Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 12487 przypisów.

Prabodha Czandrodaja — „Wschód księżyca rozumu”, alegoryczny dramat indyjski z XI w. [przypis edytorski]

prać — tutaj: bić. [przypis edytorski]

pracą moję — dziś popr. forma B.lp: pracę moją. [przypis edytorski]

pracą na się brali (starop. forma) — brali na siebie pracę; brali na siebie trud. [przypis edytorski]

prace — dziś popr. forma D.lp: pracy. [przypis edytorski]

pracej, płacej — daw. forma D.lp r.ż.; dziś: pracy, płacy. [przypis edytorski]

pracej (starop. forma) — dziś N.lp r.ż.: (po) pracy. [przypis edytorski]

pracej (starop. forma) — dziś popr. D.lp r.ż.: pracy. [przypis edytorski]

prace Lucyny — poród (od imienia rzymskiej bogini narodzin). [przypis edytorski]

pracey (starop. forma) — dziś popr. Msc.lm: (po) pracy. [przypis edytorski]

Prachtausgabe (niem.) — luksusowe wydanie; książka w pięknej oprawie. [przypis edytorski]

pracować jak koń pocztowy — ciężko pracować; także: jak koń, jak koń pociągowy, jak wół. [przypis edytorski]

pracowna Arachna (mit. gr.) — pracowita Arachne; chodzi o słynną ze swego kunsztu tkaczkę z Lidii. Naraziła się ona na gniew Ateny, która zniszczyła jej pracę przedstawiającą miłostki bogów; Arachne powiesiła się z rozpaczy, zaś bogini zamieniła ją w pająka, a sznur w pajęczą nić. [przypis edytorski]

pracowny (daw.) — pracowity. [przypis edytorski]

practicante (hiszp.) — pielęgniarz. [przypis edytorski]

Pracuję nad odczytaniem hieroglifów — egipskie pismo hieroglificzne zostało odczytane przez Jean-François Champolliona w roku 1822. [przypis edytorski]

— Pracuje w Algiers… — fragment rozpoczynający się od tych słów w egzemplarzu źródłowym jest nieczytelny — brakuje części kartki. Tekst został odtworzony. [przypis edytorski]

pracuje — w wyd. źródłowym: panuje; zmieniono po porównaniu z innymi wydaniami i opracowaniami. [przypis edytorski]

pracy poczętej dokonawcy — w innym tłum.: sprawcy podjęcia tej pracy. [przypis edytorski]

pracznictwo — dziś: pralnictwo. [przypis edytorski]

praczniczy — dziś: pralniczy. [przypis edytorski]

Pradła — wieś w woj. śląskim, w pow. zawierciańskim; ok. 70 km na wsch. od wsi Sadów w pow. lublinieckim, ok. 15 km na płd. od wsi Lelów w pow. częstochowskim; w czasach zaborów w pow. olkuskim gub. kieleckiej, graniczącym od południa z Galicją. [przypis edytorski]

Pradon, Jacques (1632–1698) — francuski dramatopisarz, rywal Jeana Racine'a; 1 stycznia 1677 Racine wystawił swoją tragedię Fedra, Pradon dwa dni później przedstawił swoją własną sztukę na ten sam temat, pt. Fedra i Hippolit (Phèdre et Hippolyte). [przypis edytorski]

Pradt, Dominique Georges Frédéric Dufour de (1759–1837) — fr. dyplomata i historyk stosunków międzynarodowych. [przypis edytorski]

Pradżapati (mit. hind.) — stwórca świata, twórca rytuału, bóg małżeństwa. [przypis edytorski]

prächtig (niem.) — przepiękny. [przypis edytorski]

Praeceptis salutaribus moniti et divina institutione formati audemus dicere (łac.) — formuła mszalna poprzedzająca modlitwę Ojcze nasz, we współczesnej wersji polskiej: „Wezwani zbawiennym nakazem i oświeceni pouczeniem Bożym ośmielamy się mówić”. [przypis edytorski]

praeceptor (łac.) — nauczyciel. [przypis edytorski]

praeceptor (z łac.) — nauczyciel. [przypis edytorski]

praedicatum (łac.) — właściwość. [przypis edytorski]

praemium (łac.) — nagroda. [przypis edytorski]

praemium (łac.) — nagroda, zapłata. [przypis edytorski]

praeparationes (łac.) — przygotowania. [przypis edytorski]

praeruptus animo (łac.) — gwałtownego ducha. [przypis edytorski]

praesidium (łac.) — obrona. [przypis edytorski]

praesidium (łac.) — obronne. [przypis edytorski]

praesidium (łac.) — ochrona, straż, zbrojna załoga. [przypis edytorski]

praeteritum imperfectum (łac.) — czas przeszły niedokonany. [przypis edytorski]

praeter propter (łac.) — coś w rodzaju. [przypis edytorski]

Pragar a. Pragaras (mit. litew.) — Piekło, otchłań. [przypis edytorski]

Pragaras (mit. litew.) — Piekło, otchłań. [przypis edytorski]

Praga — stolica i największe miasto Czech. [przypis edytorski]

Pragę zalał krwią — chodzi o dowódcę wojsk ros., Aleksandra Suworowa, który po zwycięskim ostatnim starciu z siłami insurekcji kościuszkowskiej podczas szturmu na Warszawę od strony jej dzielnicy wschodniej, Pragi, 4 listopada 1794 roku dopuścił do rzezi ludności cywilnej miasta; żołnierze ros. wymordowali wówczas ok. 20 tys. ludzi; podkomendni Suworowa w dowód uznania zostali udekorowani przez carycę Katarzynę II specjalnie ustanowionym Krzyżem za Zdobycie Pragi. [przypis edytorski]

Prager Tagblatt — niemieckojęzyczny dziennik ukazujący się nieprzerwanie w Pradze od 1876 do 1939 roku, którego redaktorem był m. in. Egon Kisch. [przypis edytorski]

Prager Tageblatt (niem.) — Dziennik Praski. [przypis edytorski]

pragmatyczny — praktyczny, przydatny w praktyce. [przypis edytorski]

pragmatyzm (filoz.) — system filozoficzny, którego ważnym elementem jest teoria prawdy akcentująca konieczność analizy użyteczności wynikającej z przyjęcia danego twierdzenia za prawdziwe; wg krytyków pragmatyzm utożsamia prawdziwość z korzyścią. [przypis edytorski]

„Pragnę — powiada św. Paweł — zbyć się żywota (…) — por. Biblia, Flp, 1:23. [przypis edytorski]

Pragnę tylko spokoju… Stefanie — w oryg. niem. Lass mich in Ruhe, Stefan (Zostaw mnie w spokoju, Stefanie); red. WL. [przypis edytorski]

pragnieli świadkiem być — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: czyż pragnie być świadkiem. [przypis edytorski]

pragnieszli — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li; znaczenie: czy pragniesz, czyż pragniesz. [przypis edytorski]

pragnie wynurzyć się — tu: pragnie zwierzyć się; por. wynurzenia: zwierzenia. [przypis edytorski]

Prah — dziś popr.: Pra, rzeka w Ghanie, wpadająca do Zat. Gwinejskiej na wsch. od Sekondi-Takoradi; w XIX w. stanowiła granicę pomiędzy Konfederacją Aszanti a Złotym Wybrzeżem. [przypis edytorski]

praiły — pren. najgłębsze warstwy duszy ludzkiej (metafora geologiczna). [przypis edytorski]

prajdocha — obelga z jęz. białoruskiego. [przypis edytorski]

prajednia — wg niektórych systemów religijnych substancja zawierająca zarodki wszystkich rzeczy, z której wyłonił się wszechświat. [przypis edytorski]

prakseologia (z gr.) — teoria sprawnego działania; w Polsce zajmował się nią filozof Tadeusz Kotarbiński. [przypis edytorski]

Praksyteles (395–330 p.n.e.) — rzeźbiarz grecki, artysta stylu późnoklasycznego. [przypis edytorski]

Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała; do jego najsłynniejszych dzieł należą m.in.: Afrodyta z Knidos, Apollo Sauroktonos (tj. „zabijający jaszczurkę”), Hermes z małym Dionizosem na ręku. [przypis edytorski]

Praksyteles (IV w. p.n.e.) — wybitny rzeźbiarz grecki z Aten, autor rzeźb bogów greckich, uwydatniających piękno ludzkiego ciała; do jego najsłynniejszych dzieł należą m.in.: Afrodyta z Knidos, Apollo Sauroktonos, Hermes z małym Dionizosem na ręku; w starożytności słynne były dwie jego marmurowe rzeźby Erosa, umieszczone w sanktuariach tego boga: w beockim mieście Tespie oraz w Parion na wybrzeżu morza Marmara, obydwie obecnie zaginione. [przypis edytorski]

Praksyteles, Miron, Skopas, Lizypp — rzeźbiarze greccy. [przypis edytorski]

praktykować (starop.) — rozmawiać, gawędzić; zmawiać się, knować, intrygować; towarzystwo na się praktykuje: przekonuje do swojej racji [kandydatury itp.] członków danej społeczności [tu: rycerstwa]. [przypis edytorski]

praktyk (starop.) — wróżbiarz, astrolog. [przypis edytorski]

(…) praktykuje komu — ma uczniów, praktykantów, jest mistrzem. [przypis edytorski]

prałat — kapłan lub biskup będący zwierzchnikiem prałatury terytorialnej bądź personalnej; potocznie: kapłan, któremu władze kościelne (papież bądź biskup) nadały jakąś godność honorową. [przypis edytorski]

prałat — wyższy dostojnik sprawujący władzę kościelną w kościele katolickim. [przypis edytorski]

pralaya (sanskr.) — noc Ziemi; okres spoczynku, w którym zamiera wszelkie życie. [przypis edytorski]

praleska — pierwiosnek; tu wyraz użyty pieszczotliwie. [przypis edytorski]

Praliśmy szlachtę pod Białą Cerkwią — akcja opowiadania rozgrywa się podczas rosyjskiej wojny domowej 1917–1921 r., kiedy komuniści (bolszewicy, Czerwoni) walczyli z Białymi, zwolennikami dawnego porządku, do których należeli przeważnie przedstawiciele wyższych warstw społecznych. [przypis edytorski]

pralnia — tu po prostu miejsce nad rzeką zdatne do prania. [przypis edytorski]

pralnik (daw.) — drewniana łyżka, służąca do oklepywania prania. [przypis edytorski]

pralnik — kijanka; deseczka służąca do prania w rzece, używana daw. na wsi. [przypis edytorski]

pramnijskie wino — określenie użyte przez Homera, na temat pochodzenia tego wina w czasach klasycznych wysuwano różne spekulacje. [przypis edytorski]

Pramżu (mit. litew.) — bóstwo litewskie, starzec znający przyszłość i ludzkie losy. [przypis edytorski]

prandium (łac.) — posiłek południowy. [przypis edytorski]

prapłaziec a. płazak, Lepidosiren (biol.) — gatunek słodkowodnej ryby dwudysznej żyjący w mulistych rozlewiskach dorzecza Amazonki; pierwsza opisana żyjąca ryba dwudyszna (1837). [przypis edytorski]

praporszczyk (ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficera, odpowiednik chorążego. [przypis edytorski]

praporszczyk (ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficerski, odpowiednik chorążego. [przypis edytorski]

praporszczyk (z ros.) — w wojsku rosyjskim najniższy stopień oficera, odpowiednik chorążego. [przypis edytorski]

praśny (reg.) a. przaśny— surowy, niezakwaszony (wynika stąd, że nie chodziło o miód pitny, lecz o naturalny). [przypis edytorski]

prasa Stanhope'a — żelazna prasa wynaleziona ok. 1800 r. przez angielskiego polityka i uczonego Charlesa Stanhope'a (1753–1816); redukowała potrzebną siłę o 90%, zapewniając wydajność blisko 500 stron na godzinę. [przypis edytorski]

Praszczajtie! Nie pominajtie lichom! (ros.) — Żegnajcie! Nie wspominajcie źle! [przypis edytorski]

Praszczajtie, sukine dieti! (ros.) — żegnajcie, dzieci suki. [przypis edytorski]

praszczurka (neol.) — żyjąca w dawnych czasach kobieta, od której pochodzi jakaś osoba; żeński odpowiednik pojęcia praszczur. [przypis edytorski]

pratiquables (fr. dziś: praticables) — praktyczne, dające się zastosować praktycznie. [przypis edytorski]

Pratzen — tu: Wzgórza Pratzen w pobliżu Austerlitz (ob. Sławków w Czechach), odegrały ważną rolę 2 grudnia 1805, podczas jednej z kluczowych bitew wojen napoleońskich, w której armia Napoleona pokonała liczniejsze wojska austriacko-rosyjskie. [przypis edytorski]

Praudu skaży! (białorus.) — powiedz prawdę. [przypis edytorski]

Praurma a. Prauryma (litew. Praurimė) — według XIX-wiecznego historyka T. Narbutta litewska bogini świętego ognia, jej istnienia nie potwierdzają inne źródła historyczne ani tradycja ludowa. [przypis edytorski]