Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
Pamfilia — kraina w Małej Azji. [przypis redakcyjny]
Pamfilia — Παμφυλία, kraj na południowym pobrzeżu Małej Azji. [przypis tłumacza]
Pamfilia — staroż. kraina w płd. części Azji Mniejszej, pomiędzy Licją i Cylicją, kolonizowana przez Greków od końca II tysiąclecia p.n.e. [przypis edytorski]
pamflet (daw.) — utwór literacki o charakterze ośmieszającym. [przypis edytorski]
pamflet (lit.) — utwór będący ostrą demaskatorską krytyką osoby, grupy lub instytucji, zwykle złośliwy, często anonimowy. [przypis edytorski]
pamflet (lit.) — utwór o charakterze satyrycznym. [przypis edytorski]
pamflet — utwór będący ostrą demaskatorską krytyką osoby, grupy lub instytucji, zwykle złośliwy, często anonimowy. [przypis edytorski]
pamflet — utwór zmierzający do zdemaskowania, ośmieszenia, a nawet poniżenia danej osoby czy instytucji. [przypis edytorski]
Pamflety dnia ostatniego — Thomas Carlyle, Latter-day pamphlets, London: Chapman and Hall, 1850. [przypis edytorski]
pamflet (z ang.) — często anonimowy utwór z pogranicza literatury pięknej i publicystyki, ostro krytykujący osobę czy instytucję. [przypis edytorski]
pamflet (z gr.) — obelżywe pismo ulotne. [przypis redakcyjny]
pamiątka (daw.) — pamięć o czymś, wspomnienie. [przypis edytorski]
pamiątka* (daw.) — upamiętniający znak (dziś znaczenie węższe); nieszczęsna pamiątka: znak świadczący o nieszczęściu i upamiętniający je. [przypis redakcyjny]
Pamiątka po dobrej Matce, czyli ostatnie jej rady dla córki — [zbeletryzowany traktat moralno-pedagogiczny z 1819] Klementyny Tańskiej (Hoffmanowej). [przypis redakcyjny]
pamiątka — tu: wspomnienie. [przypis edytorski]
pamiątka — tu: wspomnienie, ślad przeszłości, pamięć. [przypis redakcyjny]
Pamiątki Soplicy — pierwotny tytuł brzmiał: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego. [przypis edytorski]
Pamiątki Soplicy — pierwotny tytuł brzmiał: Pamiątki JPana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego [przypis edytorski]
pamięć haniebną (…) wuja i brata — Jakub, król wysp Majorki i Minorki, wuj, a Jakub, król Arragoński, brat Fryderyka, króla sycylijskiego. [przypis redakcyjny]
pamięć jednej z najszlachetniejszych istot naszych czasów — mowa o pani de Mortsauf, bohaterce Lilii w dolinie. [przypis edytorski]
pamięć lokalna (psych.) — pamięć miejsca, szczegółów związanych z miejscem. [przypis edytorski]
pamięć* — tu: znak upamiętniający lub pamiętanie. [przypis redakcyjny]
Pamiętaj Jowiszu, że byłeś bykiem dla twojej Europy — nawiązanie do mitu o Europie, którą porwał Zeus w postaci byka. [przypis edytorski]
pamiętaj na to (daw.) — dziś: pamiętaj o tym. [przypis edytorski]
pamiętaj, panie, na sługę — pamiętaj, panie, o słudze. [przypis edytorski]
Pamiętaj, że umrzesz! — Memento mori (łac.); przypomnienie, że nie da się uniknąć śmierci, które było używane w literaturze przez wiele zgromadzeń zakonnych. [przypis edytorski]
Pamiętaj, że urodziła cię […] przed twoim przełożonym stawała co dzień z chlebem i piwem domu swego — autentyczne. [przypis autorski]
pamiętał, że pisze do Wiśniowieckiego — Samoił Weliczko, str. 79. Pisał Chmielnicki do księcia: „żeby tedi o toje, szczo sia z hetmanami koronnymi stało, on, kniaź Wiszniewiecki, ne urażałsia i gniewa swojeho k'nemu, Chmielnickomu, prostyraty ne izwolił”; [z ukr.: „żeby tedy o to, co się z hetmanami koronnymi stało, kniaź Wiśniowiecki nie obrażał się i gniewu swojego przeciw niemu, Chmielnickiemu, kierować nie raczył”; Red. W.L.]. [przypis autorski]
Pamiętam, jak bystrego dosiadłem Kantaki, By odjechać na zawsze w ten świat byle jaki — wg legendy Budda uciekł nocą konno z pałacu ojca, aby szukać lekarstwa na choroby, starość i śmierć, o których istnieniu dowiedział się dopiero w wieku ok. 29 lat. [przypis edytorski]
Pamiętam scenę, jak Stach dawał restauratorowi Turlińskiemu skrócony kurs literatury polskiej. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Sala w kawiarni Turlińskiego (Od lewej ku prawej; M. Dobrowolski, Alfred Wysocki, Dagny, W. Tetmajer, K. Żelechowski, K. Rakowski, T. Żeleński (Boy), S. Przybyszewski i in.). [przypis edytorski]
Pamiętasz wyjątek z Rufina Piotrowskiego — z Pamiętników Rufina Piotrowskiego drukowanych w „Przeglądzie poznańskim”, wydawanym przez Koźmiana. [przypis redakcyjny]
pamiętne (daw.) — czesne, płaca sędziów. [przypis edytorski]
pamiętne (daw.) — czesne; płaca sędziowska. [przypis edytorski]
pamiętne (daw.) — czesne, płaca sędziowska. [przypis edytorski]
pamiętne — za trud sędziego ofiara w miarę jego stopnia rozmaita. [przypis redakcyjny]
pamiętniki Casanovy — noszą tytuł Historia mojego życia (Histoire de ma vie); przed rokiem 1960 ich zniekształcone, ocenzurowane wydania ukazywały się pod różnymi wariacjami tytułu Pamiętniki Casanovy. [przypis edytorski]
Pamiętniki chłopów — zbiór prac nadesłanych na konkurs ogłoszony w 1933 przez Instytut Gospodarstwa Społecznego, opublikowany w dwóch tomach (1935, 1936). [przypis edytorski]
pamiętniki — chodzi o Mémoires, ktorych autorem jest René Louis de Voyer de Paulmy d'Argenson (1694–1757), opublikowane w zbiorze Collection des mémoires relatifs à la Révolution w 1825 r. [przypis edytorski]
Pamiętniki człowieka dobrze urodzonego — powieść księdza Prévost d'Exiles. Korespondencja milorda All-eye z milordem All-ear (1777–78) jest pióra M. F. Pidansat de Malrobert. [przypis redakcyjny]
„Pamiętnikiem poetyckim całego pokolenia” nazywa Borowy (…) utwory Langego — W. Borowy, Dziś i wczoraj, Warszawa 1934, s. 203. [przypis autorski]
Pamiętniki kardynała de Retz — napisane przez Jean-François Paula de Gondi (1613–1679), kardynała de Retz, uczestnika Frondy, cenione ze względu na opisy wydarzeń i portrety postaci historycznych. [przypis edytorski]
Pamiętniki pani d'Épinay […] przez długi czas brane w rachubę przez wybitnych nawet krytyków — nowsza krytyka coraz bardziej podkopywała autentyczność i znaczenie tych „pamiętników”; w ostatnich zaś latach cenne rewelacje panny Macdonald (La legende de Jean-Jacqnes Rousseau, Paris 1909, przekład z angielskiego) obaliły doszczętnie wszelką ich wartość jako dokumentu. Panna M. znalazła rękopis tych rzekomych pamiętników, z którego niezbicie wynika, iż jest to po prostu swobodnie przez panią d'Épinay pisany romans w formie pamiętnika, i że, co więcej, po zerwaniu stosunków z Russem pani d'Épinay, po części pod dyktandem Diderota i Grimma, przerobiła go całkowicie, obciążając w tej nowej redakcji Russa mnóstwem tendencyjnych rysów, sprzecznych z pierwotnym tekstem. Pamiętniki te, zanim dostały się do druku, uległy jeszcze nowym przeróbkom. Pamiętniki pani d'Épinay miały być w tej wersji niewątpliwie odpowiedzią na Wyznania, które Rousseau od dawna zapowiadał, za życia jeszcze odczytywał w paryskich kołach, a które po śmierci jego obiegały w odpisach, zanim je wreszcie ogłoszono drukiem. [przypis tłumacza]
Pamiętniki pani Hutchinson — zob. O miłości; pani Hutchinson była autorką wydanej w 1816 r. biografii swego męża, jednego z pułkowników Cromwella. [przypis edytorski]
„Pamiętniki” panów du Bellay — Pamiętniki częściowo spisane przez Marcina, częściowo przez Wilhelma du Bellay, odnoszące się do wypadków od r. 1513 aż do zgonu Franciszka I, w r. 1547. [przypis tłumacza]
pamiętnik Jana Sagatyńskiego — Pamiętnik Jana Sagatyńskiego, byłego pazia króla Stanisława Poniatowskiego, przy którym zostawał aż do śmierci (1845). [przypis edytorski]
„Pamiętnik Literacki” 1961, z. 2, s. 339–368. [przypis autorski]
pamiętnik miał być plotkarskim paszkwilem (…) — Patrz Przypisy [dalej w tej publikacji; red. WL]. [przypis autorski]
Pamiętnik Zofii Szymanowskiej — W źródle tekst poprzedzony zdjęciem stronicy autografu. [przypis edytorski]
pamiętny (daw.) — pamiętający. [przypis edytorski]
Pamiętny lekcji, jaką dałem siwoszom… — Rousseau zwracał uwagę, że w sztukach teatralnych starsi mężczyźni angażujący się w związki i miłostki z młodymi kobietami są ośmieszani jako zazdrośnicy. [przypis edytorski]
pamiętny piąty rok — w roku 1905 w Cesarstwie Rosyjskim miały miejsce wystąpienia o podłożu społecznym i narodowym, przeciwko absolutyzmowi carskiemu oraz uciskowi obszarników i przemysłowców (począwszy od „krwawej niedzieli” 22 stycznia 1905 w Petersburgu); w Królestwie Polskim spontaniczne strajki i walki trwały w ośrodkach przemysłowych oraz na wsi od 1905 do 1907. [przypis edytorski]
pamiętny — tu daw.: pamiętający. [przypis edytorski]
pamiętny — tu: pamiętający. [przypis edytorski]
pamina — pakojė. [przypis edytorski]
paminavoti — atminti. [przypis edytorski]
pamintijus — pagalvojus. [przypis edytorski]
pamislijus — pagalvojus. [przypis edytorski]
pamislyti (lenk.) — pagalvoti. [przypis edytorski]
pamislyti (sl.) — pagalvoti. [przypis edytorski]
p. Amorowski — car Mikołaj. [przypis redakcyjny]
pampasy — południowoamerykańskie stepy. [przypis edytorski]
pampera — kobieta stepu. [przypis autorski]
Pampille (pseud.), właśc. Marthe Allard Daudet (1878–1960) — autorka książki kucharskiej Les Bons plats de France. Cuisine régionale (Dobre dania Francji. Kuchnia regionalna), wyd. w 1913. [przypis edytorski]
pampuch — potworny grubas. [przypis autorski]
pampuszki a. pampuchy — placki drożdżowe gotowane na parze. [przypis edytorski]
pamroczyć się (daw.) — zmierzchać się. [przypis redakcyjny]
Pański — tu: Boski; (pochodzący od) Pana Boga. [przypis edytorski]
Państwa despotyczne, które lubią prawa proste, wiele posługują się prawem odwetu — Ustanowione jest w Alkoranie. Patrz rozdział o Krowie. [przypis autorski]
państwa Karola i Filipa ze zlepku górskich królestw — Hiszpania powstała przez zjednoczenie drobnych państw chrześcijańskich pod wodzą dwóch najsilniejszych królestw: Kastylii i Aragonii. [przypis edytorski]
państwa multańskie — Mołdawia i Wołoszczyzna, księstwa naddunajskie, zhołdowane za Władysława Jagiełły Polsce, która jednak utraciła tu wszelkie wpływy na rzecz Turcji od czasu klęski cecorskiej (1620). [przypis redakcyjny]
Państwa niektórych mocarzy Niemiec lub Włoch, które można obejść w ciągu pół godziny — ówczesne Niemcy były rozdrobnione na około trzysta państewek. Na Włochy składało się kilkanaście państw, część z nich była bardzo niewielka (np. Republika Lukki, San Marino). [przypis edytorski]
państwo Bolesławowskie — państwo Bolesława Chrobrego (967–1025), księcia Polski od 992 r., koronowanego w 1025 r. [przypis edytorski]
państwo ciągle obarczało mnie nowymi ciężarami — demokratyczne Ateny narzucały bogatym wiele uciążliwych świadczeń na rzecz państwa (liturgie, [gr. λειτουργια, leitourgia]). Mieli więc bogaci dosyć powodów do skarg; zaszczyty i honory, jakie na nich mogły spadać za wspaniałe wykonanie liturgii, były za małą rekompensatą. [przypis tłumacza]
Państwo Kościelne — Państwo Kościelne, istniejące na terenie środkowych Włoch w okresie od ok. 755 do 1870 roku, rządzone przez papieży jako świeckich monarchów; o jakiś życiorys [buntownika] nietrudno nawet w historii Państwa Kościelnego: wyróżnił się Cola di Rienzi, właśc. Nicola di Lorenzo Gabrini (1313–1354), przywódca rewolucji ludowej w Rzymie (1347), który przyjął tytuł trybuna ludu rzymskiego, opowiadał się za zniesieniem doczesnej władzy papieskiej i dążył do zjednoczenia miast i krain Italii pod przewodnictwem Rzymu; w XIX w. stał się popularny jako bohater narodowy, prekursor idei zjednoczenia Włoch. [przypis edytorski]
państwo łubniańskie — posiadłości książęce, okolica Łubniów; Łubnie — miasto na Połtawszczyźnie, na śr.-wsch. Ukrainie, rezydencja książąt Wiśniowieckich. [przypis redakcyjny]
Państwo Niebieskie, dziś zwykle: Państwo Niebiańskie — Chiny. [przypis edytorski]
państwo nigdy nie patrzyło zawistnie (…) a królowie nigdy nie dążyli do wyższych uprawnień niż te, z jakimi od początku objęli władzę królewską — w pochwale należy pomijać to, co chluby nie przynosi. Ksenofont więc zapomniał o upadku hegemonii Sparty, zapomina też, iż królowie nieraz starają się o większą władzę dla siebie. Niedaleki był przykład obu Pauzaniaszów: pierwszy przypłacił swe usiłowania śmiercią (468 przed Chr.), drugi, pozwany (raz za swą politykę, potem, powtórnie, za swą strategię w wojnie korynckiej), ratował się przed sądem ucieczką. Najwyższą władzę w Sparcie dzierżyło pięciu eforów, którzy sprawowali nadzór nad zarządem państwa i nawet nad powszechną czcią otaczanymi królami, często pociągając ich do odpowiedzialności. [przypis tłumacza]
państwo ojcowskie, które rozciąga się (…) Wszystkimi w środku leżącymi krajami — obszar państwa perskiego, od Morza Egejskiego po Indus, od Kaukazu po Nil, wynosił 5 000 000 km², ludność liczyła więcej niż 50 000 000. Nie była to jedna organiczna całość, ale dość luźny zbiór państw i ludów. [przypis tłumacza]
państwo powierzyło mu także i komendę nad flotą — wojnę morską Ksenofont w ogóle pominął, także w historii swojej, by całą uwagę czytelnika skupić na wspaniałych czynach Agesilaosa. Wspomina tylko o tym niebywałym w Sparcie, a zaszczytnym dla swego bohatera wypadku, że jednej osobie powierzono dowództwo floty i sił lądowych. Zwykle dowodził flotą (od czasów wojny peloponeskiej) naznaczony na rok admirał. Tu zależało Sparcie na tym, by kierownictwo wojennych operacji spoczywało w jednym ręku. [przypis tłumacza]
państwo, rząd wydzieliły działaniu muzyki pierwszorzędne, wychowawcze zadanie (…) liczyły na to, że (…) spełni nadzieje wyhodowania pokolenia dzielnego… — Burckhardt III, str. 155–157. [przypis tłumacza]
Państwo Środka — Chiny. [przypis edytorski]
Państwo słońca — łac. Civitas solis poetica. Idea reipublicae philosophicae, dialog filozoficzno-polityczny Tommasa Campanelli. Dzieło przedstawia utopijną wizję państwa-miasta, w którym panuje równość, szacunek dla każdego rodzaju pracy, dużą wagę przykłada się też do kontaktu z naturą. Opisuje idealne społeczeństwo żyjące w harmonii, opartej na zasadach rozumu, cnoty i wspólnej własności. Mieszkańcy są podzieleni na różne klasy, w tym kapłanów, rolników, rzemieślników i filozofów. Pracują razem dla większego dobra i dzielą się owocami swojej pracy. Edukacja i wiedza są wysoko cenione. Utwór powstał podczas pobytu autora w więzieniu, na które skazała go za herezję Inkwizycja. Ukazały się dwa przekłady na język polski: pod tytułem Miasto słońca Luby (1910–1998) i Rachmiela (1913–1990) Brandwajnów oraz pod tytułem Państwo słońca Wiktora Kornatowskiego (1911–1975). [przypis edytorski]
państwo — tu: status wielkiego pana. [przypis redakcyjny]
państwowa drukarnia i litografia dolarów — Bureau of Engraving and Printing, amerykańska agencja rządowa w Departamencie Skarbu, projektująca i produkująca banknoty, skarbowe papiery wartościowe itp.; litografia (z gr.): metoda druku i technika graficzna polegająca na wykonaniu rysunku tłustą kredką, farbą lub tuszem na płycie kamiennej, pokryciu go farbą drukarską i odbiciu na papierze; także: odbitka powstała tą metodą. [przypis edytorski]
Państwowe Nieruchomości Ziemskie — instytucja państwowa, której zadaniem było zagospodarowanie i opieka nad nieruchomościami ziemskimi, od 1949 r. Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR). [przypis edytorski]
Państwo w stanie rewolucji (…) głupie konwenanse — trzewiki bez klamer ministra Roland: „Och, panie, wszystko stracone!”, odpowiedział Dumouriez. Na posiedzeniu u króla prezydent zgromadzenia zakłada nogę na nogę. [przypis autorski]
państwo ze swoimi nakazami nie postępuje z tobą jak z niewolnikiem — nie przytłacza cię liturgiami. [przypis tłumacza]
Państwo Zjednoczone, właśc. Republika Siedmiu Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich — państwo istniejące w latach 1581–1795, jednoczące 7 protestanckich prowincji niderlandzkich, które odrzuciły władzę króla hiszpańskiego i ustanowiły republikę. Swój dobrobyt Republika zawdzięczała w dużym stopniu eksploatowaniu kolonii. W końcu XVIII w. wybuchł konflikt wewnętrzny, interweniowały państwa sąsiednie, odbierając Niderlandom większość kolonii; proklamowano Republikę Batawską, a potem Królestwo Holandii. [przypis edytorski]
państwy — dziś popr. forma N. lm: państwami. [przypis edytorski]
państwy (starop. forma) — państwami. [przypis edytorski]
pańszczyzna — feudalny obowiązek wykonywania przez chłopów rozmaitych prac na rzecz pana. [przypis edytorski]
Pańszczyzna, oprócz tych szkód dla kraju (…) jeszcze bardziej trwoniłaby się praca — te trzy akapity zostały dodane w wydaniu z 1816 r. [przypis edytorski]
pańszczyzna — praca, jaką chłopi wykonywali na rzecz pana w zamian za dzierżawę ziemi. [przypis edytorski]
pańszczyzna — tu pot. przen.: uciążliwy obowiązek. [przypis edytorski]
panacea (daw.) — lekarstwo na wszystkie choroby. [przypis redakcyjny]
panacea — lekarstwo na wszystkie choroby. [przypis redakcyjny]
panacea (starop.) — lekarstwo na wszystko; panaceej (D.lp.r.ż): panacei, tj. lekarstwa. [przypis redakcyjny]
panaceum — lekarstwo uniwersalne na wszystkie choroby. [przypis tłumacza]
panaceum universale (łac.) — uniwersalne panaceum; uniwersalny lek, skuteczny na wszystkie dolegliwości. [przypis edytorski]
panachać (daw. reg., z ukr.) — rwać, rozrywać na kawałki; spanachawszy manatki: zniszczywszy rzeczy osobiste zabrane w podróż. [przypis edytorski]
