Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156427 przypisów.
pauper (z łac.) — tu: ubogi uczeń. [przypis edytorski]
Pauson — malarz grecki z V wieku przed Chr. [przypis tłumacza]
Pausylipa (wł. Posillipo, z gr. Pausilypon) — nadmorskie przedmieście Neapolu, dawne miejsce wypoczynku bogatych starożytnych Rzymian. [przypis edytorski]
pauvre diable boiteux (fr.) — biedny kulawy diabeł. [przypis edytorski]
pauvre diable (fr. dosł.: biedny, żałosny diabeł) — biedny człowiek, biedak. [przypis edytorski]
pauvre patrie (fr.) — biedna ojczyzna. [przypis edytorski]
Pauvre petit, il est tellement laid! (fr.) — Biedne maleństwo, jest taki brzydki! [przypis tłumacza]
Pauzaniasz — osoba z Platona Sympozjonu. Ksenofont wprost cytuje tu Platona, kto czytał ucztę Platona, rozumie, o kim mowa. Inaczej musielibyśmy przyjąć, że Ksenofont czytał jakieś dzieło Pauzaniasza o miłości, ale jest nieprawdopodobne, by takie dzieło istniało. Jednakowoż cytat mylny; to zdanie wygłasza u Platona nie Pauzaniasz, ale Fajdros (rozdz. VI), i przeciw Fajdrosa mowie kieruje Ksenofont swe uwagi o Achillesie i Patroklu. Pomyłkę tę uważają za umyślną, jako że Ksenofont „lubi się bawić w chowankę” (umyślnie mówi: Pauzaniasz, zamiast Fajdros). [przypis tłumacza]
Pauzaniasz (zm. 395 p.n.e.) — król Sparty (409–395 p.n.e.) z dynastii Agidów. [przypis edytorski]
pauzok (ros. паузок) — płaskodenna łódź rzeczna do transportu towarów na płytkiej wodzie. [przypis edytorski]
Pauzoniasz, własc. Pauzaniasz — dowódca spartański z przełomu VI i V w. p.n.e., przewodził Spartanom w zwycięskiej bitwie Greków z Persami pod Platejami w 479 r. p.n.e. Po śmierci Leonidasa pod Termopilami rozważano nawet jego kandydaturę na tron spartański. Żołnierzy oburzała jednak jego arogancja i ordynarne zachowanie w stosunku do sprzymierzeńców i ludności cywilnej, oskarżono go więc o tchórzostwo w bitwie i wygnano. Resztę życia Pauzaniasz spędził na dworze Kserksesa, króla perskiego. Wnukiem tego wodza jest inny Pauzaniasz, król Sparty w latach 409–394, który uciekł przed egzekucją, oskarżony o nieudolność w dowodzeniu wojskami. [przypis edytorski]
Pauzylipu (…) wydroże — Pauzylipe, góra niedaleko Neapolu, znaczy z greckiego „koniec smutku”; jakoż przyjemnością położenia i widoków zasługuje na to nazwisko. Środkiem góry skalistej wykuty idzie gościniec z Neapolu do Pozuallo, mający pięćset sążni długości, pięćdziesiąt wysokości i trzydzieści szerokości. [przypis redakcyjny]
pauzy polityczne — Ajschines zarzucał Demostenesowi, że po klęsce utorował sobie dostęp do Aleksandra Wielkiego i jego matki i odtąd zwinął czerwoną chorągiewkę. [przypis tłumacza]
paveant illi, ego non pavebo (łac.) — niech się trwożą się inni, ja się nie zatrwożę (nieco niedokładny cytat z Wulgaty, łacińskiego tłumaczenia Biblii, Jer 17, 18). [przypis edytorski]
Pavelić, Ante (1889–1959) — w l. 1941–1945 szef współdziałającego z hitlerowskimi Niemcami i faszystowskimi Włochami Niepodległego Państwa Chorwackiego, odpowiedzialny za akty ludobójstwa na Żydach, Cyganach i Serbach; wcześniej przywódca faszystowskiej organizacji ustaszy założonej na emigracji we Włoszech, opowiadającej się za katolicką, niepodległą Chorwacją i odpowiedzialnej za szereg zamachów bombowych, m.in. współorganizator śmiertelnego zamachu na króla Jugosławii Aleksandra I w 1934 r.; z wykształcenia prawnik. Dzięki pomocy duchowieństwa katolickiego, związanego z Watykanem, udało mu się uciec do Argentyny i uniknąć kary za popełnione zbrodnie. [przypis edytorski]
pavor nocturnus (łac.) — strach nocny, chorobliwa obawa ciemności. [przypis redakcyjny]
pawana — taniec dworski pochodzenia włoskiego lub hiszpańskiego, popularny w XVI i XVII w. [przypis edytorski]
pawa — r.ż. od paw; pawica. [przypis edytorski]
pawa (z ukr.) — pawica. [przypis edytorski]
pawężą — tarczą. [przypis redakcyjny]
pawęż a. pawęża — tarcza drewniana, czworokątna, wysoka, sięgająca niekiedy od ziemi do ramion żołnierza; używana przez jazdę, a następnie również piechotę. [przypis edytorski]
pawęż (daw., gw.) — tarcz[a], ochrona. [przypis autorski]
pawęż (daw.) — tarcza. [przypis edytorski]
pawęż (daw.) — wysoka, czworokątna tarcza z drewna obitego skórą lub blachą. [przypis edytorski]
pawęż — rodzaj tarczy. [przypis edytorski]
pawęż statku — płaskie, pionowe lub lekko nachylone zakończenie rufy statku. [przypis edytorski]
pawęż — tarcza. [przypis edytorski]
pawęż (z wł. pavese) — tarcza. [przypis edytorski]
pawęza (daw.) — tarcza. [przypis redakcyjny]
pawęza (daw.) — tarcz. [przypis redakcyjny]
Paweł — 1 Tm 2, 32. [przypis edytorski]
Paweł apostoł świadczy — Rz 3, 8. [przypis edytorski]
Paweł apostoł Tymoteusza swego napomina — 2 Tm 1, 6. [przypis edytorski]
Paweł Chmielowski, archidiakon lubelski, sekretarz Zygmunta Augusta, zginął w czasie podróży do Szwecji (1562). [przypis redakcyjny]
Paweł de Kock (1793–1871) — pisarz francuski; twórca licznych, popularnych powieści (Pani Tapin), także melodramatów i wodewilów. [przypis edytorski]
Paweł de Kock (1794–1871) — pisarz fr., autor licznych popularnych powieści z życia drobnej burżuazji. [przypis redakcyjny]
Paweł Heyse — w XIX w. panowała zasada spolszczania obcych imion; dziś przytaczamy imię i nazwisko cudzoziemców w oryginalnej postaci i pisowni. [przypis edytorski]
Paweł Heyse, żyjący dotąd znakomity nowelista niemiecki — niniejszy tekst pochodzi z Wyboru pism z roku 1879. [przypis edytorski]
Paweł III, właśc. Alessandro Farnese (1468–1549) — papież od 1534, zapoczątkował reformy w Kościele, zwołał sobór trydencki (1545); uprawiał nepotyzm: dwóm swoim nastoletnim wnukom nadał godności kardynalskie, dla syna utworzył z terenów Państwa Kościelnego księstwo Parmy i Piacenzy. [przypis edytorski]
Paweł I Romanow (1754–1801) — cesarz Rosji (od 1796), następca Katarzyny II. [przypis edytorski]
Paweł I Romanow (1754–1801) — cesarz Rosji (od 1796), syn Piotra III i Katarzyny II; ograniczył pańszczyznę, uwolnił jeńców polskich; zraził do siebie szlachtę, wojsko i duchowieństwo; za zgodą syna, Aleksandra (potem cara), został uduszony przez spiskowców w swojej sypialni w Zamku Michajłowskim. [przypis edytorski]
Paweł IV — papież w latach 1555–1559. [przypis redakcyjny]
Paweł IV, właśc. Giovanni Pietro Carafa (1476–1559) — współzałożyciel zakonu teatynów, od 1542 do 1558 na czele Rzymskiej Inkwizycji, papież od 1555; zwolennik głębokich reform w kościele, przeciwny kontynuowaniu soboru trydenckiego; zmiany chciał zaprowadzić samodzielnie, wykorzystując odnowioną Inkwizycję; w 1557 wydał pierwszy indeks ksiąg zakazanych. [przypis edytorski]
Paweł i Wirginia — dzieło Jacques'a-Henriego Bernardina de Saint-Pierre (1788), opisujące życie zgodne z naturą i taką samą miłość między głównymi bohaterami. [przypis edytorski]
Paweł i Wirginia — tytułowa para nieszczęśliwych kochanków z powieści Jacques'a-Henriego Bernardina de Saint-Pierre z 1788, opisującej miłość na łonie przyrody oraz zgubny wpływ wychowania w cywilizacji. [przypis edytorski]
Paweł i Wirginia — utwór Jacques'a-Henriego Bernardina de Saint-Pierre (1737–1814), opublikowany w 1788 roku. [przypis edytorski]
Paweł i Wirginia — utwór Jacques'a-Henriego Bernardina de Saint-Pierre, opisujący miłość na łonie przyrody oraz zgubny wpływ wychowania w cywilizacji. [przypis edytorski]
Paweł Ksawery Brzostowski (…) wydał następne pisma — ob[acz:] „Dziennik Wileński. Nowiny naukowe”, r. 1828, s. 49. [przypis autorski]
Paweł, odrywając nas od próżnej chwały do uniżenia i skromności, rozkazuje — Filip. 2, 3. [przypis edytorski]
Paweł (Paszko) zwany Złodziej z Biskupic — rycerz, uczestnik bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
Paweł pisze do Efezjan, że mąż jest głową niewiasty — Ef 5, 23 (por. też 1 Kor 11, 3). [przypis edytorski]
Paweł Popiel (1807–1892) — konserwatywny polityk, publicysta. [przypis edytorski]
Paweł… powiada — 1 Tm 3, l. [przypis edytorski]
Paweł powiada — Gal 6, 12. [przypis edytorski]
Paweł… powieda — 1 Kor 12, 6. [przypis edytorski]
Paweł powieda — 1 Tm 4, 4-5. [przypis edytorski]
Paweł — pustelnik w Egipcie. [przypis redakcyjny]
Paweł święty, używając słów Menandrowych mówi — 1 Kor 2, 23. [przypis edytorski]
Paweł święty zborowi tessalonickiemu to postanowił — Tes. 3, 10. [przypis edytorski]
Paweł św., którego ja naśladuję, gdy tak pisze — Gal 6, 6. [przypis edytorski]
Paweł Stępowski — przyjaciel Kochanowskiego, sekretarz królewski, dyplomata i poeta. [przypis redakcyjny]
Paweł też chce — Tm 3, 7. [przypis edytorski]
Paweł V — właśc. Camillo Borghese (1552–1621), papież w latach 1605–1621; w 1611 udzielił audiencji Galileuszowi, który odwiedził wówczas Rzym; w 1616, po werdykcie komisji inkwizycyjnej, nakazał głównemu inkwizytorowi upomnienie Galileusza, żeby zaprzestał głoszenia heliocentryzmu. [przypis edytorski]
Paweł — w oryg. niem. imię bohatera brzmi: Paul. [przypis edytorski]
Paweł z Krosna a. Paweł Procler (ok. 1470/1474–1517) — łac.: Paulus Crosnensis Ruthenus, Paulus Joannes De Crosno; humanista polski, profesor Uniwersytetu Krakowskiego, tłumacz, i filolog, poeta renesansowy łacińskojęzyczny; syn burmistrza Krosna Jana Proclera. [przypis edytorski]
Paweł z Przemankowa — historja Pawła z Przemankowa, tak, jak ją tu podajemy, pozostała nietylko w kronice Długoszowej, ale w aktach kapituły, i mnogich współczesnych dokumentach. Badał ją krytycznie ś. p. Aleks. Przezdziecki, i biskup Łętowski. Trzymaliśmy się w niej wiernie podań i faktów, na których osnowie powieść nasza została opartą. [przypis autorski]
Paweł z Tarsu a. Apostoł Paweł (ok. 5 – ok. 67 n.e.) — Żyd, obywatel rzymski, święty chrześcijański. Prześladowca pierwszych chrześcijan, nawrócony przez oślepiające objawienie boskie na drodze do Damaszku w Syrii. [przypis edytorski]
Paweł Zwycięzca — pradziadek Maciusia. [przypis edytorski]
pawem (daw.) — dziś: pawiem. [przypis edytorski]
Pawiak — daw. więzienie w Warszawie przy ul. Dzielnej 24/26, wzniesione w l. 1830–1835 między ulicami Dzielną, Pawią i Więzienną. W okresie II wojny światowej było największym więzieniem politycznym na terytorium okupowanej Polski; jak szacuje się przez Pawiak przeszło ok. 100 tys. osób, z których część została zamordowana na miejscu, a ok. 60 tys. wywieziono do obozów. [przypis edytorski]
Pawiak — więzienie, które niegdyś znajdowało się w Warszawie przy ul. Dzielnej 24/26. Zostało wzniesione w latach 1830–1835 między ulicami Dzielną, Więzienną i Pawią (stąd nazwa). W takcie okupacji Pawiak był największym nazistowskim więzieniem politycznym na terytorium okupowanej Polski. Pełnił też rolę aresztu śledczego dla osób przesłuchiwanych przez Gestapo w Alei Szucha. Szacuje się, że ok. 60 tys. osób przetrzymywanych na Pawiaku zostało deportowanych do obozów koncentracyjnych, pracy lub śmierci. Pawiak od listopada 1940 znajdował się na terenie getta warszawskiego. Po stłumieniu żydowskiego powstania, od maja 1943 r., na terenie Pawiaka i w okolicach miały miejsce masowe egzekucje więźniów politycznych oraz osób narodowości żydowskiej. 21 sierpnia 1944 r. Pawiak oraz sąsiadujące z więzieniem budynki zostały przez Niemców wysadzone w powietrze. Dziś w tym miejscu znajduje się Muzeum Więzienia Pawiak. [przypis edytorski]
Pawiak — więzienie przy ul. Dzielnej w Warszawie, w czasie II wojny światowej wykorzystywane przez Niemców jako więzienie polityczne, zburzone w roku 1944. [przypis edytorski]
Pawiak — więzienie w Warszawie, nieistniejące dziś, wzniesione w l. 1830–1835 pomiędzy ulicami Dzielną, Więzienną i Pawią (stąd popularna nazwa); składało się z oddziału męskiego oraz kobiecego (zw. Serbią); od 1863 r. Pawiak był więzieniem politycznym i śledczym (drugim najważniejszym obok Cytadeli Warszawskiej), przetrzymywano tu członków Rządu Narodowego i powstańców 1863 r., działaczy partii robotniczych, narodowych i ludowych, uczestników rewolucji 1905 r.; podczas powstania warszawskiego, 21 sierpnia 1944 więzienie zostało wysadzone w powietrze przez ustępujące siły niemieckie. [przypis edytorski]
Pawiak — w latach 1939–1944 największe niemieckie więzienie polityczne w okupowanej Polsce, zlokalizowane przy ul. Dzielnej w Warszawie. [przypis edytorski]
Pawiak — znane więzienie w Warszawie (nazwa od ul. Pawiej, przy której więzienie się znajdowało). [przypis redakcyjny]
Pawia — miasto w płn. Włoszech. [przypis redakcyjny]
pawiany (biol.) — rodzaj małp z rodziny koczkodanowatych o wydłużonym pysku, krótkim ogonie i nagich pośladkach; zamieszkują otwarte tereny leśne i trawiaste Afryki na płd. od Sahary. [przypis edytorski]
pawiatka (daw. biol.) — Phasianella, rodzaj niewielkich ślimaków morskich o wzorzystych muszlach, występujących na zach. Pacyfiku oraz w pobliżu Australii. [przypis edytorski]
Pawie i łabędzie, ptaki najmilsze symbolistom (…) I orszaki magów defilują — A. Rétte, Le symbolisme, s. 15. Cyt. J. Szarota, Współczesna poezja francuska. 1880–1914, Lwów 1917, s. 155. Podobne słowniczki najczęstszych symbolów podają P. Martino, Parnasse et symbolisme, Paris 1930, s. 165, i J. Karasek, Karol Hlavaček, „Życie” 1899, nr 15–16. Współcześni dostrzegli również, czyniąc to poniekąd w sposób autoparodystyczny, ponieważ autorzy mówią również o własnych utworach, swoistą manierę językową, specjalnie w zakresie neologizmów, jaka podówczas rozpowszechniła się wśród najmłodszych poetów francuskich. Świadczy o tym rzadkie wydawnictwo sporządzone pod pseudonimem przez poetów Paul Adama i Félixa Fénéon: Petit glossaire pour servir à l'intelligence des auteurs décadents et symbolistes, par Jacques Plauvert, Publié en octobre 1888 par Vanier, Bibliopole, Paris. [przypis autorski]
Pawiem narodów byłaś i papugą — stroiłaś się jak paw w piękne zewnętrznie, ale w gruncie rzeczy bezwartościowe „błyskotki narodów”, które naśladowałaś bezmyślnie jak papuga, zamiast pielęgnować idee zrodzone z własnej „duszy anielskiej”. [przypis redakcyjny]
pawi głos — taki, jak wydawany przez pawie: wysoki, przenikliwy. [przypis edytorski]
pawilon (daw.) — osłaniający łóżko baldachim w kształcie namiotu. [przypis edytorski]
pawilon (daw., z fr.) — rodzaj dużego namiotu. [przypis edytorski]
pawilon — kotara. [przypis redakcyjny]
pawilon (z franc.) — oznacza tutaj flagę, banderę okrętową. [przypis redakcyjny]
pawilon (z fr.) — rodzaj namiociku nad łóżkiem. [przypis redakcyjny]
pawiment — [B.lp] posadzkę. [przypis redakcyjny]
pawiment (daw.) — dekoracyjna posadzka, np. mozaikowa. [przypis edytorski]
pawiment (daw.) — posadzka. [przypis redakcyjny]
pawiment — podłoga, posadzka, zwł. ozdobiona mozaiką. [przypis edytorski]
pawiment — posadzka. [przypis redakcyjny]
pawimi piórami — pękami pawich piór przybierano czerwone rogatywki, „krakuski”; szczególnie zdobne w pawie pióra i długie, powiewające wstążki, białe i czerwone, były czapki drużbów weselnych. [przypis redakcyjny]
Pawła IV — [przypis edytorski]
Pawła ś. pospólstwo w Listrze za Boga przyjąć i ofiary mu czynić chciało… — zob. Dz 14, 8–19. [przypis edytorski]
Pawłow, Iwan Pietrowicz (1849–1936) — rosyjski fizjolog, laureat Nagrody Nobla (1904). [przypis edytorski]
[Pawłowi] — wszystkie uzupełnienia za wydaniem krytycznym: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przełożył Roman Grodecki, przekład przejrzał, wstępem i przypisami opatrzył Marian Plezia, wydanie III uzupełnione, Ossolineum: Wrocław-Warszawa-Kraków 1968. [przypis edytorski]
Pawłowi, z Bożej łaski biskupowi polskiemu — o biskupie Pawle, jakkolwiek był ważną osobą dla kronikarza, gdyż został wspomniany zarówno w dedykacji do pierwszej, jak i drugiej księgi Kroniki Galla Anonima, nie wiadomo nawet na pewno, czy był biskupem poznańskim, czy kujawskim. [przypis edytorski]
Pawłowska przeniosła się do Radomyśla nad Sanem… — wspomniana Pawłowska Franciszka, panna, położyła szczególniejsze zasługi dla Radomyśla nad Sanem, gdzie założyła szkółkę dla dziewcząt i ze składek, które sama zbierała z podziwu godną wytrwałością i cierpliwością, przeprowadziła w r. 1865 budowę pięknego kościółka na wzgórzu zwanym „Zjawienie”, ku czci Matki Boskiej Bolesnej. Kościółkiem tym do końca życia opiekowała się, przystrajała go i utrzymywała w największym porządku. W r. 1863 oddawała usługi powstaniowi. Umarła w dzień M. B. Bolesnej i pochowana została na „Zjawieniu”. Mieszkańcy Radomyśla postawili jej pomnik bez żadnego napisu w myśl jej ostatnich życzeń. Poświęcono jej gorące wspomnienie w broszurce wydanej przez księży augustynów pt. Historia Radomyśla nad Sanem, Kraków 1871. [przypis autorski]
Pawlicki, Stefan — filozof, profesor, rektor UJ, ksiądz katolicki. [przypis edytorski]
Pawlicki, Stefan Zachariasz (1839–1916) — ksiądz, filozof, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego. [przypis edytorski]
