Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | bez liczby pojedynczej | czeski | dopełniacz | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | islandzki | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | regionalne | rosyjski | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | żartobliwie | zdrobnienie

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 26016 przypisów.

ani trunie — ani odezwie się. [przypis redakcyjny]

ani umierając śpiewać przestała — składnia z „ani” i orzeczeniem niezaprzeczonym (podobna jak w jęz. ang.) była dosyć popularna w XVI w.; dziś w jęz. pol. zasada podwójnego przeczenia. [przypis redakcyjny]

Ani wesołej szlachty, ni rycerstwa głosy — domyślne: „nie dają się słyszeć”. [przypis redakcyjny]

Ani (…) wyswobodzisz (…), Ani (…) wyrwiesz — ani nie wyswobodzisz, ani nie wyrwiesz; w staropolszczyźnie przeczenie było zawarte w spójniku „ani”. [przypis redakcyjny]

ani wzwięk (starop.) — [ani] spodziewa się. [przypis redakcyjny]

ani wzwiecie (starop.) — [ani] spodziejecie się. [przypis redakcyjny]

Ani zborguje, byś wyciągnął długi — nie poczeka, aż ściągniesz należności od dłużników. [przypis redakcyjny]

Ani zielone, ni jeszcze przejrzałe (…) członki moje — To jest: nie jestem już młodzieńcem ani jeszcze starcem. [przypis redakcyjny]

Ankon — Taras Kartagiński. [przypis redakcyjny]

Anna Aragonia — córka Ferdynanda Aragońskiego, małżonka sławionego przez Ariosta Alfonsa d'Avalo, margrabiego Vastu (stąd „światłość Wastu”). [przypis redakcyjny]

Anna — Jerzmanowska, cioteczna siostra Adolfa Tetmajera. [przypis redakcyjny]

(Anna) siostrę z sobą ma — Joannę Aragońską, żonę Askaniusza Kolonna, sławioną dla piękności przez ówczesnych poetów i filozofów. [przypis redakcyjny]

Annibal Malaguccy — krewniak Ariosta, którego matka pochodziła z rodziny Malaguccych, jeszcze dziś kwitnącej w Reggio. [przypis redakcyjny]

Annie z Pileckich, żonie Mikołaja Kobylińskiego, kasztelana rozpierskiego, a następnie Andrzeja Bzickiego (zmarła w 1576 r.). [przypis redakcyjny]

annihilat (łac.) — niweczy. [przypis redakcyjny]

Anno Domini (łac.) — roku Pańskiego. [przypis redakcyjny]

anno (łac.) — roku. [przypis redakcyjny]

annuebat — przystawał. [przypis redakcyjny]

annuere (łac.) — potakiwać. [przypis redakcyjny]

ansambl (z fr. ensemble) — scena zbiorowa. [przypis redakcyjny]

Ansatz (niem.) — tu: podejście, postawa, sposób bycia. [przypis redakcyjny]

antałek (starop.) — naczynie na miód, butelka. [przypis redakcyjny]

antarktyk — przeciw-północ, południe. [przypis redakcyjny]

anteacta (łac.) — przeszłość. [przypis redakcyjny]

antecedanei saeculi (łac.) — dawnego wieku. [przypis redakcyjny]

antecesor — przodek. [przypis redakcyjny]

antecessor (z łac.) — poprzednik. [przypis redakcyjny]

ante fores (łac.) — przede drzwiami. [przypis redakcyjny]

Antej właśc. Anteusz (mit. gr.) — olbrzym, który odzyskiwał siłę, skoro znużony padł i ciałem dotknął się ziemi. Charakterystyczna dla epoki (gdy szkoła jeszcze była przeniknięta kultem klasycyzmu) obfitość przenośni mitologicznych. [przypis redakcyjny]

antemurale Christianitatis (łac.) — przedmurzem chrześcijaństwa. [przypis redakcyjny]

Antenor — Trojanin, miał po zburzeniu Troi przybyć do Italii i założyć miasto Padwę. [przypis redakcyjny]

ante saecula (łac.) — przed wiekami. [przypis redakcyjny]

ante sessionem (łac.) — przed posiedzeniem. [przypis redakcyjny]

ante triduum (łac.) — przed trzema dniami. [przypis redakcyjny]

Anteus — syn Neptuna i Ziemi, król Libii, siłacz, pokonany przez Herkulesa. [przypis redakcyjny]

Anteus — syn Posejdona i Ziemi, olbrzym; dopóki dotykał ziemi, nikt go nie mógł w zapasach pokonać. [przypis redakcyjny]

Anteus — syn Posejdona i Ziemi, olbrzym, panował w Libii; posiadał tę własność, że nie mógł być w zapasach pokonany, dopóki dotykał ziemi. [przypis redakcyjny]

Antevorta — rzymska bogini losu. [przypis redakcyjny]

anticipative prophetia (łac.) — poprzednie proroctwo, przepowiednia. [przypis redakcyjny]

antidotum — środek przeciw truciźnie. Odtrutka. [przypis redakcyjny]

Antiochia — miasto w Syrii nad rzeką Orontesem. [przypis redakcyjny]

antiqua alba (łac.) — starożytna alba, tj. długa biała szata. [przypis redakcyjny]

antiquitates (łac.) — starożytności. [przypis redakcyjny]

antiquo usu practicatum (łac.) — dawnym zwyczajem uświęcone. [przypis redakcyjny]

antistes (łac.) — biskupem. [przypis redakcyjny]

Antoine-Jean Gros (1771–1835) — fr. malarz historyczny, autor licznych obrazów sławiących epopeję napoleońską oraz portretów m.in. ks. J. Poniatowskiego i J. Ursyna Niemcewicza; późniejszy malarz oficjalny cesarstwa i Restauracji, który jako oficer armii włoskiej poznał Napoleona i uzyskał jego protekcję dzięki obrazowi Bonaparte na moście pod Arcole. [przypis redakcyjny]

Antoine Marie de Lavalette — napoleoński minister i radca stanu, skazany na śmierć za udział w Stu Dniach, w przeddzień egzekucji zdołał zbiec z więzienia w przebraniu żony. [przypis redakcyjny]

Antona — hrabstwo Southampton w Anglii. [przypis redakcyjny]

Antoni Czajkowski (1816–1873) — profesor literatury polskiej w Krakowie. [przypis redakcyjny]

Antoni Małecki — wydawca listów Słowackiego i autor pierwszej o nim monografii. [przypis redakcyjny]

Antoni Szabrański (1802–1882) — współredaktor „Biblioteki Warszawskiej”. [przypis redakcyjny]

Antoni Szandlerowski (1878–1911) — poeta i dramatopisarz Młodej Polski, w którego twórczości egzaltowany erotyzm łączył się z motywami mistyczno-religijnymi. [przypis redakcyjny]

Antoniusz i Krassus łatwo weszli do kraju Partów, ale na swoje nieszczęście — Krassus, kolega Cezara i Pompejusza w triumwiracie, przedsięwziął wyprawę na Partów. Wśród stepów Mezopotamii północnej i w pustyni doznał wielkich strat od ich konnicy, która unikając walnej bitwy, nieustannie szarpała i trapiła armię rzymską, przeszkadzając jej zaopatrywać się w niezbędne środki. Partowie, zwabiwszy wreszcie Krassusa na układy i zamordowawszy go podstępnie, zniszczyli całą jego armię pod Carrhae (w 53 r). Antoniusz, który na skutek układu z Oktawianem w Brundisium objął władzę na Wschodzie, przedsięwziął w 56 r. wyprawę na Partów. Wypadła ona również niepomyślnie. [przypis redakcyjny]

Antoni Wojtach — służący Augusta Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]

Antoś — Antoni Wojtach, służący. [przypis redakcyjny]

antraks — słabość, na którą umarł Witold. [przypis redakcyjny]

antreprenerowi — przedsiębiorcy, gospodarzowi. [przypis redakcyjny]

antropofag (gr.) — ludożerca. [przypis redakcyjny]

antropoid — małpa człekokształtna. [przypis redakcyjny]

Antygona nie jest najpierwszą tragedią Sofoklesa — patrz przypisek [autora] CC. [przypis redakcyjny]

antykamera (daw.) — przedpokój, poczekalnia. [przypis redakcyjny]

antykamera (daw.) — przedpokój. [przypis redakcyjny]

antyka używających — [postępujących wg] starej mody, [dawnego] obyczaju. [przypis redakcyjny]

antymon — metal srebrzystobiały, kruchy. [przypis redakcyjny]

antynomia (z gr. ἀντί: przeciw, νόμος: prawo) — znaczy dosłownie wewnętrzna sprzeczność prawa samego z sobą, tak że dwie strony sobie przeciwne mogą je na swoją korzyść tłumaczyć. Ten odcień znaczenia prawnego zachowuje Kant w całym wykładzie Antynomii. [przypis redakcyjny]

antypast (daw.) — przystawka, potrawa podawana w celu zaostrzenia apetytu. [przypis redakcyjny]

antypast (daw.) — przystawka, przekąska. [przypis redakcyjny]

antypast (z wł.) — przekąska. [przypis redakcyjny]

antypatia (z gr.) — niechęć, nieprzyjaźń. [przypis redakcyjny]

Antytetyczna (gr.) — wynikająca z antytezy, z przeciwstawiania się czemuś. [przypis redakcyjny]

Anubisz — syn Ozyrysa i Neftys, bóg egipski z psią głową. [przypis redakcyjny]

A ogród — jeszcze na początku panowania Stanisława Augusta modne były ogrody „francuskie”, odznaczające się symetrią i sztucznością doprowadzoną czasem do dziwactwa. Krasicki tak o nich pisze w Listach o ogrodach: „Nie dość było kunsztownej sztuce holenderskich zwłaszcza i niemieckich ogrodników czynić z drzew słupy, obeliski i piramidy, ledwo pojętym wysileniem przeistaczali je w posągi: „Grał na cytrze Apollo z jodły złotowłosy, / Ceres z szyszek borowych piastowała kłosy, / Błyszczał Neptun trójzębny od bzowego lustru, / Jowisz w zapale rzucał pioruny z ligustru, / Mars z figi, rozjuszony zabójczym rzemiosłem, / Bachus na tyce chmielu z Sylenem i osłem, Wenus / wdzięczna jałowcem z uśmiechu i giestu, Gracyje / porzeczkowe, Kupido z agrestu”. / (I. Krasicki, Dzieła prozą, t. V, s. 393). Nowa moda, związana z sentymentalizmem, zastąpiła ogród „francuski” „angielskim”, który miał naśladować swobodną i dziką naturę. Gust francuskiego rokoka wprowadził do ogrodów „angielskich” architekturę sielanki dworskiej. Całe urządzenie ogrodu żony modnej, a więc belwederki, meczeciki, domki pustelnika, świątynie Diany spotykamy w opisach słynnych wówczas ogrodów, jak Solca Kazimierza Poniatowskiego, brata królewskiego, czy Arkadii Heleny Radziwiłłowej. [przypis redakcyjny]

Apage, apage Satanas! (łac.) — precz, precz, szatanie. [przypis redakcyjny]

Apage, Satana (łac.) — precz, szatanie. [przypis redakcyjny]

Apage, satanas (łac.) — idź precz, szatanie. [przypis redakcyjny]

Apage satanas! (łac.) — Precz, szatanie! [przypis redakcyjny]

apagogiczny — gr. άπαγωγή znaczyło w języku prawnym odprowadzenie schwytanego na uczynku przestępcy przed sędziego lub też do więzienia i wytoczoną przeciw niemu skargę. W języku filozoficznym użyto pochodzącego stąd przymiotnika apagogicus na oznaczenie dowodu nie-wprost, tylko przez okazanie, iż przeciwne twierdzenie jest fałszem; zatem demonstratio apagogica itd. indirecta są to równoznaczniki. Wyrażenie Kanta: ostensiver Beweis, na oznaczenie dowodu wprost: demonstratio directa, nie utrzymało się w logice. [przypis redakcyjny]

(…) a pan Kisiel w Huszczy kontentację dla tego nieprzyjaciela obmyślają (…) — w tym czasie pisał książę do wojewody bracławskiego, między innymi, co następuje: „O, raczej było umierać potrzeba aniżeli takich doczekać czasów, które sławę tych zacnych narodów tak turpiter deformarunt et irreparabile [(łac.) szpetnie zhańbili i niepowetowane; red. WL.] zostawili w synach koronnych damnum [(łac.) straty; red. WL.].” A w końcu listu znajduje się dopisek: „Jeżeli za zniesieniem wojska kwarcianego i pobraniem hetmanów do więzienia kontentację otrzyma Chmielnicki i przy dawnych wolnościach zostawać będzie z tym hultajstwem, ja w tej ojczyźnie wolę nie żyć i nam lepsza rzecz umierać, aniżeliby pogaństwo i hultajstwo miało nam panować.” Księga pamiętnicza, 28, 55. [przypis redakcyjny]

A pan wszystkich naucza… — ironiczny przytyk do nieuctwa szlachty, bowiem Rubens nie zajmował się rzeźbą, a Van Dyck architekturą. [przypis redakcyjny]

aparament — sprzęt wojenny. [przypis redakcyjny]

aparament (z łac. średniow.) — sprzęt, urządzenie. [przypis redakcyjny]

aparat (daw.) — wyposażenie. [przypis redakcyjny]

aparencja (z łac.) — okazałość. [przypis redakcyjny]

a partibus nostris (łac.) — po naszej stronie. [przypis redakcyjny]

apelować (starop.) — odwołać się. [przypis redakcyjny]

Apenrade — miasto w płd. Danii nad małym Bełtem. [przypis redakcyjny]

aperto… caelo — pod otwartym niebem. [przypis redakcyjny]