Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156423 przypisów.
pianissimo (wł.) — określenie dynamiki w muzyce: bardzo cicho. [przypis edytorski]
pianno (…) heatthen — mieszkańcy Indii, używając wyrazów angielskich, mają zwyczaj podwajania głosek. Wyrazy tu przytoczone brzmią po angielsku piano (fortepian) i heathen (poganin). [przypis tłumacza]
piano, piano (wł.) — termin muzyczny; cicho, delikatnie. [przypis edytorski]
piano, sano, lontano (wł.) — powoli, zdrowo, daleko. [przypis redakcyjny]
piano (wł., muz.) — cicho, delikatnie. [przypis edytorski]
pianto (wł.) — płacz. [przypis edytorski]
piany a pjany (daw.) — dziś: pijany. [przypis edytorski]
piarg — drobne okruchy skał, żwir, małe kamienie najczęściej usypane u podnóża gór. [przypis edytorski]
piarg — kamienne usypisko. [przypis edytorski]
piarg — nagromadzenie okruchów skalnych. [przypis edytorski]
piarg — rumowisko skalne; okruchy skalne nagromadzone u podnóża stoku, często u wylotu żlebu. [przypis edytorski]
piarg — rumowisko skalne; okruchy skalne nagromadzone u wylotu żlebu u podnóża stromych, skalistych stoków. [przypis edytorski]
piarg — rumowisko skalne; okruchy skalne nagromadzone u wylotu żlebu u podnóża stromych, skalistych stoków. [przypis edytorski]
piarg — stos kamieni. [przypis edytorski]
piarg — usypisko kamieni; nagromadzenie u podnóża stoku odpadłych od stromego zbocza okruchów skalnych. [przypis edytorski]
piarg — usypisko skalne. [przypis edytorski]
piarżystych — takich, u stóp których utworzyły się piargi, czyli rumowiska skalne. [przypis edytorski]
piarżysty — pełen piargów, ostrokrawędzistych okruchów skalnych. [przypis edytorski]
piasczystéj — dziś popr.: piaszczystej. [przypis edytorski]
piasczysty — dziś: piaszczysty. [przypis edytorski]
piasczysty — dziś popr.: piaszczysty. [przypis edytorski]
piasczysty — dziś popr. pisownia: piaszczysty. [przypis edytorski]
piasecznica — naczynie na piasek, którym posypywano zapisany atramentem papier, żeby szybciej wysechł. [przypis edytorski]
piaseczniczka — naczynko do piasku, używanego zamiast bibuły do suszenia świeżego pisma atramentowego. [przypis redakcyjny]
Piaseczyński, Kazimierz — pułkownik, starosta ostrołęcki i mławski. [przypis redakcyjny]
piaskarz — człowiek zajmujący się zawodowo wydobywaniem i sprzedażą piasku i żwiru rzecznego. [przypis edytorski]
Piaski a. Piasek — dawna jurydyka Krakowa, wchodząca obecnie w skład Starego Miasta. [przypis edytorski]
Piaski Luterskie — obecnie Piaski, miasto położone w województwie lubelskim, w powiecie świdnickim. [przypis edytorski]
Piaski — wieś (do 1934 miasto) w woj. wielkopolskim, w pow. gostyńskim; w okresie zaborów w zaborze pruskim. [przypis edytorski]
piaskowce — cegiełki do czyszczenia pokładu, robione z miękkiego piaskowego kamienia. [przypis tłumacza]
Piaskun — tytuł polskiego tłumaczenia, stanowiącego podstawę niniejszej publikacji, brzmi Człowiek z piasku. Późniejsza tradycja utrwaliła jednak nazwę Piaskun. Piaskun, zwany też piaskowym dziadkiem, to postać z niemieckich baśni. Sypie dzieciom piaskiem w oczy, aby zasnęły. [przypis edytorski]
piasta — część, którą koło styka się z osią. [przypis edytorski]
piaster — dolar hiszpański lub bliskowschodnia moneta. [przypis edytorski]
Piast — legendarny założyciel dynastii Piastów. [przypis edytorski]
piastować (daw.) — opiekować się. [przypis edytorski]
piastować (daw.) — opiekować się, tu przen. „żywić zamiary”. [przypis edytorski]
piastować — opiekować się dzieckiem. [przypis edytorski]
piastować — opiekować się (jak małym dzieckiem: nosząc na rękach itp.). [przypis edytorski]
piastować — pielęgnować, niańczyć dziecko; por. piastunka: niania. [przypis edytorski]
piastować — tu w zn. przechowywać. [przypis edytorski]
piastr — drobna moneta, będąca w obiegu w Egipcie, Libanie i Syrii. [przypis edytorski]
piastr — drobna moneta używana w kilku krajach Bliskiego Wschodu, mająca wartość 1/100 gł. jednostki monetarnej. Od 1921 w Palestynie oficjalną walutą był funt egipski, dzielący się na 100 piastrów lub na 1000 milimów. W 1927 wprowadzono mający niemal tę samą wartość funt palestyński, dzielący się na 1000 milów. Mimo braku oficjalnej jednostki pośredniej w praktyce używano nazwy piastr jako synonimu 10 milów. [przypis edytorski]
piastr — moneta używana na Bliskim Wschodzie. [przypis edytorski]
piastr (piaster, piastra) — dawna srebrna moneta. [przypis edytorski]
piastr — srebrna moneta bita w imperium osmańskim od 1687; początkowo odpowiadająca talarowi, wskutek szybkiej dewaluacji stała się drobną, zdawkową monetą. [przypis edytorski]
piastr — tu: piastr egipski, jednostka monetarna używana w Egipcie; do roku 1834 była to główna jednostka; z powodu utraty wartości spowodowanej obniżaniem zawartości szlachetnego kruszcu w monecie w 1834 jako główną jednostkę wprowadzono funt egipski, dzielący się na 100 piastrów. [przypis edytorski]
piastr (wł.) — także: piaster a. piastra: moneta używana na Bliskim Wschodzie, a także na Cyprze i Sycylii. [przypis edytorski]
piastry (z wł. piastra: blaszka) — drobna moneta w krajach Bliskiego Wschodu. [przypis edytorski]
Piast, Rzepicha, Ziemowit (Siemowit) — postacie z łacińskiej Kroniki Galla Anonima: legendarny protoplasta dynastii Piastów, jego żona oraz syn, na którego uroczystości postrzyżyn zjawili się dwaj obcy pielgrzymi, a ich błogosławieństwo sprawiło cudowne rozmnożenie potraw (w późniejszej tradycji przyjęło się uznawać tych dwóch tajemniczych przybyszów za anioły); Piasta Koszyczka: w kronice przydomek Chosisco (Koszysko? Chościsko?) nosi zły władca Popiel, poprzednik Siemowita, natomiast Piast określony został jako filius Chosischonis: syn Chościska. [przypis edytorski]
piastr (z wł. piastra: blaszka) — tu: talar hiszpański (peso), duża srebrna moneta, bita od XV do XIX w. zarówno w Hiszpanii, jak i w jej koloniach w Nowym Świecie. [przypis edytorski]
Piast, syn Chościska — zmieniono z: „Piast, syn kołodzieja”, z tych samych przyczyn, co tytuł rozdziału. [przypis edytorski]
Piast — tu: król polskiego pochodzenia. [przypis edytorski]
piastunka (daw.) — kobieta zatrudniona do opieki nad małym dzieckiem. [przypis edytorski]
piastunka — niewiasty greckie mają przy sobie swe piastunki, które cenią jako najwierniejsze służące i darzą nieograniczonym zaufaniem. [przypis tłumacza]
Piastunka zaczęła gorąco błagać, aby tego nie czyniła — piastunka domyśla się, że jej pani chce popełnić samobójstwo. [przypis tłumacza]
piatiletka — nazwa planów gospodarczych ZSRR począwszy od roku 1928. [przypis edytorski]
piatiletka (ros. пятилетка: pięciolatka) — pięcioletni plan rozwoju gospodarki narodowej ZSRR. Od 1928 przyjmowano kolejne takie plany: pierwszy z nich, na lata 1928–1932, zakładał zlikwidowanie prywatnej własności środków produkcji, rozwój rolnictwa i przemysłu ciężkiego; drugi, na lata 1933–1937, przewidywał likwidację resztek kapitalizmu i podziałów klasowych, zaprowadzenie socjalistycznego sposobu produkcji jako jedynego w państwie oraz dalszą szybką przebudowę przemysłu. Ostatnia, trzynasta pięciolatka (1991–1996) została przerwana z powodu rozpadu Związku Radzieckiego. [przypis edytorski]
piatiletka (z ros. пятилетка: pięciolatka) — pięcioletni plan rozwoju gospodarki narodowej realizowany w ZSRR; kolejne takie plany przyjmowano od 1928 r.: pierwszy, na lata 1928–1932, zakładał zlikwidowanie prywatnej własności środków produkcji, rozwój rolnictwa i przemysłu ciężkiego; drugi, na lata 1933–1937, przewidywał likwidację resztek kapitalizmu i podziałów klasowych, zaprowadzenie socjalistycznego sposobu produkcji jako jedynego w państwie oraz dalszą szybką przebudowę przemysłu itd.; ostatnia, trzynasta pięciolatka (1991–1996) została przerwana z powodu rozpadu Związku Radzieckiego. [przypis edytorski]
piatiletka (z ros.: pięciolatka) — pięcioletni plan rozwoju gospodarki narodowej ZSRR. Od 1928 przyjmowano kolejne takie plany: pierwszy z nich, na lata 1928–1932, zakładał zlikwidowanie prywatnej własności środków produkcji, rozwój rolnictwa i przemysłu ciężkiego; drugi, na lata 1933–1937, przewidywał likwidację resztek kapitalizmu i podziałów klasowych, zaprowadzenie socjalistycznego sposobu produkcji jako jedynego w państwie oraz dalszą szybką przebudowę przemysłu. Ostatnia, trzynasta pięciolatka (1991–1996) została przerwana z powodu rozpadu Związku Radzieckiego. [przypis edytorski]
piatiletka (z ros.) — plan pięcioletni. [przypis edytorski]
piat'ju (…) tridcat' (ros.) — pięć razy sześć, trzydzieści. [przypis edytorski]
piatyhorska chorągiew — jednostka średniozbrojnej jazdy w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
piatyhorska chorągiew — oddział średniozbrojnej jazdy w wojsku litewskim. [przypis redakcyjny]
Piavesella — rzeka w prowincji Treviso. [przypis edytorski]
Piave (wł.), pol. Piawa — rzeka w północno-wschodnich Włoszech, zasadnicza linia oporu włoskiego przeciw Austriakom podczas I wojny światowej, miejsce zwycięskiej dla Włochów bitwy nad Piawą. [przypis edytorski]
pia vota nostra (łac.) — dobre nasze chęci. [przypis redakcyjny]
Piazetta (wł.: placyk) — przedłużenie placu św. Marka w Wenecji. [przypis edytorski]
Piazza Colonna — historyczny plac rzymski. [przypis edytorski]
Piazza del Duomo — zespół zabytkowy w Pizie, składający się z czterech arcydzieł architektury średniowiecznej: katedry, baptysterium, kampanili, zwanej „Krzywą Wieżą” oraz cmentarza. [przypis edytorski]
Piazza del Popolo — jeden z najbardziej znanych placów w płn. części Rzymu. [przypis edytorski]
Piazza di San Marco — Plac św. Marka, znajdujący się w najstarszej części Wenecji; najbardziej znany plac tego miasta. [przypis edytorski]
piazzeta (wł.) — placyk. [przypis edytorski]
piazzetta (wł.) — placyk. [przypis edytorski]
Pi-Bailos — dziś: Bilbeis, miasto we wschodniej części Delty Nilu, położone ok. 85 km na północny-wschód od Memfis oraz ok. 80 km na zachód od Przesmyku Sueskiego, a 20 km na południe od Az-Zakazik. [przypis edytorski]
Pi-Bast — Per-Bastet, gr. Bubastis, miasto we wschodniej Delcie, w pobliżu dzisiejszego Az-Zakazik, ok. 80 km na północ od Memfis. Stolica Am-Chent, 18. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
Pi-Bast — Per-Bast, gr. Bubastis, miasto we wschodniej Delcie, w pobliżu dzisiejszego Az-Zakazik, ok. 80 km na północ od Memfis. Centrum kultu bogini miłości i płodności Bastet. Stolica Am-Chent, 18. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
Pi-Bast, sławnej stolicy nomesu Habu — Per-bast było stolicą Am-Chent, 18. nomu Dolnego Egiptu. A-bet (Habu), 8. nom Dolnego Egiptu, to nom sąsiedni. [przypis edytorski]
pić białego i czerwonego bękarta — istniało wino hiszp. o nazwie „Bastard”. [przypis edytorski]
pić, bić się i puszyć się do ostatecznych granic możliwości (…) ratunek na nieprzyjemny podświadomy podkład poczucia własnej małości — dziś też jest picie wprost niesamowite, tylko miejsce bicia się zajęły: sport rekordowy (każdy przecie może być ostatecznie Bronkiem Czechem, ale nie każdy Bronkiem Linke: patrz mój artykuł w „Tygodniku Ilustrowanym”, luty 1936 r.), dancing, bridge i radio. Nikt dziś nie zdaje sobie sprawy z fatalnych skutków tych czterech demonów współczesnego życia. Szczególnie ostatnie zatłamsza swym hałasem resztki inteligencji i czasu potrzebnego do zajęcia się czymś istotnie pożytecznym. [przypis autorski]
pić i hulać w najbliższych wentach — Wenta znaczy karczma, tienda zaś to, co nasza restauracja. [przypis autorski]
pić krew naszą nie żartem zamierza — Przez krew rozumie tu poeta Stolicę Apostolską, którą Piotr krwią i męczeńską śmiercią swoją ugruntował. [przypis redakcyjny]
Picador — prawdop. chodzi o Carmen Bizeta. [przypis edytorski]
picardia (hiszp.) — przewrotność. [przypis edytorski]
picardia (hiszp.) — żart, psota. [przypis edytorski]
Picard, Louis Benoît (1769–1828) — francuski dramaturg, aktor, powieściopisarz. [przypis edytorski]
picaro (hiszp.) — hultaj. [przypis edytorski]
picaro (hiszp.) — łotr, szelma. [przypis edytorski]
Picasso, Pablo (1881–1973) — hiszpański malarz, grafik i rzeźbiarz, uznawany za jednego z najwybitniejszych artystów XX w., współtwórca nurtu malarstwa zwanego kubizmem. [przypis edytorski]
Picavet, François (1851–1921) — filozof i tłumacz fr.; znawca filozofii Kanta; autor Mémoire sur le scepticisme (1884), l'Histoire de la philosophie, ce qu'elle a été, ce qu'elle peut être (1888), La Mettrie et la critique allemande (1888), Maine de Biran de l'an IX à l'an XI (1889) oraz najbardziej znanego eseju Les idéologues. Essai sur l'histoire des idées et des théories scientifiques, philosophiques, religieuses, etc. en France depuis 1789 (1891). [przypis edytorski]
Piccadilly — jedna z głównych ulic w Londynie, biegnąca od Hyde Park Corner na zachodzie do placu Piccadilly Circus na wschodzie. [przypis edytorski]
Piccadilly — ulica w Londynie, na terenie gminy City of Westminster. [przypis edytorski]
Piccadilly — ulica w Westminsterze, biegnąca między Hyde Parkiem a Piccadilly Circus, skrzyżowaniem, stanowiącym część centrum teatralno-kulturalnego miasta. [przypis edytorski]
Piccini i Gluck — Niccolò Piccinni (1728–1800), włoski kompozytor operowy, oraz Christoph Willibald Gluck (1714–1787), kompozytor niemiecki, uważani za rywali; obaj wystawili w Paryżu opery o tytule Ifigenia w Taurydzie (Ifigénie en Tauride): Gluck w 1779, Piccinni w 1781, opera Glucka odniosła wielki sukces, wersja Piccinniego poniosła porażkę. [przypis edytorski]
Piccini, Niccolò (1728–1800) — wł. kompozytor, działał w Neapolu, Rzymie, a od 1774 r. w Paryżu; dyrektor włoskiego oddziału opery w Paryżu, profesor śpiewu i deklamacji; autor ponad 130 oper w stylu włoskim, oratoriów, kantat i dzieł instrumentalnych (m.in. symfonii klawesynowej); do jego najważniejszych dzieł należą: Zenobia, Alessandro nell'Indie, La Cecchina ossia La buona figliuola (Neapol 1760), L'Olimpiade (Neapol 1761), Roland (Paryż 1778) oraz stanowiąca rodzaj artystycznej dyskusji ze zmodernizowanym stylem operowym Glucka Ifigénie en Tauride (Ifigenia na Taurydzie, Paryż 1781). Jego styl operowy funkcjonował jako koronny argument przeciw reformom proponowanym przez Glucka, ponieważ Piccini podejmował „wielkie tematy” (mitologiczne czy historyczne), nie odmawiając przy tym publiczności popisów śpiewaczych w dramatycznych duetach wieńczonych długimi scenami finałowymi, do których była przyzwyczajona. [przypis edytorski]
picciolo (wł.) — szypułka. [przypis edytorski]
piccolo (wł., dosł.: mały) — chłopak usługujący w restauracji, hotelu itp. [przypis edytorski]
Pic de Teneriffa, właśc. Teide a. Pico del Teide — szczyt wulkaniczny na Teneryfie, 3718 m.n.p.m. [przypis edytorski]
Pic de Teyde — dziś popr.: Pico del Teide (3718 m n.p.m.), najwyższy szczyt Teneryfy, jednocześnie najwyższy szczyt Hiszpanii. [przypis edytorski]
Piceny — Picenowie, mieszkańcy Picenum, krainy leżącej w środk[owej] Italii, nad Morzem Adriatyckim; dziś Marca d'Ancona. [przypis redakcyjny]
piciać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; piciać bych ci dała: dałabym ci picia. [przypis edytorski]
