Przypisy

swoję (starop. forma) — dziś popr.: (w) swoją. [przypis edytorski]

swoję (starop. forma) — swoją. [przypis edytorski]

swoję trochę podatku — swój niewielki podatek; tę niewielką sumę podatku, którą musi płacić. [przypis edytorski]

swoje Bogi — dziś popr. forma B. lm: swoich bogów. [przypis edytorski]

swojego karła posadził — był to karzeł, który przybył do Pięknej Rączki z koniem, zbroją i wyposażeniem dla niego na wyprawę; autor, skracając narrację z książki Malory'ego, pominął wzmiankę o karle przy tamtym wydarzeniu. [przypis edytorski]

swojego ministra — tu: diabła. [przypis edytorski]

swojego siostrzeńca, Pana Borsa z Ganisu — tak w oryginale ang. (nephew); jest to jednak omyłka autora, gdyż ojciec Lancelota, król Ban, był bratem króla Borsa starszego, ojca Borsa młodszego; zatem Lancelot i Bors młodszy byli dla siebie wzajemnie braćmi stryjecznymi. [przypis edytorski]

swojej kryzys artystycznej — dziś r.m.: swojego kryzysu artystycznego. [przypis edytorski]

swojem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: swoim. [przypis edytorski]

swojem — daw. forma N. i Msc. lp zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoim. [przypis edytorski]

swojem — daw. forma N. i Msc. zaimków r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoim. [przypis edytorski]

swojem — daw. forma zaimków rodzaju żeńskiego i nijakiego; dziś: swoim. [przypis edytorski]

swojemi — daw. forma N. i Msc. lm zaimków r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: swoimi. [przypis edytorski]

swojemi — dziś popr.: swoimi. [przypis edytorski]

swoje znajome — dziś popr. forma B. lm r.m-os.: swoich znajomych. [przypis edytorski]

swojski — tu: oswojony. [przypis edytorski]

swołocz parsziwaja! Ja tebie pokażu (ros.) — parszywa swołocz, ja ci pokażę. [przypis edytorski]

swołocz (pogardl.) — o człowieku lub ludziach budzących odrazę. [przypis edytorski]

swołocz (pogard.) — ludzie budzący odrazę, bydło. [przypis edytorski]

swołocz — pogard. przezwisko (o osobie nieuczciwej, źle wychowanej a. odrażającej). [przypis edytorski]

Swołocz (…) swiataja wiera, bożji ugodniki, poszli, swołocz! (ros.)— Swołocz… święta wiara, sługi Boże, precz, swołocz! [przypis edytorski]

swornie (daw.) — porządnie, w sposób zorganizowany. [przypis edytorski]

swor — tu: ćwiek (sworzeń). [przypis edytorski]

sworzeń — element łączący części maszyny w taki sposób, że mogą się one obracać. [przypis edytorski]

swowolnie (daw.) — tu: własnowolnie, dobrowolnie. [przypis edytorski]

swymi ramiony — dziś popr. forma N.lm: swoimi ramionami. [przypis edytorski]

swymi wdzięki — dziś popr. forma N.lm: swymi wdziękami. [przypis edytorski]

swym sprawam (daw.) — dziś: swym sprawom. [przypis edytorski]

swynia (gw.) — świnia. [przypis edytorski]

swywola (daw.) — swawola. [przypis edytorski]

swywola — dziś: swawola. [przypis edytorski]

swywole — dziś: swawole. [przypis edytorski]

swywolić (daw., gw.) — swawolić, bawić się. [przypis edytorski]

swywolnie (daw.) — swawolnie; wesoło i lekkomyślnie. [przypis edytorski]

swywolnik a. swawolnik (daw.) — człowiek postępujący według własnej woli, nie podporządkowujący się autorytetom. [przypis edytorski]

swywolny (daw.) — kierujący się tylko własną wolą. [przypis edytorski]

swywolny (daw.) — swawolny. [przypis edytorski]

swywolny (daw.) — swawolny, samowolny. [przypis edytorski]

swywolny — swawolny. [przypis edytorski]

sybarycki — charakterystyczny dla sybaryty: człowieka rozmiłowanego w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]

sybarycki — świadczący o rozmiłowaniu w radościach życia. [przypis edytorski]

sybaryta — człowiek rozmiłowany w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]

sybaryta — człowiek rozmiłowany w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]

sybaryta — osoba lubiąca rozrywki, zbytki. [przypis edytorski]

sybarytka — osoba mająca zamiłowanie do wygód, luksusu i używania przyjemności. [przypis edytorski]

sybarytyzm — leniwy, wygodny tryb życia w luksusach i dostatku; wygodnictwo. [przypis edytorski]

sybarytyzm — leniwy, wygodny tryb życia w luksusach i dostatku; wygodnictwo. [przypis edytorski]

sybarytyzm — od: sybaryta, czyli określenia człowieka rozmiłowanego w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]

sybarytyzm — postawa charakteryzująca się zamiłowaniem do prowadzenia dostatniego, wygodnego, pełnego zbytków życia. [przypis edytorski]

sybarytyzm — rozmiłowanie w przyjemnościach życia. [przypis edytorski]

sybarytyzm — rozmiłowanie w zbytku, wygodach i przyjemnościach życia. [przypis edytorski]

Syberia — kraina geograficzna w płn. Azji, wchodząca w skład Rosji. [przypis edytorski]

Syberia — kraina geograficzna w płn. Azji, w obrębie Rosji. [przypis edytorski]

syberyna — gruba, wełniana tkanina. [przypis edytorski]

syberynowy — wykonany z syberyny, tj. grubej, gęsto tkanej i bardzo ciepłej tkaniny wełnianej, popularnie używanej w XIX i na początku XX w. do wyrobu jesiennych i zimowych okryć wierzchnich. [przypis edytorski]

sybiliński — proroczy, wieszczy; Sybilla (mit. rzym.): wieszczka, autorka ksiąg, w których były zapisane proroctwa przyszłych losów Rzymu, przechowywanych w świątyni Jowisza Kapitolińskiego, interpretowanych na żądanie senatu przez specjalne kolegium kapłańskie. [przypis edytorski]

sybiliński — tajemniczy; Sybilla (mit. rzym.) — wieszczka, autorka ksiąg sybillińskich, w których były zapisane przyszłe losy Rzymu. Senat Rzymu w chwilach największego zagrożenia dla państwa wielokrotnie sięgał po przepowiednie z ksiąg sybillińskich. [przypis edytorski]

Sybilla — imię nadawane wieszczkom i kapłankom Apollina; najbardziej znana była Sybilla z Kume, w pobliżu ob. Neapolu, autorka ksiąg z proroctwami przyszłych losów Rzymu, przechowywanych w świątyni Jowisza Kapitolińskiego, interpretowanych na żądanie senatu przez specjalne kolegium kapłańskie. [przypis edytorski]

Sybilla — kobieta przepowiadająca przyszłość, szczególnie różne katastrofy i nieszczęścia; imię staroż. wieszczki. [przypis edytorski]

Sybilla kumejska a. kumańska — kapłanka wyroczni Apollina w Cumae, w pobliżu ob. Neapolu. [przypis edytorski]

Sybilla Kumejska — w staroż. Grecji i Rzymie imię Sybilla oznaczało po prostu prorokinię; najsławniejsze są dwie: kumeńska i tyburtyńska. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość; najbardziej znaną Sybillą była kapłanka wyroczni Apollina w Cumae, której przypisywano autorstwo ksiąg z przepowiedniami dotyczącymi losów Rzymu. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość; najbardziej znaną Sybillą była kapłanka wyroczni Apollina w Cumae we Włoszech, opisana przez Wergiliusza w Eneidzie; przypisywano jej autorstwo ksiąg z przepowiedniami religijnymi. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr.; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr.; mit. rzym.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr.) — wieszczka, przepowiadająca przyszłość; najbardziej znaną Sybillą była kapłanka wyroczni Apollina w Cumae we Włoszech, opisana przez Wergiliusza w Eneidzie; przypisywano jej autorstwo ksiąg z przepowiedniami religijnymi. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość pod wpływem środków odurzających. [przypis edytorski]

Sybilla (mit. gr.) — wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]

sybilla — tu ogólnie: prorokini. [przypis edytorski]

Sybilla — u starożytnych Greków i Rzymian: wieszczka i kapłanka Apollina. [przypis edytorski]

Sybilla — w mitologii greckiej wieszczka przepowiadająca przyszłość. [przypis edytorski]

Sybilla — w staroż. Grecji i Rzymie imię to oznaczało po prostu prorokinię; najsławniejsze są dwie: kumańska i tiburtyńska. [przypis edytorski]

Sybircy — sybiracy, przestępcy zesłani na Sybir. [przypis edytorski]

Sybir — dramat Gabrieli Zapolskiej z 1899 r. o kulisach powstania zabajkalskiego. [przypis edytorski]

sybirka — część odzieży używanej na Syberii: niebieski lub czarny ocieplany dwurzędowy płaszcz z grubego materiału, krótki kaftan ze stójką albo czapka z nausznikami. [przypis edytorski]

sybirski (z ros.) — syberyjski. [przypis edytorski]

syćko (gw.) — wszystko. [przypis edytorski]

syćko (gw.) — wszystko, tu: ciągle. [przypis edytorski]

Sychej — zmarły, ukochany mąż Dydony. [przypis edytorski]

Sychem i Dina (bibl.) — postacie z Księgi Rodzaju: Sychem, syn władcy miasta Sychem, porwał i zgwałcił córkę patriarchy Jakuba Dinę; w odwecie synowie Jakuba, podstępnie udając, że chcą przymierza z mieszkańcami miasta, nakłonili ich do obrzezania się, a kiedy tamci cierpieli po zabiegu, wdarli się do bezbronnego miasta, wymordowali wszystkich mężczyzn, a z kobiet i dzieci uczynili niewolników (Rdz 24, 1–29). [przypis edytorski]

Sychem lub Sechem — miasto w Kanaanie; zatrzymał się tu Abraham, podróżując z Charanu do Kanaanu (Rdz 12,6). W pobliżu Sychem obozował również Jakub (Rdz 33,18–20). Jozue odnowił tutaj przymierze z Bogiem (Joz 24,25). Sychem było jednym z sześciu miast ucieczki dla nieumyślnych zabójców (Joz 21,21). Abimelek został tu królem po tym jak wymordował wszystkich swoich braci mieszkających w Sychem, za co 3 lata później miasto zostało zburzone, a Abimelek zginął pod Tebes (Sdz 9,1-57). [przypis edytorski]

Sychimici — mieszkańcy Sychem, starożytnego miasta izraelskiego w Samarii. [przypis edytorski]

Sycjon (łac. Sicyon, z gr. Sikyon) — dziś popr.: Sykion, staroż. greckie miasto na północy Peloponezu, w pobliżu Zat. Korynckiej. [przypis edytorski]

sycowy — wykonany z prostej tkaniny bawełnianej. [przypis edytorski]

Sycylia — największa wyspa na Morzu Śródziemnym i zarazem włoski region. [przypis edytorski]

Sycylianin — dziś popr.: Sycylijczyk. [przypis edytorski]

Sycyliji — dziś: Sycylii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

sycylijskie [muzy] — Empedokles (494–434 p.n.e.) oraz jego uczniowie; Empedokles stworzył koncepcję czterech żywiołów, które wskutek działania dwóch pierwotnych sił: miłości i nienawiści, mieszają się ze sobą i tworzą różnorodne rzeczy. [przypis edytorski]

Sydenham — stacja kolejowa w płd. części Londynu, ok. 12 km od dworca Charing Cross. [przypis edytorski]

syderalny a. syderyczny (z łac.) — gwiezdny, gwiazdowy. [przypis edytorski]

syder (hebr.) — modlitewnik. [przypis edytorski]

syder, właśc. sidur (z hebr. siddur: porządek) — zbiór modlitw codziennych. [przypis edytorski]

syderyczny — odnoszący się do gwiazd, gwiezdny. [przypis edytorski]

syderyczny (z łac. sidereus: gwiezdny) — gwiezdny, dotyczący ciał niebieskich; w astronomii: okres pełnego obiegu ciała niebieskiego (daw. gł. Księżyca) po orbicie. [przypis edytorski]

syderyczny (z łac. sidus, sideris: gwiazda) — gwiezdny. [przypis edytorski]

sydońskie miasto — Kartagina, kolonia Sydonu. [przypis edytorski]

Sydoniusz Apolinary (ok. 430–489) — rzymski poeta, dyplomata i biskup Clermont, święty katolicki; autor licznych listów, stanowiących cenne źródło informacji historycznych. [przypis edytorski]

Sydon — jedno z najważniejszych miast Fenicji, nad Morzem Śródziemnym. Współcześnie leży na terenie Beirutu. Sydon był najprawdopodobniej najstarszym miastem portowym Fenicji, który rywalizował o wpływy z miastem Tyr. [przypis edytorski]

Sydon — miasto fenickie nad Morzem Śródziemnym; obecnie w Libanie. [przypis edytorski]

Sydon — miasto fenickie, ważny ośrodek handlowy, dziś Saida. [przypis edytorski]