Przypisy

Previtali, Andrea (ok. 1480–1528) — malarz włoski okresu renesansu tworzący głównie w Bergamo, m.in. dla tamtejszej katedry, autor wielu madonn z dzieciątkiem oraz sławnego zwiastowania; tu: nawiązanie do obrazu Ukrzyżowanie (obecnie w Galerii Akademickiej w Wenecji) przedstawiającego Chrystusa w otoczeniu rozpaczających Jana Chrzciciela oraz kobiet, rozpiętego na niezwykle wysokim krzyżu (żadna z osób znajdujących się u jego podstawy nie sięga nawet stóp ukrzyżowanego), tak że jego postać znajduje się na tle koron drzew. [przypis edytorski]

Prevost, Antoin (1697–1763) — francuski pisarz, prekursor romantyzmu we Francji, autor powieści Historia kawalera des Grieux i Manon Lescaut, poświęconej problemowi namiętności. [przypis edytorski]

prewarykant (daw., z łac.: praevaricator) — zaniedbujący swój obowiązek, sprzedajny obrońca a. oskarżyciel w sądzie. [przypis edytorski]

prewarykator — oszust; sprzeniewierzający się. [przypis edytorski]

prewet (daw. pot.) — ustęp, ubikacja. [przypis edytorski]

prewoschoditielstwo (ros.) — ekscelencja; honorowy tytuł wysokich urzędników państwowych, wg tabeli rang Imperium Rosyjskiego przysługujący generałom i urzędnikom cywilnym III i IV klasy. [przypis edytorski]

prewot — naczelnik, przełożony; urzędnik o uprawnieniach policyjno-sądowych, zajmujący się sprawami przeznaczonymi do niezwłocznego osądzenia, przewodniczący trybunałowi i dysponujący odpowiednią gwardią. [przypis edytorski]

Preyer, Wilhelm Thierry (1841–1897) — niemiecki fizjolog i psycholog, prekursor psychologii rozwojowej. [przypis edytorski]

prezbiterianizm — odłam wyznania protestanckiego charakteryzujący się ustrojem opartym na kolegialnej władzy zgromadzeń prezbiterów, czyli starszych zborów; powstały w XVI w. w Szkocji w wyniku sprzeciwu wobec władzy biskupów w Kościele anglikańskim. [przypis edytorski]

prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się główny ołtarz. [przypis edytorski]

prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się ołtarz. [przypis edytorski]

prezbiter (z łac.) — przełożony gminy chrześcijańskiej. [przypis edytorski]

prezencja (z łac.) — tu: obecność. [przypis edytorski]

prezenta (daw.) — przedstawienie do zatwierdzenia kandydata na jakiś urząd, stanowisko. [przypis edytorski]

prezenta — dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]

prezentować się (z łac.) — tu: pokazać się, wystąpić. [przypis edytorski]

prezentystyczny — nakierowany na teraźniejszość. [przypis edytorski]

prezerwatywa (daw.) — środek ochronny, zapobiegający chorobie. [przypis edytorski]

prezerwatywa (daw.) — tu: zabezpieczenie. [przypis edytorski]

prezerwatywa (daw., z łac.) — tu: ochrona. [przypis edytorski]

prezerwatywa (daw., z łac.) — tu: środek ochronny, zapobiegawczy. [przypis edytorski]

prezerwatywa (tu daw.) — zabezpieczenie, ochrona. [przypis edytorski]

prezerwatywa (z fr. préservation) — tu: ochrona, zabezpieczenie. [przypis edytorski]

prezerwatywa (z łac. praeservare: zachowywać, zabezpieczać) — tu: środek zapobiegawczy, lek uśmierzający a. wzmacniający. [przypis edytorski]

prezerwować — chronić, zachowywać, zabezpieczać. [przypis edytorski]

prezumcja (daw., z łac.) — mniemanie. [przypis edytorski]

prezydent — prezydent Warszawy, Andrzej Rafałowicz (1736–1823), zamożny kupiec i bankier. [przypis edytorski]

prezydent prowincji Wales — przewodniczący Rady Walii i Marchii (ang. Council of Wales and the Marches), regionalnego organu administracyjnego działającego w królestwie Anglii od XV do XVII w., którego obszarem odpowiedzialności była współczesna Walia oraz hrabstwa na pograniczu Anglii i Walii (obszar tzw. marchii walijskich); siedzibę Rady stanowił zamek w Ludlow, opuszczony po jej likwidacji w 1689. [przypis edytorski]

prezydent — tu: przewodniczący sądu. [przypis edytorski]

prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]

prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]

prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga; tu: placówka. [przypis edytorski]

prezydium (z łac.) — zbrojna załoga. [przypis edytorski]

prezydować (daw.) — zajmować pierwsze miejsce, być prezesem. [przypis edytorski]

prezydować — zajmować pierwsze miejsce, być prezesem, przewodniczyć; tu pot. żart.: zarządzać kuchnią a. jadalnią. [przypis edytorski]

Priamida — syn Priama, tu: Hektor. [przypis edytorski]

Priamid — syn Priama, króla Troi. [przypis edytorski]

Priam — król Troi, ojciec m.in. Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny, żony Menelaosa, doprowadził do rozpoczęcia wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam — król Troi, ojciec m. in. Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny, żony Menelaosa, doprowadził do rozpoczęcia wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam — król Troi przedstawiony m. in. w Iliadzie Homera. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej, mąż Hekuby, ojciec licznych dzieci, m.in. Parysa, Hektora i Kasandry. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej; miał wiele żon i liczne dzieci. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

priapizm — długotrwały, bolesny wzwód członka będący objawem chorobowym (tzn. niezwiązany z erotycznym podnieceniem); nazwa pochodzi z mit. gr., od imienia boga płodności i urodzaju Priapa, syna Dionizosa i Afrodyty, którego wizerunki przedstawiają postać z członkiem w stanie erekcji. [przypis edytorski]

pri a. pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]

pri a. pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]

pridaržė — aptverta vieta prie tvarto. [przypis edytorski]

pridėčka (brus.) — priedas. [przypis edytorski]

Priebłagij (…) błagodat' (ros.) — Przenajświętszy Panie, ześlij nam łaskę; początek modlitwy porannej w ówczesnych szkołach rosyjskich. [przypis edytorski]

prieblindžio marška — metaf.: vakaro prietemos paklodė. [przypis edytorski]

priekabė — priežastis, pretekstas prikibti. [przypis edytorski]

prielankus — dab.: palankus [przypis edytorski]

priešininkų vietą — čia: priešininkų vietoje. [przypis edytorski]

prie sau — prie savęs. [przypis edytorski]

Priestley, Joseph (1733–1804) — angielski chemik, fizyk i filozof; wykrył istnienie tlenu („zdeflogistowane powietrze”); próbował połączyć racjonalizm Oświecenia z teizmem chrześcijańskim, założył w Kościół unitariański. [przypis edytorski]

priestolis — apsistojimo vieta. [przypis edytorski]

prieteliškai — draugiškai. [przypis edytorski]

prietelis (brus.) — bičiulis, draugas. [przypis edytorski]

Prieto, Indalecio (1883–1962) — hiszpański polityk socjalistyczny i dziennikarz; przewodniczący PSOE (Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej), minister kilku resortów w okresie Drugiej Republiki Hiszpańskiej. [przypis edytorski]

priewoschodnaja stiepień (ros. превосходная степень) — stopień najwyższy przymiotnika. [przypis edytorski]

prigavimas — nusigręžimas, išdavystė. [przypis edytorski]

prigavimas — pinklės, apgaulė. [przypis edytorski]

prigimimas — prigimtis. [przypis edytorski]

prigioni (wł.) — więzienie. [przypis edytorski]

prigulėti (lenk.) — priklausyti. [przypis edytorski]

priguli — čia: priklauso. [przypis edytorski]

priguli — priklauso. [przypis edytorski]

prijut (ros.) — przytułek. [przypis edytorski]

prikergti — prijungti. [przypis edytorski]

prilankiųjų — palankių, gerai vertinančių. [przypis edytorski]

primadonna — odtwórczyni głównej roli w operze lub operetce. [przypis edytorski]

primadonna (wł.) — dosł.: pierwsza dama; śpiewaczka operowa, solistka w operze. [przypis edytorski]

primae noctis (łac.) — pierwszej nocy; zwykle jako część terminu ius primae noctis (prawo pierwszej nocy), określającego przywilej dający panu feudalnemu prawo do spędzenia nocy poślubnej i zdeflorowania żony swego poddanego. [przypis edytorski]

prima facie (Latin) — at first sight. [przypis edytorski]

prima regula iuris est fortiter negare (łac.) — pierwszym przepisem prawa jest dzielnie przeczyć. [przypis edytorski]

Primarschule (niem.) — szkoła początkowa. [przypis edytorski]

prima sorta — najlepszego gatunku. [przypis edytorski]

prima sort — pierwszy sort, najlepszy gatunek. [przypis edytorski]

prima, tercja — nazwy pozycji w szermierce. [przypis edytorski]

primavera (port.) — wiosna. [przypis edytorski]

primavera (wł.) — wiosna. [przypis edytorski]

primavera (wł.) — wiosna. [przypis edytorski]

prima vista, własc. a prima vista a. a vista (z wł.: pierwszy raz widząc) — za pierwszym razem, bez wcześniejszych ćwiczeń (najczęściej o odegraniu lub odśpiewaniu utworu muzycznego, którego nuty wykonawca widzi po raz pierwszy). [przypis edytorski]

prime del monde (wł.) — pierwszy w świecie. [przypis edytorski]

primero — karciana gra hazardowa. [przypis edytorski]

primero, secundo, tercero (hiszp.) — pierwszy, drugi, trzeci. [przypis edytorski]

Prim, Espartero, Serrano — hiszpańscy wojskowi z XIX w., którzy uzyskali wielkie wpływy polityczne i wysokie stanowiska w państwie: Juan Prim y Prats (1814–1870): generał i polityk, premier Hiszpanii (1869–1870); Baldomero Espartero (1793–1879): generał i polityk, regent Hiszpanii (1841–1843), premier (1854–1856); Francisco Serrano (1810–1885): regent Hiszpanii (1869–1870), ostatni prezydent Pierwszej Republiki Hiszpańskiej (1874). [przypis edytorski]

priminavoti — sugalvoti. [przypis edytorski]

primo amoroso (wł.) — pierwszy amant. [przypis edytorski]

Primo de Rivera, José Antonio (1903–1936) — hiszpański polityk i ideolog faszystowski, założyciel i przywódca Falangi Hiszpańskiej, syn dyktatora Miguela Primo de Rivery; w marcu 1936 aresztowany w związku z zamachami organizowanymi przez członków Falangi, po wybuchu wojskowej rebelii przeciwko legalnemu rządowi oskarżony o bunt i spisek, skazany i rozstrzelany; przez nacjonalistów uznawany był za męczennika. [przypis edytorski]

Primo de Rivera, Miguel (1870–1930) — hiszpański generał i polityk; ojciec José Antonia; po dokonanym bezkrwawym zamachu stanu dyktator Hiszpanii w latach 1923–1930; walczył z bezrobociem, wprowadził szeroko zakrojony program gospodarczy, obejmujący roboty publiczne i elementy planowania ekonomicznego; z powodu gwałtownego wzrostu inflacji, załamania się gospodarki oraz konfliktów z opozycją ustąpił ze stanowiska i wyjechał do Paryża. [przypis edytorski]

primo (łac.) — po pierwsze. [przypis edytorski]

primo loco (łac.) — na pierwszym miejscu. [przypis edytorski]

primo, secundo (…) sexto (łac.) — po pierwsze, po drugie itd. po szóste. [przypis edytorski]

primo (…) secundo (…) tertio (łac.) — po pierwsze (…) po drugie (…) po trzecie. [przypis edytorski]

primo, secundo, tertio (łac.) — po pierwsze, po drugie, po trzecie. [przypis edytorski]