Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 11053 przypisów.

św. Jerzy — męczennik z III-IV w., patron rycerzy. [przypis edytorski]

św. Jerzy — patron rycerstwa. [przypis edytorski]

św. Jerzy — święty Kościoła katolickiego, jako Jerzy Zwycięzca uznany wielkim męczennikiem przez Kościół prawosławny. [przypis edytorski]

św. Jerzy (zm. 303) — święty Kościoła katolickiego, męczennik za wiarę. [przypis edytorski]

św. Joanna d'Arc (1412–1431) — zwana Dziewicą Orleańską, bohaterka narodowa Francji; w 1429 w męskim przebraniu uratowała oblężony przez Anglię Orlean, zginęła spalona na stosie. [przypis edytorski]

św. Kinga (1234–1292) — także Kunegunda; córka króla Węgier Beli IV, żona Bolesława V Wstydliwego, święta Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

św. Kosma i Damian — lekarze, męczennicy rzymscy z przełomu III-IV w. [przypis edytorski]

św. Kunegunda a. św. Kinga (1224–1292) — żona Bolesława Wstydliwego; jej kult jest rozwinięty w Pieninach. [przypis edytorski]

św. Łukasz a. Łukasz Ewangelista (rel.) — towarzysz i współpracownik Pawła Apostoła, autor trzeciej Ewangelii. [przypis edytorski]

św. Łukasz a. Łukasz Ewangelista — współpracownik apostoła Pawła, autor trzeciej Ewangelii. [przypis edytorski]

św. Liberiusz — święty z II w. n.e. [przypis edytorski]

św. Liboriusz — zm. IV w., biskup Le Mans. [przypis edytorski]

św. Liboriusz — zm. w IV w., biskup Le Mans. [przypis edytorski]

św. Ludwik właśc. Ludwik IX Święty (1214–1270) — król Francji; usprawnił administrację, system monetarny, zorganizował dwie wyprawy krzyżowe. [przypis edytorski]

św. Marcin (ok. 316–397) — biskup Tours, zwany Miłościwym, wcześniej legionista rzymski. [przypis edytorski]

św. Marcin — święto obchodzone 11 listopada. [przypis edytorski]

św. Marek w Wenecji — plac św. Marka ze znajdującą się przy nim bazyliką św. Marka i będącą symbolem miasta dzwonnicą św. Marka (Campanile di San Marco), najbardziej znane miejsce Wenecji, otoczone cennymi zabytkami architektury. [przypis edytorski]

św. Mateusz a. Mateusz Ewangelista — biblijny celnik z Kafarnaum, apostoł Jezusa, autor pierwszej Ewangelii (Ewangelii Mateusza). [przypis edytorski]

św. Michała dzień — dzień 29 września w kalendarzu chrześcijańskim. [przypis edytorski]

św. Michała dzień — dzień 29 września w kalendarzu katolickim. [przypis edytorski]

św. Monika a. Monika z Hippony (ok. 332–387) — święta Kościoła katolickiego, matka św. Augustyna. [przypis edytorski]

św. Patryk (ok. 385–461) — misjonarz i organizator życia religijnego w Irlandii, biskup i apostoł Irlandii. [przypis edytorski]

Św. Piotr a. Bazylika Świętego Piotra na Watykanie — rzymskokatolicka bazylika na Wzgórzu Watykańskim. [przypis edytorski]

Św. Salomea — właśc. Błogosławiona Salomea, chodzi tu zapewne o rysunkowy szkic do witraża zdobiącego dziś kościół franciszkanów w Krakowie. [przypis edytorski]

Św. Winifred, ang. St. Winifred's — powieść Frederika W. Farrara (1831–1903). [przypis edytorski]

św. Wojciecha dzień — dzień 23 kwietnia w kalendarzu katolickim. [przypis edytorski]

św. Wojciech a. Wojciech Sławnikowic, a. Adalbert z Pragi (ok. 956–997) — czeski książę, biskup Pragi, misjonarz do Prus, męczennik, święty Kościoła katolickiego. [przypis edytorski]

s. 67, 99, 136 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragmenty zaczynające się od słów: „Uradzili więc, że miłość platoniczna nie znika, lecz tylko anektuje nową dziedzinę, rozszerza się (…)” (rozdział IV); „Znowu inna forma tej samej dyspozycji ku ostatecznościom idealnych (…) Strumieński wyrobił sobie (…) teorię, że organa wszystkich zmysłów są powtórzone w mózgu, w którym niejako siedzi drugi, mały człowiek. »Widział oczyma duszy«, »słyszał w duszy«(…)” (rozdział V); „Tu znowu zamajaczył mu niewyraźny, bo nieśmiały obraz tej „idealnej” miłości, który wytworzył był się w pierwszej epoce stosunku do Angeliki (…)” (rozdział VII). [przypis edytorski]

Są ci, którzy się synmi Belialowemi brzydzą — por. 1 Sm 10, 27. [przypis edytorski]

Sącz Nowy a. Nowy Sącz — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]

sąd audytorski (daw.) — wyższy sąd wojskowy. [przypis edytorski]

sąd boży — środek dowodowy w średniowiecznym procesie w postaci niebezpiecznej próby, której wynik miał dowodzić winy lub niewinności. Wynikało to z przekonania, że Bóg nie dopuści do krzywdy osoby niewinnej. Najczęściej stosowanymi dowodami tego rodzaju były pojedynek sądowy, próba ognia, próba wody. [przypis edytorski]

sąd boży — tu: rytualny pojedynek mający świadczyć o winie lub niewinności. [przypis edytorski]

sąd boży — w średniowieczu pojedynek sądowy, mający dowieść racji jednej ze stron i uważany za dowód. [przypis edytorski]

sądek (gw.) — drewniane naczynie na płyn, cebrzyk. [przypis edytorski]

sąd federalny — najwyższy organ sądowniczy w Szwajcarii. [przypis edytorski]

sąd „gorący” — sąd odbywający się niezwłocznie po schwytaniu przestępców na gorącym uczynku. [przypis edytorski]

sąd IndeksuIndex librorum prohibitorum, spis książek zakazanych, ogłaszany od 1564. Tu mowa o sądzie Kongregacji Kardynalskiej Inkwizycji (Święte Oficjum), instytucji powołanej do czuwania nad prawowiernością i wydającej decyzje o umieszczeniu dzieł w tym spisie. W 1616 Kongregacja potępiła heliocentryzm, zakazując Galileuszowi głoszenia i obrony jego tez, oraz nakazała wpisanie dzieła Kopernika na indeks; wśród zarzutów postawionych Galileuszowi w 1633 było nieposłuszeństwo tamtemu orzeczeniu (publikacja Dialogu o dwu wielkich systemach świata: ptolemeuszowym i kopernikowym). [przypis edytorski]

Sądny Dzień (Jom Kipur) — jedno z najważniejszych i najbardziej uroczystych świąt żydowskich, o charakterze pokutnym. [przypis edytorski]

Sądny Dzień — Jom Kipur, jedno z najważniejszych religijnych świąt żydowskich, dzień postu i pokuty. Pobożni Żydzi wierzą, że w tym dniu Bóg wyznacza losy wszystkich ludzi na następny rok, według ich dotychczasowych uczynków. [przypis edytorski]

Sądny Dzień (z hebr. Jom Kipur: Dzień Pojednania, Dzień Pokuty; z jid. Jonkiper) — jedno z najważniejszych religijnych świąt żydowskich, w kalendarzu żydowskim nazywany Sobotą Sobót i Szabatem Szabatów, przypadające na dziesiąty dzień miesiąca tiszri (wrzesień-październik). W trakcie Jom Kippur dokonuje się ostateczne rozliczenie win, za które pokutowało się przez ostatnie 10 dni od Rosz ha-Szana, oraz ich wybaczenie. W czasie święta należy zachować post ścisły (to jedyny nakazany przez Torę post). [przypis edytorski]

Sąd Ostateczny — największe dzieło gdańskiego malarza Antona Möllera (ok. 1563–1611), liczące ok. 50m2, wykonane w 1603 dla Dworu Artusa. [przypis edytorski]

Sąd Ostateczny — ogromny fresk na ścianie ołtarzowej w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie, przedstawiający Chrystusa sądzącego ludzi przy końcu świata, najsłynniejsze dzieło Michała Anioła, malarza, rzeźbiarza, poety i architekta włoskiego renesansu. [przypis edytorski]

sąd Parysa (mit. gr.) — Parys, królewicz trojański, został wybrany, by zażegnać spór pomiędzy boginiami o złote jabłko z napisem „dla najpiękniejszej”. Hera, żona Zeusa, władcy bogów, w zamian za wskazanie właśnie jej obiecywała mu władzę; Atena, bogini mądrości, obiecywała wiedzę i mądrość, zaś Afrodyta, bogini miłości, miłość najpiękniejszej kobiety. Parys wskazał Afrodytę i został wynagrodzony miłością pięknej Heleny, żony Menelaosa, co stało się przyczyną wojny trojańskiej. Dla wielu artystów europejskich scena bogiń prezentujących swoje wdzięki przed Parysem była okazją do ukazania aktów kobiecych. [przypis edytorski]

sąd patrymonialny — sąd pana nad ludnością jego dóbr. [przypis edytorski]

sąd pięciu mężów — rada wiejska w Indiach lub południowym Pakistanie złożona z pięciu mężczyzn zasiadających jako ława przysięgłych w celu sądzenia przestępstw. [przypis edytorski]

sąd polubowny — niepaństwowy sąd, orzekający w niektórych sprawach cywilnoprawnych. [przypis edytorski]

sąd skorupkowy — potoczna, mylna nazwa ostracyzmu, tajnego głosowania w staroż. Atenach, podczas którego obywatele wyskrobywali na glinianych szczątkach naczyń (stąd nazwa) imiona osób zagrażających ich zdaniem demokracji; osoby te skazywano na wygnanie z miasta na 10 lat, jednak w przeciwieństwie do wyroków sądowych bez pozbawiania obywatelstwa ani majątku. [przypis edytorski]

sądy boże a. ordalia — środek dowodowy w średniowiecznym procesie karnym a. cywilnym polegający na przeprowadzeniu próby, czy Bóg sprzyja osobie oskarżonej i udowodnieniu poprzez to jej winy lub niewinności; do ordaliów należały m.in. próba wody (pławienie „czarownic”), próba żelaza (ukazana m.in. w Legendzie o Tristanie i Izoldzie) oraz pojedynek sądowy. [przypis edytorski]

sądy duchowne od Pana Boga są ustawione, jako Pismo świadczy — zob. Pwt 17, 8–13 (sądy lewickie). [przypis edytorski]

sądząc się być (daw.) — dziś: sądząc, że jest. [przypis edytorski]

sądząc się — uważając się za. [przypis edytorski]

sądzący — daw. forma imiesłowu; dziś: sądząc. [przypis edytorski]

sądzić kimś, czymś (daw.) — uważać za kogoś, za coś. [przypis edytorski]

sądzić kogoś za coś (starop.) — uważać kogoś za coś. [przypis edytorski]

sądzi je być w ręku Boga — sądzi, że są w ręku Boga (konstrukcja składniowa zapożyczona z łac. lub fr.). [przypis edytorski]

sądzili się być bezpiecznymi — sądzili, że są bezpieczni; uważali się za bezpiecznych. [przypis edytorski]

sądzimy potrzebnym (daw.) — uważamy za potrzebne; sądzimy, że jest potrzebne. [przypis edytorski]

sądzi się być (daw.) — uważa się za. [przypis edytorski]

sądzi się być wolną (daw.) — uważa się za wolną. [przypis edytorski]

sądziszli — czy sądzisz. [przypis edytorski]

sądziszli (daw.) — czy sądzisz. [przypis edytorski]

sądziszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy sądzisz. [przypis edytorski]

sądziszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy sądzisz. [przypis edytorski]

sąg; daw., gw.: sąga — stos drewna; także miara objętości drewna. [przypis edytorski]

sąg dwie — dziś: dwa sągi. [przypis edytorski]

sąg — jednostka miary objętości drewna, stos drewna o objętości ok. 4 m³. [przypis edytorski]

są jechali (starop.) — pojechali; złożona forma czasu przeszłego. [przypis edytorski]

są, którym — dziś popr.: są tacy, którym. [przypis edytorski]

są, którzy — dziś: są tacy, którzy. [przypis edytorski]

są łzy rzeczy — przysłowiowe. [przypis edytorski]

sąli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy są, czyż są. [przypis edytorski]

sąli (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy są. [przypis edytorski]

sąli — konstrukcja z partykułą -li o znaczeniu pytajnym; inaczej: czy są. [przypis edytorski]

sąli — konstrukcja z partykułą pytającą -li; znaczenie: czy są. [przypis edytorski]

są li zwodniczym omamem (daw.) — konstrukcja z partykułą li; znaczenie: są tylko zwodniczym omamem. [przypis edytorski]

Sá, Manuel de (1530–1596) — portugalski jezuita, uznany teolog i komentator Biblii oraz Summy Tomasza z Akwinu, jeden z pierwszych profesorów Kolegium Rzymskiego. [przypis edytorski]

są (…) miały (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis edytorski]

są mi — dziś: są dla mnie. [przypis edytorski]

są mu (…) służyli (starop. forma) — forma złożona czasu przeszłego. [przypis edytorski]

Sánchez, Tomás (1551–1610) — hiszpański jezuita, znany teolog moralista; cytowany często w Prowincjałkach Pascala; autor dzieła De matrimonio (O małżeństwie), w którym rozważa wszelkie kwestie związane z małżeństwem, także dotyczące prokreacji. [przypis edytorski]

Sánchez, Tomás (1551–1610) — hiszpański jezuita, znany teolog moralista. [przypis edytorski]

Sándor Rózsa (1813–1878) — rozbójnik węgierski, uczestnik powstania węgierskiego w 1848–1849. [przypis edytorski]

São Tomé, Principe (port.) — dziś popr.: Wyspa Świętego Tomasza oraz Wyspa Książęca, położone w Zatoce Gwinejskiej w pobliżu równika; dawniej bezludne, odkryte przez Portugalczyków w 1471, od 1522 razem z kilkoma mniejszymi stanowiące kolonię portugalską, która w 1975 uzyskała niepodległość jako państwo o nazwie: Wyspy Świętego Tomasza i Książęca. [przypis edytorski]

sąpierz a. szampierz — strona pozwana, adwersarz; przeciwnik. [przypis edytorski]

sąpierz (daw.) — przeciwnik, współzawodnik. [przypis edytorski]

są pod strażą BWD — autor odsyła tą aluzją do poprzedniej części powieści, zatytułowanej Sny Marii Dunin. [przypis edytorski]

sąšlava — koks šlamštas, šiukšlė. [przypis edytorski]

Sąsiadko witaj! Co mi świat! — fragm. jednej z kompozycji na głos i fortepian do tekstu wiersza Po latach (Nach sieben Jahren) niem. poety Rudolfa Baumbacha (1840–1905), w tłum. Czesława Jankowskiego (1857–1929). [przypis edytorski]

sąsiadóm — dziś popr. forma C. lm: sąsiadom. [przypis edytorski]

sąsiadóm — dziś popr. forma C. lm: sąsiadom, tj. dla sąsiadów. [przypis edytorski]

sąsiedzica (neol.) — sąsiadka. [przypis edytorski]

sąsiek — część stodoły a. spichrzu, gdzie składa się zboże, siano, słomę etc. [przypis edytorski]

sąsiek — część stodoły (lub osobne pomieszczenie), gdzie przechowuje się zboże, siano, słomę itp. [przypis edytorski]