Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | pogardliwe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 843 przypisów.
rum (daw.) — nuże, dalej. [przypis redakcyjny]
rum (daw.) — rumowisko, gruzy. [przypis redakcyjny]
rumelec — rumak. [przypis redakcyjny]
rum — miejsce wolne (z niem. Raum). [przypis redakcyjny]
rum — nuże. [przypis redakcyjny]
rumpel — rękojeść steru. [przypis redakcyjny]
rumy — zwaliska, rumowiska. [przypis redakcyjny]
rum (z niem. Raum) — miejsce. [przypis redakcyjny]
rum — (z niem. Raum) miejsce wolne. [przypis redakcyjny]
rum (z niem. Raum) — przestrzeń, miejsce. [przypis redakcyjny]
ruń — młoda zieleń świeżo wyrosłego zboża; tu: młody zarost twarzy. [przypis redakcyjny]
ruń — tu: roślinność, trawy. [przypis redakcyjny]
Runo Złote — Order Złotego Runa, ustanowiony w r. 1430 przez Filipa III Burgundzkiego, nadawany jako jedno z najwyższych odznaczeń w monarchii habsburskiej, a także przez królów hiszpańskich. [przypis redakcyjny]
rupia — srebrna moneta, mająca obieg w Indiach, równa się 4 zł polskim. [przypis redakcyjny]
rupie (starop.) — robaki w żywocie [tj. w przewodzie pokarmowym]. [przypis redakcyjny]
Rurykowicze — potomkowie Ruryka; Ruryk (zm. 879) — wódz Waregów (wikingów), założyciel państwa ruskiego (Rusi Kijowskiej i Nowogrodzkiej). [przypis redakcyjny]
Ruryk (zm. 879) — wódz Waregów (wikingów), założyciel państwa ruskiego (Rusi Kijowskiej i Nowogrodzkiej). [przypis redakcyjny]
Ruś — wschodnia Słowiańszczyzna; tu: Ukraina. [przypis redakcyjny]
rus — gra w karty; Kitowicz ją objaśnia. [przypis redakcyjny]
rus — gra w karty, w której ten wygrywał, kto miał trzy kolejne karty starsze lub jednego koloru [przypis redakcyjny]
Rusin — dziś: Ukrainiec. [przypis redakcyjny]
ruskami — wyraz niejasny; w wyd. lwowskim wydrukowano: piuskami. [przypis redakcyjny]
ruskie tkaniny — rosyjskie, sprowadzane z Rosji. [przypis redakcyjny]
Ruskin, John (1819–1900) — ang. publicysta, krytyk i teoretyk sztuki. [przypis redakcyjny]
rusy (daw.) — rudy, czerwonawy. [przypis redakcyjny]
ruszenickich — od nazwy: Ruszenice, wsi pod Opocznem, gdzie Czarniecki napadł na tylną straż szwedzką. [przypis redakcyjny]
Ruta — imię to spotyka się w Katakumbach. [przypis redakcyjny]
Ruysdael, właśc. Ruisdael, Jakub (1628–1682) — znakomity pejzażysta holenderski. [przypis redakcyjny]
rwi — dziś popr. forma 2.os.lp trybu rozkazującego: rwij. [przypis redakcyjny]
Rybak — słynny obraz malarza fr. Puvis de Chavannes (1824–1898); jego właściwy tytuł to: Le pauvre pecheur (Ubogi rybak). [przypis redakcyjny]
rybak — [tu:] św. Piotr. [przypis redakcyjny]
rybitwa (starop.) — rybak. [przypis redakcyjny]
rycerza dzielnego, / Który pannę wyzwolił od smoka srogiego — św. Jerzy, o którym tu mowa, miał królewnę libijską „wyzwolić od smoka srogiego”. [przypis redakcyjny]
rycerz, co zabił Almonta — Orland. [przypis redakcyjny]
Rycerz — dalszy tekst ujawnia cechy, kojarzące go z historycznym Zawiszą Czarnym z Garbowa, który m.in. walczył pod Grunwaldem („Grunwald, miecze, król Jagiełło”), pozostał w tradycji jako symbol „rycerza niezłomnego”. Kazimierz Tetmajer był autorem „fantazji dramatycznej” Zawisza Czarny, którą wystawiono w teatrze krakowskim sześć tygodni przed premierą Wesela. [przypis redakcyjny]
rycerze (…) dwaj wybrani — Rynald i Sakrypant; por. II, 15 i n. [przypis redakcyjny]
rycerz jednorogi — rycerz mający w herbie jednorożca. [przypis redakcyjny]
Rycerz najozdobniejszy, z nikiem niezrównany — bohaterem, którego w stancach 25–27 nad miarę i zasługi nasz poeta wychwala, jest Alfons d'Avalo, margrabia z Wastu, syn wspomnianego w stancy 23, w. 7 Inika [Inico Vasto]. [przypis redakcyjny]
rycerzy domowego znaku — tzn. stanowiących prywatne wojsko domu wojewody (znak: sztandar). [przypis redakcyjny]
rycerzy w mniszych kapturach — tj. Krzyżaków. [przypis redakcyjny]
rycerz zawołany, / Z lamparta — Astolf, jako królewicz angielski, miał w herbie lamparta, godło Anglii. [przypis redakcyjny]
rycerz z Brawy — Brawa, tyle co Blaja, Blaye, miasto w departamencie Girondy we Francji; rycerz z Brawy: Roland. [przypis redakcyjny]
Rychart właśc. Ryszard II (1367–1400) — król Anglii (1377–99), został wzięty do niewoli przez ks. Horeforda, który jako Henryk IV ogłosił się królem; uwięzienie trwało zaledwie kilka miesięcy, gdyż Ryszard, zrzekłszy się tronu 29 września 1399 r., 14 lutego 1400 r. już nie żył. [przypis redakcyjny]
rychtując — kierując. [przypis redakcyjny]
rychtyg (z niem.) — właśnie, dokładnie. [przypis redakcyjny]
Ryciardeta z Estu — nieznana zresztą, krewna Bianki i Diany. [przypis redakcyjny]
Ryciardot, Ryciardyn — Ricciardetto, syn Amona, brat Rynalda i Bradamanty. [przypis redakcyjny]
Ryciardyn, Ryciardot — Ricciardetto, syn Amona, brat Rynalda i Bradamanty. [przypis redakcyjny]
Rydel, Lucjan (1878–1918) — poeta, dramatopisarz, znawca sztuk plastycznych. [przypis redakcyjny]
rydwan (niem. Reitwagen) — prosty wóz kryty. [przypis redakcyjny]
rydzy — rudy. [przypis redakcyjny]
ryfa — określenie pogardliwe. [przypis redakcyjny]
ryfa — tu: dureń. [przypis redakcyjny]
Ryfejskie góry — tak nazywali starożytni góry gdzieś na dalekiej północy leżące (Ural?). [przypis redakcyjny]
Ryfeusz — Ryfeusz Trojańczyk, o którym Wirgiliusz mówi: Justissimus unus qui fuit in Teucris, et servantissimus aequi (Eneida, ks. 1). [przypis redakcyjny]
ryfuś — prostak, cham. [przypis redakcyjny]
Ryf wan Anout — rafa k. wyspy Anholt. [przypis redakcyjny]
Ryga wraz z okolicami z największem okrucieństwem była zniszczona — w r. 1710. [przypis redakcyjny]
rygielek (z niem.) — szew ze ściegów poprzecznych. [przypis redakcyjny]
ryhacie — tryb rozkazujący; sens całości: stosujcie się bojarowie do cara. [przypis redakcyjny]
Rykarda — małżonka Mikołaja I d'Este, matka Herkulesa I, doczekała się powrotu z wygnania syna i wstąpienia na tron przodków. Zob. Borso i Leonel. [przypis redakcyjny]
Rylski — Rylski Benjamin. [przypis redakcyjny]
rym (daw.) — [tu:] zaklęcie. [przypis redakcyjny]
rym (starop.) — [tu:] zażegnywanie, zaklęcie czarodziejskie. [przypis redakcyjny]
Rym — w żartobliwym tym wierszu poeta rozmyślnie spiętrzył rzadkie i dziwne wyrazy. [przypis redakcyjny]
rymy* (starop.) — wiersze. [przypis redakcyjny]
rymy — wiersze. Safonie przypisywano wprowadzenie do poezji lirycznej zwrotek, z których jedna często pojawia się u Kochanowskiego. Nadto przełożył Kochanowski jeden z wierszy poetki greckiej. [przypis redakcyjny]
ryńskiego — reńskiego, znad Renu. [przypis redakcyjny]
Rynald — syn Bertolda i Zofii, wnuk Gwelfa, jeden z najwaleczniejszych bohaterów chrześcijańskich. [przypis redakcyjny]
ryngraf — szkaplerz, duży blaszany medalion z wizerunkiem Matki Boskiej lub z herbem. [przypis redakcyjny]
ryngraf — wypukła, srebrna lub złota blaszka, zwykle z wyrytym lub malowanym wizerunkiem Matki Boskiej. Niegdyś, zawieszona na szyi, z wyobrażeniem orła polskiego, oznaczała oficera będącego na służbie. [przypis redakcyjny]
ryngraf (z niem. Ringkragen) — blacha wypukła, noszona na piersiach. [przypis redakcyjny]
rynkiem (daw.) — w koło. [przypis redakcyjny]
Rynocera — miasto w Egipcie nad Morzem Śródziemnym (dziś Al-Arish). [przypis redakcyjny]
rynsztunek (daw.) — pełne wyposażenie rycerza i jego konia; dziś: komplet przedmiotów mających określone zastosowanie. [przypis redakcyjny]
Rypen — Ribe, miasto w płd. Jutlandii, w pobliżu Morza Północnego. [przypis redakcyjny]
ryścią a rysią — kłusem. [przypis redakcyjny]
ryścią — kłusem. [przypis redakcyjny]
Rysa — miasto Reggio w Kalabrii (w płd. Włoszech). [przypis redakcyjny]
rysią (daw.) — szybkim krokiem, chyżo. [przypis redakcyjny]
rytmy (starop.) — wiersze. [przypis redakcyjny]
rywuła — gatunek przedniego wina z krain Gryzonów. [przypis redakcyjny]
ryza — karby, rygor. [przypis redakcyjny]
ryza — ornat, ruski strój kościelny do nabożeństwa. [przypis redakcyjny]
rże (starop. forma) — zamiast: rży, czas teraźniejszy, 3.os. lp od: rżeć. [przypis redakcyjny]
rżnięta orkiestra — wyrażenie żartobliwe; instrumenty strunowe nazywano dawniej „rżniętymi”. [przypis redakcyjny]
rząd a. rzęd — cały strój na konia, to jest: siodło, czaprak, przykrycie wierzchnie, uzda ozdobna, podpiersie i podogonie. [przypis redakcyjny]
rządca tutejszy (…) przy pierwszym ukłonie — Szubert, ów rządca. [przypis redakcyjny]
rządcze pokolenia — dynastie panujących. [przypis redakcyjny]
rząd (daw.) — zarządzanie; podobne znaczenie niżej, w. 11. [przypis redakcyjny]
rząd feudalny — ściśle: ustrój stanowy, w którym panuje szlachta. [przypis redakcyjny]
rządne jednowładztwa — monarchie, które stosują się do norm prawa i rozumu (jak monarchia Monteskiusza), w przeciwstawieniu do nierządnego despotyzmu i feudalizmu, w których panuje kaprys. [przypis redakcyjny]
rządowe posłuszeństwo — tu: praworządność. [przypis redakcyjny]
rząd — sprzęt służący do dosiadania konia wierzchowego i kierowania nim, składający się z uzdy, siodła i czapraka. [przypis redakcyjny]
rząd — [tu:] ubiór na konia. [przypis redakcyjny]
rządy drapieżne Henryka — Henryk II, król Cypru, znany w historii ze swoich rządów okrutnych. [przypis redakcyjny]
Rządy starożytnych nie znały nawet tego słowa „finanse”, a dokonywały cudów ludźmi — por. w Projekcie konstytucji dla Korsyki: „Systemy finansowe są nowożytnym wynalazkiem: starożytni nie znali tej nazwy »finanse«, tak jak nie znali nazw talii [fr. taille: bezpośredni podatek gruntowy w dawnej Francji, pierwotnie nakładany w nadzwyczajnych okolicznościach, od 1439 stały; red. WL] i pogłównego. Władza zwierzchnia nakładała podatki na ludy podbite lub pokonane, nigdy na bezpośrednich poddanych, zwłaszcza w republikach. Naród ateński nie tylko, że nie płacił podatków, ale jeszcze przeciwnie, rząd mu płacił, a Rzym, którego wojny musiały tyle kosztować, często rozdzielał ludowi zboże, a nawet ziemie. Pomimo to państwo istniało i utrzymywało wielkie armie na morzu i lądzie, przeprowadzało znaczne roboty publiczne i wydawało przynajmniej tyle, ile stosunkowo wydają państwa nowożytne; jakżeż to się działo?” Na to pytanie odpowiada, że źródłem dochodów państwowych były domeny, że państwo opłacało w naturze urzędników i wojsko, że obowiązki narodu polegały nie na dostarczaniu pieniędzy, ale na pracy. [przypis redakcyjny]
rządzik czerkieski — lekki rząd na konia. [przypis redakcyjny]
Rzadka [rzecz] obejść się cale — wyjść cało, bez szwanku. [przypis redakcyjny]
rzadź — zapewne neol., rzecz. utworzony od słowa: rzadki. [przypis redakcyjny]
