Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8266 przypisów.
zdjąć — tu: trafić strzałem. [przypis edytorski]
zdjąć — tu: zrobić zdjęcie, sfotografować. [przypis edytorski]
zdjęcie pośmiertne rzeczywiste — porównaj F. X. Krauz: Dante, sein Leben und sein Werk — (1897). W nader interesującem tem, wielkich rozmiarów, dziele znajdzie czytelnik między innemi wszystkie wyniki prac nad portretem Danta, a także mnóstwo odnoszących się do tego przedmiotu illustracyi. [przypis autorski]
Zdjęcie z krzyża — tytuł wielu dzieł sztuki ukazujących moment zdjęcia Chrystusa z krzyża; tu zapewne: późnogotyckiego obrazu Rogiera van der Weydena, znajdującego się w muzeum Prado w Madrycie. [przypis edytorski]
zdjętą — tu: zrobioną; por.: zdjęcie. [przypis edytorski]
zdjęty mrowiem — przejęty tak, że aż przeszedł go dreszcz (mrowienie). [przypis edytorski]
zdjimę (starop. forma) — zdejmę. [przypis edytorski]
zdławion — zdławiony, uduszony. [przypis edytorski]
Z długiej okrągłą wydała się rzeka — Wedle starych i nowszych wykładaczy Boskiej Komedii, długość rzeki jest symbolem rozpromienienia się Boga na wszystkie stworzenia, a jej okrągłość jest symbolem zestrzelenia tychże promieni w Bogu, który jest ich pierwszym źródłem i końcem ostatecznym. Jeszcze jeden wykład jest taki: rzeka wzdłuż rozlana przedstawia początek i koniec czasu i przestrzeni. W takim kształcie ta rzeka przedstawia się oczom poety w chwili, nim jej wody jeszcze nie skosztował. Oczom zaś już wzmocnionym wodą tej rzeki kształt jej przedstawił się w formie okrągłej, w punkcie matematycznym, w którym nie ma ani początku ani końca. [przypis redakcyjny]
z-dłużyć (neol.) — czas. utworzony od przym. długi, synonim: przedłużyć. [przypis redakcyjny]
zdłużyć — wydłużyć. [przypis edytorski]
zdmuchnijże — konstrukcja z partykułą -że o funkcji wzmacniającej. [przypis edytorski]
zdobędziem (daw. forma) — dziś: zdobędziemy. [przypis edytorski]
z dobrodziejem — tj. z księdzem. [przypis edytorski]
z dobrowoli (daw.) — z własnej woli, dobrowolnie. [przypis redakcyjny]
zdobycie powszechnie pożądanych sposobów „stawania się panami i władcami natury” — [por. Kartezjusz,] Rozprawa o metodzie, rozdz. VI. [przypis tłumacza]
zdobycz — dawny dopełniacz liczby mnogiej. [przypis redakcyjny]
zdobycz nemejska — skóra lwa nemejskiego, zabitego przez Heraklesa w ramach jego pierwszej pracy. [przypis edytorski]
Zdobyłem se pawich piór — popularne odtąd słowa z Wesela do dawnej piosenki ludowej, niegdyś pieśni żołnierskiej: „Pod Krakowem czarny las, / Pytała się Kasia / O swojego Jasia, / Czy powróci z wojny wraz (…)”. Melodię tę wskazał Wyspiański dołączając do wydania zapis nutowy jako „Motyw muzyki wiejskiej, kończący akt III”. [przypis redakcyjny]
Zdobyłeś sobie ostrogi — częścią ceremoniału pasowania na rycerza było przypięcie ostróg, dokonywane przez stojącego wyżej w hierarchii społecznej. [przypis edytorski]
Zdobywali ją [Jerozolimę] kolejno (…) Antioch, Pompejusz, Sosius do spółki z Herodem — Antioch: Antioch IV Epifanes; Pompejusz: p. wyżej I, VII, 5; Sosius do spółki z Herodem: p. wyżej I, XVII, 9. [przypis tłumacza]
zdobywam mu na powrót to — w oryginale: vindicire. [przypis tłumacza]
Zdobywca ten założył Aleksandrię, aby sobie zapewnić Egipt; był to klucz do otwarcia go, w tym samym miejscu, gdzie królowie jego poprzednicy mieli klucz do zamknięcia go — Aleksandrię założono na wybrzeżu nazwanym Racotis. Dawni królowie trzymali tam załogę, aby bronić wstępu do kraju cudzoziemcom, a zwłaszcza Grekom, którzy byli jak wiadomo wielcy piraci. Patrz Pliniusz, VI, 10 i Strabon, XVIII. [przypis autorski]
Z dogmatem Augustyna o łasce ma związek dogmat, że (…) wszyscy zaś inni pójdą w wieczny ogień — zob. G.F. Wigger, Augustinismus und Pelagianismus, str. 335. [przypis autorski]
Z dokończenia dorobionego przez Villiers de l'Isle-Adama do (…) powieści Flauberta „Bouvard et Pécuchet” — Dokończenie to jest tylko nieudolnym apokryfem. Zostało to stwierdzone i dowiedzione w roku 1978 przez Ferdynanda Hoesicka III, którego za to akademia francuska mianowała swym członkiem-korespondentem. [przypis autorski]
zdołać — dać radę coś zrobić; osiągnąć coś. [przypis edytorski]
zdołał się jej dobudzić — dziś popr.: zdołał ją dobudzić. [przypis edytorski]
zdołał Temistokles wywalczyć wolność Helladzie i (…) uchodził Perykles za najtęższego doradcę swej ojczyzny — Ksenofont był zbyt dobrym wodzem i zbyt duże miał zrozumienie rzeczywistości, by nie doceniać zasług Temistoklesa i Peryklesa dla Aten, greckiej wolności i kultury, mimo że prowadzili politykę po linii zdecydowanie demokratycznej. Zależało mu też na tym, by zapatrywania Sokratesa nie odbiegały od przekonań lojalnego, patriotycznego obywatela, inaczej dostarczałby w swych pismach materiału do oskarżania mistrza, zamiast go bronić. Platon nie podzielał powszechnego uznania dla tych ludzi, gdyż nie zdziałali nic dla moralnego podniesienia mas, i takie zdania wygłasza jego Sokrates (zob. np. Gorgiasz, rozdz. XXXIII, w przekładzie Witwickiego). Nie przyszło mu na myśl, że i jego mistrz na uwielbienie nie zasługuje — przecież nie udało mu się podnieść moralnie ludu ateńskiego. [przypis tłumacza]
zdołał ustrzec miasto, i to w dodatku nieobwarowane — w czasach swojej największej potęgi Sparta nie posiadała obwarowań miejskich; pierwsze umocnienia zbudowano dopiero wobec zagrożenia inwazją macedońską. [przypis edytorski]
zdołaszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy zdołasz. [przypis edytorski]
zdołaż — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do -ż); znaczenie: czy zdoła. [przypis edytorski]
z dołuśmy zabezpieczeni — skrócone: z dołu jesteśmy zabezpieczeni. [przypis edytorski]
zdolę — dziś popr.: zdołam. [przypis edytorski]
zdoleć (daw.) — podołać; dać radę. [przypis edytorski]
zdole — dziś popr. forma 3.os.lp: zdoła. [przypis edytorski]
zdole — dziś popr.: zdoła. [przypis redakcyjny]
zdoleją — podołają. [przypis redakcyjny]
zdolen (daw.) — dziś: zdolny. [przypis edytorski]
zdolen — daw. forma imiesłowu przym.; dziś: zdolny. [przypis edytorski]
zdolen (daw.) — zdolny; jestem zdolen: mogę, jestem w stanie. [przypis edytorski]
zdolen (daw.) — zdolny. [przypis edytorski]
zdolen — dziś popr.: zdolny. [przypis edytorski]
zdolen — dziś: zdolny. [przypis edytorski]
zdolić (daw.) — dokonać. [przypis edytorski]
zdolić (daw.) — zdołać, potrafić. [przypis edytorski]
zdolić (daw.) — zdołać. [przypis edytorski]
zdolić (daw.) — zdołać. [przypis redakcyjny]
zdolić — dziś popr.: zdołać. [przypis edytorski]
zdolić — zdołać, dać radę. [przypis edytorski]
zdolić — zdołać, zwyciężyć. [przypis redakcyjny]
zdolności charakteru jednego człowieka są zbyt ograniczone — „Unius praeterea viri facultas ingenii limitatior est”. Wykaz omyłek w Op. Posth. każe skreślić „ingenii”. Land (Over de uitgaven etc.) jest zdania, że ten wyraz nie mógł być wstawiony obcą ręką i że autor go może skreślił omyłkowo wraz z innym wyrazem. Poza tym odrzuca przekład Saisseta: „le cercle où s'étendent les facultés d'un seul homme” (zakres działania zdolności jednego człowieka), ponieważ nie chodzi o szczupłość zakresu, lecz o niemożliwość zjednania sobie wszystkich w danym zakresie; gdy bowiem powyżej była mowa o braku niezbędnych środków materialnych, tutaj jest mowa o braku dostatecznej znajomości ludzi i mądrości. W wydaniu Vloten-Landa ten wyraz jest wstawiony. Odrzucili go Baensch, który przekłada: „Leistungsfähigkeit”, i Appuhn, który przekłada: „facultés”. Gebhardt przypuszcza, że autor zamienił wyraz „ingenium”, który nie ma odpowiednika w Nag. Schr., na ogólniejszy: „facultas”, ponieważ przyjaźni nie pozyskuje się tylko umysłowymi środkami, i sądzi, że treścią tego zdania jest odmówienie monarchii zdolności sprowadzenia zgody niezbędnej w państwie. Zdaje się, że wszyscy wymienieni przesadzają wielkość trudności i oddalają się od prostej myśli autora, że dla zjednywania sobie masy ludzi nie wystarcza ani szczodrobliwość materialna, ani umysłowa pojedynczego człowieka. Autor chyba nie pozostawiłby wyrazu „zdolność” bez bliższego określenia, „Ingenium” może oznaczać umiejętność (znajomość ludzi i mądrość) traktowania ludzi, ale że chodzi o szczodrobliwość, należy rozumieć: „charakter dający dobra umysłowe”. [przypis redakcyjny]
zdolności ideoplastyczne — w parapsychologii: zdolności medium do wytwarzania fantomów. [przypis edytorski]
zdolnym jeszcze do rządzenia nie mniemał — nie uważał za zdolnego do rządzenia; w oryg. „non videbat puerum Meschonem ad regnandum idoneum”. Mieszko II Lambert, ur. w 990 r. miał już wówczas 28 lat. [przypis edytorski]
zdolnym — tu: zdolny jestem. [przypis edytorski]
zdolny — stosowny, odpowiedni. [przypis redakcyjny]
zdolny — w oryginale niem. tüchtig, tj. raczej: dobry, dzielny. [przypis edytorski]
zdolny — w oryginale niem.: tüchtig, tj. raczej: sumienny, porządny, solidny. [przypis edytorski]
Z domu — tzn. z domu Pyrgopolinicesa (zob. wyżej, w. 335). [przypis tłumacza]
z domy — dziś popr. forma N.lm: domami. [przypis edytorski]
zdorowo rebiata (ros.) — jak się macie, dzieci. [przypis edytorski]
z drabinami — κλίμακας. [przypis tłumacza]
zdradą (starop.) — dziś popr. B.lp r.ż: zdradę. [przypis edytorski]
zdradliwiem odstąpił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zdradliwie odstąpiłem. [przypis edytorski]
zdradnie (daw.) — zdradziecko. [przypis edytorski]
zdradnie — dziś popr. zdradliwie. [przypis edytorski]
zdradnie — dziś popr.: zdradliwie, zdradziecko. [przypis edytorski]
zdradnie — dziś: zdradziecko. [przypis edytorski]
zdradnie — zdradliwie. [przypis edytorski]
zdradnie — zdradziecko. [przypis edytorski]
zdradnik przekręconego znaczenia — sofizmat ten nazywa się po grecku σχήμα λέξεως. Trentowski nazwał go „przeklecią” i dał taki łatwy do spamiętania przykład: „Kant nie był Arystotelesem; Arystoteles był filozofem; Kant przeto nie był filozofem”. Tu przymiot (filozof) zmieszano z rzeczą (osobą Arystotelesa) i popełniono „zdradnik” (Myślini II, 385). Jest to również odmiana mylnika, zwanego quaternio terminorum […]. [przypis redakcyjny]
zdradny (daw.) — dziś: zdradziecki. [przypis edytorski]
zdradny (daw. forma) — zdradziecki. [przypis edytorski]
zdradny (daw.) — zdradziecki. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
zdradny — dziś popr.: zdradliwy. [przypis edytorski]
zdradny — dziś: zdradziecki. [przypis edytorski]
zdrady* — tu: zawodu. [przypis redakcyjny]
zdrady wykonawca Epej — Epeius, wybitny cieśla, budowniczy konia trojańskiego. [przypis edytorski]
zdradzić — tu: opuścić. [przypis edytorski]
zdradziestw (daw.) — zdrad. W wydaniu z 1816 r.: zdradziejstw. [przypis edytorski]
zdradzony — w oryg. niem. verraten, tu raczej: wydany (policji). [przypis edytorski]
zdrajca — tu: łotr, złoczyńca. [przypis edytorski]
zdrajce — dziś popr. forma M. lm: zdrajcy. [przypis edytorski]
zdrajców, co uwięzili Garibaldiego — w 1862 Garibaldi wyruszył z 2000 ochotników na Rzym, żeby zdobyć jedyny, prócz Wenecji, region, którego brakowało do zjednoczenia całości Włoch. Król Włoch, Wiktor Emanuel II, obawiając się politycznych konsekwencji starcia z garnizonem francuskim strzegącym Państwa Papieskiego, zakazał podobnych działań: pod Aspromonte drogę oddziałowi Garibaldiego zastąpiła dywizja wojsk rządowych. Rannego podczas strzelaniny Garibaldiego przetransportowano do twierdzy, gdzie leczył się, pozostając pod strażą jako więzień. [przypis edytorski]
Zdrajco (…) Maranie brzydki! — wyraz marrano, pochodzenia hiszpańskiego, oznaczał pierwotnie Maura, który pozornie przyjął wiarę chrześcijańską; przeszedłszy do języka włoskiego, stał się, podobnie jak u nas cygan, imieniem pospolitym, przybierając znaczenie: „wiarołomca” lub „zdrajca”. Tłumacz uważał go tu jednak, jak się zdaje, za imię własne i pozostawił w brzmieniu oryginału; podobnie: XII 45, w. 3. [przypis redakcyjny]
Zdrajco! z twardej Taurów wygryzłeś się skały, A Hitrzańskie tygrzyce pierś ci podawały!… — fragment Eneidy, rzymskiej epopei narodowej autorstwa Wergiliusza, stanowiącej opis wędrówki Eneasza od wyjścia z Troi do osiedlenia się w Lacjum w Italii. [przypis edytorski]
zdrajczyna (daw. forma) — zdrajczyni. [przypis redakcyjny]
zdrapać (daw.) — [tu:] posiekać. [przypis redakcyjny]
zdrapana gunia — obszarpana derka. [przypis redakcyjny]
zdrastie — dzień dobry (formuła powitania). [przypis edytorski]
zdrastie (zniekszt. ros.) — dzień dobry. [przypis edytorski]
zdrawia żełajem Waszemu Wysokorodiju (ros.) — życzymy zdrowia Waszej Wielmożności. [przypis edytorski]
zdraźniona — dziś raczej: zdrażniona, podrażniona. [przypis edytorski]
zdrechnął się (gw.) — przeszedł go dreszcz. [przypis edytorski]
zdrenować — (o glebie) wysuszyć, odprowadzając nadmiar wody. [przypis edytorski]
zdreptać — przejść, przemierzyć pieszo. [przypis edytorski]
zdrój Kastalii — źródło Kastalia, przynoszące natchnienia poetom, znajdowało się w bliskości. [przypis redakcyjny]
zdrój letejski — w mit. gr. Lete to rzeka zapomnienia w podziemnej krainie zmarłych: łyk jej wody miał przynosić duszom utratę pamięci o przeżytym życiu. [przypis edytorski]
zdrój — miejsce w ziemi, z którego wytryskuje woda; źródło. [przypis redakcyjny]
„Zdrój” — pierwsze pismo polskie związane z ekspresjonizmem, wydawane przez literata i malarza, Jerzego Hulewicza (1889–1940) w Poznaniu w latach 1917–1920 przy współudziale Przybyszewskiego. [przypis edytorski]
zdrój (poet.) — źródło. [przypis edytorski]
