Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 473 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Wanda Ewa Brzeska, W Wielkim Tygodniu

Spis treści

    1. Getto: 1 2
    2. Ogień: 1
    3. Powstanie: 1
    4. Wiosna: 1 2

    Wanda Ewa BrzeskaW Wielkim Tygodniu[1]

    1
    Już się z dachów, tarasów, wnęk
    Podrywały w górę gołębie —
    Już ziemię w małym ogródku
    Przekopywaliśmy głębiej.
    5
    WiosnaŻółtą konewką dziecinną
    Ktoś z piętra grządki polewał —
    Świeżo uprany trykocik
    Zawiesił pomiędzy drzewa.
    Z furki znajomy badylarz[2]
    10
    Sprzedawał pierwsze warzywa,
    W krąg cicho — tylko z południa
    Getto, PowstanieCzarny kłąb dymu napływa.
    I tylko echa wybuchów
    Wiosenną ciszę rozdarły —
    15
    Aż zadzwoniły na górce[3]
    Mosiężne u kufra klamry.
    Getto, OgieńSpomiędzy dymów strzelały
    Kipiące ognia strumienie,
    Kawały papy jak szmaty
    20
    Sfruwały zewsząd na ziemię.
    WiosnaNa białe kładły się wiśnie,
    Na bzów młodziutkie gałązki…
    Czarne motyle zza murów —
    Splecione, matowe wstążki…

    Przypisy

    [1]

    Wielki Tydzień — w tradycji chrześcijańskiej okres przed Wielkanocą, trwający od Niedzieli Palmowej do Wielkiej Niedzieli. W tym samym okresie w tradycji judaistycznej obchodzone jest jedno z głównych świąt, Pesach (Święto Wolności). Pesach upamiętnia wyjście Żydów z egipskiej niewoli, trwa 7 lub 8 dni. Powstanie w getcie warszawskim rozpoczęło się 19 kwietnia 1943, co przypadało na poniedziałek Wielkiego Tygodnia i okres Pesach. Bezpośrednią przyczyną zrywu była kolejna fala deportacji z getta. Największa miała miejsce od lipca do września 1942, druga w styczniu 1943, kiedy miała miejsce pierwsza akcja zbrojnego oporu. Wiosną 1943 mieszkanki i mieszkańcy getta byli już zorganizowani w ramach Żydowskiej Organizacji Bojowej, mieli też zgromadzoną broń. Za symboliczny koniec tego powstania uznaje się 16 maja 1943, kiedy Niemcy wysadzili Wielką Synagogę. Teren getta został przez nich doszczętnie zniszczony, jeszcze w trakcie powstania naziści umyślnie podpalali domy, by zmusić ukrywających się tam ludzi do wyjścia lub wyskoczenia z okien, a następnie zamordować ich na miejscu lub w obozach zagłady. Tematyce powstania w warszawskim getcie i reakcjom na nie Jerzy Andrzejewski poświęcił opowiadanie Wielki Tydzień (pisane na gorąco pod wrażeniem wydarzeń 1943 r., wyd. 1945 r. ekranizacja w reż. Andrzeja Wajdy 1995 r.). [przypis edytorski]

    [2]

    badylarz — nieco pejoratywne określenie osoby uprawiającej warzywa, czasem kwiaty, na niewielką skalę, przeznaczone najczęściej na sprzedaż w pobliskim mieście. [przypis edytorski]

    [3]

    górka — tu w znaczeniu: stryszek. [przypis edytorski]

    x