomina Tacyt i zna już nazwę Melitene; dziś Malathija w Kurdystanie w Małej Azji. [przypis tłumacza]
domem obarłożył się (starop.) — w domu zagrzebał [się]. [przypis redakcyjny]
domena — tu: dawniej wielka posiadłość ziemska, należąca do państwa lub rodzin magnackich. [przypis edytorski]
domena — tu: wielka posiadłość ziemska stanowiąca własność państwa. [przypis edytorski]
do Meneli — do Menelaosa (forma imienia skrócona ze względu na rytm). [przypis edytorski]
dom Esteński — ród książąt d'Este, panujący w Ferrarze i Modenie, spokrewniony z Welfami. [przypis edytorski]
domestica (z łac. domesticus: domowy) — sprawy domowe, związane z gospodarstwem. [przypis edytorski]
dom Flawiuszów — łac. domus Flavia, nazwa płn.-zach. części pałacu Flawiuszów w Rzymie, w której znajdowała się większość dużych pomieszczeń, służących celom reprezentacyjnym i oficjalnym. [przypis edytorski]
domiarkować się (gw.) — zmiarkować, domyślić się. [przypis edytorski]
do miary — do taktu. [przypis edytorski]
do miary wydzielone — którym pozostawiono tyle miejsca, ile wymagała potrzeba. [przypis redakcyjny]
Do miasta, gdzie Mars krwawy ulubił mieszkanie — do Rzymu. [przypis redakcyjny]
do miasta, które przypomina mi zawsze pobielany grób — prawdopodobnie mowa tu o Brukseli. [przypis edytorski]
do miasteczkaśmy się dowlekli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, dziś: do miasteczka się dowlekliśmy. [przypis edytorski]
domicilium (łac.) — mieszkanie, siedziba. [przypis edytorski]
domicilium (łac.) — siedziba. [przypis redakcyjny]
Domicjan, właśc. Titus Flavius Domitianus (51–96) — cesarz rzym. od 81, trzeci i ostatni z dynastii flawijskiej; padł ofiarą spisku swojej żony z zaufanymi wyzwoleńcami i dowódcami straży przybocznej: zginął 18 września 96 roku zasztyletowany w swoim pałacu. [przypis edytorski]
Domicjan, właśc. Titus Flavius Domitianus (51–96) — cesarz rzym. od 81, trzeci i ostatni z dynastii flawijskiej; padł ofiarą spisku swojej żony z zaufanymi wyzwoleńcami i dowódcami straży przybocznej: zginął zasztyletowany w swoim pałacu. [przypis edytorski]
Domicjan zwany Łapimuchą — Wedle Swetoniusza. [przypis tłumacza]
Domicjusz — Δομετίῳ (N), Δομιτίῳ (D). [przypis tłumacza]
Domicjusz Enobarbus, właśc. Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus (zm. 25 n.e.) — polityk rzymski; od 36 p.n.e. narzeczony, a od 30 p.n.e. mąż Antonii Starszej, córki Marka Antoniusza i Oktawii, siostry Oktawiana, o czym postanowiono na spotkaniu Antoniusza i Oktawiana w Tarencie; w 8 p.n.e., dowodząc rzymską armią w Germanii, dotarł do Łaby, najdalej w głąb tej krainy ze wszystkich wodzów rzymskich. [przypis edytorski]
Domicjusz Korbulon — wódz rzymski w I w. n.e. Za panowania cesarza Klaudiusza dowodził wojskami w walkach z plemionami germańskimi, a w 55 r. n.e. został mianowany przez Nerona naczelnym wodzem wojsk na wschodzie, gdzie rozpoczął wieloletnią, ale zwycięską wojnę z Partami o Armenię. W 67 r. Neron, zaniepokojony jego wzrastającą popularnością, zmusił go do popełnienia samobójstwa. [przypis edytorski]
Domicjusz Sabinus — Δομέτιος (N), Δομίτιος (D), chiliarcha (trybun) p. III, VII, 34. [przypis tłumacza]
Domicyjana — Domicjana; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Domiénika zakonni bracia — dominikanie. [przypis edytorski]
domiech (starop. forma) — N.lm r.m.; dziś: (po) domach. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma Msc. lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma Msc.lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma Ms lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma W.lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. Ms. lp: domu. [przypis redakcyjny]
domie — popr. forma W. lp: domu. [przypis redakcyjny]
domierać (gw.) — umierać. [przypis edytorski]
domieściż (daw.) — doprowadź do miejsca. [przypis edytorski]
domieściż (starop.) — doprowadzisz. [przypis edytorski]
domik — zamiast domek. Mówi to jakiś szlachcic litewski. W jego wypowiedziach odzwierciedlają się pewne cechy dialektu kresowego, będące wynikiem oddziaływania języka rosyjskiego („domik”, nadużywanie zaimka osobowego). [przypis redakcyjny]
