Footnotes

źle (starop.) — niesłusznie. [przypis redakcyjny]

źle (starop.) — [tu:] niesłusznie. [przypis redakcyjny]

źle żywy (starop.) — ledwie żywy. [przypis redakcyjny]

źwierzmi (starop.) — zwierzami, forma skrócona, porównaj pieśń I, zwr. 63. [przypis redakcyjny]

źwierz (starop.) — zwierzę. [przypis redakcyjny]

żądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) — namiętne pragnienie. [przypis redakcyjny]

żałować sie (starop.) — żalić się na co. [przypis redakcyjny]

żałować (starop.) — cierpieć, boleć, opłakiwać, żalić się. [przypis redakcyjny]

że afrykańskie między krokodyle (starop.) — przestawienie: że między afrykańskie krokodyle. [przypis redakcyjny]

żebych (starop.) — żebym. [przypis redakcyjny]

żołtarz (starop.) — psalm (dosł. psałterz). [przypis redakcyjny]

żonie (starop.) — żenie, napada. [przypis redakcyjny]

żylisty (starop.) — żylasty. [przypis redakcyjny]

żywot (starop.) — [tu:] żywność, utrzymanie. [przypis redakcyjny]

zabijak niewiast (starop.) — przytyk skierowany przeciw Tankredowi, który (nie wiedząc, z kim się bije) w pojedynku zabił Kloryndę. [przypis redakcyjny]

zaciąg (starop.) — [tu:] trud, staranie. [przypis redakcyjny]

zadzierżeć się (starop.) — wstrzymać się. [przypis redakcyjny]

zajźrzą jako żywo (starop.) — zawsze (przez całe życie) zazdroszczą. [przypis redakcyjny]

zajźrzeć (starop.; tu 2 os. lp: zajźszysz) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]

zakręty (starop.) — [tu:] wiry wodne. [przypis redakcyjny]

zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]

zamkniona (starop.) — zamknięta. [przypis redakcyjny]

zaniechać* (starop.) — opuścić; Już ja tobie, moja matko (…) zaniechać: fragment ten wiernie odpowiada charakterowi ówczesnych polskich pieśni weselnych (pożegnanie domu rodzinnego przez pannę młodą). W folklorze polskim pieśń pożegnalna panny młodej była leksykalnie bliska (są tu liczne analogie) pieśniom żałobnym. Istnieje teoria, że mamy tutaj do czynienia z aluzją do pożegnania Antygony z mieszkańcami Teb w tragedii Sofoklesa. [przypis redakcyjny]

zaraz (starop.) — naraz, [nagle]. [przypis redakcyjny]

zaraz (starop.) — razem. [przypis redakcyjny]

za raz (starop.) — równocześnie. [przypis redakcyjny]

za raz (starop.) — za jednym razem. [przypis redakcyjny]

zastanawiać się (starop.) — zatrzymywać się, stawać. [przypis redakcyjny]

zaszczyt (starop.) — tarcza, obrona. [przypis redakcyjny]

zatrzymanie (starop.) — więzienie. [przypis redakcyjny]

za tym (starop.) — potem. [przypis redakcyjny]

zawarzeć (starop.) — postanowić. [przypis redakcyjny]

zawiązany cnotą (starop.) — związany słowem rycerskim. [przypis redakcyjny]

zawicie (starop.) — zawiniątko, tu: obraz zawinięty. [przypis redakcyjny]

zawiesisty (starop.) — zawieszony, stromy. [przypis redakcyjny]

Zawżdy na czymści schodzi państwu niesporemu (starop.) — zawsze czegoś brakuje majątkowi, którego nie przybywa (inne rozumienie: zawsze czegoś brak, by zostać prawdziwym panem). [przypis redakcyjny]

zawżdy (starop.) — zawsze. [przypis redakcyjny]

zbawić (starop.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]

zbawić* (starop.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]

zbieżał (starop.) — przejechał. [przypis redakcyjny]

zbijać (starop.) — [tu:] trudnić się rzemiosłem zbójeckim. [przypis redakcyjny]

zbrodzień (starop.) — zbrodniarz. [przypis redakcyjny]

zbroja (starop.) — broń. [przypis redakcyjny]

zbyć skąd lub komuś (starop.) — odejść, ujść (por. przybyć: przyjść). [przypis redakcyjny]

zbyć skąd (starop.) — odejść, ujść (por. przybyć). [przypis redakcyjny]

zbyć (starop.) — stracić. [przypis redakcyjny]

zbyteczny* (starop.) — nadmierny. [przypis redakcyjny]

zbytnie (starop.) — zbytnio; bardzo. [przypis redakcyjny]

zbywszy (starop.) — pozbywszy się, utraciwszy. [przypis redakcyjny]

zdarzyć (starop.) — poszczęścić. [przypis redakcyjny]

zdrowie (starop.) — życie. [przypis redakcyjny]

zdziera się iść (…) pospolitą (…) drogą (starop.) — wzbrania się, wymawia się (por. wydziera się) postępować jak wszyscy (jak gmin). [przypis redakcyjny]

zebrany sam w się (starop.) — skupiony. [przypis redakcyjny]

zejść (starop.) — [tu:] umrzeć. [przypis redakcyjny]

zemścić się ślubuie (…) pośmiewiska (starop.) — ślubuje zemścić się za pośmiewisko (jakie z siebie uczynił, szukając jej). [przypis redakcyjny]

zepsować (starop.) — zepsuć. [przypis redakcyjny]

zeszłe (starop.) — tu: osłabione. [przypis redakcyjny]

zeszły (starop.) — podeszły. [przypis redakcyjny]

zeszły (starop.) — podeszły [wiek]. [przypis redakcyjny]

zeszły (starop.) — podeszły; [w podeszłym wieku; red. WL]. [przypis redakcyjny]

zewlec (starop.) — zrzucić, zdjąć. [przypis redakcyjny]

zewnętrzny (starop.) — to, co z wnętrza pochodzi; dziś: wewnętrzny. [przypis redakcyjny]

zgon (starop.) — tu: wyrzucenie; wychodził na ostatnim zgonie: jako ostatni wylosowany. [przypis redakcyjny]

zgromadny (starop.) — zgromadzony. [przypis redakcyjny]

zjąć (starop.) — złączyć. [przypis redakcyjny]

złodziejskie (starop.) — przysłówek, dziś: po złodziejsku, w złodziejski sposób. [przypis redakcyjny]

złożenie (starop.) — pokój, gościnny zwłaszcza. [przypis redakcyjny]

złożyć (starop.) — [tu:] ustąpić, spuścić. [przypis redakcyjny]

złożyć (starop.) — ustąpić, spuścić. [przypis redakcyjny]

złza (starop.) — łza. [przypis redakcyjny]

zmarska (starop.) — zmarszczka. [przypis redakcyjny]

zmysłom dwoiaką roskoszą opitem (starop.) — zmysłom opitym [upitym] dwojaką rozkoszą. [przypis redakcyjny]

znakomity (starop.) — widoczny, znaczny. [przypis redakcyjny]

z nienagła (starop.) — stopniowo. [przypis redakcyjny]

znieść (starop.) — zniszczyć. [przypis redakcyjny]

zniewolić (starop.) — [tu:] zrobić niewolnikiem. [przypis redakcyjny]

znikać (starop.) — unikać. [przypis redakcyjny]

zniknienim (starop.) — zniknieniem, zniknięciem. [przypis redakcyjny]

znotować (starop.) — spuścić z tonu, ustąpić; [por. stonowane np. barwy; red. WL]. [przypis redakcyjny]

zołtarz a. żołtarz (starop.) — psałterz. [przypis redakcyjny]

zostać przy słowie (starop.) — dotrzymać słowa. [przypis redakcyjny]

zostać w słowie (starop.) — nie dotrzymać słowa, obietnicy. [przypis redakcyjny]

z pozoru (starop.) — z wyglądu. [przypis redakcyjny]

z prawej wiary (starop.) — z prawdziwego przekonania. [przypis redakcyjny]

z przejźrzenia (starop.) — z postanowienia, z przeznaczenia. [przypis redakcyjny]

zstawa (starop.) — starcza. [przypis redakcyjny]

zuciekać (starop.) — tu: umknąć, uciec; ziemia zuciekała: ziemia znikła z oczu. [przypis redakcyjny]

zurzynać (starop.) — pourzynać; urżnąć; uciąć. [przypis redakcyjny]

zwać może leniwe (starop.) — zamiast: można zwać leniwe; [można nazwać leniwymi]. [przypis redakcyjny]

zwarwszy (starop.) — zamiast: zwarłszy, analogiczna forma do tematów samogłoskowych. [przypis redakcyjny]