Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8699 przypisów.
murza (wym. mur-za) — książę tatarski. [przypis edytorski]
murza (z pers.) — wódz, książę tatarski. [przypis edytorski]
murz (gwar.) — grzybek pasożytniczy niszczący zboże. [przypis redakcyjny]
Murzynami — w oryginale niem. Mohren. [przypis edytorski]
Murzyn duszący Desdemonę — Otello, tytułowy bohater sztuki Shakepeare'a. [przypis edytorski]
Murzynowie — Nubowie, mieszkańcy Nubii (Abisynii). [przypis redakcyjny]
Murzynowie — [tu:] Maurowie. [przypis redakcyjny]
Murzyn — tu: drewniana figura, bardzo popularna w XIX w. wśród wyższych kręgów; użyta nazwa jest zgodna z obyczajami epoki i nie kryje żadnych pejoratywnych znaczeń. [przypis edytorski]
Murzyn — [tu:] książę mediolański Ludwik Sforca z przydomkiem il Moro. [przypis redakcyjny]
muškietą — senovinis dagtimi uždegamas šautuvas. [przypis edytorski]
muślimin — jest to właściwie l. mn. imiesłowu słowa arab. islam i oznacza tyle co: poddający się. Stąd wyrazy perskie muśliman i miusiulman; tę ostatnią formę, przyjętą przez Turków, myśmy przekształcili na muzułmanin. [przypis redakcyjny]
muślin — lekka, półprzezroczysta tkanina jedwabna. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie, często jedwabna i jednobarwna, używana na firany do ozdoby okien. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie, często jedwabna i jednobarwna, używana niegdyś na firanki do dekoracji okien. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina o luźnym splocie. [przypis edytorski]
muślin — lekka, przezroczysta tkanina. [przypis edytorski]
muślin — półjedwabna tkanina. [przypis edytorski]
muślin — przezroczysta, cienka tkanina. [przypis edytorski]
muślin — przezroczysta tkanina o lekkim splocie. [przypis edytorski]
muślin — rodzaj lekkiej, półprzezroczystej tkaniny. [przypis edytorski]
muślin — rodzaj półprzezroczystej tkaniny. [przypis edytorski]
muštinis — senovės sidabrinis ar auksinis pinigas. [przypis edytorski]
muštinis — senovinis sidabrinis ar auksinis inigas. [przypis edytorski]
muš' — trump.: muša. [przypis edytorski]
musacea (biol.) — egzemplarz drzewa należącego do tropikalnej rodziny bananowatych (Musaceae). [przypis edytorski]
musadek (starop.) — stalka do ostrzenia. [przypis redakcyjny]
musaf — modlitwa dodatkowa po porannej. [przypis tłumacza]
Musajos (mit. gr.) — legendarny mędrzec, kapłan i śpiewak, uważany za inicjatora poezji kapłańskiej w Attyce; z jego imieniem wiązano różne teksty mistyczne i wyrocznie. [przypis edytorski]
musa paidike (gr. Μοῦσα παιδική) — muza chłopięca, poezja homoerotyczna; od nazwy zbioru epigramatów Stratona z Sardes (II w. n.e.), wchodzących w skład Antologii Palatyńskiej. [przypis edytorski]
Musa, relinquamus ripas Anienis amoenas… (łac.) — przekład prozą: Muzo, opuśćmy piękne brzegi Ania. Wzywają mnie od dawna Karpaty do swych grot i rozkazują Sarmatię upiększyć Poezją (Muzą) ojczystą. [przypis edytorski]
musat (daw.) — stal do ostrzenia. [przypis redakcyjny]
musat — stal do ostrzenia. [przypis redakcyjny]
musat (z tur.) — stal do ostrzenia szabel. [przypis edytorski]
Mus — bogini konieczności (łac. Necessitas). [przypis redakcyjny]
muscas (łac.) — muchy. [przypis redakcyjny]
musculus constrictor vesicae (łac.) — zwieracz pęcherza. [przypis edytorski]
Muscus cyperoides politrichocarpomanidoides — łac. nazwa sugerująca gatunek mchu (łac. Muscus: mech), niewystępująca we współczesnej klasyfikacji. [przypis edytorski]
Museon Arlaten (fr.) — Muzeum Arlezyjskie (Arelackie), muzeum etnograficzne we francuskim Arles, zał. w 1896 przez F. Mistrala, gromadzące zbiory związane z miejscową kulturą prowansalską. [przypis edytorski]
muser — zasady moralne. [przypis edytorski]
„musiała duchem skoczyć naprzeciwko” — t. j. do szynku. [przypis autorski]
musiałbym wtedy (…) wyrzec się pracy w moich zawodach, tzn. w literaturze, malarstwie i filozofii — wtedy miałem poza sobą tylko niewydaną powieść dwutomową pt. 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta, a w filozofii notatki marginesowe. [przypis autorski]
musiał ci on być — konstrukcja z partykułą „ci”, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
Musiał czekać z tym, aż ćwierć wyjdzie — mowa o okresie karencji a. żałoby, który musi minąć od śmierci poprzednika; ćwierć — kwartał, trzy miesiące. [przypis redakcyjny]
Musiałem się, jako bóbr, jajcy odkupować — zwrot przysłowiowy, związany z anegdotą myśliwską: ścigany przez myśliwca bóbr odgryza sobie jądra, z których sporządzano cenne lekarstwa. Poeta okupił się zapewne nieprzyzwoitymi fraszkami. [przypis redakcyjny]
musiałem uwzględnić kilka wydań dzieł Schopenhauera — zob. Literatura. [przypis tłumacza]
musiałemże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy musiałem, czyż musiałem. [przypis edytorski]
musiał mu Fryderyk II wybaczać znaczniejsze odstępstwa od etykiety dworskiej — zob. dzieła Thiébaulta, d'Argensa i Denina; Desnoiresterres słusznie spostrzega, że pobyt de la Mettriego na dworze Fryderyka II przypada na „pierwszy okres entuzjazmu”, gdy Fryderyk, dotychczas skrępowany i maltretowany, tak był oślepiony wolnością, że pragnął jej w całej pełni również dla innych, mimo że w ten sposób wystawiał na szwank swój majestat monarszy (Voltaire et Frédéric). [przypis tłumacza]
musiałoś — 2 os. lp cz.przesz. r.n., forma bardzo rzadko używana. [przypis edytorski]
Musiało się coś głęboko zepsuć w „królestwie duńskim” — nawiązanie do słów z dramatu Szekspira Hamlet (akt I, scena 4). [przypis edytorski]
musiał to (…) pozwolić (starop.) — musiał na to pozwolić. [przypis edytorski]
musiał (…) umierać — raczej: musiał umrzeć. [przypis edytorski]
Musiały pływać po wierzchu jak korki te czarownice, pławione na wodzie — nawiązanie do próby wody, której poddawano kobiety podejrzane o czary. Te, które nie tonęły, uznawano za czarownice. [przypis edytorski]
Musiano niegdyś wylać rzekę złota — te słowa wyrzekł król Gotów, ujrzawszy po raz pierwszy Kolizeum w Rzymie. [przypis autorski]
musi być — zapewne. [przypis autorski]
musić (daw.) — zmuszać. [przypis edytorski]
musić — dziś popr.: zmuszać. [przypis edytorski]
musi co (gw.) — zapewne. [przypis edytorski]
Musieli wpadać do klasztorów i powtarzać w nich sceny z Żeromskiego — odniesienie do powieści Popioły Stefana Żeromskiego, w której zawarte są sceny walk armii polskiej walczącej u boku Napoleona w Hiszpanii. [przypis edytorski]
musiem (starop. forma) — dziś 1 os.lm: musimy. [przypis edytorski]
musiemy — dziś popr. forma 3.os.lm. cz. przysz.: musimy. [przypis edytorski]
musi (gw.) — na pewno, koniecznie. [przypis edytorski]
musi (gw.) — zapewne; na pewno. [przypis edytorski]
musi jest (daw.) — na pewno jest. [przypis edytorski]
Musik — Die Kosaken haben wie die Zigeuner eine hervorstechende Neigung und ein eigentümlich ausgeprägtes Talent für Instrumental-Musik. Wie in Thüringen versteht auch an den Ufern des mittlern Dniepr jeder Bauer Musik, und die Geige ist in aller Händen. (Kohl.) [przypis tłumacza]
Musik Hochshule (niem.) — wyższa szkoła muzyczna. [przypis edytorski]
Musik ist höhere Offenbarung als jede Religion und Philosophie (niem.) — Muzyka jest wyższym objawieniem niż każda religia czy filozofia. [przypis edytorski]
Musimy opuścić ten ustęp listu, by nie wywołać zażaleń, mimo że przecież niewiele zależeć może autorowi na opinii jednej dziewczyny o niewyrobionych poglądach. [przypis autorski]
„Musimy przyjąć, że Credo (kościoła) zawiera wyniki doświadczeń religijnych sporej części ludzkości i długiego jej okresu, że przedstawia obraz absolutu — obraz wiarą ogarnianego świata nadprzyrodzonego, jako też stosunków człowieka do wszechświata — i że obraz ten posiada pewną praktyczną prawdziwość jako prawidło postępowania i o tyle czyni dopuszczalnym dowód z doświadczenia. Nie powinniśmy uważać Creda za rodzaj prawdy naukowej i znaczenia jego doszukiwać się za pomocą etymologicznego rozbioru każdego wyrazu, przeoczając przy tym różnice, jakie stworzyła praktyka i związek rzeczy; musimy je raczej rozpatrywać w jego całokształcie jako symbol wrażenia, jakie nieskończoność o sobie samej w świadomości tak znacznego i ważnego odłamu ludzkości wszczepiła. Trójca, Stworzenie, upadek, wcielenie się w człowieka, ofiara śmierci, zmartwychwstanie, niebo i piekło, aniołowie i szatani, Najświętsza Panna i święci, wszystko to są kamyki jednej mozaiki, wszystko jest ściślejszym określeniem wiekuistej Dobroci, w której świetle człowiek wolę swą, swe skłonności i postępki kształtować musi, jeśli pragnie życie swe wieść religijnie i przystosować samego siebie do najwyższych rzeczywistości. Jako wyraz jest Credo niewątpliwie pełne skrzywień, przesady i omyłek; jego prawda tkwi niewywikłana (inextricably) z błędem pospołu jak złoto w rudzie; atoli ruda może być bogatsza, niż kiedykolwiek to danym było człowiekowi odnaleźć, a czyste złoto musi dlań być niedostępne, dopóki istotą ludzką pozostaje. Tylko poprzez wielobarwne szkliwo różnych postaci takiego Creda przedostaje się bezbarwne światło Boże do nas, aby nami kierować; tylko poprzez takie właśnie szkliwo możemy spoglądać wzwyż ku źródłu tego światła, które z konieczności przyoblekamy w kształty i barwy tego medium, przez jakie je oglądamy”. A much abused letter. London 1907, str. 78 — 80; 102). [red. WL].
[przypis edytorski]
musimyż pozostać — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy musimy pozostać. [przypis edytorski]
Musi nastąpić deklaracja praw zwierzęcia i obowiązków człowieka względem niego… — Guyon, op. cit., s. 137–9. [przypis autorski]
musi (reg.) — na pewno. [przypis edytorski]
musi się (…) wiązać z oglądami (…) gdyż w żaden inny sposób przedmiot nie może nam być dany — że przedmioty (Gegenstände) na nas działają (uns afficieren), że są nam dane (uns gegeben), wyrażenia takie i tym podobne, nadzwyczaj często napotykane w całej Estetyce transcendentalnej, a i później nieraz jeszcze wracające, nie mogą razić nikogo, kto przywykł do najbardziej rozpowszechnionego poglądu o stosunku umysłu naszego do zjawisk zewnętrznych. Ale razić musiały tych wszystkich, co pamiętali, że Kant zjawiska, więc i przedmioty w nich ukazujące się, uważał za nasze tylko wyobrażenia, które dlatego jedno nazywają się zewnętrznymi, że je przypisujemy zmysłom zewnętrznym, choć nie potrafimy wytłumaczyć, czemu to, co w nas tylko właściwie się dzieje, uważamy za coś będącego po zewnątrz nas. Jak pogodzić te dwa przeciwne zapatrywania, biedzono się nad tym od czasu wyjścia Krytyki po dziś dzień. H. Vaihinger w swoim Komentarzu do dzieła Kanta zebrał na 20 stronicach bitego druku (II, 25–55) różne w tym względzie opinie badaczów od końca XVIII w. po r. 1892 i nie doszedł do jakiegoś stanowczego wyniku, bo taki jest chyba wręcz niemożliwy. Kant pomimo kilkakrotnych usiłowań (nawet jeszcze w przedmowie do II wydania Krytyki), nie potrafił jasno i wyraźnie przeprowadzić dowodu, że jego teoria transcendentalnego idealizmu w niczym nie narusza pospolitej wiary w istnienie rzeczy zewnętrznych, którą i on sam wyznawał. Nie tylko jednak rzeczy zewnętrzne w zwykłym empirycznym znaczeniu, lecz i rzeczy w sobie, przedmioty transcendentne, nie mogą być poczytywane za przyczynę wrażeń i wyobrażeń naszych, jeśli się będzie ściśle trzymało teorii Kanta, bo te transcendentne przedmioty nie mogą podlegać kategoriom, a więc też i kategorii przyczynowości, gdyż te popłacają jedynie w świecie zjawisk, tj. ściśle mówiąc, tylko w świecie wyobrażeń naszych. Jeśli pominiemy różnicę stanowisk filozoficznych, to będzie można upatrzyć pewne podobieństwo pomiędzy wyobrażeniem naszego umysłu, które jednak jest nam „dane”, bo pochodzi od przedmiotów na nas działających, z głośnym orzeczeniem H. Taine'a, że wśród różnych widzeń zapełniających nasz umysł są niektóre zgodne z rzeczywistością zewnętrzną, że zatem wrażenie jest „une hallucination vraie”. [przypis redakcyjny]
musi (starop.) — [tu:] musi się, trzeba. [przypis redakcyjny]
musi (tu gw.) — zapewne, najprawdopodobniej; na pewno. [przypis edytorski]
musiwa (daw., gw.) — musimy. [przypis edytorski]
musi złożyć straszną przysięgę — niekonsekwencja w stosunku do słów poprzednich II, VIII, 6: „przysięgę uważają za coś gorszego niż krzywoprzysięstwo”; por. Mt 5, 34: „a ja wam mówię, abyście zgoła nie przysięgali”. [przypis tłumacza]
mus jest czynić krzywdę w szczególe (…) — por. Plutarch, Pouczenie dla tych, którzy parają się sprawami państwa, 21. [przypis tłumacza]
muskat i lacrimae Christi — gatunki win. [przypis edytorski]
muskuł — mięsień. [przypis edytorski]
muskuły (daw.) — mięśnie. [przypis edytorski]
muskuły — mięśnie. [przypis edytorski]
Musnął mi czoło wstrząsając swe pióra — Tu znika znowu jedno P z czoła poety, w chwili, kiedy z grzechu lenistwa ku rzeczywistemu dobru oczyszcza się. [przypis redakcyjny]
muson — dziś popr.: monsun, wiatr sezonowo zmieniający kierunek, występujący u płd. i wsch. wybrzeży Azji. [przypis edytorski]
muson — dziś popr.: monsun, wiatr sezonowo zmieniający kierunek, występujący u płd. i wsch. wybrzeży Azji; w lecie wieje od morza w stronę lądu, przynosząc deszcze. [przypis edytorski]
Mussę — muzy. [przypis edytorski]
musselin (z fr.) — muślin, lekka tkanina bawełniana lub wełniana. [przypis edytorski]
Musset Alfred (1810–1857) — fr. poeta i dramaturg z epoki romantyzmu. Jego liryki miłosne i poematy cechuje pesymizm, niewiara w człowieka i gorzka ironia. Pełne realistycznych obserwacji utwory sceniczne Musseta (wykpiwające wady i śmieszności burżuazji francuskiej) cieszą się do dziś niesłabnącym powodzeniem. [przypis redakcyjny]
Musset Alfred (1810–1857) — romantyk francuski, autor znakomitych komedii, do których należy m.in. Nie igra się z miłością. [przypis redakcyjny]
Musset, Alfred de (1810–1857) — francuski poeta i pisarz, wybitny przedstawiciel romantyzmu, członek Akademii Francuskiej; autor m.in. zbioru poezji Les Nuits (Noce, 1835–1837), napisanego po zerwaniu związku uczuciowego z George Sand. [przypis edytorski]
Musset, Alfred de (1810–1857) — francuski poeta i pisarz, wybitny przedstawiciel romantyzmu, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Musset, Alfred de (1810–1857) — francuski poeta i pisarz, wybitny przedstawiciel romantyzmu; na jego twórczość wpłynęła nieszczęśliwa miłość do George Sand (np. w autobiograficznej powieści Spowiedź dziecięcia wieku, 1836). [przypis edytorski]
Musset, Alfred de (1810–1857) — francuski poeta; nieszczęśliwa miłość do George Sand wpłynęła na jego twórczość, np. na do pewnego stopnia autobiograficzną Spowiedź dziecięcia wieku z 1836 roku i liryki miłosne. [przypis edytorski]
Musset, Alfred de (1810–1857) — francuski poeta; nieszczęśliwa miłość do pani Sand wpłynęła na jego twórczość, np. na do pewnego stopnia autobiograficzną Spowiedź dziecięcia wieku z 1836 roku, liryki miłosne. [przypis edytorski]
Musset, Alfred Louis Charles de (1810–1857) — francuski poeta i pisarz, wybitny przedstawiciel romantyzmu, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Musset, Alfred Louis Charles de (1810–1857) — francuski poeta i pisarz, wybitny przedstawiciel romantyzmu. [przypis edytorski]
Musset, Alfred Louis Charles de (1810–1857) — fr. poeta i pisarz, wybitny przedstawiciel romantyzmu, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Musset de, Alfred (1810–1857) — francuski poeta i dramatopisarz doby romantyzmu, członek Akademii Francuskiej; autor autobiograficznej powieści Spowiedź dziecięcia wieku. [przypis edytorski]
Musset — [obszerniejszy artykuł Tadeusza Boy'a Żeleńskiego o Alfredzie Mussecie] patrz: Spowiedź dziecięcia wieku, Od tłumacza (Bibl. Boya, t. 60). [przypis tłumacza]
Mussolini, Benito (1883–1945) — włoski polityk, założyciel i przywódca ruchu faszystowskiego; w 1922 dokonał zamachu stanu i stanął na czele rządu; od 1925 dyktator Włoch; podpisał traktaty laterańskie regulujące stosunki Włoch z Watykanem (1929); prowadził agresywną politykę zagraniczną: dokonał podboju Etiopii (1935–1936), udzielał wojskowego wsparcia gen. Franco podczas wojny domowej w Hiszpanii (1936–1939), zawiązał sojusz z Niemcami (tzw. Oś Rzym–Berlin, 1936), zaanektował Albanię (1939), usiłował zdobyć Grecję i Egipt; po wylądowaniu aliantów na Sycylii w 1943 odsunięty od władzy, utworzył satelickie względem Niemiec, marionetkowe państwo z rządem rezydującym w płn. Włoszech w Salò; schwytany przez komunistycznych partyzantów w 1945 i rozstrzelany. [przypis edytorski]
