Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 11053 przypisów.

stuoki — mający sto oczu. Tu mowa o ogonie pawia, tworzącym kształt wachlarza; pióro z pawiego ogona ozdobione jest kolorowym „okiem”. [przypis edytorski]

stuoki — nawiązanie do Argusa (w mitologii greckiej stuoki potwor, potrafiący obserwować wszystkie kierunki jednocześnie). [przypis edytorski]

stuokowy — dziśm popr.: stuoki. [przypis edytorski]

stupina — knot ze skręconych nitek bawełnianych, wymoczony w wodzie z saletrą i mączką prochową; rodzaj dawnego zapalnika. [przypis edytorski]

Stupnicki, Hipolit (1806–1878) — polski dziennikarz i wydawca. [przypis edytorski]

stupor (łac.: odrętwienie, niewrażliwość) — osłupienie, stan ograniczenia funkcji poznawczych i psychicznych charakteryzujący się otępieniem, bezruchem i brakiem reakcji na bodźce zewnętrzne. [przypis edytorski]

stuprum (łac.) — zhańbienie, nierząd; tu: gwałt. [przypis edytorski]

sturben — starben. [przypis edytorski]

sturbowany (daw.) — zmęczony. [przypis edytorski]

sturbowany — zmartwiony. [przypis edytorski]

sturczyć — przerobić na modłę turecką, udziwnić. [przypis edytorski]

Sturęcznegoś do nieba wezwała olbrzyma, Który imię u ludzi Ajgajona trzyma, W niebie zaś Bryjareja dają mu nazwisko. Silniejszy on od ojca — ojcem jego był Uranos (Niebo). [przypis edytorski]

stureńskowy — o nominale stu złotych reńskich; złoty reński (także: floren a. gulden): srebrna moneta Cesarstwa Austriackiego, a następnie Austro-Węgier, ważąca 12,34 grama (próba srebra 900), równowartość dwóch koron u schyłku XIX w. [przypis edytorski]

Stur, Jan właśc. Hersz Feingold (1895–1923) — poeta i krytyk literacki, związany z poznańskim pismem ekspresjonistów „Zdrój”. [przypis edytorski]

Sturmabteilung (SA) — oddziały szturmowe NSDAP, tzw. brunatne koszule. Do 1934 roku główne narzędzie terroru nazistów wobec przeciwników politycznych. [przypis edytorski]

Sturmabteilung (SA) — oddziały szturmowe NSDAP, tzw. brunatne koszule. Do 1934 roku główne narzędzie terroru nazistów wobec przeciwników politycznych. [przypis edytorski]

sturmark (gw.) — szturmak, dawna krótka strzelba z lufą rozszerzoną u wylotu. [przypis edytorski]

Sturm — historyczny austriacki klub piłkarski w Pradze. [przypis edytorski]

Sturmin a. Sturm, Beata (1682–1730) — niemiecka pietystka protestancka, uważana za wzór pobożności pietystycznej i dobroczynności. [przypis edytorski]

Sturmleiter (niem.) — drabina oblężnicza, używana szturmowania murów obronnych. [przypis edytorski]

Sturm-Tiger — Właśc. Tiger-Mörser, 38cm RW61 auf Sturm (panzer) mörser Tiger, znany także jako Sturmtiger i Sturmpanzer VI. Powstało zaledwie 18 egzemplarzy tego pojazdu. Dwie wyposażone w nie kompanie walczyły w Ardenach zimą 1944 roku, a jedna w powstaniu warszawskim. Warto zauważyć, że mimo potężnego opancerzenia i uzbrojenia był to pojazd zupełnie nie odpowiadający ówczesnym potrzebom niemieckiej taktyki — służył do niszczenia silnie ufortyfikowanych gniazd obronnych w mieście, podczas gdy w latach 1943–1945 Niemcy znajdowali się głównie w defensywie. Zabierał ponadto skromny zapas amunicji (14 pocisków), a jego ciężar i rozmiary powodowały ogromne zużycie paliwa, którego III Rzeszy pod koniec wojny coraz bardziej brakowało. [przypis edytorski]

Sturm und Drang Periode (niem.) — okres burzy i naporu; opisowa nazwa dla epoki preromantyzmu niem., przypadającej na lata 1767–1785i związanej z działalnością w dziedzinie filozofii i literatury: Johanna Gottfrieda Herdera, Johanna Wolfganga Goethego (por. przede wszystkim jego powieść epistolarną Cierpienia młodego Wertera) oraz Fryderyka Schillera (por. tegoż dramat Zbójcy); w muzyce do tego nurtu zalicza się natomiast m.in. symfonie Haydna z tego okresu. [przypis edytorski]

Sturm und Drangperiode (niem.) — okres burzy i naporu (przyjęta nazwa okresu preromantyzmu niemieckiego). [przypis edytorski]

stuszowane (okna) — takie, w których zmniejszono ostrość widocznego przez nie obrazu. [przypis edytorski]

Stuttgart — niemieckie miasto na prawach powiatu, stolica i największe miasto kraju związkowego Badenia-Wirtembergia. [przypis edytorski]

Stuwiersze Nostradamusa a. Centurie — w 1555 r. w Lyonie Nostradamus wydał zbiór Centuries astrologiques, zawierający 700 czterowierszy grupowanych po sto, o rzekomo proroczej treści. [przypis edytorski]

stuwół — hekatomba, ofiara ze stu wołów. [przypis edytorski]

stwierdzać się (daw.) — wzmacniać się. [przypis edytorski]

stwierdzać — tu: dostrzegać. [przypis edytorski]

stwierdzić (daw.) — potwierdzić; wzmocnić, utrwalić. [przypis edytorski]

stwierdzić (daw.) — tu: potwierdzić; wzmocnić, utrwalić. [przypis edytorski]

stwierdzić (daw.) — tu: umocnić. [przypis edytorski]

stwierdzić — tu: potwierdzić. [przypis edytorski]

stwierdzić — tu: potwierdzić. [przypis edytorski]

stwierdził Wincenty Lutosławski bezpodstawność tych legend o mojej poczytności w Niemczech — w studium pt. Bańki mydlane. Pogląd krytyczny na tak zwany satanizm nagich a pijanych dusz z 1899 r. [przypis edytorski]

Stwórcę przechadzającego się po ogrodzie podczas wieczornego chłodu — Rdz 3, 8. [przypis edytorski]

stwórce (daw. forma) — dziś D.lp: stwórcy. [przypis edytorski]

Stwórce (starop. forma D. lp r.m.) — Stwórcy. [przypis edytorski]

stworu — dziś popr. forma B. lp: stwora. [przypis edytorski]

stworzonąć (…) jest — jest ci stworzoną; ci: partykuła. [przypis edytorski]

stworzyłem był (daw.) — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą w stosunku do czynności (zjawisk itp.) wyrażonych zwykłym czasem przeszłym; znaczenie: stworzyłem wcześniej (uprzednio, dawniej). [przypis edytorski]

Stwosz, Wit (1448–1533) — niemiecki rzeźbiarz, grafik i malarz, wybitny przedstawiciel późnego gotyku. Jego syn, Jan również był rzeźbiarzem. [przypis edytorski]

Stwosz, Wit (ok. 1448–1533) — niemiecki rzeźbiarz, grafik i malarz, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli późnego gotyku w rzeźbie. Mieszkał i pracował w Krakowie w latach ok. 1477–1496. [przypis edytorski]

styczniowe wysiedlenie — 18 stycznia 1943 r. Niemcy podjęli próbę wysiedlenia ok. 8 tysięcy osób nielegalnie mieszkających w getcie warszawskim i wysłać je do Treblinki; Żydzi po raz pierwszy stawili wówczas zbrojny opór Niemcom. Podczas pędzenia tłumu na Umschlagplatz wywiązała się walka, Żydzi zaczęli strzelać do Niemców i rzucać granaty; walki toczyły się na ulicach Zamenhofa i Miłej, w kamienicach pod adresami Zamenhofa 40, Muranowska 44, Miła 34, Franciszkańska 22; był to akt tzw. samoobrony styczniowej. Tego dnia w akcji zginęło wielu członków Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB), a podczas deportacji zostali zamordowani członkowie grupy Oneg Szabat (informacyjnego centrum żydowskiego ruchu oporu, dokumentującego masową zagładę Żydów). Wydarzenia te jednak podniosły morale uwięzionych w getcie. Upamiętnia je wiersz Władysława Szlengla Kontratak. [przypis edytorski]

stygmat — rana bądź znamię, pojawiające się u osoby rozpamiętującej mękę Chrystusa. [przypis edytorski]

stygmat — samorzutnie pojawiająca się rana naśladująca rany ukrzyżowanego Chrystusa; znamię. [przypis edytorski]

stygmaty — rany a. zmiany skórne naśladujące rany Chrystusa. [przypis edytorski]

stygmat (z gr.) — ślad, piętno. [przypis edytorski]

stygowa (…) tama — właśc. styksowa tama; odgradzająca tak nieodwołalnie, jak rzeka Styks w mit. gr. stanowiąca granicę krainy zmarłych, Hadesu. [przypis edytorski]

Styg — właśc. Styks, rzeka opływająca podziemna krainę umarłych. [przypis edytorski]

Styka, Jan (1858–1925) — malarz i ilustrator, współautor Panoramy Racławickiej. [przypis edytorski]

Styka, Jan (1858–1925) — polski malarz znany z obrazów o tematyce religijnej, historycznej i patriotycznej. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — główna rzeka Hadesu, przez którą przeprawiały się dusze zmarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — główna rzeka w Hadesie, wypływająca z Oceanu; na Styks składano uroczyste przysięgi. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — najbardziej znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. Ciekawostkę konstrukcji wiersza stanowi fakt, że po wspomnieniu tej mitycznej rzeki Horacy dalej wymienia już tylko rzeki rzeczywiste. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — najbardziej znana z pięciu rzek podziemnej krainy zmarłych, wypływająca ze stromej skały; według autorów rzym. stanowiła (razem z Acheronem lub samodzielnie) granicę pomiędzy światem żywych a królestwem umarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka oddzielająca świat żywych od krainy umarłych, Hadesu. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka, oddzielająca świat żywych od krainy umarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, podziemnej krainie umarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, podziemnej krainie zmarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka w Hadesie, przez którą Charon przewoził umarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka w krainie umarłych. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — rzeka w podziemnej krainie umarłych, jej nazwa oznacza „straszny”. [przypis edytorski]

Styks (mit. gr.) — w mitologii greckiej najważniejsza z pięciu rzek Hadesu, miejsce przeprawy duszy do krainy zmarłych. [przypis edytorski]

styksowy muł (mit. gr.) — muł rzeki Styks, jednej z rzek Hadesu, świata umarłych; przez nią Charon przewoził zmarłych; jej wody to wody śmierci, ale zarazem skąpanie się w nich czyniło ciało ludzkie odpornym na rany: w ten sposób został zabezpieczony przez swą matkę Achilles (zanurzając go w Styksie, matka trzymała dziecko za piętę, która stała się jedynym miejscem na ciele Achillesa podatnym na zranienie). Kąpiel w Styksie byłaby rodzajem chrztu przeciw śmierci. [przypis edytorski]

Styks trzyma strugi dziewięcioma — Styks opisywano jako rzekę o dziewięciu zakrętach. [przypis edytorski]

styl cesarstwa (fr. empire) — styl w sztuce i architekturze, odmiana późnego klasycyzmu, związana z okresem panowania cesarza Napoleona I (1804–1815), nawiązujący do sztuki staroż., cechujący się symetrią i dekoracyjnością. [przypis edytorski]

styl cesarstwa — styl w sztuce, meblarstwie, modzie itp., rozwinięty we Francji za panowania cesarza Napoleona I, będący odmianą późnego klasycyzmu; wykorzystywał wzory i motywy sztuki staroż. Grecji, Rzymu i Egiptu. [przypis edytorski]

stylet (z wł. stiletto) — sztylet; krótka biała broń kłująca; także puginał, tulich. [przypis edytorski]

stylisko — drąg stanowiący uchwyt do narzędzia. [przypis edytorski]

stylometria — rodzaj analizy tekstu (a. innego dzieła sztuki), oparty na metodzie statystycznej charakterystyki stylu, mający na celu wykrycie fragmentów, które potencjalnie mógł napisać ktoś inny niż główny autor tekstu. [przypis edytorski]

stylo (z fr.) — pióro wieczne. [przypis edytorski]

styl warszawskich Rozmaitości — chodzi o styl gry aktorskiej ugruntowany w warszawskim Teatrze Rozmaitości. [przypis edytorski]

styl (z łac.) — rylec, narzędzie do rycia liter na woskowanych tabliczkach. [przypis edytorski]

stymfalijskie ptaki (mit. gr.) — drapieżne ptaki, żyjące nad jeziorem Stymfalos w Arkadii; wystrzelane z łuku przez Heraklesa. [przypis edytorski]

Stymfalos – staroż. greckie miasto w płn.-wsch. Arkadii, nad jeziorem o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

stymulans (z łac.) — bodziec. [przypis edytorski]

stynka — gatunek małej rybki. [przypis edytorski]

stypa — tu: dziwna i ciekawa awantura (a zwykle stypą nazywa się uroczysty obiad po pogrzebie). [przypis edytorski]

stypa — uczta urządzana po pogrzebie przez bliskich zmarłego. [przypis edytorski]

stypa — uczta urządzana przez rodzinę zmarłego po pogrzebie. [przypis edytorski]

stypa (z łac.) — uczta po ceremonii pogrzebowej. [przypis edytorski]

styrać — dziś popr. forma: sterać; wyczerpać, wyniszczyć przez trudy. [przypis edytorski]

styraks — balsamiczna żywica pozyskiwana ze styrakowców (Styrax), drzew rosnących w Azji Wschodniej. [przypis edytorski]

styrczeć — dziś popr.: sterczeć. [przypis edytorski]

styr — dzis popr.: ster. [przypis edytorski]

Styria — kraina hist. w środkowej Europie, daw. księstwo, od 1278 razem z Austrią stało się podstawą potęgi Habsburgów; ob. w większości na terenie Austrii, częściowo w płn. Słowenii. [przypis edytorski]