Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie

Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 5571 przypisów.

baranica — czapka ze skóry baraniej. [przypis edytorski]

baranki — fr. słowo le mouton oznacza barana i (w języku potocznym) szpiega, prowokatora. [przypis edytorski]

Baranowski-Dante (1882–1925) — aktor. [przypis edytorski]

Baran — wieś w woj. małopolskim, w pow. krakowskim, w gminie Kocmyrzów-Luborzyca. [przypis edytorski]

baratron (gr.) — przepaść, do której wrzucano skazanych na śmierć złoczyńców, a także słabowite bądź kalekie dzieci. [przypis edytorski]

baraż (z fr. barrage) — tu dosł.: zapora. [przypis edytorski]

Barbara — imię to nosiła żona Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, z domu Drapczyńska (1922–1944). Poznała Baczyńskiego pod koniec 1941 roku, w czerwcu 1942 wzięli ślub. Zginęła podczas Powstania Warszawskiego. [przypis edytorski]

Barbara Radziwiłłówna (ok. 1520–1551) — druga żona króla Zygmunta Augusta, córka hetmana wielkiego litewskiego Jerzego Radziwiłła, wdowa po wojewodzie Stanisławie Gasztołdzie. Była wyjątkowo piękna; król zakochał się w niej jeszcze za życia swojej pierwszej żony, a owdowiawszy wziął z Barbarą tajny ślub, wbrew woli polskich magnatów. Barbara zmarła młodo, prawdopodobnie na raka, ale plotki mówiły, że została otruta z rozkazu królowej Bony, matki króla. Wielka miłość Zygmunta do Barbary stanowi temat wielu utworów literackich i filmowych. [przypis edytorski]

Barbara Ubryk (1817–1898) — własc. Anna Ubryk (imię zakonne: Barbara), chora psychicznie mniszka z krakowskiego klasztoru karmelitanek, w latach 1848–1869 przetrzymywana w niegodnych warunkach. Jej odnalezienie w stanie wycieńczenia stało się przyczyną zamieszek, podczas których tłum szturmował bramy klasztorów w Krakowie. Skandal wywołał zainteresowanie w całej Europie. [przypis edytorski]

Barbara Zápolya (ok. 1490–1515) — polska królowa w latach 1512–1515, pierwsza żona Zygmunta Starego. [przypis edytorski]

barbar — barbarzyńca. [przypis edytorski]

barbaria — kraje barbarzyńskie, czyli zamieszkane przez ludzi nienależących do cywilizacji grecko-rzymskiej. [przypis edytorski]

Barbaria — w oryginale Barberia (wł.), co wskazuje na Afrykę płn.-zach., tzw. kraje Maghrebu. [przypis edytorski]

barbaridade (port.) — barbarzyństwo. [przypis edytorski]

barbari (łac., wł.) — barbarzyńcy. [przypis edytorski]

Barbarossa — przydomek cesarza niemieckiego Fryderyka I (1152–1190), oznaczający: Rudobrody. [przypis edytorski]

barbarowie — barbarzyńcy; dzicy. [przypis edytorski]

barbarus (łac.) — barbarzyńca, człowiek nieokrzesany, niecywilizowany. [przypis edytorski]

barbarus (łac.) — barbarzyńca; przen.: człowiek nieokrzesany, niecywilizowany. [przypis edytorski]

barbarus (łac.: brodaty) — barbarzyńca; tu D. lm barbarorum: barbarzyńców. [przypis edytorski]

barbarus (łac.) — człowiek prymitywny, niecywilizowany. [przypis edytorski]

barbarzyńca — dziś popr. forma B.lp: barbarzyńcę. [przypis edytorski]

barbarzyńca — dziś popr. forma D.lp: barbarzyńcy. [przypis edytorski]

barbarzyńca — tu: osoba niecywilizowana, prymitywna. [przypis edytorski]

barbarzyńca (z gr. bárbaros) — u staroż. Greków określenie nie-Greka, człowieka należącego do obcej kultury i posługującego się językiem innym niż grecki; początkowo słowo to miało charakter neutralny, dopiero później zaczęło oznaczać przedstawiciela niższej kultury, niecywilizowanego, prymitywnego i okrutnego. [przypis edytorski]

barbarzyńcem — dziś popr. forma N.lp: barbarzyńcą. [przypis edytorski]

barbarzyński — w starożytności barbarzyńcami określano ludy spoza kręgu cywilizacji grecko-rzymskiej. [przypis edytorski]

barbarzyniec — dziś: barbarzyńca. [przypis edytorski]

Barbedienne, Ferdinand (1810–1892) — francuski metaloplastyk, wytwórca, brązownik. [przypis edytorski]

Barberini, Antonio Marcello (1569–1646) — wł. duchowny, kapucyn, mianowany kardynałem przez swojego starszego brata, papieża Urbana VIII; w latach 1629–33 sekretarz Kongregacji Kardynalskiej Inkwizycji, jeden z sędziów Galileusza. [przypis edytorski]

Barbey d'Aurevilly, Jules (1808–1889) — francuski pisarz, poeta, publicysta, wpływowy krytyk literacki; prekursor dekadentyzmu; autor utworów o mrocznej tematyce, nawiązującej do fantastyki i literatury grozy, m.in. powieści: Dawna kochanka (1851, wyd. pol. 1928), której bohaterką jest tajemnicza Vellini, L’Ensorcelée (1852, wyd. pol. 1997 pt. Oczarowana), w której występuje Clotilde Mauduit, zwana Clotte, Le chevalier Destouches (1864), której bohaterką jest Aimee de Spens, oraz zbioru opowiadań Les Diaboliques (1874), w skład którego wchodzi Le Rideau cramoisi (Szkarłatna zasłona). [przypis edytorski]

Barbey d'Aurevilly, Jules (1808–1889) — literat i krytyk francuski; apologeta feudalizmu i katolicyzmu; autor niesamowitych opowiadań Les Diaboliques (1874, w przekładzie polskim: Plemię diabła). [przypis edytorski]

Barbey d’Aurevilly, Jules Amédée (1808–1889) — francuski pisarz, poeta, dziennikarz i krytyk literacki; autor powieści i nowel (zbiór Diable sprawy). [przypis edytorski]

Barbey d'Aurevilly, Jules Amédée (1808–1889) — francuski pisarz, poeta i krytyk, uważany za prekursora dekadentyzmu. [przypis edytorski]

Barbey d'Aurevilly, Jules Amédée (1808–1889) — francuski pisarz, poeta, publicysta i krytyk, często i chętnie wypowiadał się na temat dandyzmu. [przypis edytorski]

barbière (fr.) — rodzaj obręczy, dosłownie: uchwyt miski do golenia. [przypis edytorski]

Barbi, Pietro (1417–1471) — bratanek papieża Eugeniusza IV, włoski kardynał, od 1464 papież jako Paweł II, znany jako miłośnik przepychu i imprez karnawałowych. [przypis edytorski]

Barbosa, Ruy właśc. Ruy Barbosa de Oliveira (1849–1923) — brazylijski polityk i prawnik, minister finansów w latach 1889–1891. [przypis edytorski]

Barbusse, Henri (1873–1935) — francuski pisarz i dziennikarz, komunista. [przypis edytorski]

barć — dziupla z gniazdem pszczół w pniu drzewa w lesie; tu przen.: miejsce pełne skarbów. [przypis edytorski]

barć — naturalne siedlisko pszczół w lesie, zwykle umiejscowione w dziuplach, wydrążonych gałęziach i pniach drzew. [przypis edytorski]

barć — wydrążony w drzewie ul dla leśnych pszczół. [przypis edytorski]

barcejski zaprzęg — zaprzęg czterokonny. [przypis edytorski]

Barcewicz, Stanisław (1858–1929) — sławny skrzypek, pedagog i dyrygent, uważany za jednego z najwybitniejszych wirtuozów skrzypiec. [przypis edytorski]

Barcewicz, Stanisław (1858–1929) — wirtuoz skrzypiec, pierwszy skrzypek w operze warszawskiej, profesor w Instytucie Muzycznym. [przypis edytorski]

barchan — gruba tkanina bawełniana. [przypis edytorski]

barchan — gruba tkanina z bawełny, lewostronnie włochata. [przypis edytorski]

barchanowy — wykonany z barchanu, czyli z grubej tkaniny wełnianej. [przypis edytorski]

barchanowy — wykonany z barchanu, grubej tkaniny wełnianej. [przypis edytorski]

barchanowy — wykonany z grubej tkaniny bawełnianej. [przypis edytorski]

barchan — półksiężycowata wydma. [przypis edytorski]

barchan (z arab.) — rodzaj tkaniny bawełniano-lnianej, barwionej jednostronnie, używanej głównie do wyrobu ciepłej bielizny. [przypis edytorski]

Barclay Perkins and Co — spółka, która od 1781 r. zarządzała The Anchor Brewery, największym do pocz. XIX w. browarem świata, założonym w 1616 r., a usytuowanym w sąsiedztwie Szekspirowskiego Teatru Globe w dystrykcie Southwark w Londynie. [przypis edytorski]

Bardesanes (154–222) — gnostyk syryjski, filozof, astrolog i poeta; zwalczał zwolenników Marcjona; grupy bardesanitów przetrwały w Syrii i Mezopotamii do VIII w. [przypis edytorski]

Bardina, Sofia Iłłarionowna (1853–1883) — rosyjska działaczka ruchu narodników, w 1877 skazana w moskiewskim „procesie 50”, w 1880 uciekła z katorgi za granicę. [przypis edytorski]

bard’nas — viduramžių styginis instrumentas, liutnios atmaina. [przypis edytorski]

bardon (daw.) — instrument strunowy podobny do lutni. [przypis edytorski]

bardon — średniowieczny instrument muzyczny, przypominający lirę lub lutnię. [przypis edytorski]

Bardotka (pot.) — Brigitte Bardot (ur. 1934), francuska modelka, piosenkarka i aktorka filmowa, symbol seksapilu w latach 50. i 60. XX wieku. [przypis edytorski]

bard — poeta i pieśniarz celtycki, który wykonywał utwory z towarzyszeniem instrumentu podobnego do harfy, opiewając bohaterskie i tragiczne wydarzenia. [przypis edytorski]

bardysz a. berdysz — topór bojowy osadzony na długim drzewcu. [przypis edytorski]

bardziej (…) jak zwykle — dziś popr. bardziej niż zwykle. [przypis edytorski]

bar — dziś popr. forma D.lm: barów. [przypis edytorski]

Bardzo daleko; gdzie głębie swe otchłań otwiera bezdenna — Homer, Iliada VIII 14. [przypis edytorski]

bardzom cię kochał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bardzo cię kochałem. [przypis edytorski]

bardzom ci rada — skrócone: bardzo [jestem] ci rada. [przypis edytorski]

bardzo-miła (z fr. bien-aimée) — ukochana. [przypis edytorski]

bardzom rad — skrót od: bardzo jestem rad; inaczej: bardzo się cieszę. [przypis edytorski]

bardzom się dziwił — bardzo się dziwiłem (forma z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

bardzom (…) tęsknił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bardzo tęskniłem. [przypis edytorski]

bardzom temu rad — skrót od: bardzo [jeste]m temu rad. [przypis edytorski]

bardzom wdzięczny — forma skrócona; inaczej: bardzo jestem wdzięczny. [przypis edytorski]

bardzoś (…) jest przezorna — przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: bardzo jesteś przezorna. [przypis edytorski]

bardzoś roztropnie myślał (daw.) — konstrukcja z ruchoma końcówką czasownika; inaczej: bardzo roztropnie myślałeś. [przypis edytorski]

bardzo trudną onę rzecz znajdują (starop. konstrukcja zdaniowa) — uważają tę rzecz (sprawę) za bardzo trudną; dochodzą do wniosku, że jest to bardzo trudna rzecz (sprawa). [przypis edytorski]

bares geld (z niem.) — gotówka; a. w wyrażeniu z podawaną sumą: gotówką. [przypis edytorski]

Bareto, Thobias (1839–1889) — brazylijski filozof, poeta oraz krytyk literacki. [przypis edytorski]

bareż — lekka tkanina z wełny, bawełny, jedwabiu lub mieszaniny tych materiałów; nazwa pochodzi od francuskiego miasta Barèges w Pirenejach, gdzie wyrabiano takie materiały. [przypis edytorski]

bareżowa — zrobiona z lekkiego materiału. [przypis edytorski]

Barham — wieś w Anglii, w hrabstwie Kent, 10 km na płd.-wsch. od miasta Canterbury i 96 km na wsch. od centrum Londynu; po raz pierwszy wspomniana w źródłach w roku 799. [przypis edytorski]

barielka — statinaitė. [przypis edytorski]

bariń — panie. [przypis edytorski]

Bariola, Luigi (Aloysius) (ok. 1568–1628) — włoski jurysta, augustianin z Mediolanu. [przypis edytorski]

Bar Kapara a. Szymon bar Kappara — słynny żydowski poeta i gawędziarz znany ze swojej mądrości; działał w Cezarei w okresie pomiędzy ostatnią generacją tannaitów a pierwszą amoraitów (ok. 180–220). [przypis edytorski]

barkarola — tradycyjna pieśń weneckich gondolierów. [przypis edytorski]

barkarola — typ pieśni śpiewanej przez gondolierów, a także wywodząca się od niej instrumentalna forma muzyczna; tu chodzi o utwór F. Chopina Barkarola Fis-dur, op. 60. [przypis edytorski]

barkarola — utwór muz. wzorowany na pieśniach weneckich gondolierów. [przypis edytorski]