Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 15154 przypisów.
stemple — tu: opłaty stemplowe, pobierane w związku z odciśnięciem urzędowego stempla (pieczęci) wymaganego na różnych dokumentach administracyjnych i sądowych, wydawanych świadectwach, podaniach do władz, zawieranych umowach, np. dzierżawy, sprzedaży lub darowizny nieruchomości, wekslach itp.; niekiedy wymagano go także na drukowanych egzemplarzach kart do gry, kalendarzy lub książek; do poboru opłaty w XIX w. używano papieru stemplowego: sprzedawanego przez organ rządowy specjalnego papieru z odciśniętym podczas produkcji stemplem rządowym, później zastąpionego znaczkami opłaty skarbowej, kupowanymi i przyklejanymi na dokumencie. [przypis edytorski]
stemplowany papier a. stemplowy papier — czysty papier opatrzony stemplem rządowym, sprzedawany przez organ państwowy. Dawniej używany do pobierania podatku od sporządzanych umów i zobowiązań prywatnych, dokumentów sądowych, podań do władz itp. Niekiedy wymagano go także na drukowanych egzemplarzach kart do gry, kalendarzy lub książek. [przypis edytorski]
stemplowy papier — czysty papier opatrzony stemplem rządowym, sprzedawany przez organ państwowy. Dawniej używany do pobierania podatku od sporządzanych umów i zobowiązań prywatnych, dokumentów sądowych, podań do władz itp. Niekiedy wymagano go także na drukowanych egzemplarzach kart do gry, kalendarzy lub książek. [przypis edytorski]
stemplowy papier — specjalny papier z odciśniętym podczas produkcji stemplem rządowym, służący do sporządzania na nim dokumentów cywilnych; później zastąpiony znaczkami opłaty skarbowej, kupowanymi i przyklejanymi na dokumencie (tu: na wekslu) oraz, jak obecnie, regulowaniem odpowiedniej opłaty przelewem lub gotówką w kasie urzędu. [przypis edytorski]
Stendhal (1783–1842)— właśc. Marie-Henri Beyle, francuski pisarz doby romantyzmu, który wyprzedził swoją epokę i tworzył w nurcie realistycznym, kreował doskonałe portrety psychologiczne bohaterów, analizował ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym. Najsłynniejsze powieści to: Czerwone i czarne (1830) i Pustynia parmeńska (1839). [przypis edytorski]
Stendhal (1783–1842) — właśc. Marie-Henri Beyle, francuski pisarz doby romantyzmu, który wyprzedził swoją epokę i tworzył w nurcie realistycznym, kreował doskonałe portrety psychologiczne bohaterów, analizował ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym. Najsłynniejsze powieści to: Czerwone i czarne (1830) i Pustynia parmeńska (1839). [przypis edytorski]
Stendhal (1783–1842) — właśc. Marie-Henri Beyle, francuski pisarz, prekursor realizmu. [przypis edytorski]
Stendhal, Marie-Henri Beyle (1783–1842) — fr. pisarz epoki romantyzmu. [przypis edytorski]
Stendhal (pseud.), właśc. Marie-Henri Beyle (1783–1842) — francuski pisarz, prekursor realizmu; autor m.in. powieści Czerwone i czarne i Pustynia parmeńska oraz eseju O miłości (De l'amour). [przypis edytorski]
Stendhal — właśc. Marie-Henri Beyle (1783–1842), francuski pisarz doby romantyzmu, który wyprzedził swoją epokę i tworzył w nurcie realistycznym, kreował doskonałe portrety psychologiczne bohaterów, analizował ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym. Najsłynniejsze powieści to: Czerwone i czarne (1830) i Pustynia parmeńska (1839). [przypis edytorski]
Stendhal, właśc. Marie-Henri Beyle (1783–1842) — francuski pisarz epoki romantyzmu, prekursor realizmu w literaturze; twórca doskonałych portretów psychologicznych bohaterów i analiz ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym; jego najsłynniejsze powieści to Czerwone i czarne (1830), której bohaterem jest ubogi chłopiec Julian Sorel, w 1864 umieszczona na indeksie ksiąg zakazanych, oraz Pustynia parmeńska (1839), opowiadająca dzieje Fabrycego del Dongo. [przypis edytorski]
Stendhal, właśc. Marie-Henri Beyle (1783–1842) — francuski pisarz epoki romantyzmu, prekursor realizmu w literaturze; twórca doskonałych portretów psychologicznych bohaterów i analiz ich namiętności na tle społeczno-obyczajowym; jego najsłynniejsze powieści to Czerwone i czarne (1830) oraz Pustynia parmeńska (1839), opowiadająca dzieje młodego mediolańskiego szlachcica Fabrycego del Dongo. [przypis edytorski]
Stendhal — właśc. Marie-Henri Beyle (1783–1842), francuski pisarz, żołnierz Napoleona, zafscynowany Włochami prekursor realizmu. [przypis edytorski]
Stenel — przyjaciel i woźnica Diomedesa. [przypis edytorski]
stenga — drugi licząc od pokładu segment wieloczłonowego masztu na żaglowcu. [przypis edytorski]
Sten, Jan (1871–1913) — właśc. Bruner Ludwig; chemik, krytyk literacki, pisarz. [przypis edytorski]
Stenobia (Stenoboja), Fedra (mit. gr.) — Stenoboja, żona władcy Tyrynsu, zakochana w Bellerofoncie, gdy spotkała się z jego strony z odmową, z zemsty oskarżyła go przed mężem o próbę gwałtu. Podobnie postąpiła Fedra, żona Tezeusza, wobec swego pasierba Hippolita. Obie były bohaterkami sztuk Eurypidesa. [przypis edytorski]
stenografia — metoda szybkiego notowania przy użyciu systemu skrótów; przed rozpowszechnieniem techniki nagrań dźwiękowych stenografia była popularną metodą w pracy protokolantów, dziennikarzy i sekretarek, stosowano ją także w wojsku. [przypis edytorski]
stenografista — dziś: stenograf, osoba notująca metodą stenografii, tj. zapisująca systemem skrótów; przed rozpowszechnieniem techniki nagrań dźwiękowych stenografia była popularną metodą w pracy protokolantów, dziennikarzy i sekretarek, stosowano ją także w wojsku. [przypis edytorski]
stenograf — osoba potrafiąca stenografować, tj. zapisywać systemem skrótów; przed rozpowszechnieniem techniki nagrań dźwiękowych stenografia była popularną metodą w pracy protokolantów, dziennikarzy, sekretarek itp. [przypis edytorski]
stenotypistka — maszynistka korzystająca ze stenografii, tj. kobieta zajmująca się zawodowo pisaniem na maszynie stenograficznej lub przepisująca na maszynie do pisania tekst z notatek stenograficznych; dawniej także ogólnie: maszynistka. [przypis edytorski]
stenotypistka — maszynistka, tj. kobieta zarabiająca przepisywaniem tekstów na maszynie. [przypis edytorski]
Stentor — bohater Iliady, Grek znany z donośnego głosu. [przypis edytorski]
stentor — człowiek o potężnym głosie. Nazwa pochodzi od jednego z bohaterów wojny trojańskiej, Stentora, odznaczanego się silnym, tubalnym głosem. [przypis redakcyjny]
stentorem — donośnym i poważnym głosem (od imienia Stentora, jednego z bohaterów Iliady Homera). [przypis edytorski]
Stentor — herold w Iliadzie, słynny z donośnego głosu. [przypis edytorski]
Stentor — herold w Iliadzie, słynny z donośnego głosu. [przypis redakcyjny]
stentorowy głos — głos gromki, donośny jak głos Stentora, herolda opisanego w Iliadzie. [przypis edytorski]
Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i S-ka, Bracia Dalcz i S-ka, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
stentorowy głos — głos gromki, donośny jak głos Stentora, herolda opisanego w Iliadzie. [przypis edytorski]
stentorowy — gromki, donośny jak głos Stentora, herolda opisanego w Iliadzie. [przypis edytorski]
Stephenson, George (1781–1848) — brytyjski inżynier, wynalazca współczesnej lokomotywy parowej (parowóz Rocket z 1829), pionier kolei publicznej. [przypis edytorski]
Stephenson, Robert (1803–1859) — wybitny ang. inżynier kolejnictwa i budownictwa, syn i współpracownik George'a Stephensona, konstruktora pierwszej lokomotywy parowej; krytyczne wobec idei Kanału Sueskiego wystąpienie Stephensona miało miejsce w bryt. Izbie Gmin w 1858 r. [przypis edytorski]
Stepney — dzielnica Londynu, położona w gminie London Borough of Tower Hamlets. [przypis edytorski]
Steppensöhne — D. i. Kosak und sein Pferd. Ebenso Vers 18 und 19. D. i. Kosak und sein Pferd. Ebenso Vers 18 und 19. [przypis tłumacza]
Stepy akermańskie otwierają cykl Sonetów krymskich, choć do nich właściwie nie należą. Nie jest to bowiem produkt wrażeń i spostrzeżeń z wycieczki po Krymie, ale powstał znacznie wcześniej, pod wpływem podróży poety do Akermanu. Zawieziony tam przez K. Marchockiego, obywatela z Podola, poznanego u Sobańskich, napisał Mickiewicz w jego stepowym futorze w Lubomile ów sonet naddniestrzański, nie myśląc jeszcze wówczas zgoła ani o podróży krymskiej, ani o cyklu utworów opisowo–lirycznych nazwanych Sonetami krymskimi (Dubiecki). Dopiero gdy te były już gotowe i do druku porządkowane według pewnego systemu logicznego, topograficznego i chronologicznego, sonet o podróży do Akermanu stał się fikcyjnym wstępem do całości, będącej syntezą wspomnień czarnomorskich. [przypis redakcyjny]
Stepy akermańskie rozciągają się na płd. zachód w odległości kilku kilometrów od Odessy, przy ujściu Dniestru do Morza Czarnego. Nazwa pochodzi od miasta Akerman, stolicy b. guberni bessarabskiej, na prawej stronie limanu Dniestru. [przypis redakcyjny]
stepy Kozłowa — Kozłów, małe miasteczko leżące na zachodnim wybrzeżu Krymu. Trzy mile od niego znajduje się zatoka Achmaczecka, która była wówczas pierwszą przystanią dla okrętów płynących z Odessy do Krymu. Cała ta przestrzeń aż po Tarkankut nazywa się »stepami Kozłowa« i z tych to stepów Mickiewicz ujrzał po raz pierwszy góry krymskie, pośród których najwspanialej zarysowuje się w formie namiotu Czatyrdah« (Rzętkowski, str. 172). [przypis redakcyjny]
sterać się — zmarnować, zniszczyć, nadwerężyć coś głównie przez ciężką pracę, trudy, zmartwienia itp.; tu: forma gwarowa 3.os.lp z końcówką -o (tj. stera). [przypis edytorski]
sterać się — zużyć się, zmarnieć. [przypis edytorski]
sterać — tu: stracić. [przypis edytorski]
sterać — zamęczyć. [przypis edytorski]
sterany — zmarniały, zniszczony. [przypis edytorski]
sterany — zużyty, zmarniały, zniszczony. [przypis edytorski]
sterblė — sijono ar marškinių priekinė apatinė dalis. [przypis edytorski]
sterburta i bakburta (żegl.) — odpowiednio: prawa i lewa burta statku. [przypis edytorski]
Stercus et urina (…) collige grana (łac.) — Kał i uryna są to najprzedniejsze potrawy lekarza. Z czego innego plewy, z tych zasię zbierasz ziarna. [przypis tłumacza]
Stercus (…) olet — z przysłów łacińskich. [przypis tłumacza]
sterczyć — dziś popr.: sterczeć. [przypis edytorski]
sterczyna (archit.) — dekoracyjny element w postaci smukłej wieżyczki, umieszczany na przyporze, wieńczący ścianę szczytową lub skarpę. [przypis edytorski]
stereometria — geometria przestrzeni trójwymiarowej, zajmująca się własnościami brył i przekształceniami przestrzeni. [przypis edytorski]
stereoskopicznie — dziś popr.: stereoskopowo, z dostrzeganiem głębi obrazu i trójwymiarowości przedmiotów. [przypis edytorski]
stereoskopijny a. stereoskopowy — dający wrażenie trójwymiarowości, plastyczny. [przypis edytorski]
stereoskop — przyrząd optyczny służący do obserwowania fotografii stereoskopowych, złożonych z dwóch zdjęć tego samego obiektu, ale wykonanych z różnych punktów widzenia; bardzo popularny w XIX w., przed upowszechnieniem kina. [przypis edytorski]
stereotropizm (biol.) — w terminologii J. Loeba: dążenie organizmu do przylegania do powierzchni, na której się znajduje. [przypis edytorski]
stereotyp — w poligrafii druk czcionek stałych; tu: gra cieni, odbicie, fotografia. [przypis edytorski]
stergnąć (gw.) — zdrętwieć, umrzeć. [przypis edytorski]
sterilis — bezdzietny (łac.). [przypis autorski]
Sterilisque (…) aratrum (łac.) — „Gdzie niegdyś toń bezpłodną łódź wiosłami porze,/ Tam siedzą ludne miasta lub pług ziemię orze” (Horatius, Ars poetica, 65; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
sterilitas (łac.) — nieurodzaj. [przypis edytorski]
sterlet — słodkowodna, wędrowna ryba z rodziny jesiotrowatych. [przypis edytorski]
sterling (ang.) — funt szterling, jednostka monetarna Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Stern, Anatol (1899–1968) — poeta i prozaik, związany z futuryzmem. [przypis edytorski]
Stern, Anatol (1899–1968) — poeta i prozaik, związany z futuryzmem. [przypis edytorski]
sterna nilotica — obecnie: Gelochelidon nilotica (łac.), rybitwa krótkodzioba; średni ptak wodny. [przypis edytorski]
Sternbald, Franz — bohater powieści niemieckiego pisarza okresu romantyzmu Johanna Ludwiga Tiecka. [przypis edytorski]
Sternberg, Adalbert (1868–1930) — austriacko-czechosłowacki polityk i dziennikarz. [przypis edytorski]
Sternberg — Hof — Lubnik — Neisse — w tym miejscu w źródle znajduje się rysunek, na którym od nazwy Sternberg wiedzie ku dołowi kreska do podstawy trójkąta o wierzchołku również skierowanym w dół; u podstawy po lewej stronie jest umieszczone nazwa Hof, po prawej Lubnik, zaś u wierzchołka Neisse. [przypis edytorski]
Stern, Daniel (pseud.), właśc. Marie de Flayigny, hrabina d'Agoult (1805–1876) — francuska pisarka, publicystka. [przypis edytorski]
Sterne, Laurence (1713–1768) — pisarz ang. ur. w Irlandii, twórca sentymentalizmu; duchowny anglikański i działacz polityczny w stronnictwie wigów (autor kazań oraz pamfletów przeciw torysom); do najważniejszych jego dzieł należą powieści: Życie i myśli JW Pana Tristrama Shandy (także pod tytułem Tristram Shandy, t. I wyd. 1759, t. II wyd. 1760, t. III, IV wyd. 1761, t. V, VI wyd. 1762, t. VII, VIII wyd. 1765, t. IX wyd. 1767) oraz Podróż sentymentalna przez Francję i Włochy (wyd. 1768). [przypis edytorski]
Sterne, Laurence (1713–1768) — powieściopisarz angielski, twórca prądu literackiego zwanego sentymentalizmem. [przypis edytorski]
sternomancja — wróżenie z własnej piersi. [przypis tłumacza]
Stern, William (1871–1938) — niemiecki psycholog i filozof, jeden z twórców personalizmu psychologicznego i psychologii różnic indywidualnych. [przypis edytorski]
sterownica (żegl.) — element składowy urządzenia sterowego, mający postać dźwigni zamocowanej prostopadle do osi steru. [przypis edytorski]
sterownik (daw.) — sternik. [przypis edytorski]
„Ster” — polski dwutygodnik poświęcony prawom kobiet, ukazujący się w latach 1895–1897 we Lwowie, następnie reaktywowany w roku 1907 w Warszawie, gdzie wychodził jako publikacja Związku Równouprawnienia Kobiet Polskich do roku 1914. Jego redaktorką naczelną była Paulina Kuczalska-Reinschmit. [przypis edytorski]
Stertinius, właśc. Gaius Stertinius Xenophon a. Ksenofont z Kos (ok. 10 p.n.e.–54 n.e.) — gr. lekarz cesarza Klaudiusza, bardzo bogaty, prowadził także praktykę w kurorcie i uzdrowisku Baje (łac. Baiae) nad Zat. Neapolitańską. [przypis edytorski]
Stesichor (ok. 630–554 p.n.e.) — gr. poeta liryczny; wg staroż. tradycji dotknięty ślepotą po ułożeniu strof obrażających Helenę trojańską, odzyskał wzrok, gdy napisał strofy pochlebne. [przypis edytorski]
Stesimbrotos z Tazos (V w. p.n.e) — rapsod i pisarz grecki, autor komentarzy do dzieł Homera. [przypis edytorski]
steskszy sobie (starop.) — forma imiesłowowa: stęskniwszy się. [przypis edytorski]
stet diabolus a dextris eius (łac.) — „a kto tego powodem, niech diabeł stanie po jego prawicy”. [przypis redakcyjny]
Stetit (…) metuens (łac.) — „Z twarzą nieustraszoną stał wsparty na wale/ Zasługując, by raczej jego się lękano,/ On, nie znający lęku!” (Lucanus, Pharsalia, V, 316; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
stet pro ratione voluntas (łac.) — niech (moja) wola będzie dowodem; końcówka zdania z jednej z satyr (Satyry, VI, 223) rzym. poety Juwenalisa, w którym żona zwraca się do męża wzbraniającego się ukarać niewinnego niewolnika: hoc volo, sic iubeo, sit pro ratione voluntas: tego chcę, tak rozkazuję, niech (moja) wola będzie (wystarczającym) dowodem (winy). [przypis edytorski]
stet quilibet fortiter in vocatione sua (łac.) — niech każdy trwa dzielnie w swym powołaniu. [przypis redakcyjny]
stetryczały — gderliwy, zgorzkniały. [przypis edytorski]
stetryczeć — zgorzknieć. [przypis edytorski]
Steuart, James (1712–1780) — szkocki ekonomista, autor pierwszego systematycznego traktatu o ekonomii politycznej napisanego w języku angielskim (Inquiry into the principles of political economy, 1767). [przypis edytorski]
St. Eustache — Kirche in der Nähe des Palais Royal, nördlich des Louvre. [przypis edytorski]
Stevenson, Robert Louis (1850–1894) — szkocki powieściopisarz, poeta i reportażysta podróżnik. [przypis edytorski]
Stevenson, Robert Louis (1850–1894) — szkocki prozaik i poeta, autor reportaży, przedstawiciel neoromantyzmu w literaturze, do jego najważniejszych utworów literackich należą: Wyspa skarbów, Porwany za młodu oraz Dziwna historia dra Jekylla i Mra Hyde'a. [przypis edytorski]
Stevenson, Robert Louis (1850–1894) — szkocki prozaik i poeta, autor reportaży, przedstawiciel neoromantyzmu w literaturze. Dzieła: Wyspa skarbów, Porwany za młodu, Dziwna historia dra Jekylla i Mra Hyde'a. [przypis edytorski]
stewa — część szkieletu okrętu. Stewa dziobowa — zakończenie dziobu. [przypis edytorski]
stewa dziobowa a. dziobnica — wygięta w górę belka stanowiąca przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku dziobu. [przypis edytorski]
stewa przednia — zakończenie dziobu łodzi. [przypis edytorski]
steward — pracownik obsługujący pasażerów na pokładzie statku a. samolotu. [przypis edytorski]
steward — pracownik obsługujący pasażerów na pokładzie statku. [przypis edytorski]
Stewart — inna pisownia nazwiska: Stuart [„nazwisko królewskie; red. WL]. [przypis tłumacza]
stewa rufowa — przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku rufy (tylnej części), łączące poszycie burt. [przypis edytorski]
stewa — wygięta w górę belka stanowiąca przedłużenie stępki (kilu) statku w kierunku dziobu (s. dziobowa) albo rufy (s. rufowa), łącząca poszycie burt. [przypis edytorski]
steyer a. sztajer — powolny ludowy taniec styryjski, z przyśpiewkami. [przypis edytorski]
Stezychora o wzrok był przyprawił — naraził na utratę wzroku; poeta Stezychor (VII/VI w. p.n.e.) miał oślepnąć z powodu złorzeczenia Helenie i wzroku nie odzyskał, mimo że odwołał złorzeczenia. [przypis redakcyjny]
