Przypisy

sursum corda — (wznieśmy) w górę serca. [przypis edytorski]

sur toute la ligne! (franc.) — na całej linii. [przypis edytorski]

Sur une gamme chromatique… (fr.) — fragment wiersza Sur les lagunes Gautiera. [przypis edytorski]

susceptant (daw.) — pomocnik notariusza; urzędnik sądowy przyjmujący zeznania. [przypis edytorski]

suscipiat a te (łac.) — przyjęty przez ciebie. [przypis edytorski]

suspendować — zawieszać w pełnieniu obowiązków, w czynnościach urzędniczych. [przypis edytorski]

suspensa (daw.) — zawieszanie kogoś w urzędowaniu; zawieszenie mocy obowiązującej dokumentu; w Kościele katolickim pozbawienie osoby duchownej prawa pełnienia funkcji. [przypis edytorski]

suspensorium (z łac. suspensus: zawieszony) — część zbroi rycerzy ochraniająca męskie genitalia, pełniący podobną rolę ochraniacz noszony przez sportowców lub przy chorobach jąder. [przypis edytorski]

Suspicione si quis (…) animi conscientiam — Motto jest cytatem z Prologu (do Eutychusa) do Księgi III bajek Fedrusa (ok. 15 – ok. 50 r. n.e.), który przyswoił łacinie greckie bajki Ezopa. Tłumaczenie P. Gruszki brzmi: „Gdyby w przyszłości, w śledztwie, ktoś uniósł się w gniewie / i, co wspólne dla wszystkich, brał tylko do siebie, / w głupi sposób obnaży swą duszę prostaka” (Fedrus, Bajki Ezopa, Gdańsk 1999, w.45–47). [przypis edytorski]

suspicja (daw., z łac.) — podejrzenie. [przypis edytorski]

suspicja (łac.) — przypuszczenie. [przypis edytorski]

suspicja — podejrzenie. [przypis edytorski]

suspicyja (daw.) — podejrzenie, osądzenie. [przypis edytorski]

suspir albo ekspir — suspir: z fr. soupir, westchnienie, także: muzyczny znak pauzy ćwierćnutowej; ekspir: zapewne żartobliwie utworzony odpowiednik od fr. expiration: wydech. [przypis edytorski]

Sussex — historyczne hrabstwo w płd.-wsch. Anglii, nad kanałem La Manche. [przypis edytorski]

sustawa a. sustaw (daw.) — staw. [przypis edytorski]

sustaw (daw.) — dziś: staw. [przypis edytorski]

susza (starop.) — tu: suchy ląd. [przypis edytorski]

suszczestwitelnoje (ros. существительное) — rzeczownik. [przypis edytorski]

susz — drobne, suche gałązki. [przypis edytorski]

suszka — przedmiot do osuszania papieru z atramentu. [przypis edytorski]

suszyć (daw.) — pościć; powstrzymywać się od jedzenia. [przypis edytorski]

suszyć (daw.) — pościć. [przypis edytorski]

suszyć piątki — pościć w piątki. [przypis edytorski]

suszyć — pościć. [przypis edytorski]

sutener — osoba czerpiąca zyski z czyjejś prostytucji. [przypis edytorski]

sutener — osoba, która czerpie korzyści majątkowe z nierządu. [przypis edytorski]

sutener — stręczyciel, mężczyzna czerpiący zyski z czyjegoś nierządu. [przypis edytorski]

suterena a. suteryna (z fr.) — kondygnacja mieszkalna znajdująca się poniżej parteru, częściowo pod ziemią. [przypis edytorski]

suterena a. suteryna (z fr.) — podziemne pomieszczenie mieszkalne, piwnica. [przypis edytorski]

suterena (z fr.) — kondygnacja mieszkalna znajdująca się poniżej parteru, częściowo pod ziemią. [przypis edytorski]

suterena (z fr.) — podziemna kondygnacja mieszkalna. [przypis edytorski]

suteryna a. suterena (z fr.) — kondygnacja mieszkalna poniżej parteru. [przypis edytorski]

suteryna a. suterena (z fr.) — kondygnacja mieszkalna znajdująca się poniżej parteru, częściowo pod ziemią. [przypis edytorski]

suteryna a. suterena (z fr.) — kondygnacja mieszkalna znajdująca się poniżej parteru, częściowo pod ziemią. [przypis edytorski]

suteryna a. suterena (z fr.) — pomieszczenie w budynku, które tylko częściowo znajduje się ponad powierzchnią ziemi (najczęściej okno tego pomieszczenia znajduje się na poziomie ulicy lub chodnika0. [przypis edytorski]

suteryna — część budynku znajdująca się pod parterem, częściowo poniżej poziomu ziemi, wykorzystywana np. na warsztaty lub tanie mieszkania. [przypis edytorski]

suteryna — dziś: suterena, tj. kondygnacja mieszkalna poniżej parteru. [przypis edytorski]

suteryna — kondygnacja między parterem a piwnica, przeznaczona na tanie mieszkania. [przypis edytorski]

suteryna — kondygnacja poniżej parteru, częściowo znajdująca się pod ziemią. [przypis edytorski]

suteryna — mieszkanie znajdujące się poniżej parteru. [przypis edytorski]

suteryna, suterena — część budynku znajdująca się pod parterem. [przypis edytorski]

suteryna (z fr.) — mieszkanie w kondygnacji poniżej parteru. [przypis edytorski]

suto (daw.) — obficie. [przypis edytorski]

suto — obficie. [przypis edytorski]

sutość — obfitość, bogactwo. [przypis edytorski]

Suttner, Bertha von (1843–1914) — pisarka austriacka, pacyfistka; jako pierwsza kobieta wyróżniona pokojową nagrodą Nobla w 1905 r. [przypis edytorski]

suty (daw.) — obfity. [przypis edytorski]

suty (daw.) — obfity, wielki. [przypis edytorski]

suty (daw.) — wystawny, obfity. [przypis edytorski]

suty — obfity. [przypis edytorski]

suty — obfity, wielki. [przypis edytorski]

suum cuique (łac.) — każdemu co mu się należy. [przypis edytorski]

Suunu a. Sunet, gr. Syene — dziś Asuan, miasto w pobliżu I katarakty, w 1. nomie Górnego Egiptu, ok. 660 km na południe od Memfis, 180 km na południe od Teb. [przypis edytorski]

Suwałki — miasto powiatowe w województwie podlaskim. [przypis edytorski]

Suwarów — Aleksandr Wasiljewicz Suworow (1729–1800), rosyjski dowódca wojskowy. [przypis edytorski]

Suwarow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, marszałek polny Austrii, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej w l. 1769–1772 (bitwy pod Orzechowem, Lanckoroną i Stołowiczami; oblężenie Wawelu), wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich (1773–1774 i 1787–1791; m.in. zdobycie twierdzy Izmaił), walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774) i do 31 I 1796 pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją dowodząc armią rosyjską i austriacką we Włoszech (m.in. bitwy nad Trebbią i pod Novi). [przypis edytorski]

Suwarow, popr.: Suworow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej, wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich, walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774), pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją. [przypis edytorski]

suwenir (fr. souvenir: wspomnienie, pamiątka) — upominek z podróży. [przypis edytorski]

suweren — angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów). [przypis edytorski]

suweren — niezależny władca, w epoce feudalnej zwierzchnik wasali. [przypis edytorski]

suwerenny — niepodległy. [przypis edytorski]

suweren — tu: angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów). [przypis edytorski]

suweren — tu: angielska złota moneta o wartości 1 funta (20 szylingów); w oryginale ang.: besant, tj. bizant, złota moneta cesarstwa bizantyjskiego. [przypis edytorski]

suweren — władca sprawujący niezależną władzę zwierzchnią. [przypis edytorski]

su — właśc. sou, daw. drobna moneta francuska. [przypis edytorski]

su, właśc. sou — dawna drobna moneta francuska, warta 1/20 liwra (franka). [przypis edytorski]

su — (właśc. sous) dawna drobna moneta francuska. [przypis edytorski]

su, właśc. sous (fr.) — daw. drobna moneta francuska, o wartości 1/20 liwra (funta). [przypis edytorski]

su, właśc. sous (fr.) — dawna drobna moneta francuska o wartości 1/20 liwra (funta), bita do 1795; później pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]

su, właśc. sous (fr.) — w XIX w. pot. nazwa monety o wartości 5 centymów, tj. 1/20 franka. [przypis edytorski]

suwniry (z fr. souvenir: wspomnienie, pamiątka) — wspomnienia. [przypis edytorski]

Suworow, Aleksandr Wasiljewicz (1729–1800) — głównodowodzący (generalissimus) armii carskiej, wybitny wódz i teoretyk wojskowości; walczył przeciw konfederacji barskiej, wykazał się umiejętnościami taktycznymi podczas wojen rosyjsko-tureckich, walnie przyczynił się do zwycięstwa Rosji nad wojskami insurekcji kościuszkowskiej (odpowiedzialny za rzeź ludności Pragi podczas szturmu na Warszawę 4 XI 1774), pozostał w Polsce jako dowódca wojsk okupacyjnych; brał również udział w walkach drugiej koalicji antyfrancuskiej z rewolucyjną Francją. [przypis edytorski]

sużdzieno było słomat' etoj wielikoj duszie jeja archangielskija krylja (ros.) — przeznaczone było złamać tej wielkiej duszy jej archanielskie skrzydła. [przypis edytorski]

Suza — staroż. miasto w ob. Iranie, od VI w. p.n.e. stolica administracyjna państwa perskiego; znana m.in. z ruin kompleksu pałacowego króla Dariusza I Wielkiego (ok. 550–485 p.n.e.). Autor błędnie powtarza, że na fryzach w Suzie przedstawieni są Asyryjczycy (których wizerunki są znane z przedstawień w miastach asyryjskich (Niniwie, Nimrud, Kalchu itd.), odkrytych w XIX w., położonych w płn. Mezopotamii, setki kilometrów dalej. [przypis edytorski]

Suza — starożytne miasto w ob. płd.-zach. Iranie; stolica imperium perskiego. [przypis edytorski]

suzeren — w ustroju feudalnym: zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. [przypis edytorski]

suzeren — zwierzchnik wasala, ofiarowujący mu ochronę i ziemię (lenno) w zamian za przysięgę wierności. Jak widać z tego fragmentu, w roli suzerena mógł występować również dostojnik kościelny, w tym wypadku opat tyniecki. [przypis edytorski]

Svante Arrhenius (1859–1927) — fizykochemik i astrofizyk szwedzki, laureat Nagrody Nobla (1903) w dziedzinie chemii za opracowanie teorii dysocjacji elektrolitycznej. Twórca teorii panspermii, według której życie w formie bakterii jest przenoszone między planetami dzięki ciśnieniu światła. [przypis edytorski]

Svetozár Vajanský (1847–1916) — pisarz słowacki, jeden z entuzjastów i propagatorów idei panslawizmu. [przypis edytorski]

swąd — zapach spalenizny. [przypis edytorski]

swą każdy porze (przysł.) — każdy robi swoje; każdy robi, co chce; każdy się stara o swoje. [przypis edytorski]

swąm rozumiał bydź prawdziwą wiarę (starop. konstrukcja) — uważałem, że moja wiara jest prawdziwa. [przypis edytorski]

swacha — swatka. [przypis edytorski]

swachna — swatka; osoba kojarząca pary małżeńskie. [przypis edytorski]

swachna — swatka; osoba zajmująca się pośredniczeniem w dobieraniu par małżeńskich. [przypis edytorski]

swada (daw.) — energia, zapał. [przypis edytorski]

swada — łatwość i płynność mówienia. [przypis edytorski]

swada — łatwość i płynność w mówieniu. [przypis edytorski]

swada — łatwość wypowiadania się. [przypis edytorski]

swada — płynność i łatwość w wypowiadaniu się. [przypis edytorski]

swada — płynność w mówieniu. [przypis edytorski]

swada — potoczystość i łatwość wypowiadania się. [przypis edytorski]

swadhisthana — w tradycji hinduistycznej druga czakra, zlokalizowana 3 cm poniżej pępka, odpowiadająca za energię, twórczość i seksualność. [przypis edytorski]

swadźba — swatanie, łączenie dwojga ludzi w parę małżeńską. [przypis edytorski]

swadźba — swatanie, tu raczej: zaloty. [przypis edytorski]

swadźba — swatanie; wybieranie przyszłego małżonka a. przyszłej małżonki. [przypis edytorski]

swadźba — tu: orszak swatów udających się złożyć uroczystą wizytę w imieniu pana młodego w domu rodzinnym panny na wydaniu w celu ustalenia terminu i warunków zawarcia małżeństwa. [przypis edytorski]

swadźba — wyswatanie małżeństwa. [przypis edytorski]

swadźbić (daw.) — swatać. [przypis edytorski]