Przypisy

pro publico bono (łac.) — dla wspólnego dobra, dla dobra publicznego. [przypis edytorski]

pro pudor! (łac.) — jaki wstyd! [przypis edytorski]

Propyleje — brama z kolumnami prowadząca na ateński Akropol. [przypis edytorski]

Propyleje (łac. propylaeum: przedsionek) — w architekturze staroż. Grecji monumentalny budynek bramy na planie prostokąta z kolumnami, prowadzący zwykle do wielkich świątyń; w Atenach Propyleje stanowią wejście na Akropol, budowane były od 437 roku p.n.e. i pozostały niedokończone, posiadały dwa skrzydła, w jednym z nich mieściła się Pinakoteka ozdobiona obrazami naściennymi. [przypis edytorski]

Propyleje — w architekturze staroż. Grecji monumentalny budynek bramy na planie prostokąta z kolumnami, prowadzący zwykle do wielkich świątyń; w Atenach Propyleje stanowią wejście na Akropol. [przypis edytorski]

pro quarto (łac.) — po czwarte. [przypis edytorski]

pro quinto (łac.) — po piąte. [przypis edytorski]

prora (gr.) — dziób okrętu. [przypis edytorski]

Prora — ośrodek wypoczynkowy na wyspie Rugii, zbudowany przez nazistów. [przypis edytorski]

Proroctwo królowej Jadwigi — w wydaniu źródłowym pod tytułem podano 1 Melodię, 2 Melodię i Trio w zapisie nutowym. Tadeusz Żeleński pisze: Melodie zamieszczone w tym zbiorku zaczerpnięte są bądź z naszych popularnych, bądź też z paryskich motywów. [przypis edytorski]

prorocy — Dn 7. [przypis edytorski]

Prorocy wielkiej czci doznają wszędzie […] Tu jakich widzą, takimi ich piszą… — nawiązanie do biblijnej historii o proroku Jonaszu i wynikającego z niej powiedzenia: Nikt nie jest prorokiem we własnym kraju. Jonasz został podczas podróży morskiej połknięty przez wieloryba, który po trzech dniach wypuścił go na brzeg. [przypis edytorski]

prorocze słowa — proroctwo św. Brygidy Szwedzkiej (1303-1373), świętej, wizjonerki i pisarki, założycielki zakonu brygidek. [przypis edytorski]

proroczyć — dziś: prorokować. [przypis edytorski]

prorok — mowa prawdopodobnie o Andrzeju Towiańskim, mistyku, pod którego wpływem pozostawało środowisko emigracyjne w Paryżu. [przypis edytorski]

prorok nazareński — Jezus z Nazaretu. [przypis edytorski]

prorządowa — mowa o powołanym w roku 1931 Związku Związków Zawodowych (ZZZ) pod przywództwem byłego premiera Jędrzeja Moraczewskiego. [przypis edytorski]

prośbą się imać — prawdop. winno być „prośby się imać” (tj. chwytać). [przypis edytorski]

prośba czwarta — tj. „chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”. [przypis edytorski]

Prośby posłów — nazwa sceny Iliady, w której Odyseusz, Fojniks i Ajas proszą Achillesa, żeby poniechał gniewu i wrócił do walki. [przypis edytorski]

prościć — dziś: prostować. [przypis edytorski]

proście (daw.) — prosto, w sposób oczywisty. [przypis edytorski]

proście (daw.) — prosto, z łatwością. [przypis edytorski]

prościejsze — dziś popr. forma M. lmn.: prostsze. [przypis edytorski]

proścież (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

Proście za nami Pana Boga waszego, aby nam oznajmił Pan Bóg wasz drogę, którą iść mamy… — Jr 42, 3 i 6. [przypis edytorski]

prości obmowcy, maledici, niegodni są oglądania Boga — 1 Kor 6, 10. [przypis edytorski]

prośnianka (daw.) — słoma z prosa. [przypis edytorski]

prosceniowy — znajdujący się na proscenium, tj. na odsłoniętej części sceny, znajdującej się przed kurtyną. [przypis edytorski]

proscenium — część sceny przed kurtyną. [przypis edytorski]

proscenium — wysunięta w kierunku widowni część sceny przed kurtyną. [przypis edytorski]

proscriptus (łac.: zapisany) — skazany na banicję; tu M. lm proscripti. [przypis edytorski]

pro secundo (łac.) — po drugie. [przypis edytorski]

prose (gw.) — proszę. [przypis edytorski]

Proserpine — Roman goddess of spring, spending winter in the underworld as a wife of Pluto; equivalent of Greek Persephone. [przypis edytorski]

pro servati (łac.) — służący; do służenia. [przypis edytorski]

pro sexto (łac.) — po szóste. [przypis edytorski]

prosić się (daw.) — uporczywie błagać o coś. [przypis edytorski]

prosić u kogo co (starop.) — prosić kogo o co. [przypis edytorski]

prosić za co (starop.) — prosić o co. [przypis edytorski]

prosiem (starop. forma) — dziś 1.os.lm: prosimy. [przypis edytorski]

prosiłeś jej — dziś popr. z B.: prosiłeś jej. [przypis edytorski]

prosił jej (daw. składnia) — dziś popr.: prosił ją. [przypis edytorski]

prosili od cesarza — dziś: prosili cesarza. [przypis edytorski]

prosim (daw., gw.) — prosimy. [przypis edytorski]

prosit — na zdrowie (itp. formuła toastu przy piciu alkoholu). [przypis edytorski]

prosit (niem.) — na zdrowie (forma toastu). [przypis edytorski]

prosit (niem.) — na zdrowie; wypijmy. [przypis edytorski]

Prosit! Noch ein mal (niem.) — Na zdrowie! Jeszcze raz. [przypis edytorski]

proskrypcja — ogłoszenie o wyjęciu spod prawa, konfiskacie majątku, ukaraniu śmiercią lub objęciu innymi represjami przeciwników politycznych. [przypis edytorski]

proskrypcja — ogłoszenie o wyjęciu spod prawa z przyczyn politycznych. [przypis edytorski]

proskrypcja — ogłoszenie wyjętym spod prawa w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

proskrypcja (z łac.) — wyrok śmierci bez sądu. [przypis edytorski]

proskrypcyjny — wyjęty spod ochrony prawa. [przypis edytorski]

proskura — chleb ofiarowany podczas mszy w kościele prawosławnym; hostia. [przypis edytorski]

proskura — chleb pszenny pełniący w cerkwiach rolę hostii (ofiary). [przypis edytorski]

proso — rodzaj zboża, z którego piecze się np. chleb. [przypis edytorski]

prospectus (łac.) — widok. [przypis edytorski]

prospekt — broszura informacyjno-reklamowa zawierająca np. informacje o produktach danej firmy. [przypis edytorski]

prospekt (daw.) — tu: spojrzenie, wzrok. [przypis edytorski]

prospekt (daw.) — tu: widok. [przypis edytorski]

prospekt (daw.) — widok. [przypis edytorski]

prospektor, właśc. prospector (ang.) — poszukiwacz. [przypis edytorski]

prospekt — tu: widok, perspektywa. [przypis edytorski]

prospekt — tu: widok. [przypis edytorski]

prospekt (z łac.) — widok. [przypis edytorski]

prosperity (ang.) — powodzenie, rozkwit, czas dobrobytu. [przypis edytorski]

prosperity — faza szczytowego rozwoju czegoś; w ekonomii: jedna z czterech faz cyklu koniukturalnego, w której produkcja, zatrudnienie i ceny osiągają najwyższy poziom. [przypis edytorski]

Prosper Mérimée (1803–1870) — fr. pisarz, historyk i archeolog. [przypis edytorski]

Prospero — postać ze sztuki Burza Szekspira, pozbawiony tronu prawowity książę Mediolanu, który z ksiąg nauczył się magii. [przypis edytorski]

prosperować — rozwijać się pomyślnie. [przypis edytorski]

Prosper z Akwitanii (ok. 390–ok. 455-465) — chrześcijański teolog świecki, zwolennik nauki Augustyna z Hippony, z którym korespondował; sekretarz papieża Leona Wielkiego, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

Prosper z Akwitanii (ok. 390–ok. 455) — chrześcijański pisarz, zwolennik i obrońca nauki św. Augustyna z Hippony, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

prostak (pogard.) — ktoś, kto niewiele wie lub nie potrafi się zachować, bo nie zdobył wykształcenia, ogłady. [przypis edytorski]

prostat (gr.) — opiekun, przełożony. [przypis edytorski]

prostemi słowy — dziś popr. forma N. lm: prostymi słowami. [przypis edytorski]

Prostitution — hier: Ehrlosigkeit. [przypis edytorski]

prosto — po prostu. [przypis edytorski]

prostotą majestatyczną zdumiewającym Grekiem — tj. Homerem, autorem Iliady. [przypis edytorski]

prostota (daw.) — ludzie prości, niskiego stanu. [przypis edytorski]

prostota — tu: prostactwo. [przypis edytorski]

prosto — tu: po prostu. [przypis edytorski]

„Prosto z mostu” — tygodnik artystyczno literacki wydawany w Warszawie w latach 30. XX w., związany z Obozem Narodowo-Radykalnym. [przypis edytorski]

prostracja — głębokie wyczerpanie nerwowe. [przypis edytorski]

prostracja — skraje wyczerpanie nerwowo-psychiczne. [przypis edytorski]

prostracja — skraje wyczerpanie nerwowo-psychiczne; także: praktyki religijne służące poniżeniu, realizowane np. poprzez leżenie krzyżem lub padanie na twarz. [przypis edytorski]

prostracja — skrajne wyczerpanie psychiczne. [przypis edytorski]

prostracja — stan skrajnego wyczerpania nerwowego. [przypis edytorski]

prostracja — wycieńczenie psychiczne. [przypis edytorski]

prostracja — wyczerpanie, słabość, upadek ducha. [przypis edytorski]

Prosty kapłan Ey — Aj (lub Eje), którego pochodzenie nie jest znane, był być może synem pary dostojników Juja i Czuju. Pełnił wysokie funkcje państwowe za panowania Amenhotepa IV Echnatona oraz jego następców: Semenechkare i Tutenchamona. Za panowania małoletniego Tutenchamona wspólnie z dowódcą wojska Horemhebem został regentem i sprawował faktyczną władzę. Po bezpotomnej śmierci Tutenchamona ogłosił się faraonem (1327–1323 p.n.e.). [przypis edytorski]

prostynia (starop.) — prosta droga. [przypis edytorski]

prosty — tu: nieobyty, niemądry. [przypis edytorski]

pro sua domo (łac.) — we własnej sprawie, dla swojej korzyści. [przypis edytorski]

prosylogizm — sylogizm będący częścią łańcucha sylogizmów budującego całość wnioskowania, ale nie kończący go. [przypis edytorski]

prosząc — tu: rozpraszając. [przypis edytorski]

proszczać (rus.) — przebaczyć, darować. [przypis edytorski]

Proszczaj niemytaja Rosija, Strana rabów, strana gospod (z ros.) — Żegnaj, niedomyta Rosjo, kraju niewolników, kraju panów (fragm. wiersza Michaiła Lermontowa). [przypis edytorski]

proszęć — konstrukcja z partykułą „ci”, skróconą do -ć, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]

proszęć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci (skróconą do -ć). [przypis edytorski]