Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | francuski | grecki | hebrajski | łacina, łacińskie | niemiecki | rosyjski | włoski

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 899 przypisów.

Sub te erit appetitus tuus (łac.) — Rdz 4, 7: „tobie będzie przynależeć jego chuć”. [przypis tłumacza]

subtelni doktorowie skotyści — Duns Skot, teolog lubujący się w subtelnych rozróżnieniach. [przypis tłumacza]

such things (ang.) — takie rzeczy. [przypis tłumacza]

Sudores (…) videmus — Lucretius, De rerum natura, III, 155. [przypis tłumacza]

Sufficit (…) poscit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 90, [przypis tłumacza]

sufflaminandus est — zahamować go! [przypis tłumacza]

Suffundere (…) effundere (łac.) — „Raczej powinieneś twarz człowieka krwią wstydu zarumienić, aniżeli twe ręce jego krwią ubroczyć” (Tertullianus, Apologeticum; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

Sui eum non receperunt — quotquot autem non receperunt annon erant sui (łac.) — „Swoi go nie przyjęli, a ci, co go nie przyjęli czy byli swoimi?”. [przypis tłumacza]

suka — szałas. [przypis tłumacza]

sukka — budowla wznoszona na podwórku podczas Sukot. Upamiętnia namioty Żydów rozbijane w czasach biblijnych na pustyni. [przypis tłumacza]

Sukot a. Sukes — Święto Szałasów, Kuczki. Obchodzone na pamiątkę pobytu Żydów na pustyni. Również uroczystość zakończenia zbiorów. [przypis tłumacza]

Sukot — dosł.: „szałasy”; święto przypadające w pięć dni po Sądnym Dniu. Jest to też święto zbiorów. W święto Sukot pobożni Żydzi stawiają sobie szałasy, na pamiątkę szałasów, w których odpoczywali ich przodkowie wędrujący przez 40 lat do Kanaan po wyzwoleniu ich przez Mojżesza z niewoli egipskiej. [przypis tłumacza]

Sukot — Święto Szałasów trwające siedem dni; w tym czasie Żydzi jedzą i śpią w szałasach, tak jak ich przodkowie podczas Exodusu [tj. wyjścia z niewoli egipskiej]. [przypis tłumacza]

Sukot — Święto Szałasów; trwa siedem dni; w tym czasie Żydzi jedzą i śpią w szałasach, tak jak ich przodkowie podczas Exodusu. [przypis tłumacza]

Sukot — Święto Szałasów; trwa siedem dni; w tym czasie Żydzi jedzą i śpią w szałasach, tak jak ich przodkowie podczas Exodusu. [przypis tłumacza]

Sukot (Sukes) — Święto Szałasów, Kuczki. Obchodzone na pamiątkę pobytu Żydów na pustyni. Również uroczystość zakończenia zbiorów. [przypis tłumacza]

sułtanka Sheraa — oznacza panią de Pompadour. [przypis tłumacza]

Sulmone (…) umbris — Vergilius, Aeneida, X, 517. [przypis tłumacza]

sumak — eine Gattung außerordentlich schneller und leichtfüßiger Gazellen, findet sich bloß auf den großen Steppen der Ukraine (Czayk. pow. kos.). Es kann dies wohl keine andere sein, als Antilope Saiga, die vom östlichen Polen bis nach Asien herdenweise oft zu Tausenden die Steppe bewohnt. [przypis tłumacza]

Summum ius summa iniuria (łac.) — Najwyższe prawo, najwyższa niesprawiedliwość. [przypis tłumacza]

Summum (…) optes — Martialis, Epigrammata, X, 47. [przypis tłumacza]

sunici — tradycjonaliści mahometańscy w przeciwieństwie do szyitów. [przypis tłumacza]

Sunt (…) confidunt (łac.) — „Są ludzie, którzy tylko to pochwalają, co, jak sądzą, sami potrafią” (Cicero, Pro Lucio Cornelio Balbo oratio ad iudices, 7; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]

SupplementumSupplementum chronicorum Jakuba Filipa Bergano. [przypis tłumacza]

Susceperunt verbum cum omni aviditate, scrutantes Scripturas, si ita se haberent (łac.) — Dz 17, 11. [przypis tłumacza]

Suspension Bridge — most wiszący. [przypis tłumacza]

sustine et abstine — tak sformułował zasadę etyczną stoicyzmu stoik Epiktetos w drugiej połowie I wieku po Chr. Słowa te znaczą: „Bądź wstrzemięźliwy (w używaniu) i cierpliwy (w znoszeniu przeciwności losu)”. [przypis tłumacza]

Suzy i EkbatanaSuzy (miasto lilii), stolica Persji; Ekbatana, staroperskie Hagmatana, stolica Medii. [przypis tłumacza]

swą siłą zbrojną — liczyła 200 konnych. Było to w Efezie, w 396 r. Farnabazos pojął później rzeczywiście za żonę córkę Artakserksesa. [przypis tłumacza]

Swammerdam, Jan (1637–1680) — przyrodnik holenderski, zajmował się sekcjonowaniem owadów i poczynił zajmujące spostrzeżenia. [przypis tłumacza]

swe chłopię — τον υιον. Tu dopiero dowiadujemy się, jakiej płci było dziecko. [przypis tłumacza]

swej sztuki — jedynej, jaka się zachowała. Wiemy jeszcze o zaginionej Bitwie pod Hexham, o treści, jak wskazuje tytuł, wziętej z dziejów wojen Białej i Czerwonej Róży [wojna domowa w Anglii w latach 1455–1485; red. WL]. [przypis tłumacza]

Swe kazania na muszki (…) wstążki — Jak zawsze tak i wówczas stroje współczesne musiały być niewątpliwie przedmiotem niejednego prawdziwego kazania. Toteż komedia ta jest nie tylko satyrą na obłudę, jest zarazem obroną dworskiej światowości przeciw szczerej nawet pruderii. Wciąż Molier stara się o to, aby zyskać swojej komedii stronników. [przypis tłumacza]

Swendborg — miasteczko nadbrzeżne na duńskiej wyspie Fionii. [przypis tłumacza]

Swetoniusz opowiada, iż (…) Kajus Rabiriusz — Swetoniusz, Boski Juliusz, 12 [w:] Żywoty cezarów. [przypis tłumacza]

Swetoniusz powiada, iż (…) wydobył z króla Ptolomeusza trzy miliony (…) talarów — por. Swetoniusz, Boski Juliusz, 54 [w:] Żywoty cezarów; w oryginale jest to sześć tysięcy talentów. [przypis tłumacza]

Swift, Jonathan (1667–1745) — autor Podróży Guliwera. [przypis tłumacza]

swojego podstróża (subcustodem suum) — Lurcjona, jako pomocnika Sceledrusa, któremu żołnierz oddał w nadzór Filokomazjum. [przypis tłumacza]

swojego zdrowia równie dobrze umacniać i zachowywać, jak, przeciwnie, przez chorobę — zapewne skrócony sposób mówienia, zamiast: „wmawiając w siebie chorobę”. [przypis tłumacza]

Sydon — Σιδων, צִידוֹן (Rdz 10, 15 etc.), w klinach: si-du-nu, dziś Saida. [przypis tłumacza]

Syene — Συήνη (tak samo w LXX), סְוֵנֵה (Ez 29, 10); wedle inskrypcji Sun, u Koptów Suan, dzisiejsze Assuan. Stąd Egipcjanie sprowadzali czerwony granit. [przypis tłumacza]

Syfasa — syna Aregetosa, Συφὰν υἱὸν Ἀρεγέτου (Niese), Σωφᾶν υἱὸν 'Παγουήλου (Dindorf). [przypis tłumacza]

syjonizm — żydowski ruch patriotyczny dążący do odbudowania państwa na dawnej swojej ziemi. [przypis tłumacza]

sykariusze — których nazwa pochodzi wedle Starożytności XX, VIII, 10, od słowa sica, nóż bandycki, wielkości perskich akinaków, ale na rzymską modłę zakrzywiony. Była to zatem partia politycznych nożowców. [przypis tłumacza]

sykariusze — p. II, XIII, 3, uwaga. [przypis tłumacza]

Sykima i ArgarizeinSykima: Σίκιμα, LXX Συχέμ, Σίκιμα, w klinach: Szakmi (Niebuhr), שְׁכֶ֛ם ([Sychem] 1 Krl 12, 25 etc.), dzisiejsze Nâbulus (od: Neapolis), Naplus, Naplusa, miasteczko samarytańskie, położone w dolinie między górami Ebal i Garizim, liczące 13 000 mieszkańców, Samarytan 140; ich obecnie żyjący patriarcha zwie się Jakub Aron; Argarizein: Ἀργαρίζειν, LXX Γαρίζείν, גְּרִזִ֔ים ([Garizim] Joz 8, 33), dzisiejsze Dżebel et Tor. [przypis tłumacza]

sykofant — sykofantami zwano w Atenach w V w. przed Chr. ludzi, którzy dla zysku zawodowo uprawiali donosicielstwo. Stanowili oni prawdziwą plagę dla bogatych, albowiem ci musieli się im opłacać, bojąc się wplątania w proces, jeszcze kosztowniejszy, a czasem i niebezpieczny. [przypis tłumacza]

sykofant — sykofantami zwano w Atenach w V w. przed Chr. ludzi, którzy dla zysku zawodowo uprawiali donosicielstwo. Stanowili oni prawdziwą plagę dla bogatych, albowiem ci musieli się im opłacać, bojąc się wplątania w proces, jeszcze kosztowniejszy, a czasem i niebezpieczny. Niebezpiecznym mógł być proces dla takiego arystokraty jak Charmides, którego demokratyczna prawomyślność zawsze musiała być podejrzana. [przypis tłumacza]

sykomancja — wróżenie z liści figowych. [przypis tłumacza]

sylenów w dramacie satyrowym — w dramacie satyrowym występował chór przedstawiający satyrów i stąd ta nazwa, niemająca nic wspólnego z łacińską satyrą. Przodownikiem chóru był Sylen, wychowawca Bakchosa, zwany „ojcem satyrów”. Treść dramatu jest wesoła. Dawano ten dramat po przedstawieniu trzech tragedii. [przypis tłumacza]

Sylwanus — również filozof. Inni wymienieni są nieznani. [przypis tłumacza]

Sylwiusz, Franciszek — profesor teologii w Cambray. [przypis tłumacza]

Symchat Tora (Symchas Tojre) — dosł. „radość Tory”; święto przypadające w ósmym dniu święta Sukot, związane z odczytywaniem Pięcioksięgu Mojżeszowego, którego rozdziały w ciągu całego roku odczytuje się podczas nabożeństw w świątyniach w sobotę i święta. W to święto wierzący przy śpiewie nabożnych pieśni obnosząobnoszą rodały [przyp. tłum: rodały — pięcioksięgi przeznaczone do celów rytualnych, spisane na sklejonych arkuszach pergaminu. Arkusze te owija się na ozdobnych drewnianych drążkach, następnie przywdziewa się je w ozdobne haftowane pelerynki i przechowuje w świątyniach, w specjalnie do tego celu przeznaczonej szafie, zwanej aron-kojdesz (święta szafa, arka).] wokół ambon w świątyniach. [przypis tłumacza]

Symchat Tora (Symchas Tojre) — dosł. „radość Tory”; święto przypadające w ósmym dniu święta Sukot, związane z odczytywaniem Pięcioksięgu Mojżeszowego, którego rozdziały w ciągu całego roku odczytuje się podczas nabożeństw w świątyniach w sobotę i święta. W to święto wierzący przy śpiewie nabożnych pieśni obnoszą rodały [przyp. tłum: rodały — pięcioksięgi przeznaczone do celów rytualnych, spisane na sklejonych arkuszach pergaminu. Arkusze te owija się na ozdobnych drewnianych drążkach, następnie przywdziewa się je w ozdobne haftowane pelerynki i przechowuje w świątyniach, w specjalnie do tego celu przeznaczonej szafie, zwanej aron-kojdesz (święta szafa, arka).] wokół ambon w świątyniach. [przypis tłumacza]

Symchat Tora (Symchas Tojre) — święto związane z zakończeniem rocznego cyklu czytania Tory, obchodzone ostatniego dnia Sukot. [przypis tłumacza]

symmachia — symmachia spartańska, przymierze zaczepno-odporne ze Spartą [dziś bardziej znana jako Związek Peloponeski]. [przypis tłumacza]

Symonides (556–468 przed Chr.) — z wyspy Keos (Cyklada na wschód od Sunion, płd.-wsch. przylądka Attyki), znakomity przedstawiciel greckiej liryki chóralnej. Utwory jego nie zachowały się; znane są pod jego imieniem (nieautentyczne jednak) epigramy na cześć wojowników greckich z pod Termopil. Z Keos przybył do Aten, do tyrana Hipparcha, syna Pizystrata. W 514 r. bawił w Tesalii. Po wojnach perskich (sławił elegią poległych pod Maratonem) przebywał aż do swej śmierci na dworach władców sycylijskich. [przypis tłumacza]

Symon — jakaś marna figura, sofista z Heraklei, osławiony krzywoprzysięzca i lichwiarz. [przypis tłumacza]

syn Akatelasa — Ἀκατελᾶ (N), Καθλᾶ (D). [przypis tłumacza]

syna wychowywać przy skórach bydlęcych — to znaczy: wychowywać się w garbarni. [przypis tłumacza]

syn Bareisa — Βάρεις (N), Βαρούχου (D). [przypis tłumacza]

syn Chobara — Χωβαρεῖ (N), Χωβαρί (D). [przypis tłumacza]

Syn dowodzi (…), że ma prawo bić ojca, nawet matkę (…) Wtedy nareszcie zrozumiał stary Wykrętowic, jaka ta nauka — czy to nie analogiczne zjawisko nasze warszawskie, uświadamiające wiece pedagogiczne? [przypis tłumacza]

synem Arinosa — τοῦ Ἀρινοῦ (N), Ἀρί (D). [przypis tłumacza]

„synem gazeli” — Δορκάδος οὗτος, „Imieniem Tabitlia, która wyłożywszy, zowie się Dorkas” (Ταβειθά, ἣ διερμηνευομένη λέγεται Δορκάς), Dz 9, 36. Tabita, po hebr. Cibea, צִבְיָּה (2 Krl 12, 1). Rzecz polegała widocznie na grze słów; zamiast Jokanan-ben-Lewi mówiono Johanan-ben-cewi. [przypis tłumacza]

syn Hozeasza — ὁ τοῦ Ὁσαΐα (N), ὁ τοῦ Ἰωσίου (D). [przypis tłumacza]

syn Ismaela — Mahomet. Arabowie są wg Biblii potomkami Ismaela, syna Abrahama i Agar. [przypis tłumacza]

syn Kaatasa — p. uwagę do ustępu 2 tego samego rozdziału. [przypis tłumacza]

syn Mai — bóg Hermes (rzym. Merkury). [przypis tłumacza]

Syn naturalny — dramat Diderota [Le Fils naturel, wyd. 1757; red. WL]. [przypis tłumacza]

Synon — jeden z Greków oblegających Troję. Swoimi kłamstwami umożliwił wprowadzenie do Troi drewnianego konia, w którym się schowali greccy wojownicy i którego Trojanie wprowadzili do miasta, oszukani przez Synona. [przypis tłumacza]

synowa Pitagorasa — Theano, żona, nie synowa Pitagorasa ([por.] Diogenes Laertios, Pitagoras [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VIII, 42). [przypis tłumacza]

synowiec jego (Sabinusa) Domicjan — przypominamy, że Sabinus był bratem, a Domicjan synem Wespazjana. [przypis tłumacza]

Synowie wasi będą prorokowali — Jl 2, 28. [przypis tłumacza]

syn Sapfasa — Σαπφᾶ (N), Σαπφία (D). [przypis tłumacza]

syn Tufy — παῖς Τοῦφα (N), Σαφάτου (D). [przypis tłumacza]

syn zabił ojca, pragnąc dziedzictwa — w dalszym ciągu jest sprostowanie tego faktu. Skazaniec, jak się potem pokazało, nie był zabójcą. [przypis tłumacza]

Syryjczycy — ὑπὸ Σύρων (N), ὑπ' Ασσυρίων ([=Asyryjczycy] D) [tu mowa o staroż. Filistynach, od których pochodzi nazwa „Palestyna”, oraz o zdobyciu przez nich Arki Przymierza i nieszczęściach, jakie na nich spadały, dopóki jej nie zwrócili (Sdz 4–6)]. [przypis tłumacza]

system poprawczy — w oryginale: Pönitenziarsystem. [przypis tłumacza]

szabasowy — tu: świąteczny. szabes — sobota. [przypis tłumacza]

szabas (szabat) — sobota. [przypis tłumacza]

Szabat Chazon — sobota poprzedzająca rocznicę zburzenia Świątyni Pańskiej, dzień żałoby. [przypis tłumacza]

szabat nachmu — szabat po dziewiątym dniu miesiąca Aw, czyli po żałobnym dniu, w którym wypada rocznica zburzenia obu świątyń jerozolimskich. Kończy się wtedy okres żałoby związany z opłakiwaniem zburzenia świątyni i kraju oraz wygnania Żydów z ich ojczyzny. W języku hebrajskim szabes nachmu oznacza dosłownie „sobota-pocieszcie”. Jest to sobota, w którą odczytuje się podczas nabożeństwa XL rozdział księgi proroka Jezajasza, zaczynający się od słów: Nachmu, nachmu, ami (hebr.: pocieszcie, pocieszcie mój lud). [przypis tłumacza]

szabat nachmu — szabat po dziewiątym dniu miesiąca Aw, czyli po żałobnym dniu, w którym wypada rocznica zburzenia obu świątyń jerozolimskich; kończy się wtedy okres żałoby związany z opłakiwaniem zburzenia świątyni i kraju oraz wygnania Żydów z ich ojczyzny; jęz. hebr. szabes nachmu oznacza dosł.: sobota-pocieszcie; jest to sobota, w którą odczytuje się podczas nabożeństwa XL rozdział księgi proroka Jezajasza, zaczynający się od słów Nachmu, nachmu, ami (hebr.): pocieszcie, pocieszcie mój lud. [przypis tłumacza]

szabesgoj — nie-Żyd wykonujący za opłatą czynności zabronione wyznawcom religii Mojżeszowej podczas szabatu. [przypis tłumacza]

szabesgoj — nie-Żyd wykonujący za opłatą czynności zabronione wyznawcom religii mojżeszowej podczas szabesu. [przypis tłumacza]

szabes — sobota. [przypis tłumacza]

Szacharit — modlitwa poranna. [przypis tłumacza]

szacując przekroczenie w tej mierze (…) — por. Nicolaus Boerius, Decisiones Burdegalenses. [przypis tłumacza]

szajgec — nie-żydowski chłopiec; także: urwis, łobuz. [przypis tłumacza]

szajgec — określenie pejoratywne nieżydowskiego chłopca; pot. łobuziak, urwis. [przypis tłumacza]

szajgec — określenie pejoratywne nieżydowskiego chłopca, potocznie używane w znaczeniu: łobuziak, urwis. [przypis tłumacza]

szajgec — określenie pejoratywne nieżydowskiego chłopca. Potocznie w znaczeniu łobuziaka, urwisa. [przypis tłumacza]

szałech-mones — dosł.: „posyłanie darów”. W święto Purim istnieje zwyczaj posyłania sobie nawzajem prezentów w postaci najrozmaitszych smakołyków, owoców a także pieniędzy. [przypis tłumacza]

szala z kawałkiem czerepu uniosła się w górę — znak, że garść piasku na ludzkim oku (grób) kładzie kres wszystkim żądzom. [przypis tłumacza]

SzalbierkaThe False One, sztuka Fletchera, drukowana w r. 1620 i pewnie napisana już po śmierci Beaumonta, więc bez żadnego współpracownika. Może tytuł należałoby inaczej przełożyć, bo najbardziej fałszywym okazuje się Juliusz Cezar. Dramat należy do słabszych. [przypis tłumacza]

szalech-mones — dosł.: „posyłanie darów”. W święto Purim istnieje zwyczaj posyłania sobie nawzajem prezentów w postaci najrozmaitszych smakołyków, owoców, a także pieniędzy. [przypis tłumacza]

szalech mones — prezenty składające się głównie ze słodkich smakołyków, które posyłają sobie nawzajem Żydzi z okazji święta Purim. [przypis tłumacza]