Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Wacław Potocki, 
Niewieście i po śmierci nie wierz

Spis treści

    1. Kłamstwo: 1
    2. Mąż: 1
    3. Podstęp: 1
    4. Rozpacz: 1
    5. Starość: 1
    6. Zdrada: 1
    7. Żona: 1

    Uwspółcześnienie:

    Interpunkcja: Toż powróciwszy z wojny egzekwije szumne sprawi >> Toż powróciwszy z wojny, egzekwije szumne sprawi; Nie wiem jakim trefunkiem, owo mu się zdarzy poznać dawno znajomą panią sobie z twarzy >> Nie wiem, jakim trafunkiem owo mu się zdarzy poznać dawno znajomą panią sobie z twarzy

    Wacław PotockiNiewieście i po śmierci nie wierz[1]

    1
    Niewieście i po śmierci wierzyć, mówią, szkoda.
    Czego pewny trefunek[2] okazyją poda,
    Kiedy z macierzyńskiego upadszy słup grobu
    Co dwu pasierbów miała, zabił oraz obu.
    5
    Kłamstwo, Podstęp, Zdrada, ŻonaBył i w Polszcze[3], po śmierci że nie wierzyć żenie[4],
    Przykład. Na pospolite jechał mąż ruszenie.
    A ta namówiwszy się z swoją sługą starą,
    Zachorzawszy, umiera pod trupa maszkarą[5].
    Wór piasku i posoki[6] związawszy w zapaskę[7],
    10
    Żeby trupem śmierdziała, w trumnę stawia faskę[8].
    Szle[9] smutną wierna sługa nowinę do męża,
    Że nie mogli w kościele dłużej cierpieć księża,
    że do grobu dla smrodu[10] przyszło spuścić panią;
    Wolno mu będzie sprawić egzekwije[11] za nią,
    15
    Która do nieznajomych, gdzieś w dalekiej Żmudzi
    Co najostrożniej może, jedzie z gachem[12], ludzi[13].
    I tam wieś kupią, a mąż tylko się nie wiesza[14];
    Rozpacz, MążRozum się mu od żalu w smutnej głowie miesza.
    Toż powróciwszy z wojny, egzekwije szumne
    20
    Sprawi, próżną nad grobem postawiwszy trumnę.
    Oraz wotum[15], w którym był, w tymże czyni kirze
    Przed ołtarzem, w małżeńskie nie wchodzić przymierze.
    Górze się z górą trudno; choć będzie dalekiem
    Jeden drugiego, może człowiek się zejść z człekiem.
    25
    Szlachcic znajomy, mając krewnego na Żmudzi,
    W tamten kraj, spodziewając się spadku, zatrudzi —
    Wielom to okazyją do nawiedzin bywa.
    Czego mu sercem życzy, językiem pokrywa.
    Cieszy się wrzeczy[16], że go w dobrym zastał zdrowiu,
    30
    Choćby wolał[17] na marach, w grobie pogotowiu[18].
    Niewiem, jakim trefunkiem owo mu się zdarzy
    Poznać dawno znajomą panią sobie z twarzy,
    Która już, co na świecie rzeczą było nową,
    Żoną umarłszy, żyła zaś po śmierci wdową.
    35
    Wszelakich się podobieństw ile może chwyta,
    Ani w czesie[19] omyli, kiedy o nią pyta.
    Więc wróciwszy do domu, mężowi opowie,
    Żeby się znowu kłaniał[20] zmartwychwstałej wdowie.
    Ten do trumny, w trumnie nic, tylko piasek suchy,
    40
    W fasce mały tylko już znak wołowej juchy[21].
    Odiskał[22] ci ją, czego i sama nie zbrania,
    Pokazawszy wizerunk[23] światu zmartwychwstania.
    StarośćNie takąć wstała, jakąć śmierci szła do gardła,
    Bo choć nie trupem, ale dudkami prześmiardła[24];
    45
    Dwadzieścia w żywym grobie lat leżąc z okładem,
    Babą wróci; jednakże i on już był dziadem.

    Przypisy

    [1]

    Niewieście i po śmierci nie wierz — opowiadanie zmyślone, ale nie przez Potockiego. Szyk słów bardzo dowolny. [przypis redakcyjny]

    [2]

    trefunek — traf. [przypis redakcyjny]

    [3]

    w Polszcze (daw.) — dziś popr.: w Polsce. [przypis edytorski]

    [4]

    żenie — dziś popr.: żonie. [przypis edytorski]

    [5]

    maszkara (starop.) — maska. [przypis edytorski]

    [6]

    posoka — krew bydlęca. [przypis edytorski]

    [7]

    zapaska — fartuszek. [przypis edytorski]

    [8]

    Wór piasku i posoki związawszy w zapaskę, Żeby trupem śmierdziała, w trumnę stawia faskę. — występuje tutaj dowolny szyk słów. Poprawnie: stawia w trumnę wór piasku i faskę posoki, związawszy (je) w zapaskę. [przypis redakcyjny]

    [9]

    szle — dziś popr.: śle. [przypis edytorski]

    [10]

    dla smrodu (starop.) — z powodu smrodu. [przypis edytorski]

    [11]

    egzekwije — dziś popr.: egzekwie. Część ceremonii pogrzebowej, modlitwa nad trumną zmarłego. [przypis edytorski]

    [12]

    gach (daw.) — kochanek. [przypis redakcyjny]

    [13]

    do nieznajomych ludzi — podzielone całymi zdaniami. [przypis redakcyjny]

    [14]

    wiesza — nie wiesza się z rozpaczy. [przypis redakcyjny]

    [15]

    wotum (daw.) — ślub. [przypis redakcyjny]

    [16]

    wrzeczy (starop.) — niby. [przypis redakcyjny]

    [17]

    wolał — wolał zastać go. [przypis redakcyjny]

    [18]

    pogotowie (starop.; tu forma Msc, lp: w pogotowiu) — tym lepiej, tym bardziej. [przypis redakcyjny]

    [19]

    w czesie — dziś popr.: w czasie. [przypis redakcyjny]

    [20]

    kłaniać się (starop.; tu forma 3 os., lp, r.m.: kłaniał się) — oświadczyć się. [przypis redakcyjny]

    [21]

    jucha (starop.; tu forma D, lp, r.ż.: juchy) — polewka, sos. [przypis edytorski]

    [22]

    odiskać (starop.; tu forma 3 os., lp, r.m.: odiskał) — odszukał. [przypis redakcyjny]

    [23]

    wizerunk — dziś popr.: wizerunek. [przypis edytorski]

    [24]

    dudkami prześmiardła (starop.) — zestarzała się. [przypis redakcyjny]

    x