Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 461 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 155581 przypisów.
blisszej (starop. forma) — inne zapisy formy: bliszszej; dziś: bliższej. [przypis edytorski]
blitz (niem.: błyskawica) — tu: ekspres, przesyłka ekspresowa a. pociąg ekspresowy. [przypis edytorski]
bliźnego — dziś popr.: bliźniego. [przypis edytorski]
bliźnemu — dziś popr.: bliźniemu. [przypis edytorski]
bliźnia (daw.) — bliźniacza. [przypis edytorski]
bliźniaki — tu: gliniane naczynie złożone z dwóch połączonych ze sobą dzbanów, w którym noszono jedzenie pracującym w polu itp.; dwojaki. [przypis edytorski]
bliźnięta, nazywane zazwyczaj „Gwiazdami i Pasami” — może to być również aluzją do sztandaru Stanów Zjednoczonych. [przypis tłumacza]
bliźni — tu dziś: bliźniaczy. [przypis edytorski]
bliźny — dziś popr.: bliźni. [przypis edytorski]
bliźnym — dziś popr.: bliźnim. [przypis edytorski]
bliżéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]
bliżyć się — dziś: zbliżać się. [przypis edytorski]
bliżyć — zbliżać, przybliżać; tu: pogłębiać, wzmacniać. [przypis edytorski]
Bliziński, Józef Franciszek (1827–1893) — komediopisarz i dramaturg, etnograf; wraz z Bałuckim czerpał z twórczości Fredry, czego dowodem jego komedie opisujące środowisko mieszczańskie. [przypis edytorski]
blizkich — popr.: bliskich. [przypis edytorski]
blizki — dawna pisownia; dziś popr.: bliski. [przypis edytorski]
blizki — dziś popr.: bliski. [przypis edytorski]
blizki — dziś popr. pisownia: bliski. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
blizkie — dziś popr. pisownia: bliskie. [przypis edytorski]
blizko (daw.) — dziś popr.: blisko. [przypis edytorski]
blizko — dziś: blisko. [przypis edytorski]
blizko — dziś popr.: blisko. [przypis edytorski]
blizko — dziś popr. pisownia: blisko. [przypis edytorski]
bliznę Kaima — chodzi tu o piętno Kaina, czyli znak zabójstwa. [przypis edytorski]
blizny — ὠτειλὰς, właściwie rany. Idę w tym wypadku za łacińskim i niemieckim tłumaczem; [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
blizoruki (ros. близорукий) — krótkowidz. [przypis edytorski]
blizoruki (ros.) — krótkowidz. [przypis autorski]
blizszy (starop. forma) — bliższy. [przypis edytorski]
blizu (daw.) — blisko. [przypis redakcyjny]
bloatwise (ang.) — prawdopodobnie ang. bloated (nabrzmiały, nalany, wzdęty). [przypis edytorski]
Bloch, Jan Gottlieb (1836–1902) — finansista i przemysłowiec, „król kolei żelaznych”, budowniczy kilku ważnych linii kolejowych, w tym Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej. [przypis edytorski]
Bloch (…) poznał siostrę — ta „siostra Blocha” raz jest siostrą, raz „kuzynką”. Takich przeoczeń (lub rozmyślnych oznak nieważności „realiów”) bywa u Prousta sporo. [przypis redakcyjny]
blokhauz (niem. Blockhaus) — schron bojowy lub ufortyfikowany budynek, przeznaczony do samodzielnej obrony ze wszystkich stron; przen.: duży budynek o prostej budowie, zwłaszcza betonowy. [przypis edytorski]
blokhauz — schron bojowy, ufortyfikowany budynek. [przypis edytorski]
blokhauz (z niem.) — niewielki ufortyfikowany budynek ze strzelnicami, przystosowany do samodzielnej obrony z kilku stron. [przypis edytorski]
blokhauz (z niem.) — niewielki ufortyfikowany budynek ze strzelnicami, przystosowany do samodzielnej obrony z kilku stron. [przypis edytorski]
bloki erratyczne — inaczej głazy eratyczne, czyli narzutowe; głazy przyniesione i pozostawione przez lodowiec. [przypis edytorski]
bloki (z ang. blocks) — kloce, kłody. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej: więzień nadzorujący blok, do jego obowiązków należało utrzymanie dyscypliny w bloku, rozdział żywności oraz prowadzenie ewidencji innych więźniów. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej: więzień nadzorujący blok, do jego obowiązków należało utrzymanie dyscypliny w bloku, rozdział żywności oraz prowadzenie ewidencji innych więźniów. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej: więzień obozu koncentracyjnego, pełniący funkcję nadzorcy w bloku. [przypis edytorski]
blokowy — w gwarze obozowej więzień-przełożony bloku. [przypis edytorski]
Blomberg, Werner von (1878–1946) — minister wojny Rzeszy w latach 1935–1938, feldmarszałek i naczelny dowódca Wehrmachtu. [przypis edytorski]
Blomuz, potaź i frykacz (fr. blanc-manger, potage, fricassê) — francuskie potrawy. [przypis redakcyjny]
Blondel, Maurice (1861–1949) — francuski filozof o orientacji chrześcijańskiej, reprezentant modernizmu katolickiego i twórca filozofii działania. [przypis edytorski]
Blondel, Maurice (1861–1949) — francuski filozof, przedstawiciel modernizmu katolickiego. [przypis edytorski]
Blondin, Charles (1824–1897) — francuski cyrkowiec, akrobata i linoskoczek. [przypis edytorski]
blondynowa salopka — okrycie z cienkiej jedwabnej koronki. [przypis edytorski]
blondynowy — wykonany z blondyny, tj. koronki klockowej z surowego jedwabiu. [przypis edytorski]
blondynowy — wykonany z blondyny, tj. koronki klockowej z surowego jedwabiu. [przypis edytorski]
Blos, Wilhelm (1849–1927) — dziennikarz, historyk (autor m.in. publikacji Die franzsische Revolution (Rewolucja francuska, 1888), powieściopisarz i dramaturg niem., działacz partii socjaldemokratycznej (SPD), członek parlamentu (Reichstagu) 1877–1918, pierwszy prezydent (w l. 1918–1920) nowo powstałego Wolnego Państwa Ludowego Wirtembergia. [przypis edytorski]
Blücher, Gebhard Leberecht von (1742–1819) — feldmarszałek, dowódca armii pruskiej w czasie wojen napoleońskich, m.in. pod Lipskiem i Waterloo. [przypis edytorski]
Blücher, Gebhard Leberecht von (1742–1819) — pruski feldmarszałek; od 1813 naczelny wódz armii pruskiej; dowodząc wojskami prusko-rosyjskimi przyczynił się do pokonania wojsk Napoleona w kluczowych bitwach pod Lipskiem i pod Waterloo; ojciec Franza Blüchera von Wahlstatt (1778–1829), dowódcy 1. pułku huzarów śląskich, wziętego do niewoli podczas bitwy pod Peterswalde. [przypis edytorski]
blue chip — określenie akcji dużej, wiarygodnej spółki. [przypis edytorski]
Blue Gate Fields a. Bluegate Fields — jeden z najgorszych slumsów wiktoriańskiego Londynu, istniejący niegdyś na płn. od starych doków. [przypis edytorski]
bluegrass (ang. dosł.: niebieska trawa) — wiechlina, trawa z kwiatostanem w kształcie wiechy. [przypis edytorski]
Blue Peter — dosłownie: „Niebieski Piotr”. [przypis autorski]
bluetka (z fr.) — bezpretensjonalny drobiazg muzyczny. [przypis edytorski]
bluetka (z fr. blouette) — bezpretensjonalny drobiazg muzyczny. [przypis edytorski]
bluff a. blef — postępowanie mające na celu wprowadzenie kogoś w błąd. [przypis edytorski]
bluff (z ang.) — zakłamanie, mydlenie oczu, blef. [przypis edytorski]
blują (starop. forma) — forma 3 os. lm od blwać; znaczenie: wymiotować. [przypis edytorski]
Blumenau — miasto w południowej Brazylii w stanie Santa Catarina. [przypis edytorski]
Blum, Léon (1872–1950) — francuski polityk socjalistyczny, publicysta i pisarz; premier Francji na czele rządu Frontu Ludowego (1936–1937, 1938), opowiadał się za nieinterwencją wobec wojny domowej w Hiszpanii; w 1940 uwięziony przez rząd Vichy, wydany Niemcom, więziony w obozach koncentracyjnych; głowa państwa jako przewodniczący Tymczasowego Rządu Republiki (1946–1947). [przypis edytorski]
Blum, Leon (1872–1950) — francuski polityk socjalistyczny, został premierem w 1936 r. [przypis edytorski]
Blut, Blut, Blut (niem.) — krew, krew, krew. [przypis edytorski]
Blutendes Deutschland (Krwawiące Niemcy) — film dokumentalno-propagandowy Johannesa Hausslera. Przedstawiano w nim zarys historii Niemiec od wojny francusko-pruskiej aż po zwycięstwo Hitlera; podkreślano niemiecką martyrologię i konieczność walki z systemem wersalskim. Film wszedł na ekrany w marcu 1933 r. [przypis edytorski]
Bluthwürstchen (z niem. Blutwurst: krwawa kiszka) — kiszka, potrawa z krwi wieprzowej z dodatkami (np. podrobami lub kaszą) formowana w kształt kiełbasy poprzez upakowanie w jelitach zwierzęcych; kaszanka. [przypis edytorski]
Blutighändchen, komm, komm… Ein Schuss, ein Mensch… Komm, ich warte (niem.) — Krwaworączka, chodź, chodź… Jeden strzał, jeden człowiek… Chodź, czekam. [przypis edytorski]
Blutighändchen, komm, komm (niem.) — Krwaworączka, chodź, chodź. [przypis edytorski]
Blut ist ein ganz besondrer Saft (niem.) — krew jest całkiem szczególnym sosem (bądź: paliwem). [przypis edytorski]
Blut (niem.) — krew. [przypis edytorski]
Blutorangen (niem.) — pomarańcza krwista. [przypis edytorski]
bluźniawa — bezwstydna. [przypis autorski]
bluzdeństwa — bluźnierstwa. [przypis autorski]
bluzgiery — przykrycie przodu żupana. [przypis redakcyjny]
blwać (starop.) — wymiotować. [przypis edytorski]
b.m. — skrót od: bieżącego miesiąca. [przypis edytorski]
Bnej Adam (Bnej Odom) — „synowie Adama”, ludzie. Nazwa modlitwy odmawianej podczas składania ofiary z koguta przed nadejściem Jom Kipur. [przypis tłumacza]
Bnińscy — wielkopolska rodzina magnacka z Bnina pod Poznaniem, posługująca się odmianą herbu Łodzia: Bniński, nadany z tytułem hrabiowskim 5 czerwca 1798 roku Łukaszowi Bnińskiemu przez Fryderyka Wilhelma III, w Królestwie Polskim, potwierdzony w 1824 r. [przypis edytorski]
[Bóg będzie] wszystkim we wszystkich — por. 1 Kor 15, 28. [przypis edytorski]
Bóg, chcąc pozbawić swoich wiernych znikomych dóbr, aby okazać, iż nie było to przez niemoc, stworzył naród żydowski — Któremu dał te znikome dobra. [przypis tłumacza]
Bóg Cię z dzieciątkiem salwował od Herodowej złości — modlitwa do Matki Boskiej, wspominająca wydarzenia związane z ucieczką Maryi i Józefa z nowo narodzonym Jezusem do Egiptu, opisane w Biblii; wybór właśnie maryjnej modlitwy jest znaczący, kiedy prześladowcą Oleńki okazuje się wyznawca kalwinizmu, negującego kult maryjny. [przypis edytorski]
Bóg, co Emauskie wsparł pielgrzymy (Iak Ewangelia opowiada) — patrz Łk 24, 13-35. [przypis edytorski]
bóg, co łukiem narody przestrasza — Apollo. [przypis edytorski]
bóg, co włada w kyllenejskim jarze — Hermes, syn Zeusa i Mai, urodzony na szczytach góry Kyllene w Arkadii. [przypis redakcyjny]
bóg delficki — Apollo, bóg słońca, sztuki i wróżbiarstwa; w Delfach był ośrodek jego kultu oraz słynna wyrocznia. [przypis edytorski]
Bóg działa przez Franków — wg tytułu napisanych po łacinie dziejów pierwszej wyprawy krzyżowej: Gesta Dei per Francos, tj. „Dzieła Boga poprzez Franków [dokonane]”, autorstwa mnicha Guiberta z Nogent (1053–1124). [przypis edytorski]
Bóg go widział, gdy skrył się w ogrodzie — Klaudio nawiązuje do sceny z biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 3, 8–11) i daje do zrozumienia, że od początku wiedział, iż schowany w ogrodowej altanie Benedyk przysłuchuje się rozmowie (akt II, scena 3). [przypis edytorski]
Bóg jest to ktoś, co widzi nas takimi, jakimi byśmy być chcieli. (…) Jestem i muszę być sam dla siebie — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 6. [przypis autorski]
Bóg jest wszędzie centrum, a nigdzie obwodem — Pascal, Myśli, II, 72, tł. T. Boy-Żeleński: „[Bóg] Jest to nieskończona kula, której środek jest wszędzie, powierzchnia nigdzie”. [przypis edytorski]
Bóg je tam leczy — Wciąż aluzja do tego cudu. [przypis tłumacza]
Bóg klęsk — Ares, który tu występuje jako bóstwo dżumy. [przypis redakcyjny]
Bóg (…) króle podający; (…) król (…) od Boga podany — wyraża się tu przekonanie, że władza królewska pochodzi wprost ze wskazania boskiego i łączy się z łaską Boga; w monarchiach dziedzicznych ta feudalna idea funkcjonowała aż do rewolucji francuskiej 1789 roku, w polskiej rzeczywistości, wobec systemu elekcyjnego, nie była tak prosta do wyprowadzenia z wizji „porządku naturalnego” i wymagała wzmacniania, takiego choćby jakie ma miejsce w Psalmodii Kochowskiego. [przypis edytorski]
Bóg (…) któremu podobało się zasmucić Rachelę w Ramie — Jr 31, 15; przywołane w Mt 2, 17–18. [przypis edytorski]
bóg łuku — Apollo, bóg sztuki i wróżbiarstwa, wspierał Trojan w czasie wojny. [przypis edytorski]
Bóg lud Izraela manną żywił — Wj 16, 2–35. [przypis edytorski]
Bóg nie daje cnoty, i że nie zdarzył się nikt, kto by go o nią prosił — Cicero, De natura Deorum [Cyceron, O naturze bogów] III, 26. [przypis tłumacza]
Bóg (…) nierząd psował — zwalczał zepsucie, grzech. [przypis redakcyjny]
Bóg nieznany — takiemu bogowi (Ignoto deo), nieznanemu, lecz pomimo to czczonemu, wystawiono ołtarz w Atenach. „Co tedy, nie znając, chwalicie, to ja wam opowiadam”, rzekł Ateńczykom św. Paweł (por. Dzieje Apostolskie XVII, 23). [przypis redakcyjny]
