Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 460 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7787 przypisów.
chyz a. chyż (daw., starop.) — uboga, niska chałupa. [przypis edytorski]
chyzo (gw.) — chyżo, szybko. [przypis edytorski]
ciągarka — maszyna do produkcji drutów i prętów przez ciągnienie na zimno. [przypis edytorski]
ciąg (daw.) — dziś: przeciąg. [przypis edytorski]
ciąg — dziś popr.: ciągnij. [przypis edytorski]
ciągiem — ciągle. [przypis edytorski]
ciągła — dziś popr.: ciągnęła (tu: forma krótsza, daw. i gw. użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca). [przypis edytorski]
ciągłam — dziś popr.: ciągnęłam. [przypis edytorski]
ciągłość — Ciągłość nauki. [przypis tłumacza]
ciągły — dziś popr.: ciągnęły (tu: forma krótsza, daw. i gw. użyta w celu utrzymania rytmu jedenastozgłoskowca). [przypis edytorski]
ciągły (gw.) — dziś popr.: ciągnęły. [przypis edytorski]
ciągle myśli o druhu — tj. o Patroklesie. [przypis edytorski]
ciągleśmy (…) mówili — inaczej: ciągle mówiliśmy; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]
ciągle w krąg się Helice unasza — Wielka Niedźwiedzica, konstelacja niebieska. [przypis redakcyjny]
ciągli (gw.) — dziś popr.: ciągnęli. [przypis edytorski]
ciągń sie a. ciągni sie (daw.) — tryb rozkazujący: wydawaj; od: ciągnąć się, wysilać się na wydatki. [przypis edytorski]
ciągnąć kota — otrzymać nauczkę (zabawa polegała na tym, że delikwent był przywiązywany do liny, drugi koniec liny ciągnął kot, ale też inicjatorzy zabawy, którzy przeciągali nieszczęśnika przez błoto czy rzekę). [przypis redakcyjny]
ciągnąć rzemień — zwrot utarty: wydawać pieniądze ze skórzanego, rzemiennego mieszka. [przypis redakcyjny]
ciągnąć się (daw.) — wysilać się na wydatki; ciągni się (tryb rozkazujący) wydawaj. [przypis edytorski]
ciągnąć się (daw.) — wysilać się na wydatki. [przypis edytorski]
ciągnąć — tu: iść, podążać. [przypis edytorski]
ciągnąca się wzdłuż grzbietu aż do szyi żyła — opis niezgodny ze współczesną wiedzą anatomiczną. [przypis edytorski]
ciągną kota — kara ośmieszająca: winnego przeciągano przez wodę lub błoto, okręcając go powrozem, na którego drugim końcu uwiązywano kota. Stąd później w przenośni: wystawianie na pośmiewisko. [przypis redakcyjny]
ciągnę kota (starop.) — wystawiam się na pośmiewisko (zob. przyp. do Pieśni świętojańskiej o Sobótce, Panna 3). [przypis redakcyjny]
ciągnęły (…) czterdzieści koni — dziś: ciągnęło czterdzieści koni. [przypis edytorski]
Ciągnęliśmy kluczem za nocą w pogoni — wiersz ma ten sam rytm co Grenada Juliusza Swietłowa w przekładzie Juliana Tuwima, i podobnie zaczyna się od opisu podróży konnej. [przypis edytorski]
ciągni — dziś popr. forma 1.os trybu rozkazującego: ciągnij. [przypis edytorski]
ciągnienie (daw.) — pochód wojska, marsz. [przypis edytorski]
ciągnienie (daw.) — przemarsz wojsk. [przypis edytorski]
ciągnie rogi — naciąga łuk; rogi — wygięte końce łuku z nacięciami do cięciwy. [przypis redakcyjny]
ciągnie sie (daw.) — tu: przeciąga się. [przypis edytorski]
ciągniono — dziś: ciągnięto. [przypis edytorski]
ciągniony (daw.) — dziś: ciągnięty. [przypis edytorski]
ciągniony — dziś: ciągnięty. [przypis edytorski]
ciągniony (przestarz.) — ciągnięty. [przypis edytorski]
ciągni się (daw.) — tryb rozkazujący: ciągnij się; od ciągnąć się: wysilać się na wydatki. [przypis edytorski]
ciągni sie (daw.) — tryb rozkazujący od ciągnąć się: wysilać się na wydatki. [przypis edytorski]
ciągni sie (daw.) — tryb rozkazujący od: ciągnąć się, wysilać się na wydatki. [przypis edytorski]
ciągoty — pożądanie. [przypis edytorski]
ciągta (reg.) — ciągnijcie. [przypis edytorski]
ciąża (daw.) — kara, fant; wezmą ciążą: wezmą ciążę, wezmą fant a. nałożą karę. [przypis edytorski]
ciąża Matyldy — Nawiasem mówiąc, chronologia tej ciąży nie wytrzymałaby, jak sądzę, krytyki ginekologa. [przypis tłumacza]
ciąża — tu: ciężar. [przypis edytorski]
ciążyć — tu prawdop.: krytykować. [przypis edytorski]
Ciakko — (ciacco) wieprz, przydomek pogardliwie nadawany żarłokom. florentyńczyk ten, tak przezwany, był wesoły i dobry towarzysz do półmiska i kielicha, ale cały oddany żarłoczności. [przypis redakcyjny]
ciała jego pociąć i na fale rozrzucić (mit. gr.) — podobnie jak Medea cięła ciało swego brata Apsyrta, gdy uciekała z Jazonem. [przypis edytorski]
Ciała, które są źródłem emisji tego rodzaju, nazwałam radioaktywnymi — [por.] P. Curie i M. Curie, „Comptes rendus”, 18 lipca 1898. [przypis autorski]
ciała obie (starop. forma) — daw. liczba podwójna, szyk przestawny; dziś popr: oba ciała. [przypis edytorski]
Ciała stałe z promieniotwórczością wzbudzoną przez aktyn tracą ją podobnie (…) — [por.] Debierne, „Comptes rendus”, 16 lutego 1903. [przypis autorski]
ciałoć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
ciałoć ślini — konstrukcja z partykułą ci, skróconą do -ć; inaczej: ślini ci ciało. [przypis edytorski]
ciało całe nosi miano księcia — tak w Wenecji nadaje się kolegium tytuł najjaśniejszego księcia, nawet gdy doża w nim nie zasiada. [Serenissima Signoria, kolegium złożone z dziewięciu członków, które stanowiło radę przyboczną doży. Doża nie mógł bez Signorii przedsięwziąć żadnego aktu o charakterze rządowym; przyp. tłum.]. [przypis autorski]
ciało człowiecze z tych się czterzech wilgotności rodzić musi, to jest, ze krwie, z kolery, flegmy, a z melankoliej — własny wykład Reja średniowiecznej, wywodzącej się ze starożytności (por. Polibosa De natura hominis z tradycji hipokratejskiej), teorii humoralnej nauczającej o czterech cieczach (łac. humores) wydzielanych przez gruczoły odpowiednich organów i decydujących przez swe proporcje o typie usposobienia człowieka: sangwinicznym, cholerycznym, flegmatycznym lub melancholijnym. Owe cztery ciecze to: krew, żółć, śluz (flegma) i czarna żółć, wydzielane odpowiednio przez serce, mózg, wątrobę i śledzionę, przypisywane im żywioły to kolejni: powietrze, woda, ogień, ziemia itd.; nauka o fizjologii humoralnej zastępowała przez wieki psychologię i psychiatrię. [przypis edytorski]
Ciało jednak polityczne, czyli zwierzchnik, wyprowadzając swe istnienie tylko ze świętości umowy, nie może nigdy zobowiązać się, nawet wobec drugiego, do niczego, co by sprzeciwiało się temu pierwotnemu aktowi… — przestrzeganie przepisów umowy pierwotnej nie stanowi obowiązku zwierzchnika. Zwierzchnik nie może mieć żadnych obowiązków. Jeżeli jednak działa wbrew umowie, przestaje istnieć; będąc bowiem tworem umowy, jako najwyższej normy, jest jedynie jej funkcją, może logicznie działać tylko na jej podstawie i w jej granicach. [przypis tłumacza]
ciało jego jest prawdziwym ciałem (…) on dość drogim dla nich stać się może — Ponieważ Dante, jako sam żyjący, powróciwszy między żyjących, krewnym i przyjaciołom tych duchów o ich losie w czyśćcu może opowiedzieć i prosić, ażeby modlitwą przyczynną czas ich oczekiwania przed bramą czyśćcową skrócili. [przypis redakcyjny]
ciało jego umarło — porównanie narodu polskiego do Chrystusa, który umarł i zmartwychwstał, jest tu niewątpliwie echem ostatnich ustępów Ksiąg Narodu Polskiego, tych mianowicie: „I umęczono Naród Polski, i złożono w grobie, a królowie wykrzyknęli: zabiliśmy i pochowaliśmy wolność.” „A wykrzyknęli głupio…” „Bo Naród Polski nie umarł; ciało jego leży w grobie, a dusza jego zstąpiła z ziemi, to jest z życia publicznego, do otchłani, to jest do życia domowego ludów cierpiących niewolę…” „A trzeciego dnia dusza wróci do ciała i Naród zmartwychwstanie, i uwolni wszystkie ludy Europy z niewoli.” „I przeszło już dni dwa; jeden dzień zaszedł z pierwszym wzięciem Warszawy, a drugi dzień zaszedł z drugiem wzięciem Warszawy, a trzeci dzień wnidzie, ale nie zajdzie”. [przypis redakcyjny]
Ciało kocha rękę (…) — tj. z punktu widzenia całego ustroju. [przypis tłumacza]
Ciało me (…) leży w Neapolu — Wergiliusz umarł w Brindisi, a pogrzebionym był w Neapolu [przypis redakcyjny]
ciało nie podlega ograniczaniu przez myśl, ani myśl przez ciało — Por. List 4 § 3. [przypis redakcyjny]
ciało nieudane — tu: nieudawane, prawdziwe. [przypis edytorski]
ciało oliwą namaszczone — smarowanie ciała oliwą było zabiegiem rutynowo stosowanym przez greckich lekkoatletów, a służyło zabezpieczeniu skóry. [przypis edytorski]
ciało to otrzymuje z mocy tego samego aktu swą jedność, swoją osobowość zbiorową, swe życie i swą wolę — na podstawie ważnie zawartej umowy stowarzyszenia powstaje korporacja prawna społeczeństwa, mająca swą własną osobowość prawną. Dla Russa osobowość ta społeczeństwa nie jest jednak jedynie idealna. Społeczeństwo, wiążąc ludzi rzeczywistym wspólnym interesem, skierowując wole jednostek ku wspólnemu celowi, ma jakby własne swoje „ja”, własną wolę i życie. [przypis tłumacza]
ciały — dziś forma N.lm: ciałami. [przypis edytorski]
ciały — dziś popr. forma N.lm: ciałami. [przypis edytorski]
ciały podartemi — Przymiotnik „podarty” z rzeczownikiem „ciało” pierwszy raz w tym znaczeniu użyty. Czytając [właśc. popr.: gdy czyta się] Trembeckiego, wielokroć przychodzi na myśl piękny wiersz Boala, iż u wielkich poetów często wyrazy dziwią się, pierwszy raz spotkawszy się z sobą. [przypis redakcyjny]
ciamara (daw.) — ciamajda, ślamazara. [przypis edytorski]
Cianfa — florentyńczyk ze szlachetnej rodziny Donatich. Ze szlachetnych rodzin Florencji pochodzili także Agnello Brunelleschi, Buoso Donati, Puccio Galigai, o których poeta później wspomina. Nie wiemy o nich nic więcej i nie możemy rozstrzygnąć, czy przywłaszczali sobie własność prywatną czy publiczną. [przypis redakcyjny]
ciao (wł.)— cześć. [przypis edytorski]
ciapnąć (gwar.) — uderzyć. [przypis redakcyjny]
ciarach (daw. obelż.) — szlachcic. [przypis edytorski]
ciarach (gw.) — mieszczuch. [przypis edytorski]
ciarach (gw.) — pogardliwe przezwanie ludowe szlachcica lub mieszczanina. [przypis redakcyjny]
ciarach — pogardl. przezwanie ludowe szlachcica lub mieszczanina; także wobec chłopa ubierającego się po miejsku i udającego człowieka innej klasy społecznej. [przypis edytorski]
ciarachy, plewy — ciarachy są to grubsze odpadki, wygrabywane przy młóceniu zboża, więc kłoski, obtrącone cepami, rozmaite ziela i chwasty; plewy zaś to odpadki drobniejsze, otrzymane przy wianiu lub młynkowaniu zboża. Tak ciarachy, jak plewy, stanowią lepszą i pożywniejszą paszę niż czysta słoma, zwana karmą. [przypis autorski]
ciarastwo — lichota. [przypis autorski]
ciarchę — ciężar. [przypis autorski]
ciarka — tu: owoc tarniny, ciernistego krzewu o białych kwiatach i granatowych owocach o cierpkim smaku. [przypis edytorski]
ciaśnina — dziś: ciasnota. [przypis edytorski]
ciasne fugi — trudne położenie. [przypis edytorski]
ciasny, ale własny — wyrażenie to weszło do przysłów. [przypis edytorski]
ci będą wokół niego… — cytat z Ewangelii (J 6:37 i 17:24) tłumaczy sobie Werter dowolnie w ten sposób, że i on jest przez Boga dla Syna Bożego wybrany. [przypis redakcyjny]
Ci berła wśród zajadłych bohaterów kładą — gest oznaczający nietykalność urzędu. [przypis edytorski]
…ci, bogom bliscy krwią. Synowie Zeusa… — Ajschylos, Niobe (niezachowany dramat). [przypis edytorski]
Ci bowiem trzymali się, według słów jego, taktyki oportunistycznej — por. A. Begey, ed. A. Favero, S. E. Mgr. L. P. Passavalli, Milano, 1911, s. 8. [przypis autorski]
cibukas (brus.) — kandiklis. [przypis edytorski]
ci Cambremer mają nazwisko (…) kropkę — Niewybredna gra słów oparta na nazwisku Cambronne i na nazwie rzeczy, z którą nazwisko to się skojarzyło. [przypis tłumacza]
cicatrices, adverso pectore (łac.) — blizny na piersiach. [przypis redakcyjny]
cicatrices, adverso (…) pectore (łac.) — rany z przodu, na piersi (zwróconej ku wrogowi). [przypis redakcyjny]
cicatrices (łac.) — blizny. [przypis redakcyjny]
cicero (daw.) — przewodnik. [przypis edytorski]
cicerona (wł.) — przewodnik. [przypis edytorski]
ciceron (daw., z wł.) — przewodnik. [przypis edytorski]
cicerone (daw.) — przewodnik. [przypis edytorski]
cicerone (daw.) — przewodnik. [przypis edytorski]
cicerone (daw., z wł.) — przewodnik. [przypis edytorski]
cicerone — tu: przewodnik. [przypis edytorski]
cicerone (wł.) — przewodnik. [przypis edytorski]
cicerone (wł.) — przewodnik. [przypis redakcyjny]
Ciceron — Marcus Tullius Cicero (106–43 p.n.e.), polityk i mówca rzymski, zamordowany z powodu mów (tzw. Filipik) wygłoszonych przeciw Markowi Antoniuszowi. [przypis edytorski]
ciceron (z wł. cicerone: żart. mały Cyceron) — przewodnik oprowadzający turystów. [przypis edytorski]
