Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 478 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 4834 przypisów.

aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]

aeroplan (daw.) — samolot. [przypis edytorski]

aerumnarum plaena anima (łac.) — dusza trosk pełna. [przypis edytorski]

aerumnarum plenus (łac.) — pełen bólu, pełen cierpienia. [przypis edytorski]

aesar — w jęz. etruskim: bóg. [przypis edytorski]

Aestant ingens (…) et conscia virtus — cytat odnosi się do zemsty dokonanej przez Orestesa na matce: Klitajmestra przy pomocy kochanka, Ajgistosa, zabiła swego męża Agamemnona, gdy wrócił spod Troi, za tę zbrodnię i hańbę zdrady małżeńskiej Orestes ukarał ją śmiercią i był ścigany przez Furie za przelanie krwi rodzicielki. W całości fragment ten brzmi: „Aestuat ingens / Uno in corde pudor mixtoque insania luctu, / Et Furiis agitatus amor et conscia virtus” (Wergiliusz, Eneida X, w. 870–872). W tłumaczeniu Tadeusza Karyłowskiego „(…) w sercu mu zbolałym / Wre wstyd, żałość ze ślepym pomieszana szałem, / Zraniona miłość z męstwem nieugiętym zgoła”; w tłumaczeniu Franciszka Wężyka: „Wre wstyd w sercu, z szaleństwem boleść się złączyła / I z miłością ojcowską dufna w siebie siła”; zaś w nowszym przekładzie Wandy Markowskiej: „W sercu jego wrą naraz wstyd piekący, rozpacz z ślepym pomieszana szałem, ojcowska miłość miotana wściekłą żądzą zemsty i męstwo na wszystko gotowe”. W żadnym z tłumaczeń nie pojawiają się obecne w oryginale postaci Furii, mścicielek doprowadzających zbrodniarzy do szaleństwa, działających z nakazu Przeznaczenia (Fatum). [przypis edytorski]

a falsitate rationati ad falsitatem rationis valet consequentia (łac.) — fałszywy wniosek bierze się z błędnej podstawy. [przypis edytorski]

afekcja (daw.) — skłonność, afekt; podrażnienie, pobudzenie; tu: chorobliwe podrażnienie jakiegoś organu. [przypis edytorski]

afekcjonalny (daw., z łac.) — skłonny do wzruszeń. [przypis edytorski]

afektacja — egzaltacja. [przypis edytorski]

afektacja — przesada w zachowaniu, zwł. w wyrażaniu uczuć. [przypis edytorski]

afekt (daw.) — miłość, uczucie. [przypis edytorski]

afekt (daw.) — skłonność, sympatia, miłość. [przypis edytorski]

afekt (daw.) — uczucie. [przypis edytorski]

afekt (daw.) — uczucie, tu: żądza. [przypis edytorski]

afekt — emocja, daw.: skłonność, sympatia, miłość; dziś popr. M. i B. lm: afekty. [przypis edytorski]

afekt — emocja, silne i gwałtowne uczucie; daw.: uczucie, sympatia, miłość. [przypis edytorski]

afektować a. afektować się — rozczulać się, oddawać się czułostkowości. [przypis edytorski]

afektować (daw.) — starać się o coś, pożądać czegoś. [przypis edytorski]

afektowany — tu: wykwintny. [przypis edytorski]

afektowy (z łac. affectus: uczucie) — pełen rozczulenia, uczuciowy, miłosny. [przypis edytorski]

afekt (starop.) — uczucie. [przypis edytorski]

afekt — tu: uczucie, miłość. [przypis edytorski]

afekt (z łac. affectus) — emocja, daw.: skłonność, sympatia, miłość. [przypis edytorski]

afekt (z łac.) — emocja, przest. sympatia, miłość. [przypis edytorski]

afekt (z łac.) — emocja, silne uczucie; daw.: przychylność, sympatia, miłość. [przypis edytorski]

afera — tu z fr.: sprawa. [przypis edytorski]

affidavit — pisemne oświadczenie lub oświadczenie złożone pod przysięgą, przedstawiane jako dowód w sprawie. [przypis edytorski]

afirmatywa (daw.) — głos popierający w głosowaniu. [przypis edytorski]

afiszer — osoba rozlepiająca afisze. [przypis edytorski]

afiszować — tu: ostentacyjnie obnosić się, promować. [przypis edytorski]

a friend in need is a friend indeed (ang.) — przyjaciel w potrzebie jest prawdziwym przyjacielem; prawdziwych przyjaciół poznaje się w biedzie. [przypis edytorski]

Afrodis — Afrodyta, grecka bogini miłości. [przypis edytorski]

afrodisiacum — afrodyzjak, środek wzmagający pożądanie seksualne. [przypis edytorski]

Afrodis i Astoreth — Afrodyta, w mit. gr. bogini miłości oraz Astarte (lub: Asztarte), fenicka, kananejska i asyryjska bogini miłości, płodności, nocy (władczyni księżyca i gwiazd), bogini matka, ale też bogini wojny. [przypis edytorski]

Afrodite (mit. gr.) — Afrodyta, bogini miłości. [przypis edytorski]

Afrodyta Kallipygos (gr.) — Afrodyta o pięknych pośladkach, rzymska rzeźba marmurowa z I–II w., uważana za kopię wcześniejszego greckiego oryginału, przedstawiająca boginię miłości unoszącą szaty i spoglądającą przez ramię na swoje nagie pośladki. [przypis edytorski]

Afrodyta Knidyjska a. Afrodyta z Knidos — naturalnej wielkości rzeźba bogini Afrodyty, jedno z najsłynniejszych dzieł Praksytelesa (IV w. p.n.e.), wykonane dla sanktuarium w mieście Knidos; stanowiła pierwszą pełnoplastyczną rzeźbę nagiej kobiety w sztuce greckiej; nie przetrwała do naszych czasów, znana jest z opisów oraz rzymskich kopii. [przypis edytorski]

Afrodyta Medycejska — dziś zwykle: Wenus Medycejska, marmurowy posąg nagiej bogini Afrodyty, będący kopią brązowej rzeźby Praksytelesa Afrodyta z Knidos; znaleziony w Rzymie, trafił do kolekcji Medyceuszy. [przypis edytorski]

Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości, jej atrybutem był rydwan zaprzężony w gołębie. [przypis edytorski]

Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości; narodziła się z piany morskiej u wybrzeży Cypru, często była przedstawiana jako wyłaniająca się z wielkiej muszli (konchy). [przypis edytorski]

Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości. [przypis edytorski]

Afrodyta — w mitologii gr. bogini miłości. [przypis edytorski]

Afrodyta Wszeteczna (mit. gr.) — wszeteczny (daw.): rozpustny, nierządny. Jednak Pándēmos (Πάνδημος), oryginalny, grecki przydomek bogini miłości, oznacza dosłownie: „całego ludu”. Rozumiano pod nim Afrodytę jako patronkę i obrończynię wszystkich mieszkańców kraju, całej wspólnoty. Platon natomiast w swojej Uczcie przypisuje Afrodycie Pandemos rolę bogini miłości zmysłowej („pospolitej, gminnej”), przeciwstawiając ją Afrodycie Uranii, którą przedstawia jako patronkę „miłości niebiańskiej”. [przypis edytorski]

Afrodyte a. Afrodyta (mit. gr.) — bogini miłości, kwiatów, pożądania i płodności. [przypis edytorski]

afrodyzjak — substancja wzmagająca pożądanie seksualne. [przypis edytorski]

afront (daw.) — zniewaga. [przypis edytorski]

A fructibus eorum (łac.) — po owocach ich. [przypis edytorski]

Afryka mówi (ang. Africa_Speaks!) — popularny amerykański film dokumentalny Paula L. Hoeflera z 1930 roku, w reż. Waltera Futtera, z premierą polską w 1931. [przypis edytorski]

Afrykus — wiatr zachodni (a. płd.-zach.). [przypis edytorski]

afryt a. ifryt — zły duch, demon w ludowych wierzeniach arabskich; tu jako podległy geniuszowi, tj. dżinowi, potężnej istocie powstałej z powietrza lub ognia. [przypis edytorski]

afryt — zły duch, demon w ludowych wierzeniach arabskich. [przypis edytorski]

Afula (hebr. עפולה, arab. العفولة: al-ʻAfūlaḧ) — miasto w Izraelu, położone w Dystrykcie Północnym, w Dolinie Jezreel; ważny ośrodek przemysłowy Dolnej Galilei (produkcja obejmuje tu najróżniejsze gałęzie przemysłu, od produkcji ogniw solarnych, przez meble, po uprawę przypraw spożywczych). [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa; po powrocie z wojny trojańskiej zamordowany przez żonę i jej kochanka, pomszczony przez swego syna Orestesa; tytułowy bohater tragedii Ajschylosa z 458 p.n.e. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa; u Homera (…) Zeus zsyła sen na Agamemnona — celowo oszukując w nim Agamemnona, że z woli boga jeśli ruszy do walki, to jeszcze tego samego dnia zdobędzie Troję, zob. Iliada II 1–34. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi; gdy Grecy z powodu ciszy morskiej nie mogli wyruszyć na wojnę, złożył w ofierze bogini Artemidzie swą córkę, Ifigenię; został za to po powrocie spod Troi podstępnie zamordowany przez swą żonę Klitajmestrę i jej kochanka Ajgistosa. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, ojciec Ifigenii, Elektry, Orestesa, mąż Klitajmestry (Klitemnestry); z rozkazu Artemidy zabił córkę Ifigenię, sam został podstępnie zamordowany po powrocie z wojny trojańskiej przez żonę i jej kochanka Ajgistosa, z kolei rodzeństwo: Elektra i Orestes, by pomścić śmierć Agamemnona, zabili matkę i przybranego ojca. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — naczelny wódz wyprawy greckiej pod Troję; gdy Grecy z powodu ciszy morskiej nie mogli wyruszyć na wojnę, złożył w ofierze bogini Artemidzie swą córkę, Ifigenię; został za to po powrocie spod Troi zabity przez swą żonę, Klitajmestrę. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit. gr.) — wódz Greków w wojnie trojańskiej. [przypis edytorski]

Agamemnon (mit.) — w mitologii greckiej król Myken; bohater wojny trojańskiej, który złożył w ofierze swą córkę, Ifigenię. [przypis edytorski]

Agamemnon — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie. [przypis edytorski]

Agamemnon — syn Atreusa, króla Myken, wódz greckiej wyprawy przeciw Troi, brat Menelaosa, którego żona, Helena, została porwana przez Trojan, co dało początek wojnie. [przypis edytorski]

Aga-Mohammed-Khan, właśc. Agha Mohammad Chan Kadżar (1742–1797) — założyciel dynastii Kadżarów w Iranie; jako przywódca jednego z plemion turkmeńskich, wykorzystując wewnętrzny chaos w państwie, wszczął rebelię przeciwko rządzącej ówcześnie dynastii Zandów, zakończoną jego zwycięstwem w 1794. [przypis edytorski]

agapa — wspólny posiłek pierwszych chrześcijan, „posiłek miłości” (od gr. agape: czysta, bezinteresowna miłość). [przypis edytorski]

agapa (z gr.) — uczta, wspólny posiłek chrześcijan na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]

agape (z gr.) — uczta, wspólny posiłek chrześcijan na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]

agarsony — prawdopodob. od fr. la garçonne: chłopczyca. [przypis edytorski]

agarsony (z fr. la garçonne) — chłopczyca. [przypis edytorski]

Agar, właśc. Hagar (hebr. הָגָר) — postać biblijna z Księgi Rodzaju, egipska niewolnica Sary, żony Abrahama; miała z nim syna, Izmaela. [przypis edytorski]

Agar właśc. Hagar — postać biblijna z Księgi Rodzaju, egipska niewolnica żony Abrahama, Sary, która, będąc sama bezpłodna, oddała ją mężowi za żonę, aby urodziła mu potomka; Hagar została z tego związku matką Izmaela, praojca wszystkich Arabów. [przypis edytorski]

agat — minerał używany w jubilerstwie. [przypis edytorski]

Agatokles (360–289 p.n.e.) – tyran Syrakuz od 317 p.n.e., król Sycylii od 304 p.n.e. [przypis edytorski]

Agatokles (360–289 p.n.e.) — tyran Syrakuz od 317 p.n.e., król Sycylii od 304 p.n.e. [przypis edytorski]

Agatokles z Aten — muzyk grecki, nauczyciel Pindara i Damona. [przypis edytorski]

Agaton (ok.  447–ok. 400 p.n.e.) — tragediopisarz grecki; wyśmiewany przez Arystofanesa w komedii Kobiety na święcie Tesmoforiów; w 407 razem z Pauzaniaszem opuścił Ateny i żył wraz z nim na dworze macedońskiego króla Archelaosa, gdzie zmarł. [przypis edytorski]

Agaton — tytułowy bohater powieści Christopha Martina Wieland, jednego z pierwszych utworów z gatunku Bildungsroman (przedstawiającego proces psychologicznego, moralnego i społecznego formowania się osobowości głównego bohatera). [przypis edytorski]

aga (tur.) — dowódca janczarów, tj. piechoty tureckiej (dziś tur. tytuł grzecznościowy: pan) [przypis edytorski]

aga (tur.) — dowódca janczarów, tj. piechoty tureckiej. [przypis edytorski]