Footnotes

A był cim, jeśli komu, jak żyw prawie (starop.) — a jeśli komuś byłem oddany całym życiem, to właśnie tobie. [przypis redakcyjny]

acan (starop.) — pan. [przypis redakcyjny]

aczciem (starop.) — chociaż jestem. [przypis redakcyjny]

ali (starop.) — tymczasem. [przypis redakcyjny]

alić (starop.) — jednak, wszakoż. [przypis redakcyjny]

alić (starop.) — jednak, wszakże. [przypis redakcyjny]

antałek (starop.) — naczynie na miód, butelka. [przypis redakcyjny]

asan, acan (starop.) — forma grzecznościowa nieco poufała, jak Waćpan (skrót od: Wasza Miłość Pan). [przypis redakcyjny]

aza (starop.) — czy, czyżby. [przypis redakcyjny]

aza (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]

aza (starop.) — czyż. [przypis redakcyjny]

azali (starop.) — czy, czyż. [przypis redakcyjny]

baczenie (starop.) — rozum, rozsądek. [przypis redakcyjny]

baczyć (starop.; 1 os. lm: baczym) — dostrzegać.

barziej (starop.) — bardziej. [przypis redakcyjny]

bez braku* (starop.) — bez wyboru, bez wyjątku. [przypis redakcyjny]

bezpiecznym sercem (starop.) — z sercem wolnym od obaw, z poczuciem bezpieczeństwa.

Biadaż mnie na cię (starop.) — biada mi z tobą. [przypis redakcyjny]

błędy (starop.) — głupstwa, sprawy niewarte zachodu. [przypis redakcyjny]

Bodaj ci złe dni (starop.) — Bodaj (pierwotne: „Bóg daj”) ci się źle powodziło! [przypis redakcyjny]

bodajżebych (starop.) — pochodzi od: Bóg daj, żebym, czyli: daj Boże, żebym. [przypis redakcyjny]

Bożeć pośli (starop.) — niech ci Bóg ześle. [przypis redakcyjny]

budowny (starop.) — okazały, pięknie zbudowany. [przypis redakcyjny]

by jedno (starop.) — byleby, byleby tylko. [przypis redakcyjny]

by (starop.) — choćby. [przypis redakcyjny]

by (starop.) — gdyby. [przypis redakcyjny]

bych sie czuł (starop.) — gdybym miał rozum w głowie. [przypis redakcyjny]

bych (starop.) — choćbym. [przypis redakcyjny]

bydlęce (starop.) — jak bydło (bydlęco, po bydlecemu). [przypis redakcyjny]

chłuba (starop.) — chełpliwość. [przypis redakcyjny]

chocia to (starop.) — mimo że. [przypis redakcyjny]

chudoba (starop.) — skromny dobytek, ubóstwo.

chutnie (starop.) — chętnie, ochoczo; może też znaczyć: szybko. [przypis redakcyjny]

chwost (starop., ukr.) — ogon. [przypis redakcyjny]

ciągnę kota (starop.) — wystawiam się na pośmiewisko (zob. przyp. do Pieśni świętojańskiej o Sobótce, Panna 3). [przypis redakcyjny]

ciężki* (starop.) — tu w znaczeniu: srogi. [przypis redakcyjny]

ciężkość* (starop.) — męka, wielki ból, wielkie zmartwienie. [przypis redakcyjny]

Cóż temu rzec? (starop.) — co na to powiedzieć; pytanie retoryczne, sugerujące bezradność.

cudna postawa (starop.) — dziwne zachowanie się (por. cudaczny: dziwny). [przypis redakcyjny]

cudzy* (starop.) — nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego). [przypis redakcyjny]

czartu porwano (starop.) — popularne przekleństwo: niech czart porwie. [przypis redakcyjny]

cześć na potym (starop.) — późniejsze uznanie, sława u potomnych. [przypis redakcyjny]

czuj (…) o sobie (starop.) — czuwaj nad sobą, nad swoim bezpieczeństwem.

czyli* (starop.) — czy też. [przypis redakcyjny]

delia (starop.) — rodzaj płaszcza. [przypis redakcyjny]

dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]

dobre wodzi (starop.) — dobrze powodzi. [przypis redakcyjny]

dobrowolny* (starop.) — chętny, posłuszny, pełny dobrej woli. [przypis redakcyjny]

dokonać (starop.) — dobić, zabić (por. pokrewne: konać; dokonać żywota). [przypis redakcyjny]

dopiro (starop.) — dopiero. [przypis redakcyjny]

dordzałość (starop.) — dojrzałość. [przypis redakcyjny]

dostać* (starop.) — dojrzeć.

dostępować skały (starop.) — zbliżać się do skały. [przypis redakcyjny]

dosyt (starop.; tu forma N. lp: dosytem) — zaspokojenie potrzeb, nasycenie; por. współczesne wyrażenie: najeść się do syta. [przypis redakcyjny]

dowcip* (starop.) — rozum, inteligencja, talent, błyskotliwość. [przypis redakcyjny]

dowcip (starop.) — tu: być może chodzi o sprytne ukrywanie uczuć (dowcip jako fortel, zdolność kombinowania, pomysłowość). [przypis redakcyjny]

dowiadać sie o tym (starop.) — dowiadywać się o to, zastanawiać się nad tym. [przypis redakcyjny]

drzeń (starop.) — rdzeń.

dudkami prześmiardła (starop.) — zestarzała się. [przypis redakcyjny]

dusze połowicę (starop.) — połowę duszy. [przypis redakcyjny]

dwojej (starop.) — dwojakiej (tu: ludzkiej i ptasiej). [przypis redakcyjny]

dzielność* (starop.) — cnota, zaleta; pol. cnota i dzielność to odpowiedniki łac. virtus. [przypis redakcyjny]

dziewierz (starop.) — szwagier. [przypis redakcyjny]

dżdża (starop.; D. lp od: deżdż) — deszczu. [przypis redakcyjny]

frasunk a. frasunek (starop.; tu lm: frasunki) — zgryzota, smutek, strapienie. [przypis redakcyjny]

frasunk a. frasunek (starop.) — zgryzota, smutek, strapienie. [przypis redakcyjny]

fraszka (starop.) — błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 „lekkie rymy”, w w. 4 „nieważne pieśni”) [przypis redakcyjny]

fuga (starop.) — szpara, szczelina, wcięcie. [przypis redakcyjny]

g'rzeczy (starop.) — do rzeczy, rozsądnie, na temat. [przypis redakcyjny]

gadki pokryte (starop.) — zagadki. [przypis redakcyjny]

gdzieby (starop.) — jakżeby, niepodobna by.

giezłeczko (starop., zdr. od: giezło) — koszula z białego płótna; giezłeczkoć (…) dała: giezłeczko ci dała (skrócone). [przypis redakcyjny]

gładki (starop.) — piękny, urodziwy. [przypis redakcyjny]

gładkość (starop.) — piękno, uroda. [przypis redakcyjny]

gorze (starop.) — biada, nieszczęście. [przypis redakcyjny]

gospodza (starop.; tu W, lp, r.ż.: gospodze) — pani. [przypis redakcyjny]

granic (…) ujedzie (starop.) — wtargnie w nasze granice. [przypis redakcyjny]

guldynka (starop.) — myśliwska strzelba gwintowana. [przypis redakcyjny]

gwoli (starop.) — z powodu. [przypis redakcyjny]

gwoli temu przekonaniu (starop.) — z powodu tego przekonania; dlatego. [przypis redakcyjny]

gzło (starop.) — koszula. [przypis redakcyjny]

haw (starop.) — tu. [przypis redakcyjny]

idzie* (starop.) — rośnie. [przypis redakcyjny]

Inaczej nie wiem, jeno mię czarujesz (starop.) — tylko tak to mogę pojmować, że mnie oczarowujesz, kokietujesz [przypis redakcyjny]

iżeś mu już prawie (starop.) — że mu już sprzyjasz. [przypis redakcyjny]

jachać (starop.) — jechać. [przypis redakcyjny]

jako co uczone (starop.) — jakby specjalnie uczone lub: jak ktoś, kogo uczono. [przypis redakcyjny]

jako żywo (starop.) — zawsze, póki żyję. [przypis redakcyjny]

jako żywy (starop.) — nigdy; nigdy swoim w życiu. [przypis redakcyjny]

jakoć miła (starop.) — tak, jak to lubisz. [przypis redakcyjny]

jeden z wiela (starop.) — jeden z wielu. [przypis redakcyjny]

jednostajne (starop.) — jednolite, takie same. [przypis redakcyjny]

jeno (…) nie (starop.) — niemal. [przypis redakcyjny]

jesli (starop.) — skoro. [przypis redakcyjny]

k rzeczy (starop.) — odpowiednio (do rzeczy), słusznie. [przypis redakcyjny]

k rzeczy (starop.) — słusznie, mądrze powiedziane. [przypis redakcyjny]

k'temu (starop.) — po to, dlatego. [przypis redakcyjny]

Każdej roboty pomóc (starop.) — pomóc w każdej robocie, przy każdej robocie. [przypis redakcyjny]

kędzierze (starop.) — kędziory, do których porównano fale morskie. [przypis redakcyjny]

kierz (starop.) — krzak. [przypis redakcyjny]