Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski


Znaleziono 10195 przypisów.

wytrzebiony — daw. także: wykastrowany. [przypis edytorski]

wytrzymać czemu (starop.) — dziś: wytrzymać co (wytrzymać tęgi raz, tęgi cios). [przypis edytorski]

wytrzymać dług — tu: odzyskać należność z dochodów. [przypis redakcyjny]

wytrzymać szturmowi (starop.) — wytrzymać szturm; przeciwstawić się szturmowi. [przypis edytorski]

wytrzymali oblężenie przez okrągłe pięć miesięcy — [miasto padło] w miesiącu Szywan (czerwcu) 37 p.n.e. [przypis tłumacza]

wytrzymaszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy wytrzymasz. [przypis edytorski]

wytrzymawałeś (daw. forma) — dziś: wytrzymywałeś. [przypis edytorski]

wytuczona dostatki (daw.) — utuczona dostatkami. [przypis edytorski]

wytuzać (daw.) — pobić, wytargać, wytarmosić. [przypis edytorski]

wytwórnia blondynek — wiersz przedstawia proces maskowania ciemnych włosów, co było elementem ukrywania żydowskiego pochodzenia w czasie II wojny światowej. Już od lat 30. XX wieku nazistowska propaganda przedstawiała osoby żydowskiego pochodzenia jako fizycznie, psychicznie i kulturowo różne od tzw. rasy aryjskiej. Rasistowska pseudonauka opisywała różnice w budowie fizycznej jako znaczące dla oceny danej osoby pod względem moralnym czy intelektualnym. Opisywała też rzekome różnice w wyglądzie między osobami należącymi do różnych grup etnicznych, co miało ułatwiać identyfikację, kto jest „prawdziwym Niemcem”, a kto nie i w konsekwencji odróżnić osoby godne życia od tych niegodnych. Pseudonauka i nazistowska propaganda służyły manipulacji społeczeństwem niemieckim i były elementem zdobycia władzy, a następnie przygotowania do wojny, grabieży, masowych morderstw.

W stosunku do Żydów propaganda wytworzyła i kolportowała stereotypowy wizerunek osoby pochodzenia żydowskiej, jako tej o czarnych włosach, długim zakrzywionym nosie, dużych uszach. Tego typu przedstawiania pojawiały się na antysemickich ulotkach, plakatach, w książkach, czasopismach i filmach. W rzeczywistości wśród osób pochodzenia żydowskiego, podobnie jak wśród Polaków czy Niemców, były osoby o najróżniejszej karnacji, kolorze włosów, kształcie twarzy, nosa czy uszu. Lata propagandy sprawiły jednak, że na terenach okupowanych przez nazistów osoby, których wygląd był zbliżony do antysemickich przedstawień, były zagrożone prześladowaniami i śmiercią. Nawet jeśli znalazły się po tzw. aryjskiej stronie getta, miały mniejsze szanse na przeżycie, ponieważ były częściej identyfikowane jako żydowskie i w konsekwencji szantażowane lub wydawane na śmierć przez donosicieli.

Jednym ze sposobów ukrywania tzw. semickiego wyglądu było farbowanie włosów na jasne odcienie. Dotyczyło to zwłaszcza kobiet. Niekiedy poddawano się też (nielegalnym) operacjom nosów, a mężczyźni także rekonstrukcji napletka, co ukrywało fakt obrzezania.

[przypis edytorski]

wytworny — tu: wytworzony, stworzony. [przypis redakcyjny]

wytychać (starop.) — odpoczywać. [przypis edytorski]

wytyczne — składana duchowieństwu danina w snopach, które już przy wiązaniu na polu od razu wskazywano tyką czyli „wytykano”. [przypis redakcyjny]

wytycznia — dziś: wytyczna; wskazówka, drogowskaz. [przypis edytorski]

wytykać (daw.) — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]

wytykać — dziś popr.: wytyczać. [przypis edytorski]

wytykać — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]

wytykanie — dziś: wytyczanie; odmierzanie i zaznaczanie powierzchni gruntu (daw. za pomocą tyk). [przypis edytorski]

wytyś — złodziej stojący na straży. [przypis autorski]

wyuzdanie obyczajów zniewalało cesarzy do stanowienia praw, aby powstrzymać do pewnego stopnia bezwstyd: ale zamiarem ich nie było poprawić w ogólności obyczaje. Istotne fakty, przytoczone przez historyków, dowodzą tego bardziej, niż wszystkie prawa mogłyby dowieść rzeczy przeciwnej. Można widzieć, u Diona, zachowanie Augusta w tej mierze, i w jaki sposób oddalił (…) żądania, z jakimi doń się zwrócono — Kiedy mu przyprowadzono młodego człowieka, który zaślubił pewną kobietę, miawszy z nią wprzódy niedozwolone obcowanie, wahał się długo, nie śmiejąc ani przychwalić, ani potępić takiej rzeczy. Wreszcie, zdobywszy się na decyzję, rzekł: „Zamieszki były przyczyną wielkich nieszczęść, zapomnijmy o nich”. (Dion, Ks. LIV). Kiedy senatorowie żądali odeń rozporządzeń co do obyczajów u kobiet, uchylił tę prośbę, powiadając: „aby trzymali w karbach swoje żony, jak on trzyma swoją”. Na co prosili go, aby powiedział, jak on sobie radzi ze swoją żoną; pytanie, o ile mi się zdaje, wielce niedyskretne. [przypis autorski]

wyuzdany (starop.) — niepanujący nad sobą [jak koń bez uzdy i wodzy; red. WL]. [przypis redakcyjny]

wyuzdany (starop.) — niepanujący nad sobą (jak koń bez uzdy). [przypis redakcyjny]

wyuzdany — tu: wypadły z uzdy, nieopanowany. [przypis edytorski]

wywarła wielkie wrażenie na twojego ojca a mego opiekuna — dziś popr.: wywarła wielkie wrażenie na twoim ojcu a moim opiekunie. [przypis edytorski]

wywczas (daw.) — odpoczynek, tu: śmierć. [przypis edytorski]

wywczas (daw.) — odpoczynek, wypoczynek. [przypis edytorski]

wywczasować się (daw.) — odpocząć. [przypis edytorski]

wywczasy (daw.) — wypoczynek, dłuższa przerwa w pracy lub nauce. [przypis edytorski]

wywczasy — dziś tylko w lm.: wypoczynek, dłuższa przerwa w pracy lub nauce; wczasy, urlop; od daw. wywczas: odpoczynek. [przypis edytorski]

wywczasy — wczasy, wypoczynek. [przypis edytorski]

wywiadowcze — tu: wynikające z chęci wywiedzenia się, pytające. [przypis edytorski]

wywiedować się (daw.) — dowiadywać się o czymś. [przypis edytorski]

wywiedzieć się — dowiedzieć się czegoś potajemnie, wypytać o coś. [przypis edytorski]

wywierać (starop.) — tu: wybuchać. [przypis redakcyjny]

wywierać (starop.) — tu: wywodzić; dowodzić. [przypis edytorski]

wywierzysko — otwór w skale wypłukany przez źródło. [przypis edytorski]

wywieść się — tu: wyrosnąć. [przypis edytorski]

wywietrzeją — tu: zaraz ci przejdą. [przypis edytorski]

wywinąć — tu: zwichnąć, skręcić. [przypis edytorski]

wywindykować — odzyskać drogą sądową. [przypis edytorski]

wywindykowanie (z łac. vindico, vindicare: dochodzić własności, mścić się) — odzyskanie własności. [przypis edytorski]

wywiózł ich był (daw.) — daw. forma czasu zaprzeszłego: dziś: wywiózł. [przypis edytorski]

wywiodłszy — dziś: wywiódłszy. [przypis edytorski]

wywiuczyć (z tur., przestarz.) — rozładować, zdjąć bagaż z grzbietu zwierzęcia. [przypis edytorski]

wywłoka — kobieta ciesząca się złą reputacją. [przypis edytorski]

wywłoka — miejsce na brzegu do wyciągania łodzi. [przypis autorski]

Wywnętrza go — wykorzystuje, wyzyskuje go. [przypis redakcyjny]

wywód — dawniej w Kościele katolickim: obrzęd błogosławieństwa udzielanego w kościele kobiecie po urodzeniu dziecka. [przypis edytorski]

Wywód Pankracego o Bogu, „któremu już śmierci nie będzie” (Dieu vivant), „Bogu ludzkości”, wiąże Kleiner z saintsimonistycznymi pomysłami religijnymi. Kleiner powołuje się na słowa kaznodziei saintsimonistycznego, Transona (”Le Globe” 12 IX 1831). A oto co przynosi wykład XIII Doktryny Saint–Simona: „(…) za przykładem Saint–Simona i w jego imieniu przychodzimy ogłosić, że ludzkość ma przed sobą przyszłość religijną; że religia przyszłości będzie większa, potężniejsza od wszystkich religii przeszłości; że będzie, podobnie jak religie, które ją poprzedziły, syntezą wszystkich idei ludzkości i, co więcej, wszystkich jej sposobów istnienia, że nie tylko opanuje ona porządek polityczny, ale że porządek polityczny będzie w swojej całości instytucją religijną; żadnego już bowiem faktu nie będzie się pojmować poza Bogiem, żaden fakt nie będzie się rozwijał poza boskim prawem; dodajmy jeszcze, że religia obejmie cały świat, albowiem prawo boskie jest powszechne” (s. 447). [przypis redakcyjny]

Wywodu czystych pojęć rozsądkowych rozdział drugi — cały ten rozdział (§§ 15–27) został przez Kanta zupełnie przerobiony dla drugiego wydania Krytyki czystego rozumu i w tym kształcie przeszedł do wszystkich dalszych wydań. Tekst pierwszego wydania podajemy osobno w dodatku umieszczonym przy końcu dzieła. [przypis tłumacza]

wywodzić (daw., gw.) — opowiadać. [przypis autorski]

wywodzić (daw.) — wyprowadzać. [przypis edytorski]

wywodzić nad bliźnym waszym barbarzyństwo — traktować waszego bliźniego okrutnie, po barbarzyńsku. [przypis edytorski]

wywodzić (starop.) — tu: wyprowadzać (por. wieść: prowadzić). [przypis edytorski]

wywodzić (starop.) — wyprowadzać; tu: usuwać. [przypis edytorski]

wywołańczy — tu: uchodźczy, emigrancki. [przypis edytorski]

wywołaniec — banita, wygnaniec. [przypis edytorski]

wywołaniec (daw.) — wygnaniec, bezdomny. [przypis edytorski]

wywołaniec (daw.) — wygnaniec. [przypis edytorski]

wywołany (daw.) — ogłoszony przestępcą i ścigany. [przypis edytorski]

wywołany (starop.) — wygnany. [przypis edytorski]

Wywoływacz — niem.: Marktschreier: kramarz; naganiacz; szalbierz. [przypis edytorski]

wywrócić kozła — wykonać przewrót z wyskoku; fiknąć fikołka. [przypis edytorski]

Wywróciła ołtarz (…) wśród śmiechu i tańców — [por.] Pojęcia pani Aubray. [przypis tłumacza]

wywróciły — właśc. forma: wywrócili (starcy i sędziowie), podobnie jak wcześniej: odstąpili. [przypis edytorski]

wywrócony — tu: wzburzony. [przypis edytorski]

wywrzeć (starop.) — wypuścić. [przypis redakcyjny]

Wyźnia (Wyżnia) Żabia Przełęcz — przełęcz w głównej grani Tatr pomiędzy Żabim Koniem a Żabią Turnią Mięguszowiecką. [przypis edytorski]

wyźnik — w chapance nazwa damy. [przypis redakcyjny]

wyźwierciedlić — dziś: odzwierciedlić. [przypis edytorski]

wyżar — leśne pogorzelisko na podłożu torfowym, na którym tworzą się zbiorniki wodne. [przypis edytorski]

wyżary (reg.) — miejsca na bagnistym lub torfowym gruncie wypalone przez pożar ziemny. [przypis edytorski]

wyż — dziś r.m.: wyż, wyżu; tu: wysoko położony teren, wyżyna. [przypis edytorski]

wyżéj — daw. forma z é (tzw. e pochylonym), tu: wymawianym jak y. [przypis edytorski]

wyżej jak — dziś: wyżej niż. [przypis edytorski]

wyżej opowiedziane — p. V, XIII, 1. [przypis tłumacza]

wyżej podany — tu: wyżej wspomniany, wyżej wzmiankowany. [przypis edytorski]

wyżej (starop.) — oboczna forma pisowni przymiotnika w st. wyższym, występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: wyszszej. [przypis edytorski]