Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 11053 przypisów.

strzedz — dziś popr. forma bezokol.: strzec. [przypis edytorski]

strzedz (starop. forma) — dziś popr.: strzec. [przypis edytorski]

strzedz twe kroki — dziś popr.: strzec twych kroków. [przypis edytorski]

strzelający po łacinie — nieumiejętnie, jak nowicjusz (żartobliwie o myśliwym dobrze wykształconym, ale bez praktyki w strzelaniu); por. J. Kraszewski Boża czeladka: „naśmieli się też ze mnie jako z nowicjusza, podrwiwając, że będę z książki strzelał i po łacinie polował”. [przypis edytorski]

strzelali kiedyś przeciw szwoleżerom okupacji napoleońskiej — podczas tzw. powstania Dos de Mayo (hiszp.: 2 maja), ludowego powstania, które wybuchło w Madrycie przeciwko Francuzom okupującym stolicę Hiszpanii i zapoczątkowało wojnę o niepodległość. [przypis edytorski]

strzelba (daw.) — broń palna. [przypis edytorski]

strzelba gwintówka — strzelba z lufą gwintowaną wewnątrz, co nadaje pociskowi ruch wirowy, zapewniając mu stabilniejszy lot i lepszą celność. [przypis edytorski]

strzelba kapiszonowa — długa broń palna z zamkiem kapiszonowym, w której odpalenie następuje przy użyciu kapiszona, miedzianej miseczki zawierającej piorunian rtęci; wynaleziona w 1818, wyparła broń skałkową, również ładowaną od strony wylotu lufy, po czym w drugiej połowie XIX w. została z kolei wyparta przez broń odtylcową na naboje zespolone. [przypis edytorski]

strzelba skałkowa — długa broń palna z zamkiem skałkowym, ładowana od strony lufy, używana od XVII w. do połowy XIX w.; po naciśnięciu spustu broni kurek ze skałką (kawałkiem krzemienia) opadał na metalową płytkę, krzesząc iskry, które padały na panewkę z prochem, zapalając go. [przypis edytorski]

strzelba (starop.) — strzelanina, strzały. [przypis edytorski]

strzelcowie — dziś forma M.lm: strzelcy. [przypis edytorski]

strzelcy — członkowie powstałego w 1910 r. we Lwowie Związku Strzeleckiego będącego podstawą budowania struktur wojskowych Legionów Polskich. [przypis edytorski]

strzelcy — członkowie Związku Strzeleckiego założonego w roku 1910. W okresie II RP „Strzelec” prowadził działalność w zakresie przysposobienia wojskowego i polityczno-oświatowego; związany był ściśle z obozem rządzącym. [przypis edytorski]

strzelczyk — tu: bożek miłości, Amor (Kupidyn). [przypis edytorski]

strzelec (daw.) — w dawnych dworach: służący do różnych posług, m.in. towarzyszący karecie podczas podróży. [przypis edytorski]

Strzelecki, Jan (1919–1988) — socjolog, eseista, jak również taternik. [przypis edytorski]

Strzelec — popularna wówczas opera romantyczna Wolny Strzelec (1821) Carla von Webera. [przypis edytorski]

Strzelec — Związek Strzelecki, organizacja paramilitarna działająca w l. 1910–1914, reaktywowana w 1918, związana z obozem Józefa Piłsudskiego; podczas zamachu majowego w 1926 uzbrojone oddziały „Strzelców”, liczące ok. 800 osób, stanęły przeciwko stronie rządowej. [przypis edytorski]

strzelioczka (z ros.) — strzałka, przen. smukła dziewczyna. [przypis edytorski]

strzelisty — (o budynku) wysmukły, wysoki. [przypis edytorski]

strzelna nie była swemi zrennicami — tj. kokietowała mężczyzn, nie „strzelała oczami”; zrennica (daw.) — źrenica, tu: oko. [przypis edytorski]

strzelny — dziś: strzelniczy. [przypis edytorski]

strzemię — metalowy lub drewniany pałąk stanowiący oparcie dla stopy przy siodle; strzemiona ulokowane są po obu stronach siodła na odpowiednio długich paskach. [przypis edytorski]

strzemienny — kielich, toast wypijany na pożegnanie (daw. przy wsiadaniu na koń). [przypis edytorski]

strzemienny — zwyczajowa nazwa wypijanego w momencie wyjazdu kieliszka alkoholu (wódki najczęściej); nazwa pochodzi od strzemienia, w którym osoba wyjeżdżająca miała już trzymać nogę, tuż przed spięciem konia ostrogami i ruszeniem w drogę. [przypis edytorski]

Strzemiński, Władysław (1893–1952) — malarz i teoretyk sztuki, przedstawiciel awangardy, związany z konstruktywizmem, autor własnej koncepcji malarstwa znanej jako unizm. [przypis edytorski]

strzemiono — forma użyta dla rymu, na prawach licencji poetyckiej, popr.: strzemię. [przypis edytorski]

Strzepnęły się — w oryginale: стрепенулись, tj. otrząsnęły się, zatrzepotały. [przypis edytorski]

strzesie (daw.) — dziś popr. forma Msc.lp: strzesze. [przypis edytorski]

strzeżąc — dziś popr. forma: strzegąc. [przypis edytorski]

strzeżący — dziś: strzegący. [przypis edytorski]

Strzeż się każdy od bliźniego swego i żadnemu bratu swemu nie dufaj… — por. Jr 9, 3–7. [przypis edytorski]

Strzeż się od niewiasty pięknie ubranej, azaż nie wiesz, jako już wiele ludzi dla niej srodze poginęło? — por. Syr 9, 8 (nie jest to księga przypisywana Salomonowi). [przypis edytorski]

strzeżyż się (starop.) — strzeżże się; strzeż się koniecznie. [przypis edytorski]

strzyga — upiór karmiący się ludzką krwią. [przypis edytorski]

strzyga — upiór pijący ludzką krew, przybierający różne formy. [przypis edytorski]

strzyga — w wierzeniach ludowych upiór żywiący się ludzką krwią; posiadał zdolność zmieniania kształtów, często przybierał postać kobiecą. [przypis edytorski]

strzyga — zmiennokształtny upiór żywiący się ludzką krwią. [przypis edytorski]

strzykw (Hototuriae), również należących do tej wielkiej gromady [szkarłupni] — w obecnej systematyce szkarłupnie mają rangę typu, którego gromady stanowią m.in. rozgwiazdy, jeżowce, wężowidła i strzykwy. [przypis edytorski]

strzymać (daw.) — dziś: wytrzymać. [przypis edytorski]

strzymać (daw.) — wystarczyć. [przypis edytorski]

strzymać (daw.) — wytrzymać; znieść. [przypis edytorski]

strzymać — dziś: wytrzymać. [przypis edytorski]

strzymać (starop.) — dotrzymać (słowa, obietnicy). [przypis edytorski]

strzymać (starop.) — dotrzymać (słowa); wytrzymać. [przypis edytorski]

strzymać — utrzymać, wytrzymać; tu: pomieścić. [przypis edytorski]

strzyżąc — dziś: strzygąc. [przypis edytorski]

strzyżony na francuski aksamit — tu: z włosami wypadającymi wskutek choroby wenerycznej. [przypis edytorski]

strzyżyk (biol.) — mały ruchliwy ptak, pospolity w zaroślach. [przypis edytorski]

st. st. — starego stylu, tj. wg kalendarza juliańskiego, obowiązującego w Rosji do roku 1918, kiedy dekretem Rady Komisarzy Ludowych wprowadzono kalendarz gregoriański. [przypis edytorski]

stuba — gyvenamasis namas. [przypis edytorski]

stuba — suvalkiečių gyvenamasis namas. [przypis edytorski]

stuba (vok.) — pirkia, troba. [przypis edytorski]

Stubenmädchen (niem.) — pokojówka. [przypis edytorski]

Stubenring — historyczna ulica w centrum Wiednia. [przypis edytorski]

stubramne Teb — używane przez Homera określenie starożytnego miasta Teby w Egipcie, odróżniające je od Teb w Grecji, które otaczał mur o siedmiu bramach. [przypis edytorski]

stubramne Teby — wielkie miasto starożytnego Górnego Egiptu, przez pewien czas stanowiące stolicę państwa egipskiego; określenie „stubramne Teby” pochodzi od Homera i odróżnia Teby egipskie od Teb greckich, głównego miasta Beocji, nazywanego „siedmiobramnymi Tebami”. [przypis edytorski]

stučka (brus.) — kaspinas. [przypis edytorski]

stucznie a. sztucznie (starop.) — kunsztownie. [przypis edytorski]

Studebaker — dawna marka samochodów amerykańskich, tu: Studebaker US-6, wojskowy samochód ciężarowo-terenowy, produkowany 1941–45, dostarczany sojusznikom Stanów Zjednoczonych, gł. ZSRR. [przypis edytorski]

studiosus (łac.), lm. studiosi — uczeń. [przypis edytorski]

studiosus (łac.) — student. [przypis edytorski]

Studium — ganzes Bestreben. [przypis edytorski]

studium humanitatis (łac.) — studia humanistyczne, wprowadzone w renesansie, koncentrujące się na wykształceniu w językach klasycznych oraz na literaturze antycznej z dodatkiem historii i filozofii. [przypis edytorski]

studium Oli Hanssona o Edgarze Poe — w „Życiu” krak. z 1899 r. nr, 1–4. [przypis edytorski]

studium średnie — tu: szkoła średnia. [przypis edytorski]

studium — tu: badanie, studiowanie. [przypis edytorski]

studium — tu: studiów, nauki. [przypis edytorski]

Studnicki-Gizbert, Władysław (1867–1953) — polityk i publicysta; od czasów I wojny był zwolennikiem orientacji proniemieckiej; współpracował z generał-gubernatorem Hansem von Beselerem przy opracowaniu aktu 5 listopada, zawierającego gwarancję utworzenia państwa polskiego; 21 lipca 1916 założył Klub Państwowców Polskich; w czasie II wojny światowej postulował (za pomocą memoriałów) utworzenie armii polskiej współdziałającej z niem. Wermachtem przeciw ZSRR; protestował także przeciw hitlerowskiemu terrorowi; mimo dwukrotnego uwięzienia przez Gestapo pozostał na stanowisku konieczności polsko-niemieckiej współpracy politycznej i wojskowej, próbując przekonać do niej obie strony. [przypis edytorski]

stu dwudziestu i więcej stopni Fahrenheita — ok. 50° Celsjusza. [przypis edytorski]

studzienny żuraw — rodzaj prostej dźwigni umożliwiającej wyciąganie wody wiadrem ze studni. [przypis edytorski]

Stürgkh, Karl (1859–1916) — austriacki polityk prawicowy, minister oświaty (1908–1911), od 1911 premier; przeciwnik powszechnego prawa wyborczego, rzecznik przystąpienia Austrii do I wojny światowej. [przypis edytorski]

stugłów — hekatomba, ofiara ze stu wołów. [przypis edytorski]

stugłów — hekatomba, uroczysta ofiara ze stu wołów. [przypis edytorski]

stugłowy potwór — przesadnie opisany Cerber, trzygłowy pies, pilnujący bram podziemnej krainy zmarłych. [przypis edytorski]

stuguldenowy — gulden austriacki był oficjalnym środkiem płatniczym na terenie Austro-Węgier do czasu reformy walutowej z 1892 r., gdy w jego miejsce wprowadzono koronę austro-węgierską. [przypis edytorski]

stu i więcej stopni Fahrenheita — ok. 40° Celsjusza. [przypis edytorski]

Stukasy — Ju-87 „Stuka” (z niem. Sturmkampfflugzeug) — niemiecki bombowiec nurkujący produkowany w latach 1937–1944, używany z powodzeniem przez Luftwaffe wszystkich frontach II wojny światowej. Na ich kadłubach montowano syreny akustyczne, które po wprowadzeniu w lot nurkowy wydawały charakterystyczny ryk o przeraźliwej tonacji. Miało to na celu podkopanie morale bombardowanych żołnierzy wroga. [przypis edytorski]

stu kilkunastu stopni Fahrenheita — ok. 45–50° Celsjusza. [przypis edytorski]

stukułka (ros.) — rodzaj gry w karty. [przypis edytorski]

stuła — w liturgii rzymskokatolickiej: rodzaj szarfy zawieszanej na szyi przez kapłana. [przypis edytorski]

stuła — w liturgii rzymskokatolickiej: rodzaj szarfy zawieszanej na szyi przez kapłana. [przypis edytorski]

stułbia (biol.) — drobny (do 3 cm) parzydełkowiec zamieszkujący stawy i in. zbiorniki słodkowodne. [przypis edytorski]

stula — katalikų dvasininkų apeiginė ilga juosta. [przypis edytorski]

stu ludzi nań zdobyć (się) nie mogą — dziś popr.: stu ludzi nie może się na nią zdobyć. [przypis edytorski]

stu lwów (daw. forma) — dziś: sto lwów. [przypis edytorski]

stu najwyższych dostojników państwa oprą się temu — dziś popr.: stu najwyższych dostojników państwa oprze się temu. [przypis edytorski]