Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7825 przypisów.
Contarini, Gasparo (1483–1542) — wenecki dyplomata; po odbyciu studiów na Uniwersytecie w Padwie rozpoczął karierę polityczną w służbie Republiki Weneckiej; w 1520 krótko pełnił urząd ambasadora weneckiego przy dworze cesarza Karola V; uczestniczył w zwołanym w Wormacji sejmie Rzeszy, na którym Martin Luter występował w obronie swoich pism wobec Karola V i przedstawicieli kościoła, lecz nie dyskutował z augustianinem, którego po sejmie obwołano oficjalnie heretykiem; Contarini był świeckim dyplomatą,lecz w 1535 r. został mianowany przez papieża Pawła III kardynałem, aby zyskać go dla polityki kościoła katolickiego. Jako kardynał Contarini należał do najbardziej wpływowych Spirituali, tj przywódców ruchu na rzecz reformy kościoła katolickiego; w kwietniu 1536 papież wyznaczył go na przewodniczącego komisji mającej na celu opracowanie szczegółów dotyczących przeprowadzenia koniecznych reform; następnie Contarini przewodniczył przedstawicielstwu katolickiemu jako legat papieski podczas dysputy z teologami reformacji w Ratyzbonie w 1541 r., po której doszło do ostatecznego rozłamu kościołów. [przypis edytorski]
conte de fée (fr.) — bajka, baśń. [przypis edytorski]
contemnebat (łac.) — lekceważyła sobie. [przypis redakcyjny]
contemnere (łac.) — pogardzać. [przypis edytorski]
Contemnite (…) heri — Propertius, Elegiae II, 14, 19. [przypis tłumacza]
contemptor mortis (łac.) — pogardzający śmiercią. [przypis redakcyjny]
contemptum (łac.) — obelgi. [przypis redakcyjny]
contemptus mundi (łac.) — pogarda dla świata. [przypis edytorski]
contentus (łac.) — zadowolony. [przypis redakcyjny]
conte (wł.) — hrabia. [przypis edytorski]
contextus (…) occupati — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 33. [przypis tłumacza]
conticuere omnes intentique ora tenebant, versando annulum in digitis (łac.) — zamilkli wszyscy i z wielką uwagą usta zamknięte mieli, obracając pierścień w palcach. [przypis redakcyjny]
Conti delle Fontanelle — wzgórze na Półwyspie Sorrentyńskim, popularny punkt widokowy oddalony o kilka km od Sorrento. [przypis edytorski]
Conti — muzyk z powieści Balzaca. [przypis edytorski]
„Continental” (fr. ) — „Kontynentalny”; tu: nazwa pociągu, którego trasa biegnie poprzez cały kontynent. [przypis edytorski]
contingence (fr.) — przypadkowość. [przypis edytorski]
continuationem operis (łac.) — dalszy ciąg czynności. [przypis redakcyjny]
continue (łac.) — ciągle. [przypis redakcyjny]
continue (łac.) — ustawicznie, stale, ciągle. [przypis redakcyjny]
continuiesz — trwasz. [przypis edytorski]
continuum (łac.) — ciągłość. [przypis edytorski]
contorta et aculeata sophismata (łac.) — „Wykrętne i prześcipne sofizmaty” (Cicero, Academica, II, 24; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
contra absentem (łac.) — przeciw nieobecnemu. [przypis redakcyjny]
contra calumniatores (łac.) — na potwarców. [przypis redakcyjny]
contra constitutum (łac.) — wbrew postanowieniu. [przypis redakcyjny]
contra coronatum caput (łac.) — przeciw głowie ukoronowanej. [przypis redakcyjny]
contracting shop (ang.) — sklep wykonawczy. [przypis edytorski]
contrada (wł.) — dzielnica. [przypis edytorski]
contradictio in adiecto (łac.) — połączenie dwóch pojęć, które wzajemnie się wyłączają. [przypis redakcyjny]
contradictio in adiecto (łac.) — sprzeczność sama w sobie; połączenie dwóch pojęć, które wzajemnie się wyłączają. [przypis edytorski]
contradictio in adiecto (łac.) — sprzeczność w przydawce; błąd logiczny polegający tym, że danemu wyrazowi przydaje się określenie, które się z nim wyklucza. [przypis edytorski]
contradictio in adjecto (łac. dosł.: sprzeczność w przymiotniku) — błąd logiczny polegający na zestawieniu dwóch wyrazów: określanego i określającego, które wzajemnie się wykluczają, np. kwadratowe koło, głośna cisza itp. [przypis edytorski]
contradictionis [principium] (łac.) — zasada sprzeczności, znana też jako zasada niesprzeczności; prawo logiczne, zgodnie z którym dwa zdania sprzeczne ze sobą nie mogą być jednocześnie prawdziwe (przedmiot nie może mieć i zarazem nie mieć jakiejś cechy). [przypis edytorski]
contra fidem (łac.) — przeciw wierze. [przypis redakcyjny]
contrahentes, etiam obligatorii (łac.) — dzierżawcy nawet zastawni. [przypis redakcyjny]
contrahi (…) decidere — Zenon u Cycerona (De divinatione, II, 58). [przypis tłumacza]
contra hostem patriae procedemus (łac.) — przeciwko nieprzyjacielowi ojczyzny wystąpimy. [przypis redakcyjny]
contra hostium insidias (łac.) — przeciw podstępom wroga. [przypis edytorski]
contra inra gentium (łac.) — wbrew prawu narodów. [przypis redakcyjny]
contra iura gentium, contra regulam iustitiae (łac.) — wbrew prawu narodów, wbrew zasadzie sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]
contra (łac.) — przeciwnie. [przypis redakcyjny]
contra (łac.) — przeciw, przeciwko. [przypis edytorski]
contra (łac.) — przeciw. [przypis edytorski]
contralto (wł., muz.) — kontralt, najniższy głos żeński. [przypis edytorski]
contra Maiestatem et matrem oboedientiam (łac.) — przeciw Majestatowi i matce uległości. [przypis redakcyjny]
contra me (łac.) — przeciwko mnie. [przypis edytorski]
contra modernas inventiones oppugnationum (łac.) — wobec teraźniejszych nowych sposobów zdobywania. [przypis redakcyjny]
contra naturam (łac.) — przeciw naturze. [przypis edytorski]
contra ordinem (…) equestrem (łac.) — przeciw stanowi rycerskiemu. [przypis redakcyjny]
contra patriam (łac.) — przeciw ojczyźnie. [przypis redakcyjny]
contra rationem (łac.) — przeciwko rozumowi. [przypis redakcyjny]
contra Rempublicam (łac.) — przeciwko Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]
contraria contrariis curantur (łac.) — przeciwieństwa leczą się wzajemnie. [przypis edytorski]
contrarié (fr.) — zirytowany, rozdrażniony. [przypis edytorski]
contrarii (łac.) — przeciwnicy. [przypis redakcyjny]
contrarii (łac.) — przeciwni. [przypis redakcyjny]
contrarium (łac.) — przeciwnie. [przypis redakcyjny]
Contrastâo as declaracôes do sr. Dygasiński com linguagem acostumada da imprensa polaca”… (port.) — Zeznania pana Dygasińskiego są w sprzeczności ze zwykłym językiem prasy polskiej. [przypis autorski]
contra tot Varos (łac.) — na tylu Warusów. [przypis redakcyjny]
contrat social (fr.) — umowa społeczna; termin z dzieła J. J. Rousseau Le contrat social (1762), przedstawiającego koncepcję powstania państwa przez dobrowolną umowę między suwerennym społeczeństwem a władcą. [przypis edytorski]
contra vim mortis non est medicamentum in hortis (łac.) — na śmierć nie ma lekarstwa. [przypis edytorski]
contraxit (łac.) — kontrakt zawarł. [przypis redakcyjny]
contrebalancer (fr.) — przeciwwaga. [przypis edytorski]
Contreras, Alonso de (1582–1641) — hiszpański żeglarz, oficer, korsarz, awanturnik i pisarz, najbardziej znany jako autor pamiętników Discurso de mi vida. [przypis edytorski]
contre son temperament (fr.) — przeciw jej temperamentowi. [przypis edytorski]
contribuendi (łac.) — zebrania pieniędzy. [przypis redakcyjny]
Contumelia Harpagi consumpsit coronam Astyagis. Contumelia Narsetis inundavit sanguine Italiam (łac.) — Zniewaga Harpaga pozbawiła Astiagesa korony. Zniewaga Narsesa krwią zalała Italię; Harpagos — wódz Astiagesa, króla medyjskiego, ściągnął na siebie gniew króla przez to, że młodego Cyrusa sam nie zabił, tylko zdał to na pasterza, który rozkazu nie wykonał. Astiages z zemsty kazał zabić syna Harpaga i podać mu go w potrawie na stół. Mszcząc się tej zniewagi, Harpagos przy pomocy ocalonego Cyrusa pozbawił Astiagesa tronu; Narses (zm. 567 r.) — sławny wódz Justyniana I, z zemsty za odebranie mu godności wielkorządcy Italii sprowadził Langobardów. [przypis redakcyjny]
contumeliam et deminutionem (łac.) — zniewagę i ujmę. [przypis redakcyjny]
contumeliam (łac.) — zniewagę. [przypis redakcyjny]
contumeliis (łac. forma B. lm) — zniewagi. [przypis redakcyjny]
Con tutto il cuore ben trovato (wł.) — z całego serca, w porę przybywasz. [przypis edytorski]
conuco (hiszp.) — niewielka działka ziemi uprawnej. [przypis edytorski]
Conurus brasiliensis — w ob. klasyfikacji: Eupsittula aurea, konura brazylijska. [przypis edytorski]
convalescentia (łac.) — wyzdrowienie. [przypis redakcyjny]
convalescere (łac.) — przychodzić do zdrowia. [przypis redakcyjny]
convaluit (łac.) — ozdrowiał. [przypis redakcyjny]
Convenit (…) fructuosum — Cicero, De officiis, II, 18. [przypis tłumacza]
converso (…) populariter — Iuvenalis, Satirae III, 36. [przypis tłumacza]
conversus Jesus respexit Petrum (łac.) — Łk 21, 61: „A Pan, obróciwszy się, spojrzał na Piotra”. [przypis tłumacza]
conveyor (ang.) — transporter, przenośnik. [przypis edytorski]
convicia (łac.) — obelgi. [przypis redakcyjny]
convincere (łac.) — przekonać. [przypis redakcyjny]
(Convito. I. 3) — nie podobna ominąć tu ważnego waryantu dziejów skazania i poselstwa. Owoż Scartazzini nie wierzy, ażeby mogła była choćby tylko powstać myśl użycia Danta do poselstwa wobec jego jawnie wrogiej postawy względem kuryi. Sc. dowodzi, że pomysł taki byłby nietylko niepraktyczny i nieprawdopodobny, ale wprost niedorzeczny. Za ważne poczytuje to, że ani słówkiem nie wspomina o poselstwie rzymskiem Białych Villani, który opowiada wyczerpująco inne wypadki r. 1301. Nadto z zestawienia dat wynika, że w roku owym papieża Bonifacego VIII zgoła w Rzymie nie było. Również faktem jest prawie ustalonym, że Dante wraz z innymi skazanymi uciekł z Florencyi, a ponieważ, ażeby módz uciec, należało wprzód być we Florencyi, przeto oczywista, że Dante podczas skazania go był w mieście rodzinnem, a więc nie na wyprawie poselskiej. Nie zdaje się jednak, żeby pogląd ten był popularny w dantologii i we Włoszech, skoro poezya włoska przyspasabia się teraz właśnie do obchodu sześćsetnej rocznicy poselstwa rzymskiego. Piszący zaś te słowa, mimo całą cześć dla Scartazziniego jako specyalnego i wyjątkowego znawcy przedmiotu — nie zawsze czuje się przezeń przekonanym. Częściej właśnie odwrotnie; jakaś oschła i cierpka, rzec można zasadnicza, opozycya wobec danych przekazanych przez przeszłość, odbiera Scartazziniemu dar przekonywania. A przytem często bardzo uderza on brakiem intuicyi poetyckiej, bez której rozważać żywota poety niepodobna. Tak np. mniema, że wszystkie owe punkty oskarżenia, jak kupczenie urzędami, nieprawne zyski i t. p., które weszły do wyroku jako jego motywa — mogły być uzasadnione, albowiem zachodzi pewne prawdopodobieństwo, że poeta wiódł życie nad stan i przeto musiał szukać pomocy w źródłach dochodu nieuczciwych. Zgoła jednak niczem poważnem nie usprawiedliwia Scartazzini tego niesmaku, jakim jest niewątpliwie zestawienie dwu pojęć: „Dante” i „frymarczący urzędami”. Cała racya tkwi tu w zasadzie: „Dlaczegóż nie? wszystko jest możebne!”. Jest to drętwy sceptycyzm bibliografa, który, ponieważ zna książki wszelakiej materyi, przeto sądzi, że nawet w duszy poety mogą się wszystkie te materye zmieścić, i tak mechanicznie kładzie uczucia w duszy ludzkiej jak foliały na półkach, a zapomina, że od wieków zwyczajem było stawiać nienawistnych partyi rządzącej pod pręgierz, a okrucieństwo stronnicze usprawiedliwiać bajkami o wszelkich możliwych zbrodniach i niebezpieczeństwie dla moralności publicznej. Dla tych i tym podobnych względów czytelnik nie znajdzie w książce niniejszej zbytniego pochopu do owej radosnej czci, którą otaczają Scartazziniego niektórzy z nowszych, a zwłaszcza niemieckich, badaczów Danta, ani do powolności nadmiernej dla owego sceptycyzmu. [przypis autorski]
co od gwiazd (…) na dół dała — od gwiazd [nieba] podobno zbywa, jako się nisko ziemia na dół dała; tj. tyle od nieba do gwiazd nie dostaje, ile od ziemi do gwiazd; [inaczej: tak jest daleko od nieba do gwiazd, jak od gwiazd do ziemi; red. WL]. [przypis redakcyjny]
co odmieniaiąc wewnętrzne rozrządzenie, trzeba było dom cały z gruntu prawie przerabiać — jest to jeden z przykładów niepoprawności składniowej, częstej u M. D. Krajewskiego, jak również w piśmiennictwie epoki: między zdaniami zachodzi niezgodność podmiotów. [przypis edytorski]
co o kim trzymać (daw.) — co o kim sądzić. [przypis redakcyjny]
Coolidge, Calvin (1872–1933) — amerykański polityk, prezydent Stanów Zjednoczonych (1923–1929). [przypis edytorski]
cooperabatur (łac.) — współdziałała. [przypis redakcyjny]
Cooper, Gary (1901–1961) — właśc. Frank James Cooper; amer. hollywoodzki aktor filmowy, nagrodzony Oscarem za role w filmach W samo południe i Sierżant York oraz za całokształt twórczości w 1961 r.; gwiazda początków kina dźwiękowego, zyskał uznanie dzięki naturalnej, powściągliwej grze aktorskiej, kontrastowo różniącej się od stylu gry ery kina niemego. Jego kreacje przyczyniły się do ukształtowania romantycznego typu kowboja: wysokiego (Cooper mierzył ponad 190 cm wzrostu), o dyskretnej, męskiej urodzie, milkliwego, odzywającego się z rzadka głębokim, niskim głosem, będącego uosobieniem odwagi i męskiego honoru oraz amer. wolności. [przypis edytorski]
Cooper, Gary — właśc. Frank James Cooper (1901–1961) amerykański aktor filmowy z czasów końca kina niemego i początków kina dźwiękowego, znany m. in. z roli w westernie W samo południe (1952). [przypis edytorski]
Cooper, James Fenimore (1789–1851) — amer. autor popularnych powieści przygodowych, których akcja rozgrywa się wśród pionierów i Indian w 2 poł. XVIII w. (cykl Pięcioksiąg przygód Sokolego Oka). [przypis edytorski]
Cooper, James Fenimore (1789–1851) — amerykański autor popularnych powieści przygodowych, których akcja rozgrywa się wśród pionierów i Indian w 2. poł. XVIII w. (cykl Pięcioksiąg przygód Sokolego Oka). [przypis edytorski]
Cooper, James Fenimore (1789–1851) — powieściopisarz amer., swoją pierwszą powieść przygodową Szpieg napisał w 1820, a wydał w 1821 r. [przypis edytorski]
Cooper, James Fenimore (1789–1851) — powieściopisarz amerykański, autor powieści przygodowych. [przypis edytorski]
co o takiej Rzeczypospolitej pogańskiej jeden pogański mędrzec rzekł, iż w niej mądrzy radzą, a głupi dekreta i konkluzye czynią — Plutarch, Żywot Solona 5 (słowa Anacharsysa, przybysza ze Scytii, po uczestnictwie w ateńskim zgromadzeniu ludowym). [przypis edytorski]
co pan o tym rozumiał — dziś: co pan o tym myślał. [przypis edytorski]
Co pan powie o słupie dymu w dzień, a łunie ognistej w nocy — por. Wj 17,21: A Pan szedł przed nimi podczas dnia, jako słup obłoku, by ich prowadzić drogą, podczas nocy zaś jako słup ognia, aby im świecić, żeby mogli iść we dnie i w nocy. [przypis edytorski]
Co! pan taki nabożny — Tradycyjna w tym miejscu pauza: Doryna zrobiła tę wymówkę dla drwiny, ale Orgon, szczery w swej bigoterii, uderzony tą uwagą milknie, zdejmuje kapelusz, zamyka oczy i trwa chwilę w nabożnym skupieniu, jakby odmawiał krótki pacierz, [przypis tłumacza]
COP — Centralny Okręg Przemysłowy. [przypis edytorski]
copcysko (gw.) — forma augmentatywna od gw.: copka; czapczysko, wielka czapka. [przypis edytorski]
