Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5283 przypisów.

Dawidson, Bogumił (1818–1872) — aktor dramatyczny polskiego pochodzenia, odnosił wielkie sukcesy na scenach niemieckich (w Dreźnie). [przypis edytorski]

Dawidzki hymn — hymn w rodzaju psalmów Dawida (ok. 1040 p.n.e.–ok. 970 p.n.e.), króla Izraela, któremu przypisuje się autorstwo biblijnej Księgi Psalmów. [przypis edytorski]

dawienie (daw.) — duszności. [przypis edytorski]

d…a — w innym wydaniu: diabła. [przypis edytorski]

Dawna kapituła genewska (…) na wygnaniu — rezydencję biskupa i kapituły katolickiej w 1535 przeniesiono z Genewy, zdominowanej przez zwolenników Kalwina, do pobliskiego Annecy. [przypis edytorski]

dawne króle — dziś popr. o osobach: dawni królowie. [przypis edytorski]

dawne męczenniki — dziś popr. forma M.lm: dawni męczennicy. [przypis edytorski]

Dawniej prawa egipskie zakazywały kobietom używać obuwia, aby je zmusić do nieopuszczania swego domu — trudno powiedzieć, skąd autor zaczerpnął ten pogląd, gdyż już Herodot pisał (Dzieje II 35), że w Egipcie mężczyźni siedzą w domu, tkając, podczas gdy kobiety wychodzą i handlują wyrobami domowymi na rynku (odwrotnie niż u Greków), ten sam pogląd grecki przekazuje Sofokles w Edypie w Kolonos (w. 339). [przypis edytorski]

dawniejszy stosunek Brunehildy do Zygfryda, widoczny z zwrotek części VI — patrz wersy: „A przyjmijcie ode mnie tę radę (…) swą bogdankę miłą”; „A niejeden z nich (…) drużyna”; „Królowa rzecze na to (…) małżeńskie łoże” i „Królewna, gdy wśród gości Zygfryda zobaczy (…) co was do mnie przyprowadza ninie”. [przypis edytorski]

DAW — (niem.) Deutsche Abrüstungswerke, ciężkie komando, zajmujące się głównie rozbiórką strąconych samolotów. [przypis edytorski]

dawni mistrze — dziś popr. forma M.lm: (…) mistrzowie. [przypis edytorski]

Dawno, dawno to było, gdym wśród nich chodziła
żywych, pełnych miłosnych uniesień, w mdłym blasku
nocnych pochodni — jak morze u stóp grobowców
żalili się, ze wstydem, na nieczułość moją!
Patrząc, jak na mych dłoniach długie pożegnania
kruszą się, śmiertelna, bez chuci i niechęci
zbierałam błagalne wyznania zbolałych dusz:
mogiła falom morza nie odda pocałunku…

[przypis edytorski]

dawno już bowiem nikt ze dworu nie zaglądał do Ujazdowa — Anna Jagiellonka była skłócona z bratem i jego dworem. [przypis edytorski]

dawno liś się urodziła (starop. konstrukcja) — konstrukcja z partykułą -li oraz z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czy dawno się urodziłaś. [przypis edytorski]

dawnom nie przeżył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: dawno nie przeżyłem. [przypis edytorski]

dawnom nie widział — inaczej: dawno nie widziałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

dawnożechmy je widzieli nikczemniki a nędzniki — czy dawno ich widzieliśmy nikczemnikami i nędznikami (pytanie retoryczne). [przypis edytorski]

dawnoż — konstrukcja z partykułą -że (skróconą do ) nadającą znaczenie pytania retorycznego; inaczej: czy dawno, czyż dawno. [przypis edytorski]

dawnych a niedawnych — tu: „a” w funkcji spójnika łącznego (równorzędnego znaczeniowo „i”). [przypis edytorski]

dawnych mil (lieues) — mowa o mili francuskiej (fr. lieue), równej ok. 4 km, w odróżnieniu od mili angielskiej (fr. mille), równej ok. 1,6 km. [przypis edytorski]

Dawus — typowe imię niewolnika w rzymskiej komedii. [przypis edytorski]

dažiūrėtojas — budintis. [przypis edytorski]

daż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy da, czyż da. [przypis edytorski]

da zdrawstwujet wojna (ros.) — niech żyje wojna. [przypis edytorski]

dbo (gw.) — dba. [przypis edytorski]

D.C.L. — skrót od ang. Doctor of Civil Law: doktor prawa cywilnego. [przypis edytorski]

D. D. i Ost.Dzień dzisiejszy i Ostatni, utwory Krasińskiego. [przypis edytorski]

DDT — dichlorodifenylotrichloroetan, organiczny związek chemiczny z grupy chlorowanych węglowodorów, stosowany jako środek owadobójczy. [przypis edytorski]

débacle (z fr.) — nagły upadek, katastrofa, załamanie (lodu, pogody itp.). [przypis edytorski]

dęba (daw. forma D. lp rodz. m.) — dziś: dębu. [przypis edytorski]

dębić się — stawać dęba; opierać się, buntować się, wzdragać się. [przypis edytorski]

Dębica — miasto powiatowe w województwie podkarpackim. [przypis edytorski]

Dębicki, Zdzisław (1871–1931) — krytyk literacki, pamiętnikarz, felietonista i poeta okresu Młodej Polski. [przypis edytorski]

dębniak — tu: las dębowy. [przypis edytorski]

Dębniki — dzielnica Krakowa. [przypis edytorski]

Dęboróg — właśc. Urodzony Jan Dęboróg, poemat Władysława Syrokomli, tj. Ludwika Kondratowicza (1854). [przypis edytorski]

Dęborog — bohater poematu Syrokomli Urodzony Jan Dęboróg i szkolne czasy. [przypis edytorski]

Dębowicz, Józef — aktor. [przypis edytorski]

dębu pień — alegoryczne nawiązanie do nazwiska gen. Henryka Dembińskiego, który wraz z płk. Karolem Różyckim i płk. Mikołajem Kamieńskim miał stanąć na czele Konfederacji jednoczącej różne stronnictwa polskiej emigracji w lutym 1848; do realizacji tego projektu ostatecznie nie doszło. [przypis edytorski]

dęby dębom, bukom buki — Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, ks. IV, w. 689. [przypis edytorski]

décadence (fr.) — dekadencja, schyłek. [przypis edytorski]

décadents (fr.) — dekadenci. [przypis edytorski]

Décidément (…) deviens patriarche (fr.) — Zdecydowanie (…) zostanę patriarchą. [przypis edytorski]

dédain (fr.) — pogarda, lekceważenie. [przypis edytorski]

dėdienė — dėdės žmona. [przypis edytorski]

Défontaines — inna pisownia tego nazwiska: Desfontaines, Defontaines. [przypis edytorski]

dégagé (fr. ) — sunąc jedną nogę za drugą. [przypis edytorski]

dęgi — pręgi. [przypis edytorski]

déjeuner dînatoire (fr.) — obfity posiłek spożywany około południa, odpowiednik angielskiego lunchu. [przypis edytorski]

dėkis domon — kitaip: įsivaizduok esanti dama. [przypis edytorski]

Déluge (fr.: Potop) — oratorium francuskiego kompozytora Camille'a Saint-Saënsa z 1875, ze słowami Louisa Galleta, opowiadające historię biblijnego potopu; napisane pod wpływem oper Wagnera. [przypis edytorski]

dénaturer la nature (fr.) — zdenaturyzować naturę. [przypis edytorski]

déniaiser la vertu (fr.) — upiększać cnotę. [przypis edytorski]

d'Épinay, Louise (1726–1783) — francuska pisarka, znana także z rozlicznych romansów, między innymi z Jean-Jacques'em Rousseau. [przypis edytorski]

dépôt (fr.) — zajezdnia, miejsce, do którego zjeżdżają na postój pojazdy; skład, magazyn. [przypis edytorski]

Déracinées — właśc. Les Déracinés. Książka została wydana w Paryżu w 1897 r., polskie tłumaczenie ukazało się w 1904 jako Wyrwani z gruntu ojczystego w Warszawie, w Drukarni Aleksandra Tadeusza Jezierskiego. [przypis edytorski]

Déroulède, Paul (1846–1914) — francuski poeta, dramaturg i polityk, współzałożyciel prawicowej nacjonalistycznej Ligi Patriotów, dążącej do rewanżu za przegraną wojnę francusko-pruską; podczas zamachu stanu w 1889 bezskutecznie próbował nakłonić gen. Boulangera do marszu na pałac prezydencki; w 1899 po pogrzebie prezydenta Faure próbował nakłonić Rogeta i jego oddziały do zamachu stanu, został aresztowany i wygnany. [przypis edytorski]

déshabillé (fr.) — negliż, dezabil, ranny albo nocny domowy strój kobiecy lub żartobliwie: niekompletny, niedbały strój. [przypis edytorski]

désillusionnée (fr.) — rozczarowana. [przypis edytorski]

désintéressement (fr.) — brak zainteresowania. [przypis edytorski]

dėstinėti — čia: dėlioti. [przypis edytorski]

dėti pančius — įkalinti. [przypis edytorski]

dętka — tu: kolorowy lub srebrnobiały koralik z dmuchanego szkła. [przypis edytorski]

dęty (pot.) — nieistotny, mimo że pozornie wydaje się ważny. [przypis edytorski]

dėvėja — dab. dėvi (nuo dėvėti). [przypis edytorski]

deadline (ang.) — ostateczny termin na ukończenie czegoś. [przypis edytorski]

Dealkoser, właśc. Francisco de Alcocer — hiszpański franciszkanin, publikował w l. 1559–1572. [przypis edytorski]

De Amicis, Edmondo (1846–1908) — włoski pisarz, autor książek dla młodzieży. Do jego najsłynniejszych dzieł należy utwór Serce z 1886 r. [przypis edytorski]

De Amicis, Edmondo (1846–1908) — włoski pisarz, autor książek dla młodzieży. Polskie tłumaczenie książki: Pamiętnik chłopca: książka dla dzieci, przeł. z upoważ. aut. Marya z Siemiradzkich Obrąpalska, Kraków 1890. [przypis edytorski]

De anima mundi, wyd. Stephanus — chodzi tekst tego tytułu w 3-tomowym zbiorze dzieł wszystkich Platona: Platonis opera omnia, graece et latine…, wydanym w Paryżu przez H. Stephanusa w 1578. [przypis edytorski]

dear boy (ang.) — drogi chłopcze. [przypis edytorski]

dearest (ang.) — najdroższa. [przypis edytorski]

dear me — ależ skąd; ojej (itp. wykrzykniki emocjonalne). [przypis edytorski]

Dear old Tommy (ang.) — Drogi stary Tommy. [przypis edytorski]

Dear sir! (ang.) — Drogi panie! [przypis edytorski]

death and damnation (ang.) — dosł. śmierć i potępienie; wyrażenie, które ma wyrażać złość i frustrację. [przypis edytorski]

debarkader (daw.) — budynek na wybrzeżu przeznaczony do załadunku i wyładunku towarów oraz pasażerów. [przypis edytorski]

debarkader — przystań na rzece, jeziorze; miejsce wyładowywania. [przypis edytorski]

de bas étage (fr.) — dosł. z niskiego piętra (poziomu); najczęściej wyrażenie to ma znaczenie pejoratywne i używane jest przen., w odniesieniu do pozycji społecznej lub wartości etycznej jakiejś osoby. [przypis edytorski]

„Debaty” — właśc. „Dziennik debat” (fr. „Journal des débats”), gazeta francuska utworzona w 1789, początkowo jako główne źródło informacji o debatach Zgromadzenia Narodowego; w okresie Restauracji oraz monarchii lipcowej nosiła tytuł „Journal des débats politiques et littéraires” i była najpoczytniejszą gazetą w kraju. [przypis edytorski]

de Bellegarde, Élisabeth Sophie Françoise Lalive (1730–1813) została 28 lutego 1748 żoną Claude'a Constanta Césara, hrabiego d'Houdetot. [przypis edytorski]

Debierne przekonał się, że aktyn wzbudza silną promieniotwórczość w ciałach umieszczonych obok niego — [por.] „Comptes rendus”, 30 lipca 1900 i 16 lutego 1903. [przypis edytorski]

debitoribus (łac.) — forma Dativu a. Ablativu pluralis od debitor: dłużnik, winowajca, odstępca (przekraczający granice); dłużnikom; tu: bez większego sensu. [przypis edytorski]

debitor (łac.) — dłużnik. [przypis edytorski]

de Blacas, Pierre Louis Jean Casimir de (1771–1839) — francuski dyplomata z okresu restauracji monarchii. [przypis edytorski]

de bois (fr.) — z lasu, leśny. [przypis edytorski]

Debora (bibl.) — prorokini, jedyna kobieta pełniąca urząd sędziego (przywódcy) w starożytnym Izraelu, wysłała wojska w celu zwyciężenia wojsk Sisery. [przypis edytorski]

Debora (bibl.) — prorokini, zachęcająca do walki z Kananejczykami. [przypis edytorski]

Debora — jedyna kobieta pełniąca urząd sędziego w starożytnym Izraelu, prorokini, żona Lappioda; wysłała wojska, na czele z Barakiem, w celu zwyciężenia wojsk Sisery. (Sdz 4,4 – Sdz 5,31). [przypis edytorski]

Debora Vogel (1902–1942) — awangardowa poetka i filozof, pisząca po polsku i w jidisz. [przypis edytorski]

debra a. debrza — dół, wąwóz, rozpadlina. [przypis edytorski]