Footnotes

zwidzenie — dziś: zwiedzanie. [przypis edytorski]

zwiedź — tu: spotkaj. [przypis edytorski]

zwiedzieć się — dziś: dowiedzieć się [przypis edytorski]

zwie ją Italią, swego wodza nadając jej imię — kolejnym po Enotrze, legendarnym królem plemienia Enotrów, miał być Italus (a. Italos; syn Penelopy i Telegonusa) i od jego imienia zasiedlone przez ten lud ziemie Płw. Apenińskiego zyskały nazwę Italii. Italus miał przekształcić pasterski lud Enotrów w osiadłe, rolnicze społeczeństwo, ustanawiając wiele obyczajów, w tym dotyczących posiłków. Inna etymologia wywodzi nazwę kraju Italia od słowa oznaczającego „jagnię” i wskazującego na hodowlę bydła przez mieszkańców tych obszarów. [przypis edytorski]

zwieja — wichura, zawieja; por: zwiać. [przypis edytorski]

z wieku (starop.) — z dawna, od wieków. [przypis edytorski]

z wielą (starop.) — z wieloma (domyślnie: osobami). [przypis edytorski]

z wielkich w zadku — w oryginale mowa o homoseksualistach. [przypis edytorski]

z wielkimi mocarze — dziś: z (…) mocarzami. [przypis edytorski]

z wielkimi wodami ponad kryształowym sklepieniem — por. Rdz 1:6; 7:10 i in. [przypis edytorski]

z wielkim pożytkiem rzeczypospolitej było, gdyby nie tylko powiaty polskie, ale też i insze krainy ku koronie przyległe do jednakiego sposobu albo dawania podatku, albo służenia wojny przywiedzione były — to dlatego Frycz pisze, że jeszcze zjednoczenia księstwa litewskiego z Koroną nie było, które aż roku 1569 doszło (przypis źródła). [przypis edytorski]

z Wielkopolany — dziś popr. forma N. lm: z Wielkopolanami. [przypis edytorski]

zwierać psy (daw.) — wiązać psy na smyczy. [przypis edytorski]

zwierciadło — lustro. [przypis edytorski]

Zwierciadło sprawiedliwości — jedno z określeń Matki Boskiej w litanii. [przypis edytorski]

„Zwierciadło widowisk, literatury, obyczajów i sztuki” — „Le Miroir des spectacles, des lettres, des moeurs et des arts”, francuski liberalny dziennik ilustrowany, wydawany w Paryżu w l. 1821–1823. [przypis edytorski]

zwierciadły — dziś popr. forma N. lm: zwierciadłami. [przypis edytorski]

zwierciadły — dziś popr. N. lm.: zwierciadłami. [przypis edytorski]

zwierciadły — dziś popr.: zwierciadłami. [przypis edytorski]

zwierciadlnymi — dziś: zwierciadlanymi. [przypis edytorski]

zwierciedle — dziś popr. forma Msc. lp: zwierciadle. [przypis edytorski]

zwierciedle — dziś: zwierciadle. [przypis edytorski]

zwierciedlić — dziś popr.: odzwierciedlać; odbijać. [przypis edytorski]

zwierciedlić się — odbijać się. [przypis edytorski]

zwierciedlić — ukazywać, odbijać. [przypis edytorski]

z wiernemi bojary — dziś popr. forma N. lm: z wiernymi bojarami. [przypis edytorski]

zwierny — tu: wierny, rozumiejący, życzliwy. [przypis edytorski]

zwierściadło (starop.) — zwierciadło. [przypis edytorski]

zwierściadło — zwierciadło. [przypis edytorski]

zwierząt wykopaliskowych — dziś popr.: zwierząt kopalnych. [przypis edytorski]

zwierzać się — tu: powierzać się. [przypis edytorski]

zwierza — zwierzęta; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]

zwierzchnie — powierzchownie. [przypis edytorski]

zwierzchnie — powierzchownie, zewnętrznie. [przypis edytorski]

zwierzę na dwu nogach, bez pierza (…) oskubawszy bowiem żywego kapłona, obnosili go, wołając: „oto człowiek Platonowy” — kpiącym był Diogenes, por. Diogenes Laertios, Diogenes z Synopy, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, V, 40. [przypis edytorski]

zwierzęta, które przebywają gdzieś na krańcach świata, a żywią się powietrzem — mowa o kameleonach; staroż. autor rzym. Pliniusz stwierdził, że kameleony nie jedzą ani nie piją jak inne stworzenia, lecz odżywiają się samym powietrzem (Historia naturalna, VIII 51); ta cecha wyróżniała kameleony wśród innych stworzeń w średniowiecznych bestiariuszach, powoływano się na nią także później. [przypis edytorski]

zwierzęta ssące — dziś: ssaki. [przypis edytorski]

zwierzęta złożone — w oryg. compound animals, obecnie nazywane organizmami kolonijnymi, żyjącymi w skupieniach tworzących funkcjonalną całość. [przypis edytorski]

zwierzęty (daw.) — dziś N.lm: zwierzętami. [przypis edytorski]

zwierzęty — dziś popr. forma N. lm: zwierzętami. [przypis edytorski]

zwierzęty — dziś popr. forma N.lm: zwierzętami. [przypis edytorski]

zwierzęty — dziś popr. N. lm: zwierzętami. [przypis edytorski]

zwierzokrzewy — nazwa przypisywana niegdyś bezkręgowcom przypominającym krzaczaste rośliny; uznawane dawniej za formę pośrednią pomiędzy zwierzętami, a roślinami. [przypis edytorski]

zwierzyć (daw.) — powierzyć. [przypis edytorski]

zwierzyć się — zawierzyć się; powierzyć komuś swój los. [przypis edytorski]

zwierzyć — tu: powierzyć. [przypis edytorski]

zwierzyniec — tu: ogród zoologiczny. [przypis edytorski]

zwieść bitwę (starop.) — rozpocząć bitwę. [przypis edytorski]

zwieść (daw.) — oszukać. [przypis edytorski]

zwieść pojedynek — tu: stoczyć. [przypis edytorski]

z Wiesbadenu — dziś ndm: z Wiesbaden. Wiesbaden: miasto w śr. Niemczech, ośrodek turystyczny i znane uzdrowisko z gorącymi źródłami solankowymi. Eliza Orzeszkowa, nakłoniona przez lekarzy, wyjechała do Wiesbaden na kurację. [przypis edytorski]

zwiesną (gw.) — wiosną, na wiosnę. [przypis edytorski]

zwiesna (daw. gw.) — wiosna. [przypis edytorski]

zwiesna (gw.) — wiosna. [przypis edytorski]

zwiesna — wiosna. [przypis edytorski]

zwiesnowy (gw.) — wiosenny. [przypis edytorski]

zwietrzyć — wyczuć, wywąchać. [przypis edytorski]

z wieże — dziś popr. D.lp r.ż.: z wieży. [przypis edytorski]

z wieże (starop.) — dziś popr. forma D.lp r.ż.: z wieży. [przypis edytorski]

z wieże (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: z wieży. [przypis edytorski]

z wieżyce — dziś popr. forma Msc.lp: z wieżycy. [przypis edytorski]

zwiją się — dziś: zwiną się. [przypis edytorski]

zwijadełko — kołowrotek do zwijania nici. [przypis edytorski]

zwikłać — tu: splątać. [przypis edytorski]

zwikła — dziś popr.: zawikła. [przypis edytorski]

zwikłany — dziś: zawikłany a. splątany. [przypis edytorski]

z wikla — dziś popr.: z wikliny. [przypis edytorski]

zwiódszy (daw. forma) — zawiódłszy; zaprowadziwszy. [przypis edytorski]

zwiodły się rody — zwyrodniały (…). [przypis edytorski]

zwiotszały (daw.) — zestarzały, zniszczony. [przypis edytorski]

zwischen dem Rindfleisch und Meerrettig — mal so nebenbei. [przypis edytorski]

zwit — dziś: zwitek. [przypis edytorski]

zwite — dziś: zwinięte. [przypis edytorski]

zwitki pakuł — pasma lnianych włókien, używane na przykład do uszczelniania. [przypis edytorski]

zwity (daw.) — dziś: zwinięty. [przypis edytorski]

zwity — dziś popr.: zwinięty. [przypis edytorski]

z własnych bark — dziś popr. forma D.lm: (…) barków. [przypis edytorski]

zwłócząc — dziś: zwlekając. [przypis edytorski]

zwłóczyć — daw. zwlekać. [przypis edytorski]

zwłóczyć — dziś: zwlekać; ociągać się. [przypis edytorski]

zwłóczyć (starop.) — tu: zwlekać, opóźniać. [przypis edytorski]

zwłóczyć — tu: zwlekać; ociągać się. [przypis edytorski]

zwłóczyć — zwlekać. [przypis edytorski]

zwłoczyć (daw.) — zwlekać. [przypis edytorski]

zwłoczyć — dziś popr.: zwlekać. [przypis edytorski]

zwłoczyć — dziś: zwlekać. [przypis edytorski]

zwłoki niecierpliwy (starop.) — niecierpiący zwłoki, nieznoszący zwłoki; lubiący działać niezwłocznie. [przypis edytorski]

zwłoków — dziś popr. D. lm: zwłok. [przypis edytorski]

z włosistymi kity — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) kitami. [przypis edytorski]

z włoski — dziś popr. forma N.lm: z włoskami. [przypis edytorski]

z włosy — dziś popr. forma N. lm: z włosami. [przypis edytorski]

z wnątrza — z wnętrzności. [przypis edytorski]

z wnęka — z wnęki; z wnętrza. [przypis edytorski]

zwójka (Voluta) i stożek (Conus) — rodziny ślimaków morskich o charakterystycznych kształtach muszli. [przypis edytorski]

zwólcież nam — pozwólcież; pozwólcie że nam. [przypis edytorski]

zwólże (daw., gw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: pozwól. [przypis edytorski]

zwózka — tu: zwiezienie zżętego zboża z pola do stodoły, gdzie było młócone i przechowywane. [przypis edytorski]

zwodnictwo — oszustwo. [przypis edytorski]

„Zwodnicza maro, precz! Ha! Znikłaś przecie! Teraz znów jestem mężem”, jak mówi Makbet — William Shakespeare Makbet, akt III, scena 4; słowa Makbeta wobec ducha zamordowanego na jego zlecenie Banka, który ukazał mu się podczas uczty (w tłum. Leona Ulricha: „Precz, wietrzne złudzenie! Tak! Ledwo zniknął, mężem znowu jestem”, por. https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/makbet.html#f1360). [przypis edytorski]

zwodniczemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: zwodniczymi. [przypis edytorski]