Przypisy

ona hołota — czyli: ta hołota. [przypis edytorski]

onania (daw.) — onanizm, masturbacja; mniej więcej do połowy XX wieku obwiniany o prowadzenie do groźnych dla zdrowia konsekwencji, od ogólnego osłabienia do ślepoty. [przypis edytorski]

onania — onanizm, masturbacja. [przypis edytorski]

Onan — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, patrz felieton Autorytety. [przypis edytorski]

ona, onej, one, onych (daw.) — ta, tej, te, tych. [przypis edytorski]

On arcydobro — Bóg; on (daw.): ten. [przypis edytorski]

Ona [Rosja] przyjęła wiarę w Konstantynopolu — Rosja jest sukcesorką Rusi Kijowskiej, której książę, Włodzimierz I, w 988 roku przyjął chrzest i poślubił siostrę cesarza Bizancjum, po czym uczynił z chrześcijaństwa wschodniego rytu oficjalną religię państwową. [przypis edytorski]

O naśladowaniu Chrystusa (łac. De imitatione Christi) — niezwykle popularny w XIX w. poradnik życia chrześcijańskiego, którego autorstwo przypisuje się Tomaszowi à Kempis; książka została napisana prawdopodobnie przed 1427 r. [przypis edytorski]

ona (starop. forma) — ta, owa. [przypis edytorski]

ona (starop. forma) — tu: ta, owa. [przypis edytorski]

On aurait fort à dire — Wiele dałoby się powiedzieć.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

onaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; por. któż, cóż, gdzież itp. [przypis edytorski]

onaż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy ona. [przypis edytorski]

On broni się przeciw duchowi jak Jakub (…) prędzej czy później łaska go napełni i przez niego spłynie na drugich — Lucjan Siemieński, Religijność i mistyka w życiu i poezyach Adama Mickiewicza, Kraków 1871, s. 66. [przypis edytorski]

On brzmi — Wiedzą, że jest tylko jeden bóg, sprawca błyskawic i pan wszystkich; ofiary składają mu w wołach i we wszystkich zwierzętach (domowych). Fatum nie znają, ani przyznają mu wpływu na ludzi; ale gdy śmierć im grozi, albo wśród chorób, albo podczas wojny, w takim razie ślubują bogu za uratowane życie uczynić ofiarę, jak tylko śmierć ich ominie, a gdy uszli śmierci, dotrzymują co obiecali; wierzą bowiem, że ślubowanej ofierze zawdzięczają życie. Czczą oprócz tego rzeki i rusałki i inne duchy i przynoszą ofiary tym wszystkim; przy tych ofiarach czynią także wróżby. (tłum. Wojciech Kętrzyński). [przypis edytorski]

onci (starop., gw.) — ten ci, ten właśnie. [przypis edytorski]

Onclek — w oryginale ang.: Ontzlake. [przypis edytorski]

On, co w tworzenia niebie… — w całym powyższym fragmencie mamy do czynienia z koncepcją Boga wiecznie stwarzającego, a przy tym jednocześnie zawierającego się w świecie stworzonym, jak i wobec niego transcendentnego. Jest to odmiana panteizmu, zwana niekiedy panenteizmem, w romantyzmie rozwijana przez niektórych polskich filozofów, ale także poetów, np. Z. Krasińskiego, do którego idei Kasprowicz chętnie w wielu swych utworach sięga. [przypis edytorski]

on (daw.) — dziś: ten. [przypis edytorski]

on (daw., gw.) — ów, tamten. [przypis edytorski]

on (daw.) — ów, tamten; tu forma D. onego: owego, tamtego. [przypis edytorski]

on (daw.) — ten, ów. [przypis edytorski]

on (daw.) — ten; ów. [przypis edytorski]

on (daw.) — ten. [przypis edytorski]

on dirait bien des choses — gadano by za wiele.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

On dort chez nous comme cela (fr.) — u nas się w ten sposób śpi. [przypis edytorski]

ondulacje — falowane bądź kręcone włosy. [przypis edytorski]

Ondyna (ang. Undine) — romantyczna baśń Friedricha Fouque o wodnej rusałce; wydana w 1811, posłużyła za libretto oper E.T.A. Hoffmana i A. Lortziga oraz zainspirowała H. Ch. Andersena do napisania Małej syrenki. [przypis edytorski]

ondyna — boginka wodna. [przypis edytorski]

Ondyna (niem. Undine) — wodna rusałka, tytułowa bohaterka romantycznej baśni Friedricha Fouque (1777–1843) z 1811, która posłużyła za libretto oper E.T.A. Hoffmana i A. Lortziga oraz zainspirowała H. Ch. Andersena do napisania Małej syrenki. [przypis edytorski]

ondyna — w mitologii słowiańskiej boginka wabiąca mężczyzn w tonie rzek i jezior. [przypis edytorski]

ondzie (daw.) — tam. [przypis edytorski]

ondzie (starop.) — w onym miejscu; tam. [przypis edytorski]

on — dziś: ów, ten. [przypis edytorski]

onę (daw.) — tę. [przypis edytorski]

onę — dziś popr. forma B. lp r.ż.: ją. [przypis edytorski]

onę (gw.) — ją. [przypis edytorski]

onę (starop.) — dziś: tę. [przypis edytorski]

onę (starop. forma) — ją. [przypis edytorski]

onę (starop. forma) — tę. [przypis edytorski]

onę (starop.) — ową, tą. [przypis edytorski]

onę (starop.) — tę, ową. [przypis edytorski]

onę — tę, ową. [przypis edytorski]

onęż (daw.) — tę właśnie. [przypis edytorski]

one (daw.) — owe, te. [przypis edytorski]

one (daw.) — tamte, owe. [przypis edytorski]

one (daw.) — tamte. [przypis edytorski]

one (daw.) — te, owe. [przypis edytorski]

one (daw.) — te. [przypis edytorski]

one (daw.) — tu: te. [przypis edytorski]

one dwie osobie (starop. forma) — te dwie osoby. [przypis edytorski]

one — dziś popr. forma B. lp r.n.: ono, tj. to. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, jakiś czas temu. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, kiedyś. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — dawniej, kiedyś, tu prawdop. „wczoraj”. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — kiedyś. [przypis edytorski]

onegdaj — dawniej, kiedyś; przedwczoraj. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj; dziś w znaczeniu: niegdyś, dawno. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj; również ogólnie: dawniej. [przypis edytorski]

onegdaj (daw.) — przedwczoraj; także: kiedyś. [przypis edytorski]

onegdajszej (daw.) — przedwczorajszej. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — dosł. przedwczorajszy; przen. dawniejszy, niegdysiejszy. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — poprzedni, zeszły. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — poprzedni, zeszły (rok). [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — przedwczorajszy. [przypis edytorski]

onegdajszy (daw.) — wczorajszy. [przypis edytorski]

onego chrześcijańskiego króla, który (…) na chorągwi swojej namalować kazał ptaka, który swoją krwią ptaszęta od węża zarażone ożywia, dając znać, iż za swój lud rad umrzeć chce, sobie śmierć, a im żywot obierając — wizerunek pelikana rozrywającego sobie dziobem pierś i własną krwią karmiącego swoje młode był średniowiecznym symbolem najwyższego poświęcenia, a w kontekście religijnym znakiem ofiary Jezusa. W herbie używał go m.in. portugalski król Jan II Doskonały (1455–1495), w połączeniu z dewizą „Pola Lei e pola grey” (daw. port.: przez prawo i przez lud). Na marginesie wydania źródłowego Kazań sejmowych przy tym fragmencie widnienie adnotacja: „Joannes 2. Lusitaniae rex. Orosius lib. 1.”, jednak w popularnej kronice Pawła Orozjusza, który pochodził z terenów dzisiejszej Portugalii, nie może być podobnej wzmianki, gdyż żył w V wieku. [przypis edytorski]

Onego czasu wszystkie członki ciała… — wg źródeł starożytnych bajkę o żołądku Meneniusz Agryppa opowiedział ludowi podczas tzw. pierwszej secesji plebejuszy (494 p.n.e.), kiedy oburzeni postawą senatu w sprawie długów opuścili miasto i udali się na Świętą Górę koło Rzymu, odmawiając służby wojskowej w obronie interesów bogatych patrycjuszy. Przemowa Meneniusza, stojącego na czele delegacji senatu, oraz obietnica stworzenia urzędu trybunów ludu doprowadziły do zawarcia zgody. Plutarch rozróżnia dwa wystąpienia ludu, różnej wagi: jedno z powodu zdzierstwa wierzycieli oraz drugie, po zdobyciu Korioli, z powodu klęski głodu, podczas gdy Szekspir łączy je w jedno wydarzenie. [przypis edytorski]

onego — daw., (gwarowe) jego, tamtego. [przypis edytorski]

onego (daw.) — tego. [przypis edytorski]

onego mordercę — chodzi o Bolesława II Śmiałego a. Szczodrego (1042–1081/1082), króla Polski w latach 1076–1079. [przypis edytorski]

onego ojca, którego jest kłamca — tj. szatana. [przypis edytorski]

onego — owego; daw. on: ów, tamten. [przypis edytorski]

Onego też nie trzeba stronom cierpieć — sens: na to też nie należy stornom pozwalać. [przypis edytorski]

O'Neil, Eugene Gladstone (1888–1953) — dramaturg amer., laureat Nagrody Nobla (1936); syn członka wędrownej trupy aktorskiej, pracował na życie jako poszukiwacz złota w Hondurasie, urzędnik handlowy w Buenos Aires oraz marynarz na statkach pływających do Afryki Południowej, a potem jako reporter pisma „The Telegraph” z Connecticut; zasadnicza zmiana w jego życiu wiązała się z kilkumiesięcznym pobytem w sanatorium dla gruźlików w 1912 r., gdzie zapoznał się z dramaturgią współczesną (m.in. utworami Strindberga, Ibsena i Wedekinda); ukończył kurs teorii i historii dramatu przy Uniwersytecie Harvarda i zadebiutował zbiorem etiud scenicznych Pragnienie i inne jednoaktówki (1914); pierwszym wystawionym utworem był melodramat Na wschód od Cardiff (1916), w 1920 r. za dramat Poza horyzontem otrzymał Nagrodę Pulitzera; do najsławniejszych jego sztuk należą: Złoto (1920), Słoma (1921), Owłosiona małpa (1922), Pierwszy człowiek (1922), Anna Christie (1922, Nagroda Pulitzera), Irlandzka róża Abiego (1924), Zespojeni (1924), Pożądanie w cieniu wiązów (1924), Fontanna (1926), Marco Polo (1927), Dziwne preludium (1928, Nagroda Pulitzera), Żałoba nie przystoi Elektrze (1931, trylogia), Ach, pustynio! (1933), Dni bez końca (1934) oraz powojenne, pesymistyczne dramaty Zimna śmierć nadchodzi (1946), Księżyc dla bękartów (1952); pośmiertnie wydano również Zmierzch długiego dnia (1956) i Dotyk poety (1957); dramatopisarstwo Gladstone'a O'Neila łączy realizm z ekspresjonizmem i symbolizmem. [przypis edytorski]

onej (daw.) — tej. [przypis edytorski]

onej doby (starop. forma) — w tej chwili, w tym momencie. [przypis edytorski]

onej doby (starop.) — wtedy, w tym czasie. [przypis edytorski]

onej doby (starop.) — w tym czasie; wtedy. [przypis edytorski]

onej (gw.) — jej. [przypis edytorski]

onej pychy przypłacą (daw.) — dziś: przypłacą ową pychę. [przypis edytorski]

onejroplastia (z gr. oneiros: marzenie senne, plastos: ukształtowany, ulepiony) — tu: wytwarzanie obrazów sennych. [przypis edytorski]

onej (starop. forma) — (do) tej. [przypis edytorski]

onej (starop. forma) — jej, tej. [przypis edytorski]

onej (starop.) — jej. [przypis edytorski]

onej (starop.) — tej. [przypis edytorski]

onejże (starop. forma) — tejże. [przypis edytorski]

onejże (starop.) — tejże; tej samej; onejże godziny: w tej samej godzinie, w tym samym czasie. [przypis edytorski]

onem — dziś popr.: onym. [przypis edytorski]

onem (starop. forma) — im. [przypis edytorski]

onemu (daw.) — jemu. [przypis edytorski]

onemu rodgisarowi, co był mosiądzowego wołu uczynił tyranowi, co w nim ludzi męczyć miał, i musiał to ukazać sam, jako to być miało — Ateńczyk Perilaos zaproponował Falarisowi, tyranowi sycylijskiego miasta Akragas (VI w. p.n.e.) wykonanie pustego w środku spiżowego byka, do którego wnętrza wrzucano by skazańców, a następnie podpalano ogień pod figurą; jako pierwszy zginął w nim sam pomysłodawca i wykonawca byka (Diodor Sycylijski, Biblioteka historyczna IX 30). [przypis edytorski]

one pohańce — ci poganie. [przypis edytorski]

one słowa przez Waleriusza Messale z rozkazania senatu i pospólstwa rzymskiego do niego posłane — Swetoniusz In Octa., rozdz. 58. [przypis edytorski]

one (starop. forma) — te, owe. [przypis edytorski]

one (starop.) — te, owe. [przypis edytorski]

On est heureux de chercher là–bas des talents et de les protéger (fr.) — Szczęściem jest wyszukiwać tam talenty i je popierać. [przypis edytorski]

on est trop vieux marin pour ça (fr.) — jesteśmy na to zbyt starymi marynarzami. [przypis edytorski]

one — te, owe. [przypis edytorski]