Przypisy

prezydent prowincji Wales — przewodniczący Rady Walii i Marchii (ang. Council of Wales and the Marches), regionalnego organu administracyjnego działającego w królestwie Anglii od XV do XVII w., którego obszarem odpowiedzialności była współczesna Walia oraz hrabstwa na pograniczu Anglii i Walii (obszar tzw. marchii walijskich); siedzibę Rady stanowił zamek w Ludlow, opuszczony po jej likwidacji w 1689. [przypis edytorski]

prezydent — tu: przewodniczący sądu. [przypis edytorski]

prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]

prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]

prezydium (z łac. praesidium) — straż, zbrojna załoga; tu: placówka. [przypis edytorski]

prezydium (z łac.) — zbrojna załoga. [przypis edytorski]

prezydować (daw.) — zajmować pierwsze miejsce, być prezesem. [przypis edytorski]

prezydować — zajmować pierwsze miejsce, być prezesem, przewodniczyć; tu pot. żart.: zarządzać kuchnią a. jadalnią. [przypis edytorski]

Priamida — syn Priama, tu: Hektor. [przypis edytorski]

Priamid — syn Priama, króla Troi. [przypis edytorski]

Priam — król Troi, ojciec m. in. Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny, żony Menelaosa, doprowadził do rozpoczęcia wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam — król Troi, ojciec m.in. Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny, żony Menelaosa, doprowadził do rozpoczęcia wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam — król Troi przedstawiony m. in. w Iliadzie Homera. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej, mąż Hekuby, ojciec licznych dzieci, m.in. Parysa, Hektora i Kasandry. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej; miał wiele żon i liczne dzieci. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — król Troi podczas wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam (mit. gr.) — władca Troi, ojciec Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

Priam — władca Troi, ojciec Hektora, jej najdzielniejszego obrońcy, i Parysa, który porwaniem Heleny doprowadził do wybuchu wojny trojańskiej. [przypis edytorski]

priapizm — długotrwały, bolesny wzwód członka będący objawem chorobowym (tzn. niezwiązany z erotycznym podnieceniem); nazwa pochodzi z mit. gr., od imienia boga płodności i urodzaju Priapa, syna Dionizosa i Afrodyty, którego wizerunki przedstawiają postać z członkiem w stanie erekcji. [przypis edytorski]

pri a. pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]

pri a. pry (daw.) — mówi, rzecze. [przypis edytorski]

Priebłagij (…) błagodat' (ros.) — Przenajświętszy Panie, ześlij nam łaskę; początek modlitwy porannej w ówczesnych szkołach rosyjskich. [przypis edytorski]

Priestley, Joseph (1733–1804) — angielski chemik, fizyk i filozof; wykrył istnienie tlenu („zdeflogistowane powietrze”); próbował połączyć racjonalizm Oświecenia z teizmem chrześcijańskim, założył w Kościół unitariański. [przypis edytorski]

Prieto, Indalecio (1883–1962) — hiszpański polityk socjalistyczny i dziennikarz; przewodniczący PSOE (Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej), minister kilku resortów w okresie Drugiej Republiki Hiszpańskiej. [przypis edytorski]

priewoschodnaja stiepień (ros. превосходная степень) — stopień najwyższy przymiotnika. [przypis edytorski]

prigioni (wł.) — więzienie. [przypis edytorski]

prijut (ros.) — przytułek. [przypis edytorski]

primadonna — odtwórczyni głównej roli w operze lub operetce. [przypis edytorski]

primadonna (wł.) — dosł.: pierwsza dama; śpiewaczka operowa, solistka w operze. [przypis edytorski]

primae noctis (łac.) — pierwszej nocy; zwykle jako część terminu ius primae noctis (prawo pierwszej nocy), określającego przywilej dający panu feudalnemu prawo do spędzenia nocy poślubnej i zdeflorowania żony swego poddanego. [przypis edytorski]

prima regula iuris est fortiter negare (łac.) — pierwszym przepisem prawa jest dzielnie przeczyć. [przypis edytorski]

Primarschule (niem.) — szkoła początkowa. [przypis edytorski]

prima sorta — najlepszego gatunku. [przypis edytorski]

prima sort — pierwszy sort, najlepszy gatunek. [przypis edytorski]

prima, tercja — nazwy pozycji w szermierce. [przypis edytorski]

primavera (port.) — wiosna. [przypis edytorski]

primavera (wł.) — wiosna. [przypis edytorski]

primavera (wł.) — wiosna. [przypis edytorski]

prima vista, własc. a prima vista a. a vista (z wł.: pierwszy raz widząc) — za pierwszym razem, bez wcześniejszych ćwiczeń (najczęściej o odegraniu lub odśpiewaniu utworu muzycznego, którego nuty wykonawca widzi po raz pierwszy). [przypis edytorski]

prime del monde (wł.) — pierwszy w świecie. [przypis edytorski]

primero — karciana gra hazardowa. [przypis edytorski]

primero, secundo, tercero (hiszp.) — pierwszy, drugi, trzeci. [przypis edytorski]

Prim, Espartero, Serrano — hiszpańscy wojskowi z XIX w., którzy uzyskali wielkie wpływy polityczne i wysokie stanowiska w państwie: Juan Prim y Prats (1814–1870): generał i polityk, premier Hiszpanii (1869–1870); Baldomero Espartero (1793–1879): generał i polityk, regent Hiszpanii (1841–1843), premier (1854–1856); Francisco Serrano (1810–1885): regent Hiszpanii (1869–1870), ostatni prezydent Pierwszej Republiki Hiszpańskiej (1874). [przypis edytorski]

primo amoroso (wł.) — pierwszy amant. [przypis edytorski]

Primo de Rivera, José Antonio (1903–1936) — hiszpański polityk i ideolog faszystowski, założyciel i przywódca Falangi Hiszpańskiej, syn dyktatora Miguela Primo de Rivery; w marcu 1936 aresztowany w związku z zamachami organizowanymi przez członków Falangi, po wybuchu wojskowej rebelii przeciwko legalnemu rządowi oskarżony o bunt i spisek, skazany i rozstrzelany; przez nacjonalistów uznawany był za męczennika. [przypis edytorski]

Primo de Rivera, Miguel (1870–1930) — hiszpański generał i polityk; ojciec José Antonia; po dokonanym bezkrwawym zamachu stanu dyktator Hiszpanii w latach 1923–1930; walczył z bezrobociem, wprowadził szeroko zakrojony program gospodarczy, obejmujący roboty publiczne i elementy planowania ekonomicznego; z powodu gwałtownego wzrostu inflacji, załamania się gospodarki oraz konfliktów z opozycją ustąpił ze stanowiska i wyjechał do Paryża. [przypis edytorski]

primo (łac.) — po pierwsze. [przypis edytorski]

primo loco (łac.) — na pierwszym miejscu. [przypis edytorski]

primo, secundo (…) sexto (łac.) — po pierwsze, po drugie itd. po szóste. [przypis edytorski]

primo, secundo, tertio (łac.) — po pierwsze, po drugie, po trzecie. [przypis edytorski]

primo (…) secundo (…) tertio (łac.) — po pierwsze (…) po drugie (…) po trzecie. [przypis edytorski]

primo voto (łac.) — pierwszego nazwiska (po pierwszym mężu). [przypis edytorski]

primo voto (łac.) — pierwszego nazwiska (po pierwszym mężu); secundo voto: po drugim mężu. [przypis edytorski]

primo voto (łac.) — pierwszego nazwiska; z pierwszego małżeństwa. [przypis edytorski]

primo voto (łac.) — w pierwszym małżeństwie. [przypis edytorski]

primo voto — z pierwszego małżeństwa. [przypis edytorski]

primum ens (łac.) — pierwiastek. [przypis edytorski]

primum non nocere (łac.) — przede wszystkim nie szkodzić. [przypis edytorski]

primum vivere, deinde philosophari (łac.) — najpierw żyć, potem filozofować. [przypis edytorski]

primus inter pares (łac.) — pierwszy między równymi; honorowy tytuł Oktawiana Augusta, pierwszego cesarza rzymskiego, który formalnie był tylko wyróżnionym „pierwszym senatorem” (princeps senator). [przypis edytorski]

Prim y Prats, Juan (1814–1870) — hiszpański polityk i generał; w 1843 wystąpił przeciwko buntowi radykalnych liberałów, co zapewniło mu awans na generała; w 1847 mianowany gubernatorem wojskowym Portoryko; w 1859–60 walczył w Maroku, w 1861 dowodził korpusem ekspedycyjnym w Meksyku, w 1868 odegrał ważną rolę podczas udanego zamachu stanu przeciw Izabeli II, w 1869 został szefem rządu Hiszpanii. [przypis edytorski]

princeps nobilitatis — pierwszy ze szlachty; dotyczy to urzędu podkomorzego, najwyższego z obywatelskich urzędów w powiecie lub województwie, wiążącego się z godnością przewodniczenia sądom granicznym między szlachtą. [przypis edytorski]

princeps, principis (łac.) — pan, władca, książę, cesarz. [przypis edytorski]

princeps senatus (łac.) — pierwszy z senatorów. [przypis edytorski]

princesse de Zamość — księżna na Zamościu. [przypis edytorski]

principes Poloniae et Suaeciae (łac.) — książęta Polski i Szwecji. [przypis edytorski]

principessa (wł.) — księżniczka, tu: Klotylda Maria Sabaudzka (zweryfikować). [przypis edytorski]

principia (łac.) — podstawy; tu: twierdzenia podstawowe. [przypis edytorski]

principiis obsta (łac.) — niszcz zło w zarodku; dosł.: przeszkadzaj początkom. [przypis edytorski]

principium identitatis (łac.) — zasada identyczności; filozoficzna zasada, wg której jeśli dane obiekty mają wszystkie własności takie same, to stanowią ten sam obiekt. [przypis edytorski]

principium individuationis (łac.) — czynnik decydujący o byciu jednostką. [przypis edytorski]

principium individuationis (łac.) — filoz. zasada jednostkowienia. [przypis edytorski]

principium individuationis (łac.) — „zasada indywiduacji”, pojęcie związane z poczuciem odrębności jednostki, używane przez Fryderyka Nietzschego (1844–1900), filozofa niem., przedstawiciela immoralizmu i irracjonalizmu. [przypis edytorski]

principium individuationis (łac.) — zasada ujednostkowienia, występująca w filozofii: coś, co sprawia, że jakiś byt ma w ramach swojego gatunku jednostkowy charakter. [przypis edytorski]

principium (łac.) — zasada. [przypis edytorski]

principium rationis sufficientis (łac.) — zasada wystarczającej racji; zasada rozumowania postulująca, że wszystkie twierdzenia muszą mieć należyte uzasadnienie, by zostać uznane za prawdziwe. [przypis edytorski]

Prinz (niem.) — książę. [przypis edytorski]

Prior, Matthew (1664–1721) — angielski poeta i dyplomata. [przypis edytorski]

prior — urzędnik miejski wybierany z ludu. [przypis edytorski]

prison (ang.) — więzienie. [przypis edytorski]

Prisons (fr.) — wiezienia; tu zamiast tytułu pamiętników dwukrotnie więzionego awanturnika Friedricha von der Trencka: Friedrichs Freyherrn von der Trenck merkwürdige Lebensgeschichte (1787), wydanych po francusku jako Mémoires de Frédéric, baron de Trenck (1789). [przypis edytorski]

pri un quardo in muriro (dialekt południowowłoski) — oddam życie za jedno spojrzenie. [przypis edytorski]

prius (łac.) — tu: to, co pierwotne; podstawa. [przypis edytorski]

prius (łac.) — wcześniej; przedtem, zanim; w logice: twierdzenie logicznie wcześniejsze. [przypis edytorski]

privatim (łac.) — prywatnie, nieoficjalnie. [przypis edytorski]

privatim (łac.) — prywatnie. [przypis edytorski]

privatim (łac.) — tu: po cichu. [przypis edytorski]

Privernum — staroż. miasto w Lacjum w kraju Wolsków. [przypis edytorski]

próbować się (starop.) — tu: walczyć; pojedynkować się. [przypis edytorski]

próbować zjeść słońce — por. Bolesław Leśmian, Pantera. [przypis edytorski]

próbuje świętego — używa poświęconego noża. [przypis edytorski]

Próby — dzieło życia Michela Montaigne'a o charakterze autobiograficzno-filozoficznym, wydawane od 1580 do 1595 r. [przypis edytorski]

próć — dziś popr. pisownia: pruć. [przypis edytorski]

próchien — dziś popr. forma D. lm: próchen. [przypis edytorski]

próchnica — przewlekłe zapalenie tkanki kostnej. [przypis edytorski]

próchnienie kości — jeden z objawów choroby wenerycznej. [przypis edytorski]

Próchno — powieść Wacława Berenta, ukazująca się początkowo w odcinkach w 1901 roku w „Chimerze”, wyd. książkowe w 1903 roku; akcja dzieje się w środowisku cyganerii artystycznej u schyłku XIX w. w nienazwanym mieście; powieść uznawana za podsumowanie pierwszego dziesięciolecia Młodej Polski. [przypis edytorski]

Próchno — tytuł powieści pol. pisarza modernistycznego, Wacława Berenta (1873–1940), przedstawiciela realizmu w okresie Młodej Polski. [przypis edytorski]