Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 12874 przypisów.

panewka — w daw. broni palnej zagłębienie w górnej części lufy, na które sypano proch; przy wystrzale iskra padała na proch, który zapalał się i przenosił ogień dalej, przez zapał (otwór prowadzący do lufy) do ładunku umieszczonego w lufie, powodując jego odpalenie. [przypis edytorski]

panewka — w dawnej broni palnej zagłębienie w tylnej części lufy, na które sypano proch; skrzesana przez strzelającego iskra padała na proch, który zapalał się i przenosił ogień dalej, przez zapał (otwór prowadzący do lufy) do ładunku umieszczonego w lufie, powodując jego odpalenie. [przypis edytorski]

panewka — w dawnej broni palnej zagłębienie w tylnej części lufy, na które sypano proch; skrzesana przez strzelającego iskra padała na proch, który zapalał się i przenosił ogień dalej, przez zapał (otwór prowadzący do lufy) do ładunku umieszczonego w lufie, powodując jego odpalenie. Wskutek niedoskonałości technologicznej dawnej broni palnej często proch wypalał się na panewce, nie powodując wystrzału. [przypis edytorski]

pangeran — malezyjski lub indonezyjski książę lub inny arystokrata o wysokiej pozycji. [przypis edytorski]

Pangloss — imię utworzone z gr. pan: wszystko i glossa: język, mowa; nauczyciel Kandyda, tytułowego bohatera powiastki filozoficznej Woltera. [przypis edytorski]

pan (…) go wyrostkiem przywiózł — daw.: pan go przywiózł jako wyrostka. [przypis edytorski]

Pan Graba — trzyczęściowa powieść Elizy Orzeszkowej (1841–1910) wydana w 1872 r. [przypis edytorski]

pan (gr.) — wszystko; wszech- jako przedrostek w złożeniach; por. panteizm: wszechbóstwo. [przypis edytorski]

pangynizm (z gr. pan-: wszech- i gynē: kobieta; por. fr. pangynique) — wszechkobiecość; idea kobiecości jako wartości nadrzędnej, rządzącej niepodzielnie. [przypis edytorski]

panharmoniczny (z gr.) — wszechharmoniczny; tu: umożliwiający granie we wszystkich tonacjach. [przypis edytorski]

panhelleński (z gr.) — wszechhelleński, dotyczący wszystkich Hellenów (Greków). [przypis edytorski]

panhelleński (z gr.) — wszechhelleński, tu: związany dążeniem do zjednoczenia wszystkich Hellenów (Greków). [przypis edytorski]

panią swojej będąca postaci — panując nad sobą. [przypis edytorski]

paniątko — dziecko, zwłaszcza z rodziny magnackiej. [przypis edytorski]

paniątko — młodziutki panicz lub młodziutka panienka. [przypis edytorski]

pani Alfonsowa Rotszyldowa — Leonora de Rothschild (1837–1911), urodzona w Londynie, od 1857 żona swego kuzyna, barona Alphonse'a de Rothschild, przeniosła się do Paryża. [przypis edytorski]

pani Bedell — Grace Bedell, amerykańska pisarka i aktywistka. [przypis edytorski]

pani Carnot — Marie Pauline Cecile Dupont-White (1841–1898), żona prezydenta Francji, Sadi Carnota. [przypis edytorski]

pani Chauchat — postać z powieści Tomasza Manna Czarodziejska góra (1924), piękna Rosjanka, w której zakochuje się główny bohater, Hans Castorp. [przypis edytorski]

panichida — nabożeństwo żałobne w Kościołach chrześcijańskich obrządku wschodniego, w krajach liturgii cerkiewno-słowiańskiej. [przypis edytorski]

Pani Cramer napisała do du Peyrou, że pewna jest, iż broszurka nie jest pióra Vernes'a — pani Cramer to żona jednego z braci Cramer, wydawców Woltera. Wiedziała, kto jest autorem broszury, ale nie mogła podać nazwiska. [przypis edytorski]

Panicz i dziewczyna — jedynie druga i trzecia część wiersza jest autorstwa Mickiewicza, pierwszą natomiast napisał Antoni Edward Odyniec (1804–1885), poeta, publicysta, pamiętnikarz i tłumacz; w latach 1829–30 towarzysz podróży Mickiewicza po Niemczech, Szwajcarii i Włoszech. [przypis edytorski]

pani de Beuzenval, właśc. Besenval, z domu Katarzyna Bielińska (1684–1761) — córka marszałka wielkiego koronnego Rzeczpospolitej, żona pochodzącego ze Szwajcarii Jeana Victora de Besenval (1671–1736), oficera i dyplomaty w służbie Francji. [przypis edytorski]

pani de Broglie — Théodore Elisabeth Catherine de Besenval (1718–1777), żona markiza Charlesa Guillaume'a Louisa de Broglie. [przypis edytorski]

pani de Genlis właśc. Stéphanie Félicité du Crest de Saint-Aubin, Comtesse de Genlis (1746–1830) — wieloletnia guwernantka dzieci księcia Orleanu, autorka pism traktujących o edukacji dzieci i młodzieży (m.in. Théâtre d'éducation, t. 1–4, wyd. 1779–1780), a także krótkich komedii pisanych z myślą o młodym odbiorcy, Pamiętników (Les Annales de la vertu, 1781) oraz powieści sentymentalnych, z których najbardziej znaną była Adèle et Théodore (1782). [przypis edytorski]

pani de Genlis, właśc. Stéphanie Félicité, du Crest de Saint-Aubin, hrabina de Genlis (1746–1830) — wieloletnia guwernantka dzieci księcia Ludwika Filipa Orleańskiego, autorka pism traktujących o edukacji dzieci i młodzieży, a także krótkich komedii pisanych z myślą o młodym odbiorcy, pamiętników oraz powieści sentymentalnych. [przypis edytorski]

pani de Grignan, właśc. Françoise-Marguerite de Sévigné, księżna de Grignan (1646–1705) — fr. arystokratka, córka pani de Sévigné, adresatka jej słynnych listów. [przypis edytorski]

pani de La Rochefoucauld, która kiedy jej pytano, czy nie miło jej mieszkać w siedzibie tak uroczej jak Liancourt… — chodzi raczej o panią de La Rocheguyon (de La Roche-Guyon), uwięzioną w pałacu Liancourt, i jej odpowiedź, przytoczoną w Historyjkach Tallemanta des Réaux (1619–1692), wydanych pośmiertnie w latach 1834–1835. [przypis edytorski]

pani Delessert — Valentine de Laborde (1806–1894), znana też jako Valentine Delessert: od 1824 żona Gabriela Delessert; w czasach monarchii lipcowej prowadziła słynny salon; znana również jako kochanka pisarza Prospera Mérimée, pisarza i fotografa Maxime'a du Camp oraz polityka i filozofa Charles'a de Remusata. [przypis edytorski]

pani de Mouchy — Natalie de Noailles (1774–1835), księżna de Mouchy, jedna z licznych kobiet w życiu Chateaubrianda. [przypis edytorski]

pani de Parabère, właśc. Marie Madeleine de La Vieuville, markiza Parabère (1693–1755) — francuska arystokratka, słynna piękność swoich czasów, oficjalna kochanka Filipa II, księcia Orleanu, w czasie kiedy sprawował regencję w imieniu małoletniego Ludwika XV. [przypis edytorski]

pani de Pompadour — faworyta króla Ludwika XV. [przypis edytorski]

pani de Pompadour, właśc. Jeanne Antoinette Poisson, markiza de Pompadour (1721–1764) — faworyta francuskiego króla Ludwika XV. [przypis edytorski]

pani de Pompadour, właśc. Jeanne Antoinette Poisson, markiza de Pompadour (1721–1764) — faworyta francuskiego króla Ludwika XV. [przypis edytorski]

pani de Sabran — Delphine de Sabran (1770–1826), francuska arystokratka, pisarka, prowadziła salony literackie i artystyczne, wolnomyślicielka, znana z urody i inteligencji; podczas rewolucji uwięziona wraz z mężem, którego potem zgilotynowano; uwolniona po upadku Robespierre'a; miała kilku kochanków. [przypis edytorski]

pani de Saint-Aulaire — Louise Charlotte Victoire de Grimoard de Beauvoir du Roure de Beaumont-Brison (1791–1874), która w 1806 poślubiła Louis-Clair de Beaupoila, hrabiego de Saint-Aulaire (1778–1854), szambelana Napoleona i członka Akademii Francuskiej (1841); autorka pamiętników wyd. w 1875. [przypis edytorski]

pani de Sévigné — Maria de Rabutin-Chantal (1626–1696) arystokratka francuska, zaistniała w literaturze dzięki kilkuset listom do córki. [przypis edytorski]

pani de Sévigné — Marie de Rabutin-Chantal (1626–1696), markiza de Sévigné, przeszła do historii literatury fr. jako autorka listów do córki stanowiących zarazem barwne odzwierciedlenie epoki, w której żyła. [przypis edytorski]

pani de Sévigné , właśc. Marie de Rabutin-Chantal, markiza de Sévigné (1626–1696) — autorka słynnych listów pisanych do córki, cenionych jako obraz obyczajów epoki. [przypis edytorski]

pan i despota tak sobie z bliska wbrew stoją — tj. są naturalnymi wrogami, mają sprzeczne interesy. [przypis edytorski]

pani de Staël — właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817), francuska publicystka i powieściopisarka, propagatorka pojęcia Romantyzmu, przeciwniczka polityczna Napoleona, wydalona przez niego z kraju. [przypis edytorski]

pani de Staël, właśc. Anne Louise Germaine Necker, baronowa de Staël (1766–1816) — francuska powieściopisarka i publicystka, propagatorka pojęcia romantyzmu; autorka m.in. powieści Korynna (1807). [przypis edytorski]

pani de Staël, właśc. Staël-Holstein, Anne Louise Germaine, de (1766–1816) — francuska powieściopisarka i publicystka pochodząca z Genewy, propagatorka pojęcia Romantyzmu; autorka m.in. powieści Korynna (1807). [przypis edytorski]

pani de Staël, właśc. Staël-Holstein, Anne Louise Germaine, de (1766–1816) — francuskojęzyczna pisarka i intelektualistka, przyjaciółka Benjamina Constanta. [przypis edytorski]

Pani Dobrójska — opiekunka Anieli i Klary. [przypis edytorski]

pani du Barry — właśc. Jeanne Becu, Comtesse du Barry (1743–1793), fr. kurtyzana, metresa (oficjalna kochanka) króla Ludwika XV. [przypis edytorski]

pani du Barry, właśc. Jeanne Becu, hrabina du Barry (1743–1793) — francuska kurtyzana, metresa (oficjalna kochanka) króla Ludwika XV. [przypis edytorski]

pani d'Urfé, właśc. Jeanne de la Rochefoucauld, markiza d'Urfé (1705–1775) —- francuska ekscentryczna wdowa, pasjonująca się okultyzmem i alchemią; jej bogactwo i łatwowierność przez kilka lat wykorzystywał Saint-Germain, następnie Cagliostro, później Casanova. [przypis edytorski]

pani du Val Noble — patrz: Blaski i nędze życia kurtyzany. [przypis edytorski]

panięcie — panicz, panienka. [przypis edytorski]

panię — dziecko wysokiego rodu. [przypis edytorski]

panię — dziecko, zwł. wysokiego rodu. [przypis edytorski]

panię — dziś popr. forma B. lp: panią. [przypis edytorski]

panie — dziś popr. forma Msc.r.m.: panu. [przypis edytorski]

Panie Kochanku — przydomek księcia Karola Stanisława Radziwiłła (1734–1790), wojewody wileńskiego, znanego z barwnego, hulaszczego trybu życia, popularnego wśród drobnej szlachty. [przypis edytorski]

Panie Leon! — dziś popr. forma W.lp: Panie Leonie! [przypis edytorski]

Panieńska Góra — wzniesienie na wschodzie Pogórza Wiśnickiego, na terenie Gminy Wojnicz w województwie małopolskim. [przypis edytorski]

panieńska skórka — dziś: pańska skórka, tradycyjny cukierek domowej roboty, wytwarzany z cukru, wody, syropu, żelatyny i mąki ziemniaczanej. [przypis edytorski]

Panie, nie jestem godzien… — przytoczenie fragmentu tekstu liturgii mszy, wypowiadanego przez wiernych w najbardziej podniosłym jej momencie: przemienienia chleba (hostii) w ciało Chrystusa. [przypis edytorski]

panienka — dziś popr. forma W.lp: panienko. [przypis edytorski]

panienka — tu: opiekunka, nauczycielka domowa. [przypis edytorski]

panienki francuskiej, która, lubo w innym zakochana — mowa o Marii Kazimierze d'Arquien (1641–1716), damie dworu królowej Marii Ludwiki Gonzagi, późniejszej królowej Marysieńce Sobieskiej. Jej pierwszym mężem, zgodnie z wolą jej opiekunki Marii Ludwiki, był właśnie Jan Zamoyski. Tym innym był oczywiście Jan Sobieski, z którym wzięła ślub potajemnie w miesiąc po śmierci Zamoyskiego. [przypis edytorski]

panienki i młodzież okoliczna — daw. określenie młodzież odnosiło się wyłącznie do płci męskiej, młode kobiety nie były tu zaliczane. [przypis edytorski]

Panie od Krzyża (fr. Dames de la Croix), właśc.: Siostry od Krzyża (Filles de la Croix) — paryski zakon mniszek dominikańskich założony w 1627, istniejący z przerwami do 2014; od 1641 zamieszkiwały przy rue de Charonne, gdzie dysponowały kościółkiem, klasztorem oraz dużym ogrodem. [przypis edytorski]

panie profesorze, byłem jego długoletnim słuchaczem — dziś: panie profesorze, byłem pańskim (pana) długoletnim słuchaczem. [przypis edytorski]

Panier — Banner, Fahne. [przypis edytorski]

Panie, wiemy za grzech pomstę — Panie, wiemy, że za grzech spada zemsta. [przypis edytorski]

pani Fraj — Elizabeth Fry (1780–1845), angielska filantropka i reformatorka systemu więziennictwa. [przypis edytorski]

pani Geoffrin, pani Recamier i pani de Boigne — paryskie damy prowadzące salony, gdzie spotykali się artyści, pisarze i politycy: Marie Thérèse Rodet Geoffrin (1699–1777), Juliette Récamier (1777–1849) oraz Adèle d'Osmond, hrabina Boigne (1781–1866). [przypis edytorski]

pani Guyon, właśc. Jeanne Marie Bouvier de la Mothe-Guyon (1648–1717) — francuska mistyczka, oskarżona o szerzenie kwietyzmu, nauki o potrzebie zatopienia się w modlitwie i mistycznym spokoju (łac. quietus) Bożym, zdania się na łaskę Bożą, bez pokładania nadziei na zbawienie we własnych staraniach. W 1694 biskup Bossuet sprawdził teksty Guyon i uznał, że zawierają wiele błędów doktrynalnych. W 1698 uwięziono ją w Bastylii, zwolniono w 1702. [przypis edytorski]

Pani Helo — dziś raczej: Pani Helu, odmiana właściwa czasom powstania książki. [przypis edytorski]

panikis — tropiciel i łowca słoni. [przypis edytorski]

pani Leslie — pisarka, którą dzieci poznały w książce Poszukiwacze skarbu. [przypis edytorski]

pani Lucyna — Lucyna Kotarbińska, z d. Kleczeńska (1858–1941), żona Józefa Kotarbińskiego, działaczka społeczna i publicystka, wydawczyni wspomnień teatralnych swojego męża. [przypis edytorski]

panimajesz (z ros.) — rozumiesz. [przypis edytorski]

Panimajete gaspadá: aná byłá takaja… (ros., z wtrętem fr.) — Pamiętacie, panowie, ona była taką rudziutką Żydówką z maleńkim „pieprzykiem nie wiem gdzie, ale wreszcie”, podsadziliśmy ją na palik, a potem, pamiętacie, hrabia Burdyszew, kornet (najniższy stopniem oficer kawalerii), dragon gwardii, w polskiej służbie teraz, zrobił jej takie długie nacięcie…. [przypis edytorski]

pani Małgorzata — w oryg. ang. pani Lynde nosi imię Rachel. W polskim tłumaczeniu imię zostało zmienione prawdopodobnie ze względu na kontekst kulturowy: Anglosasi i Amerykanie używali powszechnie imion ze Starego Testamentu, które w Polsce przedwojennej były nadawane niemal wyłącznie w społeczności żydowskiej. [przypis edytorski]

Panin, Nikita Iwanowicz (1718–1783) — polityk rosyjski, bliski współpracownik Katarzyny II, minister spraw zagranicznych Rosji w latach 1764–1780. [przypis edytorski]

pani odjęła okulary — w XIX w. panie używały okularów typu lorgnon, które trzymało się przed twarzą za rączkę, a panowie nosili zaciśnięte za pomocą sprężynki na nasadzie nosa binokle (pince-nez). [przypis edytorski]

pani Olimpu (mit. gr.) — Hera, żona Zeusa, władcy bogów olimpijskich. [przypis edytorski]

pan i pani Prudhomme — karykaturalna para francuskich mieszczan, bohaterowie twórczości karykaturzysty i dramaturga Henry'ego Monniera (1799–1877). [przypis edytorski]

Pani Pernelle — matka Orgona. [przypis edytorski]

pani Pompadour — Poisson, Jeanne Antoinette, Marquise de Pompadour (1721–1764), wpływowa kochanka króla Francji Ludwika XV, protektorka artystów i autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. [przypis edytorski]

pani Pompadour, właśc. Jeanne Antoinette Poisson, markiza de Pompadour (1721–1764) — wpływowa kochanka króla Francji Ludwika XV, protektorka artystów i autorów Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. [przypis edytorski]

panis bene merentium (łac.) — chleb dobrze zasłużonych; przen. emerytura. [przypis edytorski]

panis bene merentium (łac.) — dosł. chleb dobrze zasłużonych, przen. nagroda za dotychczasowe zasługi, owoce pracy. [przypis edytorski]

panis coelestis (łac.) — chleb niebiański. [przypis edytorski]

Panis, Étienne-Jean (1757–1832) — członek Komitetu Bezpieczeństwa Powszechnego, głosował za śmiercią króla podczas procesu Ludwika XVI. Został oskarżony przez Hérona o nadużycie swoich funkcji i ostatecznie został wydalony z Komitetu. [przypis edytorski]

pani Sherwood — Mary Martha Sherwood, angielska pisarka. [przypis edytorski]

pani Tallien i pani BeauharnaisThérése Tallien (1773–1835): francuska arystokratka, słynęła z urody i swobodnego trybu życia; wyszła za mąż w wieku 14 lat, po rozwodzie jej kochankiem, a potem drugim mężem został rewolucjonista Jean Tallien; po rozwodzie z Tallienem miała krótki flirt z Napoleonem, dwa kolejne romanse, ostatecznie wyszła za mąż za księcia de Chimay; Józefina de Beauharnais (1763–1814): od 1779 żona wicehrabiego Alexandre'a de Beauharnais, straconego w 1794, przeżywała liczne romanse, w 1796 została pierwszą żoną Napoleona Bonapartego. [przypis edytorski]

pani Tallien — Thérése Tallien (1773–1835), francuska arystokratka, słynęła z urody i swobodnego trybu życia; wyszła za mąż w wieku 14 lat, po rozwodzie jej kochankiem, a potem drugim mężem został rewolucjonista Jean Tallien; po rozwodzie z Tallienem miała krótki flirt z Napoleonem, dwa kolejne romanse, ostatecznie wyszła za mąż za księcia de Chimay. [przypis edytorski]

paniusim się pytała (gw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: paniusi się pytałam. [przypis edytorski]

pani zawołam (daw.) — dziś z B. (zam. D.): panią zawołam. [przypis edytorski]

Pan jej odpisywać nie potrzebuje. — tj.: to nie pan musi jej odpisać. [przypis edytorski]

pan Jourdain — bohater komedii Moliera Mieszczanin szlachcicem. [przypis edytorski]