Footnotes

abis a. abyss (starop.) — otchłań, przepaść. [przypis redakcyjny]

abis a. abys (starop.) — otchłań [tu: jako nazwa własna]. [przypis redakcyjny]

abis a. abys (starop.) — otchłań; tu: jako nazwa własna. [przypis redakcyjny]

A był cim, jeśli komu, jak żyw prawie (starop.) — a jeśli komuś byłem oddany całym życiem, to właśnie tobie. [przypis redakcyjny]

acan (starop.) — pan. [przypis redakcyjny]

aczciem (starop.) — chociaż jestem. [przypis redakcyjny]

alić (starop.) — jednak, wszakoż. [przypis redakcyjny]

alić (starop.) — jednak, wszakże. [przypis redakcyjny]

ali (starop.) — tymczasem. [przypis redakcyjny]

antałek (starop.) — naczynie na miód, butelka. [przypis redakcyjny]

arald (starop.) — herold. [przypis redakcyjny]

armata (starop.) — [tu:] flota. [przypis redakcyjny]

arnald (starop.) — herold. [przypis redakcyjny]

asan, acan (starop.) — forma grzecznościowa nieco poufała, jak Waćpan (skrót od: Wasza Miłość Pan). [przypis redakcyjny]

azali (starop.) — czy, czyż. [przypis redakcyjny]

aza (starop.) — czy, czyżby. [przypis redakcyjny]

aza (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]

aza (starop.) — czyż. [przypis redakcyjny]

baczenie (starop.) — rozum, rozsądek. [przypis redakcyjny]

baczyć (starop.; 1 os. lm: baczym) — dostrzegać. [przypis redakcyjny]

barwa (starop.) — sukno, mundur. [przypis redakcyjny]

barziej (starop.) — bardziej. [przypis redakcyjny]

bawełnica (starop.) — suknia lub materia bawełniana; bawełnice, dziś popr. D.lp r.ż.: bawełnicy. [przypis redakcyjny]

bawełnica (starop.) — suknia lub materia bawełniana. [przypis redakcyjny]

bawełnica (starop.) — suknia lub materia bawełniana. [przypis redakcyjny]

beli (starop.) — zamiast „byli”, podobnie „beł”, „beła”, „beło” itd., formy te występują w pierwszym wydaniu od czasu do czasu, na przemian z formami zwykłymi. [przypis redakcyjny]

bespieczne słowa (starop.) — śmiałe słowa; [wypowiedziane bez zachowania pieczy, tj. uwagi, ostrożności; red. WL]. [przypis redakcyjny]

bez braku* (starop.) — bez wyboru, bez wyjątku. [przypis redakcyjny]

bezkrewny (starop.) — bez krwi. [przypis redakcyjny]

bezpiecznie (starop.) — tu: nieostrożnie, niebacznie. [przypis redakcyjny]

bezpiecznie (starop.) — [tu:] śmiało. [przypis redakcyjny]

bezpiecznym sercem (starop.) — z sercem wolnym od obaw, z poczuciem bezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

bezpieczny (starop.) — pewny. [przypis redakcyjny]

bezpieczny (starop.) — tu: pewny. [przypis redakcyjny]

Biadaż mnie na cię (starop.) — biada mi z tobą. [przypis redakcyjny]

biegłe [lata] (starop.) — bieżące. [przypis redakcyjny]

biegun (starop.) — włóczęga, tułacz. [przypis redakcyjny]

binda (starop.) — temblak; [także: wstęga, opaska; red. WL]. [przypis redakcyjny]

błagać kogo (starop.) — [tu:] miękczyć, uśmierzać. [przypis redakcyjny]

błędne roty (starop.) — oddziały koczownicze. [przypis redakcyjny]

błędy (starop.) — błądzenie, błąkanie. [przypis redakcyjny]

błędy (starop.) — głupstwa, sprawy niewarte zachodu. [przypis redakcyjny]

Bodaj ci złe dni (starop.) — Bodaj (pierwotne: „Bóg daj”) ci się źle powodziło! [przypis redakcyjny]

bodajżebych (starop.) — pochodzi od: Bóg daj, żebym, czyli: daj Boże, żebym. [przypis redakcyjny]

bojce (starop.) — bodźce. [przypis redakcyjny]

Bożeć pośli (starop.) — niech ci Bóg ześle. [przypis redakcyjny]

brak (starop.) — wybór. [przypis redakcyjny]

budowny (starop.) — okazały, pięknie zbudowany. [przypis redakcyjny]

być wdzięczna sługi (starop.) — być wdzięczna za sługę. [przypis redakcyjny]

bych sie czuł (starop.) — gdybym miał rozum w głowie. [przypis redakcyjny]

bych (starop.) — choćbym. [przypis redakcyjny]

bydlęce (starop.) — jak bydło (bydlęco, po bydlecemu). [przypis redakcyjny]

by jedno (starop.) — byleby, byleby tylko. [przypis redakcyjny]

byk (starop.) — rodzaj tarana. [przypis redakcyjny]

by (starop.) — choćby. [przypis redakcyjny]

by (starop.) — gdyby. [przypis redakcyjny]

bystry swój koń nakierował (starop.) — zamiast: swego bystrego konia, por. pieśń III, zwr. 36. [przypis redakcyjny]

cele (starop.) — tu: zamiary, zamysły. [przypis redakcyjny]

charaktery (starop.) — znaki piśmienne, pismo. [przypis redakcyjny]

chciwość (starop.) — chęć, zapał. [przypis redakcyjny]

chłopięcina (starop.) — chłopię; chłopiec. [przypis redakcyjny]

chłuba (starop.) — chełpliwość. [przypis redakcyjny]

chocia to (starop.) — mimo że. [przypis redakcyjny]

chudoba (starop.) — skromny dobytek, ubóstwo. [przypis redakcyjny]

chutnie (starop.) — chętnie, ochoczo; może też znaczyć: szybko. [przypis redakcyjny]

chwost (starop., ukr.) — ogon. [przypis redakcyjny]

ciągnę kota (starop.) — wystawiam się na pośmiewisko (zob. przyp. do Pieśni świętojańskiej o Sobótce, Panna 3). [przypis redakcyjny]

cięgły (starop.) — gibki. [przypis redakcyjny]

cięgły (starop.) — [tu] w znaczeniu biernym: ciągniony, tj. taki, który się da ciągnąć. [przypis redakcyjny]

ciężki* (starop.) — tu w znaczeniu: srogi. [przypis redakcyjny]

ciężkość* (starop.) — męka, wielki ból, wielkie zmartwienie. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — [tu:] pełen cierpień. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — tu: wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — [tu:] wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]

cknić (starop.) — przykrzyć sobie; [nie cknicie: dziś forma trybu rozk.: nie cknijcie, tj. nie tęsknijcie, nie bądźcie znużeni itp.; red. WL]. [przypis redakcyjny]

Cóż temu rzec? (starop.) — co na to powiedzieć; pytanie retoryczne, sugerujące bezradność. [przypis redakcyjny]

cudna postawa (starop.) — dziwne zachowanie się (por. cudaczny: dziwny). [przypis redakcyjny]

cudzy* (starop.) — nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego). [przypis redakcyjny]

czartu porwano (starop.) — popularne przekleństwo: niech czart porwie. [przypis redakcyjny]

część (starop.) — [tu:] częścią, [częściowo]. [przypis redakcyjny]

czego się dowiną (starop.) — [co] dopadną; [co im się nawinie]. [przypis redakcyjny]

cześć na potym (starop.) — późniejsze uznanie, sława u potomnych. [przypis redakcyjny]

czuć się (starop.) — być przytomnym. [przypis redakcyjny]

czuj (…) o sobie (starop.) — czuwaj nad sobą, nad swoim bezpieczeństwem. [przypis redakcyjny]

czułe oczy (starop.) — [tu:] czujne. [przypis redakcyjny]

czułość (starop.) — [tu:] czujność. [przypis redakcyjny]

czyli* (starop.) — czy też. [przypis redakcyjny]

czyn (starop.) — [tu:] machina wojenna (po węg. csin: fortel, podstęp). [przypis redakcyjny]

czyn (starop.; z węg. csin: fortel, podstęp) — [tu:] machina wojenna. [przypis redakcyjny]

daj co przyczynie (starop.) — zrób co, zważaj na przyczynę. [przypis redakcyjny]

darda (starop.) — broń piechoty: włócznia, oszczep. [przypis redakcyjny]

dawając żartowi (starop.) — [mówiąc tak] na żart, żartem. [przypis redakcyjny]

delia (starop.) — rodzaj płaszcza. [przypis redakcyjny]

dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]

dobre wodzi (starop.) — dobrze powodzi. [przypis redakcyjny]

dobrowolny* (starop.) — chętny, posłuszny, pełny dobrej woli. [przypis redakcyjny]

dobrze tak na cię (starop.) — dobrze ci tak. [przypis redakcyjny]

dojechać (starop.) — tu: dopłynąć; łódź góry dojechała tzn. dopłynęła morzem na wysokość góry znajdującej się u wybrzeża. [przypis redakcyjny]

dokonać (starop.) — dobić, zabić (por. pokrewne: konać; dokonać żywota). [przypis redakcyjny]