Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 14715 przypisów.

śmierć nam należy — śmierć nas dotyczy (liczymy się z nią i nie gardzimy nią; por. współczesne wyrażenie: coś się należy komuś). [przypis redakcyjny]

Śmierć następcy tronu austriackiego — arcyksięcia Rudolfa Habsburga-Lotaryńskiego (1858–1889), syna cesarza Austrii Franciszka Józefa i cesarzowej Elżbiety, który w wieku 30 lat oficjalnie zginął śmiercią samobójczą razem ze swoją 17-letnią kochanką; okoliczności śmierci kochanków budziły liczne wątpliwości. [przypis edytorski]

śmierć podjąć (starop.) — umrzeć. [przypis edytorski]

śmierć przez strącenie go w przepaść — tzw. baratron [przepaść w Atenach w pobliżu Akropolu]. [przypis tłumacza]

śmierć Rolandowa — Wedle podania Roland po klęsce Ronsewalskiej miał umrzeć z pragnienia. [przypis tłumacza]

śmierć (…) Rzymie (…) uwolni ciebie od cudzołożnika — Ksiądz Grangier, pierwszy tłumacz Dantego jeszcze za czasów Henryka IV, powiada: „Zdaje się poeta w tym wierszu przepowiadać bliską śmierć Bonifacego VIII i nazywa tego złego papieża cudzołożnikiem, ponieważ swoim złym przykładem psuł prawdziwą Oblubienicę Bożą, jaką jest Św. Kościół Chrystusowy”. [przypis redakcyjny]

Śmierć słowika — wiersz Władysława Syrokomli z 1859 r. [przypis edytorski]

Śmierć — Tanatos, bóg śmierci, brat Hypnosa. [przypis edytorski]

śmierć tego uderza (…) Bóg nie powierza — Usa Lewita zapomniał przykazania, ażeby Lewici nie dotykali arki przymierza, i chciał ją podtrzymać w chwili, gdy wóz ciągnący arkę groził wywrotem: za co bezpośrednio padł na miejscu rażony nagłą śmiercią. [przypis redakcyjny]

śmierć w kole — właśc.: na kole, chodzi o karę łamania kołem, metodę egzekucji publicznej stosowaną w Europie od czasów starożytnych aż do XVIII w.; ofiarę przywiązywano do osadzonego na palu dużego koła od wozu, a kat uderzał kołem (drągiem) lub nawet młotem kolejne członki ciała skazańca, podczas gdy jego pomocnik stopniowo obracał koło. [przypis edytorski]

Śmierć w Wenecji — nowela Tomasza Manna wyd. w 1912, opowiadająca o platonicznej miłości starzejącego się pisarza do młodego chłopca. [przypis edytorski]

śmierć żony Fulwiusza (…) — Plutarch, O gadulstwie, 9. [przypis tłumacza]

Śmierć zaskoczyła go w chwili… — rok 79 p.n.e. [przypis tłumacza]

śmierć (…) z tobą — urywek z tragedii Woltera pt. Zulima. [przypis tłumacza]

śmiercią Cezara — tj. zasztyletowany w zamachu. [przypis edytorski]

śmierci dalej nie będzie, ani smutku, ani krzyku, ani boleści więcej nie będzie, iż pierwsze rzeczy przeminęły — Ap 21, 4. [przypis edytorski]

śmiercim się bała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: śmierci się bałam. [przypis edytorski]

Śmierci podległy nieśmiertelne uznawca twarzy rozeznawał — przekładnia, zamiast: śmierci podległy uznawca nieśmiertelne twarzy rozeznawał; do przekładni dochodzi gra wyrazów: „śmierci podległy” i „nieśmiertelne”. [przypis redakcyjny]

śmiertelna koszula — tu: kitel, długa, luźna, biała szata zakładana przez Żydów aszkenazyjskich w synagodze oraz podczas niektórych świąt, dawniej także podczas szabatów i in. uroczystości, niekiedy używana także jako okrycie zmarłego (całun). [przypis edytorski]

śmiertelna [szabla] (starop.) — śmiertelny raz zadająca. [przypis redakcyjny]

śmiertelnica — koszula śmiertelna. [przypis autorski]

Śmiertelnicy (…) słuchaliby (…) samorzutnego nakazu własnej osobistości, jest to bowiem jedyny głos, którego nie lekceważy się bezkarnie, jedyny przewodnik, wskazujący nam rozkoszne ścieżki cnoty, wiodące do szczęścia — Por. Discours Préliminaire, s. XXIX–XXX oraz De rerum natura Lukrecjusza (I, 101). [przypis tłumacza]

śmiertelni (reg.) — dziś popr.: śmiertelny. [przypis edytorski]

śmiertelny — niem. krampfverzerrtes: konwulsyjnie zniekształcony. [przypis edytorski]

śmiertelny to przedmiot — tj. grożący śmiercią temat rozmowy. [przypis edytorski]

śmieszna — śmieszności. [przypis redakcyjny]

Śmieszna tragedia, krótka ale nudna, Tyzby, kochanki młodego PiramaPiram i Tyzbe to historia o nieszczęśliwej miłości, znana z Metamorfoz Owidiusza. Kochankowie pochodzili z dwóch rywalizujących ze sobą rodów, a rozmawiali ze sobą poprzez szparę w murze. W drodze na umówione spotkanie wskutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności oboje zaczęli myśleć, że drugie zostało zabite przez lwa. Każde z rozpaczy popełniło samobójstwo. Shakespeare wykorzystał ten sam motyw w sztuce Romeo i Julia, pisanej równolegle ze Snem nocy letniej. [przypis edytorski]

Śmieszne. Ale co na tym tle nie było śmieszne? — tu w tekście umieszczono dwie ilustracje z podpisem: Z cyklu Wawele, K. Frycza. Projekt Rady Miejskiej (z wnętrza cukierni Michalika); z cyklu Wawele, K. Frycza. Projekt socjalistyczny (z wnęrza cukierni Michalika). [przypis edytorski]

śmieszże — znaczenie: czy śmiesz. [przypis edytorski]

śmietanka towarzyska — najwyższa warstwa społeczna; elita. [przypis edytorski]

śmiga (daw.) — śmigło, wirnik. [przypis edytorski]

śmiga — skrzydło wiatraka. [przypis edytorski]

śmigi (daw.) — części śmigła. [przypis edytorski]

Śmigły-Rydz, Edward (1886–1941) — wojskowy i polityk, marszałek Polski po Józefie Piłsudskim. [przypis edytorski]

śmigły — szybki, zwinny; smukły i wysoki. [przypis edytorski]

śmigły — (zazwyczaj o drzewie) wysoki, smukły. [przypis edytorski]

śmigownica — armatka mniejszego kalibru. [przypis edytorski]

śmigownica — działo o długiej lufie, używane w Europie głównie w XVI-XVII w. [przypis edytorski]

śmigownica — falkonet a. sokolik, działo polowe piechoty, ładowane od przodu, używane w XVI-XVIII w., rodzaj kolubryny o kalibrze 55-70 mm, stosowana także w bitwach morskich do abordażu. [przypis edytorski]

śmigownica — rodzaj działka ustawianego na burcie okrętu; sokolik, falkonet. [przypis edytorski]

śmirci (starop. forma) — śmierci. [przypis edytorski]

śniącego (…) prześcieradła — por. Cyceron, O wróżeniu, II, 69. [przypis tłumacza]

śniadać (daw.) — zjeść śniadanie. [przypis edytorski]

śniadać — dziś: jeść śniadanie. [przypis edytorski]

śniadamy — jemy śniadanie. [przypis edytorski]

Śniadecki, Jan (1756–1830) — matematyk, astronom, geograf, filozof; profesor i rektor Uniwersytetu Wileńskiego, zwolennik empiryzmu i zdecydowany krytyk romantyzmu, twórca polskiej terminologii matematycznej i astronomicznej. [przypis edytorski]

Śniadecki, Jędrzej (1768–1838) — chemik, lekarz, filozof; profesor Uniwersytetu Wileńskiego i Akademii Medyko-Chirurgicznej w Wilnie; twórca i propagator polskiej terminologii chemicznej, autor pierwszego polskiego podręcznika do chemii. [przypis edytorski]

śniady — o ciemnej karnacji, opalony. [przypis edytorski]

śniady — o ciemnej skórze. [przypis edytorski]

śniady — opalony a. o naturalnie ciemnej karnacji. [przypis edytorski]

śniady — opalony, o ciemniejszej skórze. [przypis edytorski]

śniat (daw.) — pień drzewa; pniak, kłoda. [przypis edytorski]

śniat (daw.) — pień. [przypis edytorski]

śnić — choroba kłosów powodująca, że nie rośnie w nich ziarno i pozostają puste. [przypis edytorski]

śnicie (daw.) — dziś popr.: śnienie, przeżywanie snu. [przypis edytorski]

śnicie (daw., rzecz.) — śnienie; marzenie senne. [przypis edytorski]

śnicie — dziś popr.: śnienie. [przypis edytorski]

śnicie — dziś popr.: śnienie. [przypis edytorski]

śnięż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, o funkcji pytajnej; znaczenie: czy śnię. [przypis edytorski]

śnieć — choroba roślin spowodowana przez grzyba. [przypis edytorski]

śniecić (daw.) — być pustym, zepsutym; por. śnieć zepsuty, pusty kłos zboża. [przypis edytorski]

śniedź — jasnozielony nalot na powierzchni przedmiotów z miedzi i jej stopów, powstający wraz z upływem czasu. [przypis edytorski]

śniedziejący — pokrywający się śniedzią (patyną, grynszpanem), jasnozielonym nalotem, będącym produktem korozji miedzi; tu ogólnie o metalu: pokrywający się nalotem będącym wynikiem jakiejś reakcji chemicznej. [przypis edytorski]

śnieg firnowy a. firn — rodzaj śniegu, forma przejściowa między śniegiem i lodem. [przypis edytorski]

śniegi są ale bielutkie (gw.) — śniegi są bardzo bielutkie. [przypis edytorski]

śnieg na górach (…) Gdy tchnie słowacki wiatr, nagle twardnieje — Wiatr wiejący z północy, od ziem słowackich ku półwyspowi apenińskiemu. [przypis redakcyjny]

Śniegocka, Cecylia (1862–1934) — polska nauczycielka, organizatorka tajnej oświaty, działaczka feministyczna; z domu Więckowska, w 1882 w związku małżeńskim z inż. Kazimierzem Śniegockim, od 1883 r. zaangażowana w tajne nauczanie, począwszy od Kobiecego Koła Oświaty Ludowej zw. z PPS i zorganizowanego w Warszawie wraz z koleżankami Towarzystwa Tajnego Nauczania (1894–1906), którego szkoły przejęła następnie Macierz Szkolna. [przypis edytorski]

śniegułka — kwitnąca wczesną wiosną roślina o białych kwiatach i wąskich liściach; przebiśnieg, śnieżyczka. [przypis edytorski]

śnieg upadł — dziś popr.: śnieg spadł. [przypis edytorski]

śniegu sromotę działały (starop.) — przynosiły wstyd śniegowi. [przypis redakcyjny]

Śnieg (…) wysszej łokcia leżał — warstwa śniegu była grubsza niż na łokieć, tj. ok. 60 cm. [przypis edytorski]

śnieżna kiść — płatek. [przypis redakcyjny]

śnieżna Paros — wyspa Paros, „śnieżna” od białej barwy marmuru, który tam wydobywano. [przypis edytorski]

śnig, mliko (gw.) — śnieg, mleko. [przypis edytorski]

ś nim (gw.) — z nim. [przypis edytorski]

śnit (gw.) — miejsce przecięte przez piłę. [przypis edytorski]

śniwula (neol. od czas. śnić a. wyśniwać) — kwiat ze snu. [przypis edytorski]

śnor (gw.) — sznur. [przypis edytorski]

śpas a. szpas — zabawna sytuacja. [przypis edytorski]

śpiące — dziś popr. forma B. lm r.m-os.: śpiących. [przypis edytorski]

Śpiący Booz — fr. Booz endormi, poemat Wiktora Hugo z tomu La Légende des siècles (Legenda wieków), oparty na historii biblijnej z Księgi Rut. [przypis edytorski]

śpiący rycerz — nawiązanie do tatrzańskiej legendy o Śpiących Rycerzach, wedle której pod Giewontem śpią rycerze, którzy mają się obudzić, kiedy Polska znajdzie się w wielkim zagrożeniu. [przypis edytorski]

śpiączka — w ostatnich czasach przekonano się, że chorobę tę szczepi ludziom przez ukąszenie ta sama mucha tse-tse, która zabija woły i konie. Jednakże ukąszenie jej sprowadza śpiączkę, tylko w pewnych okolicach. Za czasów powstania Mahdiego przyczyna choroby nie była jeszcze znana. [przypis autorski]

śpichlerz — dziś popr.: spichlerz. [przypis edytorski]

śpichrz (daw.) — spichlerz. [przypis edytorski]

śpichrz — spichlerz; budynek a. pomieszczenie przeznaczone do przechowywania ziarna zbóż. [przypis edytorski]

śpichrz — spichlerz, miejsce magazynowania zboża. [przypis edytorski]

śpiéwa — (daw.; wym.: śpiwa) — obecność é tzw. pochylonego zmienia brzmienie wyrazu, przez co rymuje się on z użytym wcześniej słowem: spoczywa. [przypis edytorski]

śpiéwa — dziś popr. forma D. lp: śpiewu. [przypis edytorski]