Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 466 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158932 przypisów.
podanie, krążące w Atenach, że Sokrates pomaga Eurypidesowi w twórczej pracy — krytyczni historycy zaprzeczają w ogóle temu, żeby Eurypides pisał pod wpływem Sokratesa, gdyż — risum teneatis — był o całych 15 lat starszym od Sokratesa; zapewne wtedy, gdy Eurypides miał lat 20, a Sokrates 5, wpływu tego nie było, ale różnica pojęć znikła, gdy pierwszy miał lat 45, a drugi 30. [przypis tłumacza]
podanie, które przechował Olympiodoros — Olympiodoros tak pisze: „Kochał (Platon) szczególniej komediopisarza Arystofanesa i mimografa Sofrona, z których brał wzór stwarzania charakterystycznych postaci w dialogach; kochał ich tak bardzo, że po śmierci znaleziono na łożu Platona ich utwory”. [przypis tłumacza]
podanie o Arystypie (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Arystyppa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, II, 69. [przypis tłumacza]
podanie o Heraklesie — popularna przypowieść o Heraklesie na rozstaju dróg (zob. Ksenofont, Wspomnienia o Sokratesie II 1.21–34), w której bohater musi wybrać pomiędzy dwiema drogami życia, proponowanymi przez dwie kobiety: Cnotę i Nieprawość; jej autorem był grecki filozof Prodikos z Keos (ok. 465–ok. 395 p.n.e.). [przypis edytorski]
podanie — utwór prozatorski, przekazywany ustnie, podejmujący ważną tematykę społeczną. Opowiadanie dotyczące wydarzeń historycznych lub legendarnych. [przypis edytorski]
podarki — dziś popr. forma N.lm: podarkami. [przypis edytorski]
podarkiem ucina rozmowie — kończy rozmowę wręczeniem podarunku. [przypis edytorski]
podartemi nogi — poranionymi nogami. [przypis edytorski]
podarunki z palca — mowa o pierścieniu posłanym rzekomo przez żonę Periplektomenusa żołnierzowi, zob. wyżej, w. 1076. [przypis tłumacza]
podarza (daw.) — podarunki. [przypis redakcyjny]
poda sztychy — cios wymierzy (w domyśle: żołnierz). [przypis redakcyjny]
podatek szlachecki, to jest, Grosz Dziesiąty, nigdy nie wyniesie więcej nad 10 albo 12 milionów — według obliczenia Deputacji Koekwacyjnej 10 555 000 złotych polskich. [przypis redakcyjny]
podatek właściwy — podatek bezpośredni; podatek niewłaściwy — podatek pośredni. [przypis redakcyjny]
podatk pogłówny — podatek od głowy, zwłaszcza od Żydów za opiekę prawną. [przypis redakcyjny]
pod Augustami — za panowania królów Augusta II Mocnego (1670–1733) i Augusta III Sasa (1696–1763). [przypis edytorski]
pod auspicjami — pod opieką, pod wpływem. [przypis edytorski]
podawać na jaśnię (daw.) — wyjaśniać, oświetlać; tu: uwydatniać. [przypis edytorski]
podawać rządce (daw.) — wyznaczać (wskazywać) rządzących. [przypis edytorski]
podawać się na widok — pokazywać się. [przypis edytorski]
podawać się w tył — odchylać się do tyłu. [przypis edytorski]
podawać — tu: przekazywać. [przypis redakcyjny]
podawać — tu: składać podanie. [przypis edytorski]
podawać tył (daw.) — cofać się, uciekać (szczególnie w walce). [przypis edytorski]
podawając (starop. forma) — podając. [przypis edytorski]
podawał było — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: podawał kiedyś (wcześniej, dawniej). [przypis edytorski]
podawał było — daw. konstrukcja, czas zaprzeszły o znaczeniu: dawniej (kiedyś, wcześniej) podawał. [przypis edytorski]
podawam (daw.) — dziś: podaję. [przypis edytorski]
podawa (starop. forma) — dziś 3.os. lp: podaje. [przypis edytorski]
podawa (starop. forma) — podaje. [przypis edytorski]
podawca (łac. collator: zbierający, ofiarodawca) — kolator; patron lub fundator kościelny; zwykle bywali kolatorami lokalni właściciele ziemscy przekazujący na rzecz kościoła znaczne ofiary i mający za to prawo do przedstawiania (podawania, stąd: podawca) władzom kościelnym kandydatów do różnych beneficjów. [przypis edytorski]
podbechtać — nastawić kogoś przeciwko komuś lub czemuś, podrażnić czyjąś dumę, ambicję. [przypis edytorski]
podbechtać — podjudzić, nastawić kogoś wrogo, zbuntować przeciw komuś a. czemuś. [przypis edytorski]
podbechtać — podpuścić. [przypis edytorski]
podbechtać (pot.) — podrażnić dumę, ambicję. [przypis edytorski]
podbechtywać — podjudzać, buntować kogoś przeciw komuś a. czemuś. [przypis edytorski]
pod Beresteczkiem — bitwa pod Beresteczkiem (1651), zwycięstwo wojsk polskich nad siłami kozacko-tatarskimi; Beresteczko — miasto nad Styrem na Wołyniu, w zach. części Ukrainy. [przypis edytorski]
pod białą szatą wdowy — w Indiach (podobnie jak w starożytnym Rzymie) biel jest kolorem żałoby. [przypis edytorski]
pod bieg — pod prąd. [przypis edytorski]
podbieżać (starop.) — podejść. [przypis edytorski]
podbił Bachus Indyje — Aluzja do podboju Indii przez Portugalczyków przy pomocy napojów wyskokowych. [przypis tłumacza]
podbił tam (…) między innymi miejscowościami i Tazos — Ksenofont już przedtem (w rozdz. 1,36) podał, że wyspę Tazos [Thasos, Tasos] zajęli Ateńczycy. Czynność Trazybula polegała zatem na wprowadzeniu z powrotem demokratycznego ustroju. Tazos stało odtąd wiernie po stronie Aten i stawiało Spartanom opór nawet po klęsce Ateńczyków pod Ajgospotamoj. [przypis tłumacza]
Podbipięta — bohater Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza, który marzył o ścięciu trzech głów wrogów za jednym zamachem miecza. [przypis edytorski]
podboje bohatera (…) burzył je dźwiękiem trąb… — Jozue, bohater Księgi Jozuego, pomocnik i następca Mojżesza, po jego śmierci dowodził najazdem Izraelitów na Kanaan. [przypis edytorski]
pod bramę wsadzić — ukarać więzieniem. [przypis redakcyjny]
podburzyli jedną ze swych hord — miało to miejsce w r. 1662. [przypis tłumacza]
Pod Cegiełkami — dawny warszawski bar przy ulicy Chmielnej. [przypis edytorski]
pod Cestiuszem klęskę poniosła — p. II, XIX, 7 etc. [przypis tłumacza]
podchlebiać (daw.) — pochlebiać. [przypis edytorski]
podchlebnie — dziś popr.: pochlebnie. [przypis edytorski]
podchlebstwo — dziś: pochlebstwo. [przypis edytorski]
podchmielać (pot.) — upijać. [przypis edytorski]
podchmielić (pot.) — upić się lekko, wstawić się. [przypis edytorski]
Podchodzić do rewolucji z kryteriami politycznymi i nimi ją mierzyć… — [Struwe] w przedmowie do Czarnej księgi (1925). [przypis autorski]
podchodzi miecz (starop.) — zbliża się popod miecz. [przypis redakcyjny]
pod chorągiew wyruszyć — wyruszyć na służbę wojskową, na wojnę. [przypis edytorski]
podchyzie — obejście bezpośrednie koło domu, od frontu ocienione daszkiem wspartym na słupach; także: podścienie, podcienie, podcień. [przypis edytorski]
podciąłem jej skrzydła, bo przestała być boginią zwycięstwa — nawiązanie do wizerunku uskrzydlonej greckiej bogini zwycięstwa, który ukazuje hellenistyczna rzeźba Nike z Samotraki, od 1884 eksponowana w paryskim Luwrze. [przypis edytorski]
podciepek (reg.) — karzeł. [przypis edytorski]
podciez (gw.) — pójdźcie (właśc. pójdźcież: konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]
podczas aresztu — dziś popr.: podczas aresztowania. [przypis edytorski]
podczas (daw., gwar.) — tu: czasami. [przypis edytorski]
podczas (daw.) — tu: czasami. [przypis edytorski]
podczas (daw.) — w tym czasie. [przypis edytorski]
podczas gdy oni — Tj. Żydzi. [przypis tłumacza]
podczas gdy potomkowie rycerzy mieli nogi w kształcie O, odziedziczone po przodkach, którzy całe życie siedzieli na koniach — [Komentarz autora z Uwag.] Takich frazesów jest mnóstwo w potocznym życiu. Genezę ich już raz wytłumaczyłem w uwadze [do słów „z chaty swych rodziców wyniósł (…)” itd. z rozdziału II], dodam tylko, że używa się ich w sposób zabobonny i naiwny: jest to niejako grafologia w odgadywaniu charakterów. Człowiek, który z czyjegoś chrząkania nosem, sposobu siedzenia, chodzenia itp. ważnych oznak wnioskuje o jego charakterze, zamiast zważać na słowa i czyny, podobny jest do tej narzeczonej, która otrzymawszy list od narzeczonego, zamiast w liście podchwycić setki „naturlautów”, poszła z nim do grafologa. [przypis autorski]
Podczas gdy to się działo — rok 362 przed Chr. Arkadia, sprzymierzona z Tebami, zajęła Elidę i urządziła tam igrzyska olimpijskie, wnet jednak zawarła pokój z Elejczykami i oddała im świątynię Zeusa. Pokoju tego nie uznały Teby i Epaminondas postanowił wyprawić się na Peloponez. Mantinejczycy, mieszkańcy największego miasta wschodniej Arkadii, wraz z kilkoma państwami arkadyjskimi, Argejczycy i Elijczycy proszą o pomoc Ateny. Proszono także o poparcie Sparty. [przypis tłumacza]
podczas gdy wierzyciele republiki tracili połowę — dostawali dziesięć uncji miedzi za dwadzieścia. [przypis autorski]
podczas (gwar.) — tu: czasami. [przypis edytorski]
podczas ludowładztwa — demokracji. [przypis tłumacza]
podczas owacji zgotowanych wielkim ludziom trzeba około nich, jak około triumfatorów rzymskich, koncertu zniewag — za zwycięskim wodzem, odbywającym w rydwanie triumf w staroż. Rzymie, stał niewolnik, powtarzający mu: „Pamiętaj, że jesteś (tylko) człowiekiem”. [przypis edytorski]
Podczas pewnej bytności Turskiego w Krakowie — dziś raczej: Pewnego razu, gdy Turski był w Krakowie (…). [przypis edytorski]
podczas pochodu na Karię — główna kwatera była w Efezie, stąd więc miał rzekomo iść na południe, do Karii [krainy w płd.-zach. części Azji Mniejszej]. [przypis tłumacza]
podczas powinności — w służbie. [przypis redakcyjny]
Podczas śledztwa w domu Madame L'Espanaye… — patrz Zabójstwo przy rue Morgue. [przypis autorski]
podczas srogiej zimy — wyprawa trwała około dwa miesiące, mniej więcej do lutego roku 399. [przypis tłumacza]
podczas — tu: czasem. [przypis edytorski]
pod czas — tu: tymczasem. [przypis edytorski]
podczas — tu: tymczasem. [przypis edytorski]
podczas — tu: tymczasem, w tym czasie. [przypis edytorski]
Podczaszowie tych królów sprawują swój urząd zgrabnie… — królów azjatyckich, barbarzyńskich; także Grecy cenili u podczaszych zgrabne nalewanie wina. [przypis tłumacza]
podczaszy (daw.) — urzędnik dworski podający wina. [przypis edytorski]
podczaszy Dzierżek — w oryg. łac. Dirsek pincerna; w innym tłum.: cześnik Dzierże. Podczaszy to funkcja niższa, pomocnik cześnika; podczaszy w czasie uczt rozlewał napoje do kielichów gości oraz dbał, aby nie zabrakło trunków, zaś cześnik podawał kielich władcy. Z tą funkcją przy stole wiąże się dowcipna metafora kronikarza o dzielnym rycerzu-cześniku, który przeciwnikowi zaraz w pierwszym starciu: „napoju na sen śmiertelny przyrządził”. [przypis edytorski]
podczaszy koronny — Ostroróg, Mikołaj herbu Nałęcz (1593–1651), poseł sejmowy, marszałek sejmu koronacyjnego 1633, podczaszy wielki koronny od 1638, jeden z trzech regimentarzy wojsk koronnych 1648–1649. [przypis redakcyjny]
podczaszy — Lubomirski. [przypis redakcyjny]
Podczaszy — Lubomirski. [przypis redakcyjny]
podczaszy — urzędnik dworski opiekujący się królewską piwnicą i podający wina. [przypis edytorski]
podczaszy — urzędnik dworski podający wina. [przypis edytorski]
podczaszy — urzędnik nadworny opiekujący się królewską piwnicą, próbujący napoje przed podaniem ich na stół władcy. [przypis edytorski]
podczaszy — w dawnej Polsce wysoki urzędnik dworski, zastępca cześnika, opiekujący się królewską piwnicą, próbujący napoje przed podaniem ich na stół monarchy. [przypis edytorski]
podczciwa (daw., gw. forma) — poczciwa, tj. zacna, czcigodna. [przypis edytorski]
pod Częstochową — starcie 4 września 1665. [przypis redakcyjny]
poddać — tu: poddać się. [przypis edytorski]
poddać — tu: podsunąć jakąś myśl. [przypis edytorski]
poddać — zaproponować. [przypis edytorski]
poddał ich tym szaleństwom — Te szaleństwa to prawa świata i władze ustanowione wśród ludzi. [przypis tłumacza]
poddałoby Polaków pod jarzmo [dziedzicznej monarchii], które dźwigają wszystkie narody, a od którego oni jedni są wolni; bo Szwecji już nie liczę — możliwe, że tu mieści się aluzja do monarchicznego zamachu stanu, dokonanego przez Gustawa III (1771–1792). W Szwecji po śmierci Karola XII sejm i senat ujęły w swe ręce całą władzę rządową, pozbawiając króla wszelkiego wpływu. W dniu 19 sierpnia 1772 r. Gustaw III otoczył sejm wojskiem i podyktował mu nową konstytucję. Oddawała ona królowi całą władzę rządową, ograniczając sejm, zbierający się tylko na wezwanie królewskie, do uchwalania wniosków przedłożonych mu przez króla. [przypis redakcyjny]
poddał się teraz stworzeniu — tj. ciału automatowi. [przypis tłumacza]
poddał się w okolicznościach, które niżej opiszemy — p. VII, II, 2. [przypis tłumacza]
poddaństwo pruskie, niewola chłopa pomorskiego u swoich panów (…) — Georg Friedrich Knapp, Die Landarbeiter in Knechtschaft und Freiheit (Robotnicy rolni pańszczyźniani i wolni), 1891, s. 33, 80 i nast. [przypis redakcyjny]
poddane i kupce moje — dziś popr. forma B. lm. r. m.: poddanych i kupców moich. [przypis edytorski]
