Przypisy

szczerota — szczerość. [przypis edytorski]

szczerwieniała (starop. forma ort.) — dziś: sczerwieniała. [przypis edytorski]

szczery (daw.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

szczery — prawdziwy; tu: odsłonięty. [przypis edytorski]

szczery (starop.) — tu: prawdziwy. [przypis edytorski]

szczery — tu: prawdziwy. [przypis edytorski]

szczerze (daw.) — naprawdę. [przypis edytorski]

szczerze — tu: obficie, nie oszczędnie. [przypis edytorski]

szczesać — dziś popr.: sczesać; wyczesać, uczesać. [przypis edytorski]

szczescie (gw.) — szczęście. Zanik nosowości głoski ę. [przypis edytorski]

szczeznąć (daw.) — umrzeć. [przypis edytorski]

szczeznąć (daw.) — zginąć. [przypis edytorski]

szczeznąć — osłabnąć, opaść z sił, zginąć. [przypis edytorski]

szczeznąć właśc. sczeznąć — umrzeć, zniknąć. [przypis edytorski]

szczkawka (daw.) — czkawka. [przypis edytorski]

szczkawka (daw.) — dziś: czkawka. [przypis edytorski]

szczob ich (z ros.) — żeby ich (niedokończone przekleństwo). [przypis edytorski]

szczob tebe o brata Semenku prosyły (z ukr.) — żeby poprosić cię o brata Semenkę. [przypis edytorski]

szczob tyje huzary (z ukr.) — żeby ci husarze. [przypis edytorski]

szczo bude (ukr.) — co będzie. [przypis edytorski]

szczob (ukr.) — żeby. [przypis edytorski]

szczob (ukr.) — żeby, żebyś. [przypis edytorski]

szczodrota (daw.) — hojność. [przypis edytorski]

szczodrota (daw.) — szczodrość. [przypis edytorski]

szczodrota — dziś: szczodrość. [przypis edytorski]

Szczo heto za Anhełyca? (z ukr.) — co to za anielica. [przypis edytorski]

Szczo? Ja, bat'ku? (z ukr.) — Co? Ja, ojcze? [przypis edytorski]

szczoki (gw.) — policzki. [przypis edytorski]

szczokur (ros. щокур), łac. Coregonus nasus — sieja ostronosa, gatunek ryby z rodziny łososiowatych, występujący m.in. w w rzekach i jeziorach na północy Rosji. [przypis edytorski]

szczo panna (z ukr.) — co, panienko; słucham panienko. [przypis edytorski]

szczotka do glansu — szczotka do polerowania butów po zapastowaniu. [przypis edytorski]

szczotkarze — wyrób szczotek był popularnym zatrudnieniem mieszkańców getta. Zakład szczotkarzy znajdował się przy ulicy Świętojerskiej 34, bloki szczotkarzy również tam, a także przy Świętojerskiej, Wałowej i Franciszkańskiej. [przypis edytorski]

szczotkarz — rzemieślnik wyrabiający szczotki (częsty zawód w getcie warszawskim). [przypis edytorski]

szczotki — w getcie warszawskim funkcjonowała fabryka Heeres-Unterkunftsverwaltung, potocznie zwana „szopem szczotkarzy”, sprzedająca swoje produkty na stronę aryjską i współpracująca z ok. 150 chałupnikami. [przypis edytorski]

szczoty (ros.) — rodzaj liczydła używanego w Rosji od XIV w. [przypis edytorski]

Szczo ty za duch (z ukr.) — Co ty za duch. [przypis edytorski]

szczo (ukr. що) — co. [przypis edytorski]

Szczoż was szcze w szkoli uczyły? (ukr.) — Czegóż was jeszcze w szkole uczyli? [przypis edytorski]

szczo (z ukr.) — co. [przypis edytorski]

szczubeł (reg.) — szczupak. [przypis edytorski]

szczudeł mi (…) oszczędzisz — tzn. sztucznego wsparcia (sprawiającego, że nie kroczy się samodzielnie po realnym gruncie. [przypis edytorski]

szczudłowate (daw. biol.) — wyróżniany dawniej rząd ptaków o długich, szczudłowatych nogach, zwykle brodzących na płytkich wodach lub na mokradłach. [przypis edytorski]

szczuka (daw.) — szczupak. [przypis edytorski]

Szczuka, Mieczysław (1898 –1927) — awangardowy grafik, taternik, zginął w wypadku podczas wspinaczki. [przypis edytorski]

Szczuka, Mieczysław (1898–1927) — awangardowy grafik, taternik, zginął w wypadku podczas wspinaczki. [przypis edytorski]

szczuka — szczupak. [przypis edytorski]

szczupać (gw.) — o kurach: macać, tj. sprawdzać, czy kura niedługo złoży jajko. [przypis edytorski]

szczupak — tu: skok. [przypis edytorski]

szczupły (daw.) — nieliczny. [przypis edytorski]

szczupły — tu: ciasny, o niewielkiej przestrzeni. [przypis edytorski]

szczupły — tu: ciasny, o niewielkiej przestrzeni. [przypis edytorski]

szczuplić — uszczuplać. [przypis edytorski]

szczur jaskiniowy (Neotoma), którego dwa okazy profesor Silliman schwytał… — obecnie nazwę Neotoma noszą nowiki, ssaki z rodziny chomikowatych z Ameryki Płn.; niezidentyfikowane stworzenie opisane przez Sillimana prawdopodobnie prowadziło nocny tryb życia, zarówno w jaskiniach, jak i poza nimi. Mimo próśb Darwin nigdy nie otrzymał jego egzemplarza. [przypis edytorski]

szczur księżycowy — gołyszek; gatunek owadożernego ssaka z rodziny jeżowatych, nie ma kolców, lecz futro, występuje na Półwyspie Malajskim, Sumatrze, Borneo i Labuan. [przypis edytorski]

szczutek (daw.) — prztyczek. [przypis edytorski]

szczutek (daw.) — prztyczek, pstryknięcie palcami w nos. [przypis edytorski]

szczutek (daw.) — pstryczek. [przypis edytorski]

szczutek — prztyczek. [przypis edytorski]

szczutka — prztyczek; lekkie uderzenie przez pstryknięcie z dwóch palców. [przypis edytorski]

szczwać (przestarz.) — szczuć. [przypis edytorski]

szczwacz — osoba zajmująca się psami służącymi do polowań; tresuje je, a podczas polowania szczuje je na zwierzynę. [przypis edytorski]

szczwanie — od: szczwać: polować z hartami. [przypis edytorski]

szczwany — chytry. [przypis edytorski]

szczwany (daw.) — chytry. [przypis edytorski]

szczwany — przebiegły, chytry. [przypis edytorski]

szczwany — sprytny, przebiegły. [przypis edytorski]

szczwany — sprytny. [przypis edytorski]

szczwany — tu: sprytny. [przypis edytorski]

szczwany zając — tu: zaszczuwany zając, na którego polują psy myśliwskie. [przypis edytorski]

szczycić (daw.) — bronić (podobnie po rosyjsku). [przypis edytorski]

szczyglic — syn szczygła; tu: ptaszek. [przypis edytorski]

szczypa (daw.) — szczapa. [przypis edytorski]

szczypa — dziś: szczapa. [przypis edytorski]

szczypka — szczapka, drewienko. [przypis edytorski]

szczypka — szczapka, kawałek drewna. [przypis edytorski]

szczypki — szczapki, małe kawałki drewna. [przypis edytorski]

Szczyrbskie jezioro (słow. Štrbské pleso) — znajdujące się na wys. 1346 m n.p.m. jezioro wytopiskowe w Tatrach Wysokich w Słowacji, na tzw. Szczyrbskim Tarasie. [przypis edytorski]

szczyr — roślina z rodziny wilczomleczowatych (Mercurialis). [przypis edytorski]

szczyry (starop. forma) — szczery; szczyra potwarz: wierutna potwarz. [przypis edytorski]

Szczyrzyce — właśc. Szczyrzyc, dawniej miasto, a obecnie wieś w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim. [przypis edytorski]

szczyt (daw.) — tarcza. [przypis edytorski]

szczytek — ścianka łóżka od strony głowy lub nóg. [przypis edytorski]

szczyt Maniowski — chodzi zapewne o Lubań, u którego podnóża leży wieś Maniowy. [przypis edytorski]

szczytny (daw.) — wysoko sklepiony. [przypis edytorski]

szczytny — wzniosły. [przypis edytorski]

szczyt — tarcza. [przypis edytorski]

szczyt — tu: dach. [przypis edytorski]

szczyt (tu daw.) — tarcza. [przypis edytorski]

szczyty latyńskie — region Lacjum we Włoszech, w którego sercu leży Rzym, posiada rozległe tereny wzgórz i góry Apeniny. [przypis edytorski]

Széchenyi, István (1791–1860) — węgierski polityk i działacz gospodarczy; założył Węgierskie Towarzystwo Naukowe, zbudował pierwszy stały most pomiędzy Budą i Pesztem, rozpoczął prace nad uregulowaniem Dunaju i Cisy, zainicjował żeglugę parową na Dunaju; lider węgierskiego ruchu liberalnego, w latach 40. utracił przywództwo na rzecz bardziej radykalnego Lajosa Kossutha. [przypis edytorski]

Székely, Johann Friedrich (1739–1794) — pułkownik wojsk pruskich, węgierskiego pochodzenia; znany z okrucieństwa podczas tłumienia powstania wielkopolskiego (1794), związanego z insurekcją kościuszkowską; wzięty do niewoli w bitwie pod Bydgoszczą, zmarł z ran. [przypis edytorski]

Szeba ben Bochri — również: Szeba, syn Bikriego (2Sm 20,1). [przypis edytorski]

Szeba — prawdopodobnie chodzi tu o: Beer-Szeba, miasto położone na północnym skraju pustyni Negew; południowa część Izraela. Obok studni nazwanej Beer-Szeba Abraham zawarł przymierze z Abimelekiem (Rdz 21,31). [przypis edytorski]

Szebar — popr. szebat a. szwat: jedenasty miesiąc kalendarza żydowskiego. [przypis edytorski]

Szecherezada — bohaterka arabskich Baśni z tysiąca i jednej nocy. [przypis edytorski]

Szecherezada — główna bohaterka Baśni z tysiąca i jednej nocy, opowiadająca swemu mężowi baśnie. [przypis edytorski]

szechina (hebr.) — obecność, zamieszkiwanie; pojęcie, choć nie pojawia się w Biblii, często występuje w judaizmie na określenie widocznej obecności Boga początkowo w Namiocie Zgromadzenia, następnie w Świątyni Jerozolimskiej. [przypis edytorski]

szech — muzułmański święty. [przypis edytorski]

szedłby beł (starop. forma) — byłby szedł. [przypis edytorski]

szedł ci on — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]