Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Franciszek Karpiński, Laura i Filon
 
  • 1.75×
  • 1.5×
  • 1.25×
  • 0.75×
  • 0.5×

Pobieranie e-booka

Wybierz wersję dla siebie:

.pdf

Jeśli planujesz wydruk albo lekturę na urządzeniu mobilnym bez dodatkowych aplikacji.

.epub

Uniwersalny format e-booków, obsługiwany przez większość czytników sprzętowych i aplikacji na urządzenia mobilne.

.mobi

Natywny format dla czytnika Amazon Kindle.

Pobieranie audiobooka

Wybierz wersję dla siebie:

.mp3

Uniwersalny format, obsługiwany przez wszystkie urządzenia.

OggVorbis

Otwarty format plików audio, oferujący wysokiej jakości nagranie.

W strofach sielanki sentymentalnej Laura i Filon Franciszka Karpińskiego przeplatają się zmysłowość i przybierające różne odcienie uczucia dwójki młodych ludzi. Opublikowany w 1780 roku w tomie Zabawki wierszem i przykłady obyczajne wiersz przedstawia oczekiwanie dziewczyny — tytułowej Laury — na jej ukochanego, Filona. Gdy ten się nie zjawia, Laura przeżywa zawód, snuje bolesne dla niej przypuszczenia, ulega zazdrości, a idąc za porywem serca, chce z Filonem zerwać. W końcu jednak godzi się z chłopcem, który obserwował wybrankę z ukrycia, by poznać jej najgłębiej skrywane uczucia i myśli. Sceny te widzimy z perspektywy kochanków: wiersz stanowi przykład liryki bezpośredniej, podmiotem lirycznym jest początkowo sama Laura, a następnie na zmianę każde z kochanków (pierwsza część jest monologiem, druga dialogiem).

Utwór został napisany regularnym wierszem o dokładnych rymach, co przełożyło się na śpiewność utworu. Sielanka Laura i Filon Karpińskiego trafiła do repertuaru pieśni chętnie wykonywanych zarówno na scenie, jak i w prywatnych salonach (później także jako utwór „ludowy” np. przez zespół Mazowsze); stanowiła inspirację dla twórców epoki romantyzmu: Adama Mickiewicza, a także Fryderyka Chopina, który opracował kompozycyjnie jedną z melodii, do której wykonywano jej tekst. Laura i Filon należy do lektur dla szkół ponadpodstawowych; e-book Laura i Filon w naszym wydaniu zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów, zaś ułatwiający zapoznanie się z tekstem audiobook czytany jest przez Jana Peszka.

Franciszek Karpiński ukazuje ponadczasową wartość, jaką jest miłość, a także stara sięodzwierciedlić jej wielowymiarowy charakter. Na miłość kochanków w sielance Laura i Filon składają się wzruszenie, tęsknota, nadzieja na wspólne drobne radości (np. z jedzenia razem malin), mieszają się w tym wezbraniu uczuć: cierpienie, rozterki i szczęście. Szczegółowo wyrażone przeżycia wewnętrzne bohaterów oddają skomplikowaną psychikę zakochanych, ich emocje pokazując jako żywiołowe, egzaltowane. Z dzisiejszej perspektywy zarówno czułostkowość jak drażliwość kochanków wydawać się mogą przerysowane — ale tylko tym, którzy nie są zakochani…

Choć scena rozgrywa się na wsi i bohaterowie są „ubrani” w pasterskie kostiumy, ich imiona, jak i język, którym się posługują, nie należą do kultury wiejskiej. Scenerię stanowi właściwie ogród arystokratów stylizowany na sielską prostotę. Wynika to z popularności, jaką w oświeceniu wśród salonowego towarzystwa cieszył się klasycystyczny motyw wyidealizowanej miłości pasterek i pasterzy. Wizja ta oczywiście niewiele miała wspólnego z prawdziwym życiem na wsi, a kształtował ją sentymentalizm jako modę intelektualnych elit.

Maskaradzie tej sprzeciwiła się poetka dwudziestolecia międzywojennego Maria Pawlikowska-Jasnorzewska we własnym utworze o takim samym tytule — zwróciła uwagę na przemijalność, a także nietrwałość i niepewność uczucia zakochanych. Jednakże samo podjęcie przez poetkę literackiego dialogu z sielanką Karpińskiego poświadcza trwałą obecność i wagę tego tekstu dla literatury polskiej.

Ta książka jest dostępna dla tysięcy dzieciaków dzięki darowiznom od osób takich jak Ty!

Dorzuć się!

O autorze

Franciszek Karpiński
il. Franciszek Smuglewicz (1745–1807), domena publiczna

Franciszek Karpiński

Ur.
4 października 1741 r. w Hołoskowie
Zm.
16 września 1825 r. w Chorowszczyźnie
Najważniejsze dzieła:
sielanki: Laura i Filon, Do Justyny. Tęskność na wiosnę; pieśni religijne: Pieśń poranna (Kiedy ranne wstają zorze...), Pieśń wieczorna (Wszystkie nasze dzienne sprawy...), Pieśń o narodzeniu Pańskim (Bóg się rodzi, moc truchleje...); wiersze patriotyczne: Pieśń dziada sokalskiego, Żale Sarmaty nad grobem Zygmunta Augusta

Od 1750 r. przez osiem lat uczęszczał do kolegium jezuickiego w Stanisławowie. Następnie ukończył studia teologiczne na Akademii we Lwowie. Tam uzyskał tytuł doktora filozofii i nauk wyzwolonych. Później przez półtora roku szkolił się w Wiedniu, doskonalił tam znajomość języków obcych. Po otrzymaniu odpowiedniego wykształcenia rozpoczął pracę nauczycielską. Gdy miał 40 lat wydał pierwszy tomik wierszy Zabawki wierszem. W 1780 r. wyjechał do Warszawy, objął posadę sekretarza księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego i wydał trzy kolejne tomy wierszy. W 1793 r. osiedlił się w Kraśniku, a około 1818 r. kupił wieś Chorowszczyznę i tam spędził resztę życia. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

  • autor: Natalia Kur