Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje, Drukarnia Łazarzowa, Kraków, 1586

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Piotr Wilczek.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: torremountain@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Pieśni, Księgi pierwsze, Pieśń X (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry...)

Jan Kochanowski

Pieśń X (Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry...)

Pieśń XI (Stronisz przede mną, Neto nie tykana...) → ← Pieśń IX (Chcemy sobie być radzi?)

Spis treści

      Jan KochanowskiPieśni, Księgi pierwszePieśń X[1][2]

      1
      Kto mi dał skrzydła, kto mię odział pióry[3]
      I tak wysoko postawił, że z góry
      Wszystek świat widzę, a sam, jako trzeba,
      Tykam sie nieba?
      5
      To li jest ogień on nieugaszony
      Złotego słońca, które, nieskończony
      Bieg bieżąc, wrotne[4] od początku świata
      Prowadzi lata?
      To li jest on krąg odmiennej światłości[5],
      10
      Wódz gwiazd roźlicznych i sprawca żyzności[6]?
      Słyszę głos wdzięczny; prze Bóg, a na jawi,
      Czy mię sen bawi[7]?
      Tu, widzę, ani ciemne mgły dochodzą,
      Ani śnieg, ani zimne grady szkodzą;
      15
      Wieczna pogoda, dzień na wszystki strony
      Trwa nieskończony.
      Godne pałace Twojej wielmożności,
      Panie, a jakiej cnota dostojności,
      Widzę na oko, bowiem wedle Ciebie
      20
      Ma miejsce w niebie.
      Kto by cię nie znał, Lechu Słowianinie[8],
      Któryś napierwej zasiadł w tej krainie
      I opanował męstwem swoim mocne
      Brzegi północne?
      25
      Kroka[9] patrz, jako siedząc tak wysoko,
      Przedsię ku miastu swemu skłania oko;
      Wandę wydawa ubiór, bo z postawy
      Zda sie mąż prawy.
      Tu i fortelny Przemysł[10] jest wniesiony,
      30
      I ten, co dostał trefunkiem korony[11],
      Doźrzawszy zdrady, gdzie koń prędkonogi
      Biegł zawód drogi[12].
      Bóg fałszu nie chce; a jako miłuje
      Sprawiedliwego, Piast i dziś to czuje,
      35
      Bo mieszka w niebie, a jego cne plemię
      Rządziło zięmię.
      Zemowit[13] stoi wedla ojca prawie,
      Z drugimi równo: ty wysszej, Miecławie[14],
      Którego sprawą chrześcijański zakon[15]
      40
      Podan Polakom.
      Tuż po nim widzę mężne Bolesławy[16],
      Prze których dzielność i stateczne sprawy
      Polska szeroko swych granic pomknęła
      I serce wzięła[17].
      45
      W tejże jest liczbie on zakonnik święty[18],
      Z cięniów klasztornych na królestwo wzięty.
      Są dwa Leszczkowie[19]; jest król wzrostem mały,
      Ale mąż śmiały[20].
      Widzę Jagiełła i dwu Kazimierzu[21]
      50
      Dobrych tak w boju, jako i w przymierzu;
      Widzę i ciebie, gwiaździe równym prawie,
      Cny Władysławie[22].
      Tu też jest Olbracht; król serca wielkiego;
      Tuż z Aleksandrem Sygmunt[23], za którego
      55
      Polska zakwitła, a po długim boju
      Wytchła w pokoju.
      Szlachetne dusze, które swej dzielności
      Macie zapłatę niebieskie radości,
      Życzcie ojczyźnie, aby wam rodziła
      60
      Podobnych siła.
      A ten, co po was[24] dziś państwo sprawuje,
      Niechaj fortunnie i zdrów nam panuje;
      A zwierzonego nie wzdawa opieku[25],
      Aż pełen wieku!

      Przypisy

      [1]

      Ks. 1, Pieśń X — początek pieśni jest parafrazą ody Horacego (Carmina II 20) noszącej tytuł Ad Maecenatem (Do Mecenasa); parafraza całości — Ks. 2, Pieśń XXIII; por. też Carmina I 12. [przypis redakcyjny]

      [2]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Pieśniach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [3]

      odziać pióry — pokryć piórami. [przypis redakcyjny]

      [4]

      wrotny — wracający. [przypis redakcyjny]

      [5]

      krąg odmiennej światłości — przen. księżyc. [przypis redakcyjny]

      [6]

      sprawca żyzności — Diana, bogini księżyca, była też boginią płodności i urodzaju. [przypis redakcyjny]

      [7]

      prze Bóg, a na jawi, / Czy mię sen bawi? (starop.) — na Boga, czy to jawa, czy też zwodzi mnie sen? [przypis redakcyjny]

      [8]

      Lech Słowianin — nawiązanie do legendarnego władcy Polski umieszczonego tu w niebie. [przypis redakcyjny]

      [9]

      Krok — Krak, Krakus, legendarny założyciel Krakowa. [przypis redakcyjny]

      [10]

      fortelny Przemysł — przebiegły Przemysław (Lestko I), przedhistoryczny polski książę, według legendy pokonał wojska Aleksandra Wielkiego umieszczając na drzewach malowane tarcze, ku którym zwabił żołnierzy wroga. [przypis redakcyjny]

      [11]

      ten, co dostał trefunkiem korony — Lestko II wygrał wyścig jeździecki po koronę, mimo że jego przeciwnik wyłożył trasę biegu żelaznymi kolcami. [przypis redakcyjny]

      [12]

      Biegł zawód drogi — biegł w zawody o cenną (drogą) rzecz. [przypis redakcyjny]

      [13]

      Zemowit — Siemowit, syn Piasta, legendarnego założyciela dynastii. [przypis redakcyjny]

      [14]

      Miecław — chodzi o Mieszka I. [przypis redakcyjny]

      [15]

      zakon (daw.) — prawo. [przypis redakcyjny]

      [16]

      mężne Bolesławy — chodzi o Bolesława Chrobrego i Krzywoustego, może również Śmiałego. [przypis redakcyjny]

      [17]

      serce wzięła — nabrała serca, odwagi. [przypis redakcyjny]

      [18]

      zakonnik święty — Kazimierz I Odnowiciel, zwany też Mnichem. [przypis redakcyjny]

      [19]

      dwa Leszczkowie — dwóch Leszków: Leszek Biały i Leszek Czarny. [przypis redakcyjny]

      [20]

      król wzrostem mały — Władysław Łokietek. [przypis redakcyjny]

      [21]

      dwu Kazimierzu (daw. forma B.)— dwóch Kazimierzy: Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka. [przypis redakcyjny]

      [22]

      Władysław — chodzi o Władysława Warneńczyka. [przypis redakcyjny]

      [23]

      Sygmunt — Zygmunt (Zygmunt I Stary). [przypis redakcyjny]

      [24]

      ten, co po was — następca tronu, Zygmunt II August. [przypis redakcyjny]

      [25]

      Niechaj (…) zwierzonego nie wzdawa opieku — niech nie oddaje powierzonej mu odpowiedzialności. [przypis redakcyjny]

      x

      Pora na chwilę przerwy :)

      Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

      Nowe książki pojawiają się częściej, gdy nas wspieracie. Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!
      KRS: 0000070056
      Nazwa organizacji: Wolne Lektury

      Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
      Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

      Wspieram, bo uważam że dostęp do wiedzy powinien być darmowy. Sam często korzystam z zasobów wolnelektury.pl więc wspieram jak tylko mogę.

      Adam Fidusiewicz

      Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

      Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

      Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

      Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
      Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

      Kliknij obrazek, by subskrybować!

      Zrób sobie prezent i wesprzyj Wolne Lektury – zaowocują nowymi książkami! Kliknij i dorzuć się!

      Wolne Lektury to codzienna praca zespołu ludzi: koordynatorek, redaktorów, polonistów, programistek. Bez Twojego wsparcia nie damy rady rozwijać się dalej. Kliknij i dorzuć się!

      Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
      • NIP: 952-187-70-87
      • KRS: 0000070056
      • REGON: 017423865
      • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
      Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
      MKiDN
      Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.