Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14983 przypisów.
Starałem się rozdział za rozdziałem wykazywać wszystkie potęgi heroiczne, które czerpiemy w obcowaniu z naturą… — ibid., s. 239. [przypis autorski]
starał się go sobie zjednać — Wespazjan „będąc przy dworze Nerona w podróży jego do Achai, gdy podczas śpiewania cesarskiego często odchodził lub drzemał, popadł w ciężką niełaskę” (Swetoniusz, Żywot Wespazjana IV, przekł. Kwiatkowskiego). [przypis tłumacza]
starał się Kant (…) o ustalenie zasady etyki w drodze analitycznej, niezawiśle od wszelkich metafizycznych założeń — nie znając Platona i Kanta nie można ze stanowiska filozoficznego należycie i dokładnie zrozumieć Schopenhauera, gdyż cała jego teoria poznania wychodzi z Kanta i opiera się na nim, zaś cała nauka o ideach na Platonie. Lecz z drugiej strony jest rzeczą niemożliwą określić Kanta w jednym przypisku, dlatego też odsyłam czytelnika do mojego Wstępu (ustęp 1), gdzie się starałem pokrótce wyłożyć stosunek Schopenhauera do Kanta w ogólności. W przypiskach zaś uzupełniam tylko odnośnie do poszczególnych punktów niniejszej rozprawy to, co tam powiedziałem. To samo odnosi się też do innych filozofów, o których jest mowa w tej książce. Ich biografie i dokładne streszczenie ich poglądów w ogóle znajdzie przecież czytelnik w każdym podręczniku historii filozofii. Mnie zaś szło tylko o ich stosunek do Schopenhauera, w szczególności zaś do zagadnienia wolności woli. [przypis tłumacza]
stara Mośkowa (…) w peruce — w daw. Polsce religijne Żydówki, mężatki i wdowy, goliły głowy, a ludziom pokazywały się w peruce lub, jeśli nie miały na nią pieniędzy, w chustce na głowie. [przypis edytorski]
Staram się, by książka ta zamykała całą moją dotychczasową pracę; były w niej straszne błędy. Gdyby nie to, że trąci to teatrem, mógłbym tu je wymienić. Tu poprzestaję na podprowadzeniu pod jeden dach niejako wszystkich swoich wysiłków. Od artykułu O monistycznym pojmowaniu dziejów walczę z wszystkimi formami pozahistorycznego dogmatyzmu. We Wstępie do filozofii mówiłem już o narodach jako o organach prawdy; nie umiałem wtedy tej myśli rozwinąć. W książeczce O Dostojewskim usiłuję przeciwstawić w Dostojewskim i Towiańskim dwa dążenia do wytworzenia wiary narodowej. Od czasu artykułów przeciwko Sienkiewiczowi usiłuję wykazać, że nie posiadamy współczesnej świadomości narodowej. Od prologu Warszawa poprzez książeczki o współczesnej powieści i krytyce usiłuję dowieść, że szukać podstaw dla tej świadomości można jedynie w klasowym ruchu proletariatu. Tu jednak pojmowałem ten ruch nazbyt ortodoksalne po Marksowsku. W całym szeregu artykułów usiłowałem wyzwolić się spod władzy dogmatyzmu w tej jego postaci. W Płomieniach, i potwierdzi to każdy, kto chce tę książkę przeczytać bez uprzedzeń, usiłowałem przedstawić, że brak twórczej świadomości narodowej prowadzi do odrywania się jednostek samoistniejszych od narodowej wspólności, do widzenia życia w abstrakcyjnych, uproszczających dogmatach, do niemożności odnalezienia związku z narodem bez zrzeczenia się własnej swobody. Przedstawiłem dzieje Kaniowskiego nie jako błąd, lecz jako cenny, dodatni w danych stosunkach proces myślowy: znaczenie tego procesu wyjaśniało mi się samemu w ciągu pisania. Kto nie chce myśli mojej fałszować, musi wziąć Kaniowskiego ze wszystkimi jego niepewnościami: musi wreszcie brać tylko to, co jest i jak jest. Intencją moją było dać obraz przebiegu psychicznego, w którym procesy intelektualne odgrywały i muszą odgrywać znaczną rolę. Uważam za pewnik, że sztuka może i ma prawo ogarnąć procesy myślowe. Powie mi ktoś, że zadanie sztuki polega na rozbudzaniu wzruszeń, współczucia. O to też chodzi. Pragnę, by mogła ona wzruszać się i przejmować życiem myśli. Jest to sztuka dla myślących — powiedzą oni. — Wyznam, że chodzi mi, chodzić będzie coraz wyłączniej o tę kategorię. [przypis redakcyjny]
staramy się obaj naśladować ten sam wzór (…) — ten nawyk Francuzów zmniejsza się z każdym dniem i tym samym oddala ich od bohaterów Moliera. [przypis autorski]
starań swych nie litował — dziś: starań swych nie żałował. [przypis edytorski]
Stara ono między ludźmi przypowieść, że poczciwość chowa nauki. — Cyceron, Tusculanae Disputationes, quaestio: Honos alit artes. [przypis edytorski]
stara piosenka: „Ta ostatnia niedziela” — właśc. To ostatnia niedziela, tango, znany polski szlagier z 1935 r., do którego muzykę skomponował Jerzy Petersburski, a słowa napisał Zenon Friedwald; najpopularniejszym wykonawcą utworu był Mieczysław Fogg; tekst mówiący o rozstaniu „na wieczny czas” sprawił, że piosenkę nazywano tangiem samobójców. [przypis edytorski]
stara przepowiednia mężów † że miasto — krzyżyk oznacza, że w tym miejscu tekst jest zepsuty, λόγος ἀνδρῶν † ἔνθα τότε (N), λόγος ἀνδρῶν ἔνθέων, τότε (D), stąd: virorum numine afflatorum, gottbegeisterter Männer (Cl.); [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
stara Rotszyldowa — Guttle Schnapper (ok. 1753–1849), żona Mayera Amschela Rothschilda (1744–1812) i matka dziesięciorga dzieci. [przypis edytorski]
staraście — stara jesteście. [przypis edytorski]
stara się Schopenhauer wykazać i wytłumaczyć związek między tymi dwoma światami — por. Wstęp. [przypis redakcyjny]
stara szpetna baba (…) z dużymi okrągłymi okularami — od średniowiecza po XVIII w. używano okularów mocowanych z pomocą sprężynki ściskającej nasadę nosa lub takich, które podtrzymywało się ręką, noszono je więc raczej do czytania niż przez cały czas. Okulary były też wówczas drogie. [przypis edytorski]
starca, najmędrszego z ludzi — tj. Nestora. [przypis edytorski]
starca — Papieża Grzegorza XVI. [przypis redakcyjny]
starce (daw. forma) — dziś: starcy. [przypis edytorski]
starce — dziś popr. forma B. lm: starców. [przypis edytorski]
starce — dziś popr. forma M. lm: starcy. [przypis edytorski]
starce — dziś popr. forma M. lm.: starcy. [przypis edytorski]
starce — dziś: starcy. [przypis edytorski]
starce — geronci, członkowie rady królewskiej; ich gest oznaczał, że traktowali Telemacha jak następcę tronu. [przypis edytorski]
starcowie — dziś popr. forma M. lm: starcy. [przypis edytorski]
starcu — dziś popr. forma C. lp: starcowi. [przypis edytorski]
starcy pieśniarze — w oryginale niem.: die bejahrten Dichter: sędziwi poeci. [przypis edytorski]
starcy siwobrode — dziś: starcy siwobrodzi. [przypis edytorski]
starczący — dziś popr.: który starczy. [przypis edytorski]
starcze dzieci Nocy — Erynie, jak wszystkie duchy piekielne, są córkami Nocy. [przypis redakcyjny]
starczyć — tu: dostarczać. [przypis edytorski]
stareć — forma z partykułą -ci; skróconą do -ć; streć to czasy: stare ci to [są] czasy. [przypis edytorski]
stare dziecko, o którym opowiada pewien pisarz współczesny — Ów „pisarz współczesny” to sam autor, przytaczający w Historii naturalnej duszy w dosłownym przekładzie ustęp z dzieła ojca Kościoła, Arnobiusza pt. A diversus gentes, w którym jest mowa o „starym dziecku”. Arnobiusz przypuszczał, że gdyby człowieka zaraz po urodzeniu odosobniono od wszelkiego towarzystwa, pozostałby w okresie dojrzałości fizycznej zupełnym dzieckiem, pozbawionym wyobrażeń i pojęć, podobniejszym raczej do zwierzęcia, niż do człowieka (Historia naturalna duszy, opowiadanie VII: Belle conjecture d'Arnobe, qui vient à l'appui de tous ces faits. [przypis tłumacza]
stare figowe drzewo Ruminalskie uschło nagle, na niebie pokazała się kometa zwiastująca zmianę panowania — Tacyt [w Rocznikach XIII, 53 mowa o uschnięciu w roku 58 związanego z Romulusem i Remusem drzewa, które jednak później odżyło i wypuściło nowe pędy. Tacyt wzmiankuje dwie złowróżbne komety za panowania Nerona: w roku 60 (XIV, 22) oraz w roku 66 (XV, 47, razem z innymi znakami)]. [przypis autorski]
stare gnębiciele (daw. forma) — dziś: starzy gnębiciele. [przypis edytorski]
stare jego — tu: starszyzna, urzędnicy. [przypis edytorski]
starejki — dziś popr.: stareńki; według tradycji Józef był znacznie starszy od Maryi. [przypis edytorski]
stare matadory — tu w znaczeniu: wielkie panie. [przypis redakcyjny]
Staremberk — Rüdiger, Ernest hr. Stahremberg (1635–1701), generał feldmarszałek austr. [przypis redakcyjny]
starem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: starym. [przypis edytorski]
stare napisy, w których jest wzmianka o kapłanie Westy — Lipsius, De Vesta et Vestali, cap. 18. [przypis redakcyjny]
stare siostry — Parki. [przypis redakcyjny]
stare urywki — nici życia. [przypis redakcyjny]
stargać się — tu: ulec osłabieniu. [przypis edytorski]
stargować — utargować; kupić (za uzyskaną niższą cenę). [przypis edytorski]
Starhemberg — wpływowy ród austriacki, z którego wywodziło się wielu polityków i wojskowych. [przypis edytorski]
starka (daw. lub reg.) — babka, przen. również starsza kobieta. [przypis edytorski]
starka (daw.) — staruszka. [przypis edytorski]
starka (gw.) — stara kobieta, staruszka. [przypis edytorski]
starka — odmiana wódki poddawanej leżakowaniu. [przypis edytorski]
starka — staruszka. [przypis edytorski]
starka — tradycyjna, wytrawna wódka żytnia. [przypis edytorski]
starkem Wasser — Duftwasser. [przypis edytorski]
staróść — dziś popr. pisownia: starość. [przypis edytorski]
Starobielsk — miasto na Ukrainie, w obwodzie ługańskim; w latach 1939–1940 mieścił się tutaj obóz jeniecki dla polskich oficerów, zamordowanych potem w Charkowie. [przypis edytorski]
Staroduba — Starodub, miasto w dzis. gub. czernichowskiej. [przypis autorski]
Starodub — warownia zdobyta w roku 1535 przez Jana Tarnowskiego podczas walk z Moskwą. [przypis redakcyjny]
starojoński — dotyczący Jonii, starożytnej krainy położonej na wybrzeżu Azji Mniejszej, zasiedlonej przez Greków. [przypis edytorski]
staromiejska kawiarnia „Gwiazdeczka” — istniejąca do dziś kawiarnia (bistro) przy ul. Piwnej 40/42 w Warszawie. [przypis edytorski]
starościc (daw.) — syn starosty. [przypis edytorski]
starościński — związany ze starostą; tu: podległy staroście. [przypis edytorski]
staroświeckimi sprzęty — daw. forma N. lm rzeczownika; dziś: staroświeckimi sprzętami. [przypis edytorski]
starosta bratyjański — Aleksander Polanowski, porucznik chorągwi Adama Działyńskiego, starosty bratjańskiego. [przypis redakcyjny]
Starosta di Samogitia — o Podskarbim była już mowa; Starostą żmudzkim był Jan Karol Chlebowicz. [przypis autorski]
starosta dobrzyński — Jakub Korytnicki. [przypis redakcyjny]
starosta jaworowski — Marek Sobieski herbu Janina (1628–1652), polski magnat, starosta jaworowski i krasnostawski, rotmistrz wojsk koronnych, starszy brat Jana III Sobieskiego, po bitwie pod Batohem (1652) dostał się do niewoli i został ścięty na rozkaz Chmielnickiego. [przypis edytorski]
starosta kaniowski — Mikołaj Bazyli Potocki herbu Pilawa (ok. 1706–1782), jeden z największych warchołów czasów stanisławowskich, uosobienie awanturnictwa, pijaństwa, rozpusty i sadyzmu wobec poddanych, połączonych z gorliwą pobożnością. [przypis edytorski]
starosta kaniowski — Stefan Stanisław Czarniecki (zm. 1703 r.), bratanek Stefana Czarnieckiego; brał udział we wszystkich wojnach za panowania Jana Kazimierza, Michała Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego, wsławił się odwagą m. in. w bitwie pod Chocimiem, walczył pod Wiedniem i pod Parkanami; za swe zasługi wojenne otrzymał starostwa: kaniowskie, lipnickie i brańskie, w 1671 r. został pisarzem polnym koronnym, był marszałkiem sejmu pacyfikacyjnego w 1673 i marszałkiem konfederacji gołąbskiej, zawiązanej w obronie króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego i jego planów wywikłania Rzeczpospolitej z konfliktu z Turkami; politycznie zagorzały przeciwnik Sobieskiego. [przypis redakcyjny]
starosta krasnostawski — Szczęsny Kazimierz Potocki. [przypis redakcyjny]
starosta laodycejski — Laodycea (dziś Latakia) miasto w Syrii (w Małej Azji). [przypis redakcyjny]
starosta osiecki — Franciszek Czarnkowski. [przypis redakcyjny]
starosta piekielny — Lucyfer jako zwierzchnik wszystkich diabłów. [przypis edytorski]
starosta śrzedzki — Cerekwicki, Jan, poseł na sejm w r. 1670 i 1683 (Niesiecki, Herbarz polski). [przypis redakcyjny]
starosta — [tu:] dozorca więzienia. [przypis redakcyjny]
starosta ujski — starosta niegrodowy, trzymający Ujście Solne z przyległościami. [przypis redakcyjny]
starosta — w dawnej Polsce: urzędnik królewski sprawujący władzę nad powiatem. [przypis edytorski]
starostę skował pkielnego (starop.) — skuł (w znaczeniu: uwięził) piekielnego zarządcę (mowa o szatanie). [przypis edytorski]
starostowie [tu: harmostowie] — specjalni urzędnicy spartańscy, wysyłani do podbitych obszarów. [przypis tłumacza]
starostwa — tu: starostwa tzw. niegrodowe; dobra królewskie. [przypis redakcyjny]
starosty kaniowskiego — Stefana Stanisława Czarnieckiego, bratanka wojewody (później hetmana). [przypis redakcyjny]
starowiercy a. staroobrzędowcy — wyznanie powstałe wskutek rozłamu w Rosyjskim Kościele Prawosławnym, nieuznające reformy liturgicznej z lat 1652–56, upodabniającej obrzędy do greckich; kiedy w 1667 sobór moskiewski uznał stare obrzędy za herezję, władze kościelne i świeckie rozpoczęły masowe prześladowania starowierców; pełnię praw obywatelskich uzyskali w 1905, po wydaniu przez cara Mikołaja II edyktu tolerancyjnego. [przypis edytorski]
starowiery (staroobrzędowcy) — grupa wyznaniowa powstała na skutek rozłamu w rosyjskim Kościele prawosławnym w wieku XVII; uznana za heretyków i prześladowana. Od 1827 roku osiedlali się na Mazurach. [przypis edytorski]
Starowieyski, Franciszek (1930–2009) — malarz, grafik, scenograf i rysownik, nawiązujący w swej twórczości do baroku; posługiwał się pseudonimem Jan Byk. [przypis edytorski]
starownie (daw.) — starannie. [przypis edytorski]
starownie (daw.) — z wielkim staraniem; starannie. [przypis edytorski]
starownie — dziś popr.: starannie. [przypis edytorski]
starownie — z wielkim staraniem; starannie. [przypis edytorski]
Starożytna sentencja grecka (…) rzeczy same — Epiktet, Enchiridion, 5. [przypis tłumacza]
Starożytnego kochanka Tytona — Poeta przez obraz alegoryczny Tytona i Aurory mówi, że tam, gdzie był, na drugiej półkuli, niedawno północ już przeszła. Przeto słońce krążące około ziemi, według owoczesnych pojęć astronomicznych, będąc przeciwległe z nocą, niewiele jeszcze zboczyło od południka, pod którym leży Jeruzalem; i że jutrzenka pokazywała się z dala na krańcach wschodu z pierwszej półkuli. [przypis redakcyjny]
starożytne Koryntyjki były waleczne i ogniste w potykaniu — Słynne były hetery Koryntyjskie. [przypis tłumacza]
starożytnemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: starożytnymi. [przypis edytorski]
starożytne przedmieście — Saint-Marceau. [przypis tłumacza]
Starożytni oddalali się od brzegów jedynie wtedy, kiedy się posługiwali monsunami i wiatrami pasatowymi, które były dla nich rodzajem busoli. — monsuny wiały przez część roku z jednej strony, a przez część roku z drugiej; wiatry zaś pasatowe (vents alisés) dęły przez cały rok z jednej i tej samej strony. [przypis autorski]
starożytni poeci dodają Bakchosowi po największej części rogi (…) mówi Spence (…) — Polymetis Dial., IX, p. 129. [przypis redakcyjny]
Starożytności żydowskie — znane też jako Dawne dzieje Izraela, jedna z dwóch głównych prac Józefa Flawiusza, napisana ok. 94 n.e., opisująca dzieje narodu żydowskiego od Adama i Ewy do końca wojny przeciw Rzymianom (66–73 n.e.). [przypis edytorski]
Starożytnych (…) filozofia (…) nie uświadomiła sobie jeszcze dosyć wyraźnie dwóch najgłębszych i najzawilszych zagadnień nowszej filozofii — zob. ustęp 42 niniejszej rozprawy. [przypis tłumacza]
starożytny epigramatyk — Anticchus (Anthologia, lib. II, c 4). Harduin o Pliniuszu (lib. 35 sec. 36, p. m. 698) przyznaje ten epigramat jakiemuś Pisonowi, ale wpośród epigramatyków greckich, jacy są, nie ma ani jednego tego imienia. [przypis redakcyjny]
Starożytny filozof odpowiedział komuś (…) — por. Diogenes Laertios, Życie Biona [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, IV, 47. [przypis tłumacza]
starożytny filozof zapytany, czy miał pewną niewiastę — Arystyp, filozof, o heterze Lais. [przypis tłumacza]
starożytny obraz N. Panny słynący cudami (…) znany z wielu obrazków rozsianych pomiędzy ludem — zasługuje tu na wzmiankę obrazek Matki Boskiéj Trockiéj rytowany na blasze przez Bartłomieja Strachowskiego. [przypis autorski]
starożytny Patriarcha z Song Shan — tzn. Bodhidharma (Chiń. Pudidamo lub Damo, jap. Bodaidaruma lub Daruma (?–530?). Dwudziesty ósmy patriarcha buddyzmu indyjskiego i pierwszy patriarcha buddyzmu chan. Według tradycji przybył z Indii do Chin, by przynieść przekaz Dharmy Buddy. Mimo, że istnieją dokumenty chińskie, które wspominają mnicha buddyjskiego o takim imieniu, są też głosy negujące prawdziwość jego istnienia. [przypis tłumacza]
starozakonny (przym.) — starotestamentowy; odnoszący się do judaizmu. [przypis edytorski]
