Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Adam Mickiewicz, Ballady i romanse, Pani Twardowska
Tukaj albo próby przyjaźni → ← Rękawiczka

Spis treści

    1. Alkohol: 1
    2. Czary: 1 2
    3. Diabeł: 1 2 3 4
    4. Kobieta: 1
    5. Pijaństwo: 1
    6. Szlachcic: 1
    7. Żona: 1

    Adam MickiewiczBallady i romansePani Twardowska

    1
    PijaństwoJedzą, piją, lulki palą,
    Tańce, hulanka, swawola;
    Ledwie karczmy nie rozwalą,
    Ha, ha! Hi, hi! hejże! hola!
    5
    Twardowski siadł w końcu stoła,
    Podparł się w boki jak basza:
    „Hulaj dusza! hulaj!” woła,
    Śmieszy, tumani, przestrasza.
    CzaryŻołnierzowi, co grał zucha,
    10
    Wszystkich łaje[1] i potrąca,
    Świsnął szablą koło ucha:
    Już z żołnierza masz zająca.
    Na patrona[2] z trybunału,
    Co milczkiem wypróżniał rondel,
    15
    Zadzwonił kieską[3], pomału:
    Z patrona robi się kondel[4].
    AlkoholSzewcu[5] w nos wyciął trzy szczutki,
    Do łba przymknął trzy rureczki,
    Cmoknął: cmok! i gdańskiej wódki
    20
    Wytoczył ze łba pół beczki.
    DiabełWtem, gdy wódkę pił z kielicha,
    Kielich zaświstał, zazgrzytał;
    Patrzy na dno: — „Co u licha?
    Po coś tu, kumie, zawitał?”
    25
    Diablik to był w wódce na dnie:
    Istny Niemiec, sztuczka kusa;
    Skłonił się gościom układnie,
    Zdjął kapelusz i dał susa.
    Z kielicha aż na podłogę
    30
    Pada, rośnie na dwa łokcie,
    Nos jak haczyk, kurzą nogę,
    I krogulcze ma paznokcie.
    „A, Twardowski… witam bracie!”
    To mówiąc, bieży[6] obcesem[7]:
    35
    „Cóż to, czyliż mię nie znacie?
    Jestem Mefistofelesem.
    Wszak ze mnąś[8] na Łysej Górze
    Robił o duszę zapisy:
    Cyrograf[9] na byczej skórze
    40
    Podpisałeś ty i bisy.
    Miały słuchać twego rymu;
    Ty, jak dwa lata przebiegą[10],
    Miałeś pojechać do Rzymu,
    By cię tam porwać jak swego.
    45
    Już i siedem lat uciekło,
    Cyrograf nadal nie służy:
    Ty, czarami dręcząc piekło,
    Ani myślisz o podróży.
    Ale zemsta, choć leniwa,
    50
    Nagnała cię w nasze sieci:
    Ta karczma Rzym się nazywa…
    Kładę areszt na waszeci”.
    SzlachcicTwardowski ku drzwiom się kwapił[11]
    Na takie dictum acerbum[12];
    55
    Diabeł za kontusz ułapił:
    „A gdzie jest nobile verbum[13]?”
    Co tu począć? kusa rada,
    Przyjdzie już nałożyć głową…
    Twardowski na koncept wpada
    60
    I zadaje trudność nową.
    Czary, Diabeł„Patrz w kontrakt, Mefistofilu,
    Tam warunki takie stoją:
    Po latach tylu a tylu,
    Gdy przyjdziesz brać duszę moją,
    65
    Będę miał prawo trzy razy
    Zaprząc ciebie do roboty,
    A ty najtwardsze rozkazy
    Musisz spełnić co do joty.
    Patrz, oto jest karczmy godło,
    70
    Koń malowany na płótnie;
    Ja chcę mu wskoczyć na siodło,
    A koń niech z kopyta utnie.
    Skręć mi przy tym biczyk z piasku,
    Żebym miał czym konia chłostać;
    75
    I wymuruj gmach w tym lasku,
    Bym miał gdzie na popas zostać.
    Gmach będzie z ziarnek orzecha,
    Wysoki pod szczyt Krępaku[14],
    Z bród żydowskich ma być strzecha,
    80
    Pobita nasieniem z maku.
    Patrz, oto na miarę ćwieczek[15],
    Cal[16] gruby, długi trzy cale:
    W każde z makowych ziareczek[17]
    Wbij mnie takie trzy bretnale[18]”.
    85
    Mefistofil duchem skoczy,
    Konia czyści, karmi, poi,
    Potem bicz z piasku utoczy,
    I już w gotowości stoi.
    Twardowski dosiadł biegusa,
    90
    Probuje podskoków, zwrotów,
    Stępa, galopuje, kłusa —
    Patrzy, aż i gmach już gotów.
    Diabeł„No! wygrałeś, panie bisie,
    Lecz druga rzecz nieskończona:
    95
    Trzeba skąpać się w tej misie —
    A to jest woda święcona”.
    Diabeł kurczy się i krztusi,
    Aż zimny pot na nim bije:
    Lecz pan każe, sługa musi,
    100
    Skąpał się biedak po szyję.
    Wyleciał potem jak z procy,
    Otrząsł się, dbrum! parsknął raźnie:
    „Teraz jużeś w naszej mocy,
    Najgorętsząm[19] odbył łaźnię”.
    105
    Kobieta, Diabeł, Żona„Jeszcze jedno, będzie kwita:
    Zaraz pęknie moc czartowska! —
    Patrzaj, oto jest kobiéta,
    Moja żoneczka, Twardowska.
    Ja na rok u Belzebuba
    110
    Przyjmę za ciebie mieszkanie;
    Niech przez ten rok moja luba
    Z tobą jak z mężem zostanie.
    Przysiąż[20] jej miłość, szacunek
    I posłuszeństwo bez granic;
    115
    Złamiesz choć jeden warunek,
    Już cała ugoda na nic”.
    Diabeł do niego pół ucha,
    Pół oka zwrócił do samki[21],
    Niby patrzy, niby słucha —
    120
    Tymczasem już blisko klamki.
    Gdy mu Twardowski dokucza,
    Od drzwi, od okien odpycha,
    Czmychnąwszy dziurką od klucza,
    Dotąd, jak czmycha, tak czmycha.

    Przypisy

    [1]

    łajać — strofować, ganić. [przypis edytorski]

    [2]

    patron — adwokat. [przypis redakcyjny]

    [3]

    kieska — woreczek z pieniędzmi. [przypis redakcyjny]

    [4]

    kondel — kundel, pies. [przypis edytorski]

    [5]

    szewcu — dziś C.lp.: szewcowi. [przypis edytorski]

    [6]

    bieży — 3.os. lp: idzie, zmierza. [przypis edytorski]

    [7]

    obcesem — natrętnie, zuchwale. [przypis redakcyjny]

    [8]

    ze mnąś (…) robił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ze mną robiłeś. [przypis edytorski]

    [9]

    cyrograf — własnoręcznie spisany dokument zawierający zobowiązanie, tekst umowy itp. (zwłaszcza z diabłem); dziś używane żartobliwie. [przypis edytorski]

    [10]

    jak dwa lata przebiegą — gdy upłyną dwa lata. [przypis edytorski]

    [11]

    kwapić się — śpieszyć się; kierować się śpiesznie. [przypis edytorski]

    [12]

    dictum acerbum (łac.) — przykre powiedzenie. [przypis redakcyjny]

    [13]

    nobile verbum (łac.) — słowo szlacheckie (którego trzeba dotrzymać pod groźbą utraty honoru). [przypis redakcyjny]

    [14]

    Krępak — także: Krempak a. Krapak; nazwa używana dawniej na określenie szczytu Łomnicy (2634 m n.p.m.), ale także Karpat lub Tatr. [przypis redakcyjny]

    [15]

    ćwieczek — mały gwóźdź, gwoździk. [przypis edytorski]

    [16]

    cal — daw. jednostka miary długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]

    [17]

    ziareczko — dziś: ziarneczko. [przypis edytorski]

    [18]

    bretnal (z niem. Brettnagel) — duży gwóźdź do przybijania desek. [przypis redakcyjny]

    [19]

    Najgorętsząm odbył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: odbyłem najgorętszą (łaźnię). [przypis edytorski]

    [20]

    przysiąż — dziś: przysięgnij. [przypis edytorski]

    [21]

    samka — samica, tu żartobliwie o pani Twardowskiej. [przypis redakcyjny]

    x