Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński

Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4131 przypisów.

jarzma wdzięcznego Chrystusowego — nawiązanie do Mt 11, 30. [przypis edytorski]

jarzmem nie tkniętych — nie używanych do prac gospodarskich. [przypis edytorski]

jarzmo — ciężar, kłopot. [przypis edytorski]

jarzmo — część uprzęży; tu przen.: niewola. [przypis edytorski]

jarzmo — drewniana rama umieszczona na szyjach wołów, aby trzymać je razem podczas pracy. [przypis edytorski]

jarzmo — niewola. [przypis edytorski]

jarzmo — prymitywna uprząż dla wołów; przen. niewola, ucisk. [przypis edytorski]

jarzmo — rodzaj prostej uprzęży. [przypis edytorski]

jarzmo — rodzaj prymitywnej uprzęży dla bydła roboczego, przen.: niewola. [przypis edytorski]

jarzmo — rodzaj prymitywnej uprzęży dla bydła roboczego, przen. niewola. [przypis edytorski]

jarzmo — rodzaj prymitywnej uprzęży dla bydła roboczego. [przypis edytorski]

jarzmo — rodzaj prymitywnej uprzęży do pługa. [przypis edytorski]

jarzmo — uprząż dla bydła pociągowego, przen.: niewola. [przypis edytorski]

jarzmo — uprząż dla bydła pociągowego; tu: obowiązek, niewola. [przypis edytorski]

jarzyć się — błyszczeć w jasnym świetle. [przypis edytorski]

jarzyna — jare (siane na wiosnę) zboże. [przypis redakcyjny]

jarzyna — t. j. jare zboea. [przypis redakcyjny]

jarzyna — tu: jare zboże, siane na wiosnę. [przypis edytorski]

jarzyny te od niedawna dopiero uprawiano w Anglii, dotychczas zaś sprowadzano je jako rzadkie smakołyki z Holandii — dopiero pod koniec panowania Henryka VIII zaczęto w Anglii uprawiać sałatę, marchew, brukiew i inne jadalne jarzyny. Do tego czasu sprowadzano niewielkie ilości tych jarzyn z Holandii i Flandrii. Gdy królowa Katarzyna chciała jeść sałatę, musiała ją sobie sprowadzać przez specjalnego wysłańca. [Hume, Historia Anglii, tom III, str. 314]. [przypis autorski]

jarzyny — tu: zboża jare, siane na wiosnę. [przypis redakcyjny]

Jaśko z Tęczyna — syn Jędrzeja z Tęczyna, wojewody krakowskiego i sandomierskiego, kasztelan krakowski. [przypis edytorski]

jaśniéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak i. [przypis edytorski]

jaśnie (daw.) — jasno, wyraźnie, zrozumiale. [przypis edytorski]

jaśnie — dziś: jasno. [przypis edytorski]

jaśniejszy słońca (starop.) — genetivus comparationis, zamiast: jaśniejszy od słońca. [przypis redakcyjny]

Jaśnie Oświecone Książę — daw. rzeczownik książę był rodzaju nijakiego. [przypis edytorski]

jaśnisty (gw.) — świecący, błyszczący. [przypis edytorski]

ja sam jestem — interpretacja jednej z najsławniejszych tzw. wielkich wypowiedzi filozofii indyjskiej, zawartych w Upaniszadach: Tat twam asi (sanskr.: ty jesteś owym), wyrażającej jedną z podstawowych tez indyjskiej filozofii: jaźń jest identyczna z brahmanem, jedyną, niezmienną rzeczywistością, podstawą i źródłem wszystkich zjawisk. [przypis edytorski]

Ja sam, który dawniej odpychałem wszelkie doktryny i szkoły literackie (…) intymizm jest pierwszą większą emanacją mojej istoty — K. Irzykowski, Notatki z życia, obserwacje i motywy, s. 149 (25 I 1897). [przypis autorski]

jasełka — przedstawienia marionetkowe o tematyce Bożego Narodzenia. [przypis edytorski]

jasełka — przedstawienia o tematyce bożonarodzeniowej. [przypis edytorski]

jasełka — przedstawienie o narodzinach Jezusa. [przypis edytorski]

jasełka — tu: figury przedstawiające postaci związane z narodzinami Jezusa. [przypis edytorski]

jasełka — widowiska teatralne na temat Bożego Narodzenia, wzorowane na średniowiecznych misteriach franciszkańskich. [przypis edytorski]

jasełka — żłóbek z maleńkim Jezusem, szopka. [przypis redakcyjny]

Ja się zemściłem, lecz ona nie żyje! — po tym wersie w pierwotnej wersji utworu fragment: „Ludy, słuchajcie! Dla waszej nauki / Powiem: słuchajcie i zważcie dokładnie! Wy, syny wasze, wnuków waszych wnuki / Niechaj to w sercu zachowają na dnie: / Co człowiek zbłądził, rażon gniewu jadem, / To książę wielkim naprawi przykładem!”. [przypis edytorski]

Jasieńczyk, Marian (1855–1911) — właśc. Wacław Karczewski; dziennikarz, powieściopisarz naturalistyczny. [przypis edytorski]

Jasieński, Bruno — właśc. Wiktor Zysman (1901–1938), poeta, przedstawiciel futuryzmu, autor m. in. poematu Słowo o Jakubie Szeli i powieści Palę Paryż; komunista, od 1929 w ZSRR, skazany na śmierć podczas stalinowskich czystek. [przypis edytorski]

Jasienica, Paweł; właśc. Leon Lech Beynar (1909–1970) — historyk polski, eseista, publicysta „Tygodnika Powszechnego”; autor m.in. Myśli o dawnej Polsce (1960) oraz cyklu esejów historycznych: Polska Piastów (1960), Polska Jagiellonów (1963), Rzeczpospolita Obojga Narodów (1967–1972). [przypis edytorski]

jasienina (daw.) — las jesionowy. [przypis edytorski]

Jasiński, Jakub (1761–1794) — generał insurekcji kościuszkowskiej, dowodził powstaniem w Wilnie; zginął podczas Rzezi Pragi 4 listopada 1794, broniąc Warszawy przed wojskami Suworowa. [przypis edytorski]

Jasiński, Jakub (1761–1794) — generał insurekcji kościuszkowskiej, dowodził powstaniem w Wilnie; zginął podczas Rzezi Pragi 4 listopada 1794 r., broniąc Warszawy przed wojskami Suworowa. [przypis edytorski]

Jasiński, Jakub (1761–1794) — gen. podczas insurekcji kościuszkowskiej, dowodził powstaniem w Wilnie; zginął podczas Rzezi Pragi 4 listopada 1794 r. broniąc Warszawy przed wojskami Suworowa. [przypis edytorski]

jasionowy — dziś: jesionowy. [przypis edytorski]

Jasio (…) rzekł głośno (…) — Wyrok ów zapożyczony jest ze starej włoskiej noweli, jeszcze z czasów przed-Bokacjuszowskich. [przypis tłumacza]

ja skazał (…) eto takoje (ros.) — powiedziałem, że rozumiem, a oto okazuje się, że nie wszystko. Powiedział pan, Domaszko, „strychulec”, tak? Co to takiego. [przypis edytorski]

Jaskiń Królewskich — σπηλαίων βασιλικῶν, na przedmieściu Bezeta. [przypis tłumacza]

jaskinią — dawna forma B. r.ż., częsta u Mickiewicza; dziś: (w) jaskinię. [przypis edytorski]

Jaskinią, od świętego starca urobioną — „świętym starcem” jest św. Patrycjusz, apostoł Irlandii (ur. 372. r.); założył on według podania w pewnej jaskini czyściec, w którym się ludzie jeszcze za życia mogli oczyszczać z grzechów. [przypis redakcyjny]

jaskinią (starop. forma) — jaskinię. [przypis edytorski]

jaskinia — chodzi zapewne o Okna Zbójnickie, dwie jaskinie wapienne po wschodniej stronie Doliny Kościeliskiej w Tatrach Zachodnich. [przypis edytorski]

Jaskinia Mamucia — najdłuższa jaskinia świata, o łącznej długości korytarzy równej ok. 650 km, znajdująca się w Stanach Zjednoczonych, w stanie Kentucky. [przypis edytorski]

Jaskinia Mamucia — najdłuższa jaskinia świata, o łącznej długości korytarzy równej ok. 650 km, znajdująca się w Stanach Zjednoczonych, w stanie Kentucky. [przypis edytorski]

Jaskinia Wichrów, właśc. Jaskinia Wiatrów — dawna naturalna jaskinia położona za jedną z kaskad kompleksu wodospadów Niagara, zwaną „Welon Panny Młodej” (ang. Bridal Veil Falls); jaskinia, odkryta w 1834 roku, miała 40 m wysokości, 30 m szerokości i 9 m głębokości, z czasem uległa zawaleniu (częściowemu w 1920, a całkowitemu w 1954 roku). [przypis edytorski]

jaskinie Zofijówki — groty w parku Zofijówka pod Humaniem na Ukrainie. [przypis edytorski]

jaskinne proroctwo — proroctwo ogłoszone w jaskini. [przypis redakcyjny]

jaskółce (gw.) — jaskółki. [przypis autorski]

jaskółka morska — latająca ryba. [przypis tłumacza]

Jaskółka z „Wieczorów Rodzinnych” — pseudonim Zofii Bukowieckiej (1844–1920), nauczycielki i autorki książek dla dzieci. W latach 1903–1912 prowadziła rubrykę Skrzynka do listów. [przypis edytorski]

jaskot — hałas; jazgot. [przypis autorski]

jaskra — choroba prowadząca do nieodwracalnego uszkodzenia nerwu wzrokowego i siatkówki, powodująca pogorszenie lub utratę wzroku; łac. glaucoma. [przypis edytorski]

jaskrawie — dziś: jaskrawo. [przypis edytorski]

jaskrawie — dziś popr.: jaskrawo. [przypis edytorski]

jaskrawszy — w oryg. niem. gellen: przenikliwy. [przypis edytorski]

Ja (…) słodycz miarkując goryczą — To jest słodycz bezmierną, jaką czuł z rozmowy z tym duchem, miarkował goryczą smutnych dla siebie przepowiedni, jakie jemu ten duch objawił. [przypis redakcyjny]

Jasło — obecnie miasto powiatowe w województwie podkarpackim. [przypis edytorski]

ja — słowa ja używa Pascal w znaczeniu miłości własnej. [przypis tłumacza]

jasmin-manga — inaczej: plumeria, kwiat Lei, rodzaj roślin z rodziny toinowatych. [przypis edytorski]

Jasna brona — (brama), wysoka Porta (turecka). [przypis redakcyjny]

Jasna Góra — [w oryginale:] miasto Clermont-Ferrand we Francji. [przypis redakcyjny]

jasna pani — jaśnie pani, szlachcianka, dziedziczka. [przypis edytorski]

jasne dzieło (starop.) — bitwa w otwartym polu. [przypis redakcyjny]

jasnemi oczy — dziś popr. forma N. lm: jasnymi oczami. [przypis edytorski]

jasnopłowy — jasnoblond. [przypis edytorski]

Jasność od światła wiecznego (…) inne rzeczy tobie miłe — Tylko rzeczywiste, wiekuiste światło rodzi miłość. Miłość ziemskich rzeczy, a czego sami nie przeczuwamy, rodzi się dlatego tylko, że te ziemskie rzeczy, oświecając się promieniem wiecznej światłości, coś boskiego w sobie mają. [przypis redakcyjny]

jasnoście — dziś popr. B.lm: jasności. [przypis edytorski]

jasności własna cnota wodzi — w rękopisie miejsce odcięte. [przypis redakcyjny]

jasno uświadomić istoty niemieckości, jak to się udało Wagnerowi w Śpiewakach norymberskich — Por. rozdz. IV. [przypis autorski]

Jasny jest anioł, chociaż najjaśniejszy upadł — nawiązanie do mitu o nieposłuszeństwie i upadku anioła Lucyfera (niosącego światło, z łac. lux, lucis: światło; ferre: nieść). [przypis edytorski]

Jaspers, Karl (1883–1969) — niemiecki filozof, przedstawiciel egzystencjalizmu, oraz psychiatra. [przypis edytorski]

jaspis i onyks — skały z wstęgowatymi pasmami, cenione jako materiał jubilerski. [przypis edytorski]

Jassejczykowie chwalili się, że u nich stał pod otwartym niebem posąg [Westy] — Polybios Historia, lib. XVI, § 11. Op. t. II, p. 443 ed. Ernest. [przypis redakcyjny]

Jassy — stolica Mołdawii, obecnie w Rumunii. [przypis edytorski]

Jast — Aufregung, Zorn. [przypis edytorski]